Personeelstekort vertraagt groei
Aute ur(s ):
Nahuis, N. (auteur)
Rooij, M., van (auteur)
De auteurs zijn werkzaam b ij De Nederlandsche Bank. Deze rubriek wordt maandelijks samengesteld door Niek Nahuis en Maarten van Rooij.
Ve rs che ne n in:
ESB, 85e jaargang, nr. 4270, pagina 695, 8 september 2000 (datum)
Rubrie k :
DNB-indicator
Tre fw oord(e n):
conjunctuur
Door de krapte op de arbeidsmarkt kunnen ondernemers in de industrie niet aan alle orders voldoen, waardoor het tempo van de
productiegroei afneemt.
De DNB-conjunctuurindicator, die ditmaal vooruitblikt tot en met januari 2001, wijst op een aanhoudend sterke conjunctuur. De
realisatiereeks daarentegen laat de laatste maanden een lichte daling zien (zie figuur 1).
Figuur 1. De DNB-conjunctuur-indicator
Laag groeitempo contrasteert met goede vooruitzichten
Ondanks het hoge niveau van de economische activiteit in Nederland lag de productiegroei het laatste half jaar lager dan die in de
tweede helft van 1999. De afgezwakte productiegroei contrasteert met de voorspoedige vooruitzichten van de Nederlandse economie. De
optimistische signalen zijn niet alleen afkomstig van de DNB-conjunctuurindicator, maar ook van andere indicatoren. Zo bevinden zowel
het producenten- als het consumentenvertrouwen zich nog steeds op recordhoogtes. Ook macro-economische voorspellingen duiden op
aanhoudend gunstige ontwikkelingen.
Spanning op de arbeidsmarkt….
Mogelijkerwijs biedt de toenemende spanning op de arbeidsmarkt een verklaring voor de lagere productiegroei. Voor het eerst in drie
decennia lijkt de arbeidsmarkt tot serieuze knelpunten te leiden. Illustratief hiervoor is dat momenteel het aantal vacatures met 201
duizend een historisch hoogtepunt heeft bereikt en zelfs het aantal geregistreerde werklozen overtreft. Verder gaf in het tweede kwartaal
negen procent van de ondernemers in de verwerkende industrie aan productiebelemmeringen te ondervinden door een tekort aan
personeel. Dit is het hoogste percentage sinds het begin van deze enquête in 1985.
… is oorzaak van groeivertraging
Of er daadwerkelijk een verband bestaat tussen de krapte op de arbeidsmarkt en de afnemende productiegroei, kan nader worden
beschouwd aan de hand van twee enquêtevragen die aan ondernemers in de industrie worden voorgelegd. De eerste betreft de eerder
genoemde vraag naar de aanwezigheid van productiebelemmeringen door een tekort aan arbeid. De tweede betreft de kwalitatieve
beoordeling van ondernemers van hun gerealiseerde productiegroei (toegenomen, afgenomen of gelijk gebleven ten opzichte van
voorgaande periode). Beide enquêtevragen worden in een vijftigtal sectoren afgenomen. Door de enquêteresultaten van juni met die van
maart 2000 te confronteren, ontstaat een beeld van de samenhang tussen arbeidsschaarste en productiegroei in de periode waarin de
realisatiereeks daalde. figuur 2 toont deze samenhang voor elk van de vijftig industriële sectoren, waarbij vier situaties mogelijk zijn. Uit
de grafiek blijkt dat slechts in tien sectoren de arbeidsschaarste is afgenomen, terwijl de schaarste in 34 sectoren het tweede kwartaal
verder is toegenomen. Van deze 34 sectoren gaat in slechts een zevental de personeelstekorten samen met een toename van de
productiegroei. In de overige 27 sectoren blijkt het toegenomen tekort aan arbeid daadwerkelijk samen te gaan met een vertraging van de
productiegroei. Gezien de grote vraag naar arbeid, is in deze sectoren niet zozeer een verslechtering van de conjuncturele vooruitzichten
het probleem, maar veeleer dat men niet aan de vraag kan voldoen.
Figuur 2. Samenhang tussen arbeidsschaarste en productiegroei
…en vergt structurele oplossingen
De gesignaleerde knelpunten vereisen structurele oplossingen. Hierbij zal het accent moeten liggen op een verhoging van de nog altijd
lage arbeidsparticipatie door stimulering van het potentiële arbeidsaanbod (instroom) en door ouderen te stimuleren langer door te
werken (beperken uitstroom). Daarnaast kunnen investeringen in arbeidsbesparende technologieën uitkomst bieden.
Copyright © 2000 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)