Ventures en venture-kapitaal
DRS. H. H. VAN DER KOOGH*
In de Verenigde Staten is het ter beschikking stellen van venture-kapitaal aan beginnende
ondernemers vrijwel uitgegroeid tot een aparte bedrijfstak. De financiers beperken zich niet tot het
verstrekken van kapitaal, maar staan de beginnende ondernemer met raad en daad ter zijde bij het
oprichten van de onderneming, het verrichten van marktonderzoek, het verstrekken van adviezen op
allerlei terrein, het aantrekken van geschikte managers bij uitbreiding e.d. Het op deze wijze
financieren van ventures is niet alleen van groot belang voor de beginnende ondernemer, het kan ook
de kapitaalverschaffer die over de vereiste ervaring en deskundigheid beschikt, dikwijls een zeer hoog
rendement op het geinvesteerde kapitaal opleveren. In dit artikel wordt beschreven wat zich op de
,,venture markt” afspeelt. Volgens de auteur kan het beleggen in ventures nog een veel verdere
vlucht nemen aangezien het te verwachten is dat allerlei technische ontwikkelingen nog zeer veel
nieuwe, innoverende ondernemingen zullen doen ontstaan.
Inleiding
Bedrijfseconomisch gezien wordt het begrip ,,venture” gebruikt
voor uiteenlopende ondernemingsactiviteiten die alleen een (vermeend) verhoogd risico en/of het aanvangen van een nieuwe activiteit gemeen behoeven te hebben. In dit artikel zullen we onder een
venture verstaan een nieuw opgerichte ondememing die voornamelijk gefinancierd wordt door speciaal voor dit doel bestemd kapitaal.
Een venture wordt geacht als zodanig beeindigd te zijn indien:
1. de onderneming op de openbare kapitaalmarkt een vorm van eigen vermogen emitteert en daarmee een beursnotering verkrijgt;
2. de onderneming geheel of grotendeels wordt overgenomen door
een andere entiteit;
3. de onderneming failliet gaat, geliquideerd wordt of op andere
wijze ophoudt te bestaan.
Aangezien de financiering van deze ventures voor ons centraal
staat zullen we de levensloop van een succesvolle venture weergeven aan de hand van elkaar opeenvolgende financieringsronden. In
elke financieringsronde worden door de onderneming nieuwe aandelen verkocht, bij een succesvolle venture tegen steeds hogere
koersen. De oprichters/managers van de onderneming verkrijgen
hun aandeel meestal in de eerste ronde voor een minimaal bedrag.
In de VS staan deze financieringsronden bekend als:
— ,seedfinancing”: aan de beginnende ondernemer(s) wordt een
relatief bescheiden bedrag ter beschikking gesteld ten einde een
idee verder te ontwikkelen (meestal alleen op papier) en de levensvatbaarheid ervan te bewijzen;
— „ start-up financing”: de financiering ten behoeve van de feitelijke ontwikkeling van het produkt en de initiele marketing ervan.
In dit stadium zal de onderneming de belangrijkste managers
aangetrokken hebben, heeft zij voldoende marktonderzoek verricht en is het onderaemingsplan gereed. Zij heeft haar produkten nog niet op commerciele basis verkocht;
— ,first stage financing”: het kapitaal dat nodig is om op commerciele schaal het f abricageproces en de marketing op gang te brengen;
— „ second stagefinancing “: dit betreft voornamelijk het werkkapitaal ter financiering van de debiteuren en voorraden van de
onderneming die inmiddels duidelijk vooruitgang moet hebben
geboekt, maar nog niet winstgevend behoeft te zijn;
986
— „ third stagefinancing “: bestemd voor een aanmerkelijke uitbreiding van de omzet. De onderneming zal nu winst maken of op
het punt staan dit te gaan doen. Het kapitaal wordt gewoonlijk
door het gehele bedrijf been aangewend, met een accent op produkrie-uitbreiding;
— fourth stage (bridge) financing”: de overbruggingsfinanciering
voor de onderneming die verwacht binnen een jaar aandelen op
de kapitaalmarkt te kunnen plaatsen.
Het zal voor zich spreken dat niet elke venture al deze stadia zal
doorlopen. Soms heeft men zijn zaken al zodanig voorbereid dat
men direct van een start-up financing kan spreken, vaak worden de
first, second of third stage financing gecombineerd, en van tijd tot
tijd is het beursklimaat voor nieuwe emissies dusdanig gunstig dat de
meeste ventures zeker de fourth stage, en vaak ook wel de third stage
financing overslaan en in een zeer vroeg stadium naar de markt komen. Andere ventures worden als venture overgenomen.
Een niet succesvolle venture komt zelden voorbij de first stage —
en meestal niet eens voorbij de start-up financing. Indien de onderneming het verder heeft gebracht is het daarin geinvesteerde kapitaal meestal dusdanig dat naar andere oplossingen dan een faillissement wordt gezocht. Hierover later meer.
De periode waarover deze financieringen gespreid zijn loopt van
venture tot venture sterk uiteen en kan varieren van minder dan
twee jaar tot meer dan tien jaar. Wel kan men stellen dat deze periode, met name voor de belangrijke technologiesector, in de loop der
jaren steeds korter wordt.
Het opzetten en financieren van ventures speelt zich vrijwel uitsluitend af in de VS, waar het bijna uitgegroeid is tot een aparte bedrijfstak. We zullen ons in het niernavolgende dan ook beperken tot
hetgeen zich daar afspeelt. Achtereenvolgens zullen we de volgende
onderwerpen behandelen:
— historisch perspectief;
— groei, omvang en samenstelling van de „venture markt”;
— waarom succesvol?;
* De auteur is stafmedewerker beleggingen bij Robeco en Rolinco.
— het aandeel van de technologic;
Aan het einde van de jaren zestig en ook nog in de periode 1970-
— management van venture-fondsen.
1972 was het beursklimaat voor beginnende ondernemingen dus-
Historisch perspectief
danig ,,oververhit” dat er nauwelijks behoefte was aan venture-kapitaal aangezien zelf s start-up-situaties al direct op de beurs aandelen konden uitgeven tegen waarderingen waarmee geen venturekapitalist kon wedijveren. Het einde hiervan werd ingeluid door de
verhoging van de belasting op kapitaalwinsten in 1969 en kwam
Het begin van het financieren van ventures met speciaal daarvoor
bestemd kapitaal ligt in 1958. Voor die tijd werden nieuwe onderne-
mingen voornameh’jk opgericht met familiekapitaal of opgericht
door andere ondernemingen. In 1958 werd het mogelijk omop basis
van de Small Business Investment Act een Small Business Investment Corporation (SBIC) op te richten. Onder bepaalde voorwaarden, waaronder de verplichting een aanmerkelijk deel van het kapitaal te beleggen in kleine ondernemingen, werden een SBIC een
aantal aantrekkelijke facilitciten geboden, zoals:
— de mogelijkheid tegen zeer aantrekkelijke rentetarieven leningen op te nemen tot vier maal het eigen vermogen;
definitief tijdens de beursdebacle van 1973-1974 waarin vele van
deze prille en/of speculatieve ondernemingen meer dan 75% van
hun koerswaarde verloren.
Nu waren er vele ventures te financieren tegen zeer aantrekkelijke waarderingen maar ontbrak het de venture-kapitalisten aan kapitaal, aangezien bijna niemand meer bereid was nieuw kapitaal
voor ventures te bestemmen. Dat deze situatie inmiddels veranderd
is zal bekend zijn, maar ten einde duplicering te voorkomen zullen
we de redenen hiervoor in de volgende paragraaf behandelen.
— de achterstelling van deze leningen bij alle andere schulden;
— het niet persoonhjk aansprakelijk zijn voor deze leningen;
— een aantal belastingtechnische voordelen.
Waarom succesvol?
Nade jaren 1974 tot 1977, waarin debelangstelling voor ventures
De SBIC’s die toen opgericht werden belegden maar een beperkt
praktisch nihil was, begon in 1978 de echte bloei van de venture ca-
gedeelte van hun kapitaal in echte ventures en een groter deel in al
pital industry. Dit werd veroorzaakt door een aantal factoren waar-
langer bestaande kleinere ondernemingen. Toch kunnen we hierin
wel het begin van de „venture capital industry” herkennen aange-
van de belangrijkste waren:
— de verlaging in dat jaar van de belasting op vermogenswinsten
zien professionele managers nu gestructureerd beginnen te zoeken
van 49% tot 28% (sinds 1981: 20%);
naar veelbelovende ventures.
In latere jaren zijn de SBIC’s zich meer en meer gaan toeleggen op
ventures en ook nu nog bestaat de mogelijkheid (ook voor buitenlands kapitaal!) om een SBIC op te richten. De SBIC’s die de laatste
jaren zijn gestart worden vrijwel uitsluitend gebruikt als venture-beleggingsinstrument. Op zich is het SBIC-programma zeer succesvol
— de afzwakking van de in 1974 ingestelde z.g. nprudent man rule”
die het sommige institutionele beleggers erg moeilijk maakte in
risicovolle beleggingen te participeren;
— het spectaculaire succes van een aantal in het begin van de jaren
geweest, met name voor de Amerikaanse overheid; de verliezen op
Cray Research, Prime Computer, Tandem Computer e.a.
zeventig opgerichte venture-ondernemingen zoals: Amdahl,
Advanced Mirco Devices, Computervision, Federal Express,
verstrekte leningen vallen in het niet bij de belastingopbrengsten die
de hiermee gecreeerde ondernemingen direct en indirect genereren.
Toch zijn de SBIC’s niet de belangrijkste factor geworden op de
Vooral dit laatste punt is erg belangrijk geweest. Niet alleen omdat daardoor een groter aantal verschaffers van kapitaal geinteres-
markt voor venture-kapitaal; dat zijn momenteel de z.g. ^private
partnerships.”
In de tweede helft van de jaren zestig zien we de oprichting van de
eerste partnerships en daarmee ook het begin van de ,,moderne”
venture capital industry zoals we die nu kennen. Deze private
partnerships die uitsluitend investeren in ventures werden opgericht
omdat:
— de overheidsbemoeiing in de SBIC’s soms als storend werd ervaren;
— vele managers van de SBIC’s vonden dat zij niet voldoende gecompenseerd werden voor hun werk met alleen een salaris en
soms een bonus;
— het financieren van ventures het aantrekkelijkste rendement
leek te bieden.
seerd raakte, maar vooral ook omdat potentiele beginnende ondernemers zagen hoe geweldig groot de financiele resultaten van het
succesvol opzetten van een venture-onderneming voor hen konden
zijn.
Hoe belangrijk deze factoren ook waren voor de omslag van het
klimaat voor ventures, op zich zouden zij niet tot de explosieve groei
geleid hebben die we sindsdien hebben gezien. Daarvoor zijn vooral
ook de volgende punten van wezenlijk, van meer fundamenteel belang.
1. Het bestaan van een efficiente en meestal liquide nover-thecounter’-marktviaarop de succesvolle venture, relatief gemak-
kelijk en vaak tegen aantrekkelijke koersen, aandelen kan emitteren. Het belang hiervan kan nauwelijks worden overschat. De-
ze mogelijkheid om aandelen aan het publiek te verkopen zorgt
ervoor dat de financiering van een nog steeds snel groeiende on-
derneming in de post-venture-periode veilig gesteld kan worVoor een doorsnee private partnership geldt dat men de participanten in twee groepen in kan delen. De eerste groep verschaft vrij-
den, aangezien dit vaak bedragen vergt die de mogelijkheden
van de oorspronkelijke financiers te boven gaan. Dat dit ook van
wel het gehele kapitaal, maar houdt zich niet bezig met de selectie
belang is voor de slagvaardigheid van een onderneming in zijn
van de ventures die gefinancierd zullen worden. De tweede groep
venture-periode spreekt voor zich!
Het tot stand komen van een waardering (koers) van de aan-
investeert slechts een minimaal bedrag in het partnership maar is geheel verantwoordelijk voor de selectie van de te financieren ventures en voor het verdere management van het partnership. Voor deze
diensten krijgen zij elk jaar een compensatie die gewoonlijk + 3%
van het totale vermogen bedraagt.
Het partnership wordt aangegaan voor een periode van 8 tot 12
jaar, waarvan de eerste 2 a 3 jaar worden gebruikt om het gehele kapitaal te beleggen en de resterende periode bedoeld is om de ventures de gelegenheid te geven zich te ontwikkelen. Na deze 8 tot 12
jaar wordt het partnership geliquideerd op een dusdanige wijze dat,
na terugbetaling van het initieel gestorte kapitaal, 80% van de meeropbrengst naar de kapitaalverschaffers gaaten 20% naar de managers. Dit kan in de vorm van contanten zijn, maar zal veelal ook pak-
ketten aandelen in, hopehjk inmiddels aan de beurs genoteerde, ondernemingen betreffen. Het zal duidelijk zijn dat de managers bij
deze opzet zeer grote belangen hebben bij het succes van het partnership. Hoewel de laatste jaren gebleken is dat deze formule zeer
succesvol kan zijn, hebben de meeste partnerships van het eerste uur
een groot aantal moeilijke jaren te verwerken gekregen.
ESB 26-10-1983
delen is van groot belang ten einde inhoud te geven aan de waarde van de optics op aandelen die meestal aan de belangrijkste
medewerkers van een venture-onderneming zijn verstrekt. De
mogelijkheid om door middel van verkoop van aandelen op de
beurs een deel van de ,,papieren” winst om te zetten in contanten
is voor de oprichters van belang, aangezien deze potentiele winst
voor hen waarschijnlijk een van de belangrijkste drijfveren tot
het oprichten van de onderneming zal zijn geweest. Voor de venture-kapitalist is dit van nog groter belang, aangezien deze winst
zijn enige doel is geweest en de op deze wijze verkregen contanten eventueel opnieuw kunnen worden geinvesteerd in nieuwe
ventures.
2. Opties op aandelen. Dit is een veel gebruikt en zeer succesvol instrument om na de start-up-periode belangrijke mensen aan te
trekken en andere werknemers te motiveren. De hypothetische
waarde van een aandeel in de onderneming (meestal gesteld op
de koers van de laatste financieringsronde) is dan meestal al dusdanig hoog dat het voor het gemiddeld individu niet mogelijk is
987
een aanmerkelijk aantal aandelen in de onderneming te kopen.
Tabel 2. Procentuele samenstelling van de in vesteringen in ventures
Door aan deze personen het recht te verlenen op een in de toe-
naar industrietak
komst liggende datum een bepaald aantal aandelen te kopen te-
gen de nu geldende hypothetische waarde, bereikt men een
tweeledig doel. In de eerste plaats wordt de motivatie zeer groot
om van de onderneming een succes te maken, aangezien de
waarde van de opties vele malen het jaarsalaris zal kunnen gaan
bedragen. In de tweede plaats bewerkstelligt men dat deze mensen voor de onderneming blijven werken, aangezien het optierecht meestal vervalt bij het verlaten van de onderneming.
Wanneer men daarbij telt dat dit voor de werknemers belastingtechnisch een aantrekkelijke vorm van ninkomen” is en men bedenkt dat de opties op zich geen directe kosten met zich brengen,
100
— wel een meestal bescheiden vorm van winstverwatering in de
toekomst — ligt het succes en belang van dit instrument voor de
Uit label 2 wordt onmiddelh’jk duideh’jk hoe overheersend de
hand. Dit geldt met name voor de beginnende onderneming
waarbij succes tot relatief erg grote procentuele koersstijgingen
elektronica en de daaraan verwante technologic is. De eerste drie
sectoren trokken alleen al 66% van de investeringen tot zich en in-
kan leiden.
dien men deze zelfde technologische componenten uit de andere
3. Risicospreiding. Van belang is dat een venture-belegger in de
VS in een korte periode een groot aantal verschillende beleggin-
gen kan doen. Hij spreidt daarmee zijn risico en kan daardoor
per individuele venture-financiering een groter risico lopen.
4. Bereidheid risico te nemen. De gemiddelde Amerikaan lijkt duidelijk meer bereid te zijn de risico’s te lopen die het beginnend
ondernemerschap nu eenmaal met zich brengt dan b.v. de gemiddelde Europeaan. Dit is op zich niet zo vreemd aangezien
men risico’s nooit los mag zien van de potentiele opbrengsten en
die liggen, zeker na belasting, in de VS aanmerkelijk hoger!
Van deze vier punten is de nover-the-counter”-markt het belangrijkst. Zonder een dergelijke ^post-venture” doorgroeimogelijkheid is een efficiente venture-industrie nauwelijks mogelijk.
sectoren zou lichten komt men op een percentage van meer dan
80%! We zullen daarom het aandeel van de technologic nader beschouwen.
Het aandeel van de technologic
Bij de start van een venture-onderneming heeft men uiteraard
een schatting van de potentiele afzetmarkt voor de produkten. Deze
schattingen liggen meestal tussen de $ 200 en $ 400 mln. Dat deze
markten in de praktijk vele malen groter kunnen blijken te zijn of helaas in het geheel niet bestaan spreekt voor zich.
Grote, gevestigde ondernemingen blijken afzetmarkten van een
dergelijke omvang meestal niet erg interessant te vinden. Wanneer
deze markten dan ook nog worden gekenmerkt door snelle veranderingen van b.v. produkten, fabricagetechniek, of marketing en
distributie is het voor een grote onderneming meestal extra moeilijk
Groei en samenstelling van de markt van venture-kapitaal
om daarop te opereren.
De beste indicator van de belangstelling voor ventures is het jaar-
Het zal duidelijk zijn dat de zeer snel veranderende wereld van de
lijks voor dit doel bijeengebrachte nieuwe kapitaal (in mln. dollars):
technologie, die produkten voortbrengt waarvoor zelden bij voorbaat zeer grote markten te voorspellen zijn, de plaats is waar venture-ondernemingen de meeste kans van slagen hebben. Zo heeft een
nieuw op te zetten technologie-onderneming geen bestaand clientenbestand van gebruikers van haar produkten. Deze onderneming
kan de nieuwste technologieen en de meest geavanceerde componenten gebruiken bij het ontwerp van een nieuw produkt. Een bestaande onderneming die reeds vergelijkbare produkten van een
vroegere generatie verkoopt, zal hiermee rekening moeten houden
Bron: Venture Capital Journal.
aangezien haar clienten zonder al te veel problemen moeten kunnen
Momenteel wordt geschat dat het totaal in ventures geinvesteerd
vermogen ca. $ 8,5 mrd. bedraagt. Wat de ,,marktwaarde” hiervan
is, gewaardeerd tegen de koers van de laatste financieringsronde of
de inmiddels tot stand gekomen beurskoers, is onbekend. Deze zal
echter aanmerkelijk hoger uitkomen. Ongeveer 55% van dit vermogen is afkomstig van de private partnerships en 25% van de
SBIC’s.
Tabel 1. Procentuele samenstelling van de in vesteringen in ventures
naar financieringsstadium, over 1982
overschakelen naar de nieuwe produkten. Hierdoor wordt het ontwerpproces aanmerkelijk gecompliceerder en zal zelden voor de
optimale oplossing kunnen worden gekozen. Deze problemen worden nog vergroot doordat de snelheid waarmee zich nieuwe technologische ontwikkelingen voordoen, nog steeds toeneemt.
Ook voor een venture-onderneming op technologiegebied geldt
tegenwoordig dat zij zeer snel zal moeten opereren. Men ziet momenteel dat de meeste echt succesvolle technologie-ventures ernaar
streven binnen anderhalf jaar na oprichting en/of start van de produktontwikkeling met bun produkten op commerciele schaal op de
markt te komen. Dit wordt vergemakkelijkt doordat er met name in
Californie een complete infrastructuur tot stand is gekomen om de-
ze ondernemingen te helpen. Zo kan en wordt veelal het gehele produktieproces en het testen van de produkten aan daarin gespeciali-
31
100
seerde ondernemingen uitbesteed en heeft een beginnende onderneming niet meer nodig dan een gehuurd kantoor en een goede marketing-manager!
De technologie-ventures betreffen overigens slechts zeer zelden
het ontwikkelen van geheel nieuwe, revolutionaire, technologische
vindingen. Men legt zich toe op het ontwikkelen van nieuwe, veelal
Momenteel maken de eerste-fase-financieringen met 40% een
op produktiviteitsverhoging gerichte produkten met toepassing van
de laatste nieuwe, door anderen ontwikkelde technologieen. Voor-
relatief erg groot deel uit van de totale financieringen (zie label 1).
Dit komt enerzijds doordat er vanaf 1978-1981 een groot aantal
grotere ondernemingen (met name de halfgeleiderfabrikanten) en
nieuwe venture-ondernemingen is gestart die lang nog niet allemaal
aan latere financieringsronden toe zijn en anderzijds doordat het
gunstige beursklimaat een deel van de latere-fase-financieringen
doet omzetten in directe emissies op de beurs.
988
uitgang op puur technologisch gebied is voornamelijk afkomstig van
de universiteiten. Er zijn vele redenen waarom technologie zo’n
groot aandeel van de totale venture-financiering betreft maar de be-
langrijkste ervan is wel dat de vraag naar technologische produkten
zeer snel groeit (zie de figuur).
Figuur. Zakelijke bestedingen aan technologisch hoogwaardige uitrusting
voor het volgen en bewaken van de venture-onderneming.
Dit bewaken is een serieuze zaak. De venture-kapitalist wordt ge-
In i
nrd.
dol ars
van 1972
zal dit echter alleen doen indien de problemen corrigeerbaar lijken
en indien er al een substantieel bedrag in de onderneming is gei’n-
acht in te grijpen indien er zich wezenlijke problemen voordoen. Hij
vesteerd (gewoonlijk pas na de first stage financing). Daartoe zal hij
55
!v
I
AOD
ij|
I
50
waarvoor hij vaak een of meer ervaren managers beschikbaar heeft.
ff
Indien er echt diepgaande problemen zijn ontstaan, is het met name
voor een technologie-onderneming zelden meer mogelijk alsnog de
originele plannen te verwezenh’jken. Men probeert dan orde op zaken te stellen ten einde een overname van de onderneming te bewerkstelligen, aangezien er meestal wel iets van waarde is gecreeerd.
Het totale belang dat de venture-kapitalisten in een venture ver-
45
|
40
J
1
m J
J
1
:•:
1
1
35
x
|
30
ijig
|
25
:|:
*
j_i» -^
5
0
^^
|
:-:-:::
Hoe aantrekkelijk is het financieren van ventures geweest?
1
i
de aandelen voor 2/3 deel in handen zijn van de financiers en de rest
in bezit is van het management. Dit is exclusief de optics die aan
(nieuw aangetrokken) managers zijn verstrekt.
;:•:•’.•
:i:
s”-*^
10
V
werven, loopt sterk uiteen en is afhankelijk van tal van factoren. Alleen als indicatie kan men stellen dat na de derde financieringsronde
•$:•”
jijjj ^J
|
15
1
1
1
1
zonodig zelfs zo ver gaan de oprichters/managers te vervangen,
1
1
1
1
1
i
1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982
Jaar
Bron: Bureau of Economic Analysis.
Management van venture-kapitaal
Het management van venture-kapitaal is uitgegroeid tot een
aparte professie. De ervaren venture-kapitalisten zijn aanmerkelijk
meer dan alleen de verstrekkers van kapitaal. Zij staan hun venture-
onderneming dag en nacht bij met het geven van adviezen omtrent
het oprichten van een onderneming, zij helpen marktonderzoek te
plegen en marktsegmenten af te bakenen, zij brengen de ondernemers in contact met de juiste personen, zorgen voor rechtskundige
adviezen, goede accountants en wat zeer belangrijk is: nieuwe managers voor de uitbreidende onderneming. Door hun uitgebreide
netwerk van contacten zijn zij bovendien vaak goed in staat de potentiele concurrentie te volgen. Kortom, de venture-kapitalist werkt
zeer nauw samen met de ondernemers, hoewel het in principe de be-
Zeer aantrekkelijk. Wat de ervaren professionele venture-kapitalisten betreft kan men momenteel ongeveer de volgende opstelling maken:
— 10% van de ventures gaan failliet. Dit is opvallend laag;
— 35% is niet succesvol, maar brengen eens het geinvesteerde bedrag weer op;
— 35% is succesvol, en geeft een gemiddelde opbrengst van 30%
per jaar;
— 20% is zeer succesvol, en geeft een rendement dat nog vele malen hoger ligt.
De goed geleide venture-partnerships die in het begin van de jaren zeventig zijn gestart en nu nog niet geliquideerd zijn, laten een
gemiddelde jaarlijkse waardestijging zien van + 30% per jaar. De
goede venture-partnerships die aan het einde van de jaren zeventig
werden opgericht laten een gemiddelde jaarlijkse waardestijging
zien van 40% en meer!
doeling is dat deze laatsten de zeggenschap over de onderneming
houden.
Slot
Uit het bovenstaande blijkt wel dat het voor een beginnende on-
dernemer van veel belang kan zijn met de juiste groep van venturekapitalisten in zee te gaan. De steun van een goede venture-kapitalist is vaak van veel meer belang dan de koers die de ondernemer van
deze venture-kapitalist krijgt voor de aandelen. Veel ventures mislukken o.a. omdat de ondernemer bij een onervaren of onbetekende
venture-kapitalist aandelen heeft geplaatst, alleen omdat deze bereid was er een relatief hoge koers voor te betalen. Men ziet duidelijk
dat de meest veelbelovende ventures naar de meest ervaren
venture-kapitalisten gaan.
Een venture-kapitalist krijgt gewoonlijk zeer veel verschillende
plannen voorgeschoteld, waarvan een groot deel direct wordt afgewezen. Aan de resterende plannen wordt erg veel vooronderzoek
besteed ten einde de haalbaarheid ervan te schatten. Voor alles staat
de beoordeling van de potentiele ondernemers zelf; immers, zij zullen in staat moeten zijn de onderneming in al haar facetten op te
bouwen, zij zullen daarvoor de eerste jaren 80 tot 100 uur per week
moeten werken en bijna een obsessie moeten hebben er een succes
van te maken. Gemiddeld gesproken wordt niet meer dan ± 5 % van
alle voorgelegde plannen ook daadwerkelijk gefinancierd, terwijl
dit voor een succesvolle venture-kapitalist nog aanmerkelijk lager
kan liggen.
Het succes van ventures in de VS wordt veroorzaakt door een
complex van elkaar aanvullende factoren die alle van wezenlijk belang zijn. Wanneer ceil of meer van deze factoren afwezig zijn is het
erg moeilijk een levensvatbare venture capital industry op te bouwen. Dit is de reden dat ondanks de aanmoedigingen van vele rege-
ringen tot nu toe buiten de VS nergens op grote schaal successen zijn
geboekt.
Wat zijn de toekomstverwachtingen? Op dit moment is er erg veel
kapitaal voorhanden om in ventures te beleggen, hetgeen de waarderingen ervan omhoog brengt en het potentiele rendement vermindert. Dit zal echter een korte-termijnverschijnsel zijn. Op langere termijn is de situatie zonder meer positief. We staan niet alleen
aan het begin van het ontstaan van geheel nieuwe bedrijfstakken als
biotechnologie, ^robotics”, artificiele intelligentie e.d., maar de
technologische revolutie zal ook zeer veel nieuwe innoverende ondernemingen en ondernemingsvonnen laten ontstaan in reeds bestaande bedrijfstakken. We kunnen hierbij met name denken aan fi-
nanciele dienstverlening, educatie, energie, informatie en amusement.
H. H. van der Koogh
Een venture-financiering wordt pas enigszins attractief indien de
venture-kapitalist over een periode van ca. 7 jaar ten minste een potentiele opbrengst van 10 maal zijn investering mag verwachten. Dit
is een minimum voor een relatief laag risico; voor hogere risico’s
worden progressief hogere opbrengsten geeist.
Met uitzondering van de seed financing zal een venture-kapitalist
het te financieren bedrag zelden alleen beschikbaar stellen. Hij
spreidt zijn risico door andere venture-kapitalisten hierbij uit te no-
digen, terwijl hij op zijn beurt weer deehieemt in venture-financiering van anderen. Op zich blijft hij wel de eerstverantwoordelijke
ESB 26-10-1983
989