Er is geen land ter wereld dat zo veel pensioenvermogen heeft gespaard als Nederland. En toch wordt er steevast doorgespaard; de afgelopen decennia is de premie-inleg in de tweede pijler structureel hoger dan de pensioenuitkeringen. Hoe kan deze spaarparadox worden verklaard?
Brainport Eindhoven is uitgegroeid tot de economische motor van Nederland, en heeft zich getransformeerd van een regio die sterk afhankelijk was van Philips tot een divers en snel groeiend ecosysteem van deeptech-ondernemerschap. Wat verklaart het succes van Brainport en wat kunnen andere regio’s daarvan leren?
Mede door nieuwe loonkostensubsidies, waaronder de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) en de zorgbonus, hebben de subsidies nu een groter dempend effect op de arbeidskosten. Voor het eerst sinds de start van de statistiek bevindt de grootste relatieve toename zich bij de subsidies, die namelijk van twee naar bijna vijftien miljard euro gegaan zijn.
In westerse landen zijn de verschillen tussen mensen wat betreft ondernemerschap voor ongeveer zestig procent te verklaren vanuit de specifieke omstandigheden en gebeurtenissen waarmee mensen te maken krijgen in hun leven. Deze omstandigheden kunnen worden beïnvloed door de politiek.
Eind vorig jaar maakte dertien procent van alle werknemers zich zorgen over het behoud van hun baan. Dat is een flinke afname ten opzichte van 2020 (achttien procent) en al helemaal ten opzichte van het eind van de financiële crisis in 2014 (dertig procent). De afname in de bezorgdheid over baanbehoud is echter niet onder alle beroepsgroepen even groot.
Toegang tot nieuwe kennis vormt voor veel bedrijven de belangrijkste groei-belemmerende factor. Meer samenwerking met kennisinstellingen en andere bedrijven – met name de meest productieve – kan het gebruik van nieuwe kennis en R&D versnellen en de groei stimuleren.
Overheidsfinanciering richt zich traditioneel op het versnellen van economische groei middels het repareren van ‘marktfalen’. Bij de klimaat- en energietransitie werkt dit contraproductief omdat deze transities – in ieder geval tijdelijk – ten koste gaan van economische groei. Het traditionele denken in termen van ‘marktfalen’ is daarom niet langer toereikend en de overheidsfinanciering moet gericht zijn op het voorkómen van ‘transitiefalen’.
Op drie vlakken gaat het in Nederland mis bij inclusief ondernemerschap, en daar zouden we allemaal wakker van moeten liggen. Inclusiever ondernemerschap kan namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan economische groei.
Binnen de Europese Unie (EU) wordt er voor particuliere beleggers gebruik gemaakt van een risicoprofiel, om ervoor te zorgen dat beleggers passende beleggingen aangaan. Maar lopen particulieren ook gelijke risico’s binnen Europa gegeven eenzelfde risicoprofiel?
Ondanks de vele aanvallen van rechts en van links is de ondernemerschapseconomie, net als het westerse democratische liberalisme, nog springlevend. Wel moeten we die ondernemerschapseconomie nu richten op de leefbaarheid van onze aarde. Dat zou dus de focus moeten zijn van het ondernemerschapsbeleid.
De overheid dient de ecologische grenzen aan de groei te bewaken met beprijzing, normstelling en verplichte duurzaamheidsrapportages als prikkels voor een groen ondernemerschap. Maar de overheid bewaakt de ecologische grenzen onvoldoende, en ondernemers moeten op creatieve en innovatieve wijze hun eigen verantwoordelijkheid nemen bij de vergroening van de groei.
Schiphol moet krimpen en hierdoor maken de luchtvaartmaatschappijen schaarstewinsten. De overheid kan zorgen dat deze extra inkomsten ten goede komen aan de samenleving. De FNV vindt dat ze ook moeten worden gebruikt voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden op de luchthaven.
Gedragsinzichten kunnen helpen om de belastingmoraal te verbeteren en weerstand te verlagen. Bij zowel beleid als uitvoering moet er meer rekening worden gehouden met het gegeven dat mensen niet volstrekt rationeel en wilskrachtig zijn.
Ondernemerschap wordt al decennialang gezien als belangrijke aanjager van welvaart. Voorheen ging het vooral om economische groei, maar inmiddels willen beleidsmakers met ondernemerschapsbeleid bijdragen aan welvaart in brede zin. Wat is er nodig om nog beter te sturen op ondernemerschap dat bijdraagt aan ‘brede welvaart’?
Exact tachtig jaar geleden werd met de vennootschapsbelasting (vpb) in Nederland voor het eerst een directe belasting op bedrijfswinsten ingevoerd. Hoe reageerden beleggers en bedrijven destijds daarop? En welke lessen biedt dit voor de toekomst van de vpb?
In 2021 was het deel van het besteedbaar inkomen dat woningeigenaren kwijt zijn aan woonlasten (woonquote) gemiddeld 23,4 procent. Achter dit gemiddelde gaan echter grote verschillen schuil. In 2022 nemen de woonlasten hoogstwaarschijnlijk toe door de snel stijgende energieprijzen en hypotheekrentes. Welke groepen huishoudens zijn het meest kwetsbaar voor deze stijgende woonlasten?
Voor een maximale groei van de productiviteit zouden de productiefactoren geconcentreerd moeten zijn bij de meest productieve bedrijven. In Nederland zien we echter al jaren een omgekeerde ontwikkeling, waarbij de minder productieve bedrijven relatief steeds meer van de productiefactoren benutten. De coronacrisis heeft deze tendens nog eens versterkt
Vertrekkende huurders verdienen vaak grote sommen geld door hun huurwoning te “verkopen” aan een volgende huurder. De optie voor huurders bij huurbemiddelaars om een nieuwe huurder aan te dragen zou daarom verboden moeten worden.
Tijdens de afgelopen coronajaren heeft de overheid veelvuldig ingegrepen om Nederlanders in die economisch zware periode te ontlasten. De samenleving moet daar niet aan gewend raken, want sommige problemen kan ze zelf oplossen. Een voorbeeld hiervan is het personeelstekort in de horeca, dat via het marktmechanisme kan worden rechtgetrokken.
Een dynamisch bedrijfsleven stimuleert innovatie en ondersteunt productiviteitsgroei. De bedrijfsdynamiek neemt echter al jaren af, ook in Nederland, en dit is versterkt door de coronacrisis. Wat betekent dit voor het economische beleid, en hoe kan de overheid de bedrijfsdynamiek bevorderen?
Om de economieles op de middelbare school aantrekkelijk te maken, werken de lesmethodes veel met voorbeelden. Zijn die voorbeelden representatief voor de huidige samenleving?
