Wisselend
beeld
Verenigde Staten
In de Verenigde Staten krijgt het terugdringen van het begrotingstekort
steeds meer aandacht. In de State of
the Union deed president Clinton al
voorstellen om het tekort terug te
brengen van $ 300 mrd op dit moment tot $ 206,5 mrd in 1997. Echter
omdat anders deze tekortnorm niet
zou worden bereikt, is met het Huis
van Afgevaardigden overeengekomen nog eens $ 63 mrd extra te besparen op overheidsuitgaven. De
besparingen zullen via de ‘kaasschaaf-methode’ vrijwel over het
gehele uitgavenscala worden gerealiseerd, behalve bij de sociale zekerheid. Daarnaast zal er bespaard worden op het eerder voorgestelde
investeringsprogramma van $ 153
mrd.
Het ziet er naar uit dat het hoge
tempo van economische groei van
het afgelopen kwartaal niet kan worden vastgehouden. De orderontvangst Hep in januari wat terug, terwijl in dezelfde maand ook het
consumentenvertrouwen is gedaald.
De ondertoon in het economische
nieuws blijft overigens goed. De index of leading indicators vertoonde
in januari weer een lichte stijging en
wel met 0,1%. De werkgelegenheid
(buiten de agrarische sector) steeg in
februari met 365.900, terwijl de werkloosheid daalde van 7,1% tot 7,0%.
Een tegenvaller vormden evenwel de
producentenprijzen, die in februari
een stijging van 0,4% op maandbasis
lieten zien, de sterkste toename
sinds november 1990. In januari hadden tevens de consumentenprijzen
met een toename van 0,5% al de
vrees voor een oplopende inflatie
aangewakkerd.
Op de Amerikaanse obligatiemarkt
verdween de al geruime tijd voortdurende Clinton-euforie over de
tekortreductieplannen naar de achtergrond. Door de sterker dan verwachte stijging van de producentenprijzen
T
vreesden beleggers oplopende inflatie in de nabije toekomst. Hierdoor
Het het rendement op de laatste dertigjarige treasury weer een lichte stijging zien.
Op de valutamarkten wist de dollar weer aan kracht te winnen. De
verkleining van het rente-ecart met
Europa speelde hierbij een rol. Daarnaast heeft de spanning rond Rusland de belangstelling voor de dollar
gestimuleerd.
De Dow Jones werd keer op keer
scherper gesteld, ook nadat de obligatiemarkt tekenen van zwakte vertoonde na de eerdere soms forse
stijgingen. De onrust in Rusland en
de onzekerheid over de positie van
Jeltsin zorgden echter voor sterke
neerwaartse koersfluctuaties.
Japanse recessie
In 1992 groeide het bbp van Japan
slechts met 1,3%. Na een dating van
het bbp in het tweede en derde kwartaal is ook het laatste kwartaal negatief afgesloten met een daling van
0,1%. Voor het eerst in de geschiedenis zijn ook de binnenlandse bestedingen gedurende drie achtereenvolgende kwartalen gedaald. De
investeringen in kapitaal laten zelfs
al vijf achtereenvolgende kwartalen
een afname zien. De terughoudendheid op het gebied van investeringen
vertaalde zich in personeelsreducties. Minder zichtbaar is echter het
invoeren van personeelsstops, waardoor minder nieuwe banen beschikbaar komen. Beide factoren bevestigen het gebrek aan vertrouwen bij
het Japanse bedrijfsleven.
Het ondernemersvertrouwen bleek
medio februari verder verslechterd
tot een niveau dat sedert de eerste
helft van de jaren zeventig (eerste
oliecrisis) niet zo slecht is geweest.
De vooruitzichten voor een herstel
zijn voorlopig afwezig. Voor het volgende boekjaar wordt gerekend op
een verdere terugval van de investeringen met 4,1%. Het MITI, het invloedrijke ministerie van internationale handel en Industrie, pleit voor
een herstructurering van de Japanse
Industrie, die de laatste jaren haar
concurrentievoordeel heeft verspeeld. Daarnaast dringt het MITI bij
de overheid aan op meer dan een traditioneel economisch stimuleringsprogramma. Het ministerie lijkt op
haar wenken te worden bediend,
aangezien het Japanse Lagerhuis juist
de begroting voor het volgend begrotingsjaarjaar heeft goedgekeurd, waarin met name uitgaven voor openbare werken worden verhoogd.
Tokioflink hoger
De beurs van Tokio vertoonde aanvankelijk weef wejnig beweging.
Een plotselinge stijging, onder grote
omzetten, aan het begin van de tweede week van maart werd ingegeven
door een aankoopgolf die samenhing met de opdracht van de overheid aan het ambtenarenpensioenfonds om aandelen te kopen. Met de
afsluiting van het boekjaar per 31
maart trachten namelijk veel ondernemingen door verkoop van de aandelenportefeuilles slechte resultaten
te camoufleren. De overheid wil
voorkomen dat hierdoor de Japanse
aandelenmarkt verder onder druk
komt. Het door de overheidsactie
scherp gestegen koerspeil werd goed
vastgehouden, terwijl de beursomzet
steeg tot het viervoudige van wat de
laatste maanden gebruikelijk is. Vijf
achtereenvolgende dagen van hogere koersen brachten de Nikkei Dow
Jones boven het 18.000 niveau. Opvallend was ook de koersstijging van
het telecommunicatieconcern NTT
dat in korte tijd met 30% steeg op de
verwachting van een tariefsverhoging voor haar telefoondiensten.
Daarnaast profiteert NTT sterk mee
van de overheidsinvesteringen in de
telecommunicatiesector.
Duitsland
Voor continentaal Europa is de scherpe terugslag in Duitsland bepalend
voor de conjunctuur. In het laatste
kwartaal van 1992 daalde het Duitse
bbp voor de derde achtereenvolgende maal en wel met 1%. De investeringen daalden met 4,8%, de scherpste teruggang sedert 1984. De
overheid wist in dit sombere economische klimaat relatief snel overeenstemming te bereiken over het Solidariteitspact, dat bedoeld is voor de
opbouw van Oost-Duitsland en herstel van de Westduitse economic.
Het Solidariteitspact behelst onder
meer een belastingverhoging van
7,5% met ingang van 1995 voor alle
inkomens, waarbij de deelstaten ter
compensatie een groter aandeel in
de BTW-inkomsten krijgen. De totstandkoming van een Solidariteitspact vormde een van de voorwaarden van de Bundesbank voor een
verlaging van de off icicle tarieven.
De noodzaak hiervoor blijkt duidelijk uit de laatste groeitaxaties, waarbij voor het lopende jaar wordt uitge-
traging zal doorwerken in de consumentenprijzen.
Het Britse pond bleef aanvankelijk
redelijk stabiel net onder de/ 2,70
/ 12,8 miljard in 1992 via/ 13,5 miljard in het lopende jaar tot/ 16,5 miljard in 1994, zo verwacht het CPB.
De Nederlandsche Bank besloot
op 10 maart de officiele tarieven en
gaan van een negatieve economische
groei van 1,3%, terwijl de industriele
produktie zelfs met 5,9% verwacht
noteren, in afwachting van de begro-
wordt te dalen (januari 6,8%). Dit
neemt de druk op de regering toe
het speciale beleningstarief te verlagen. Aanleiding vormde de verlaging
van de beleningstarieven door de
pessimisme wordt bevestigd door de
laatstbekende economische cijfers.
De werkloosheid in West-Duitsland
om iets aan het uit de hand lopende
begrotingstekort te doen.
De aandelenmarkt van Londen re-
Bundesbank. Hoewel de Bundesbank in haar tweewekelijkse bijeenkomst op 4 maart de officiele tarie-
tingsplannen van minister Lamont.
Nu de economic lijkt aan te trekken
is in februari opgelopen tot 8,4% en
gistreerde een nieuw record voor de
ven onveranderd liet, werd wel
is de 3,5 miljoen mensen angstvallig
FTSE-index. In eerste instantie deden
daags daarna het tarief voor de
dicht genaderd. Men houdt zelfs re-
de rentegevoelige waarden het goed,
maar geleidelijk aan durven beleggers ook de meer cyclische aandelen
van 8,49% tot 8,25%. Ook het tarief
kening met een verdere stijging binnen een jaar tot meer dan vier miljoen.
Op de Duitse beurs waren het in
eerste instantie de rentegevoelige
waarden die op grote schaal werden
gekocht: bank- en verzekeringsaandelen. De automobielwaarden had-
aan. De toenemende hoop op een
definitief herstel van de Britse economic ligt hieraan ten grondslag.
HetVK
groei van de de Westeuropese economic niet voor 1994 zal aantrekken.
De enige uitzondering lijkt het Verenigd Koninkrijk te worden, waar de
recessie al veel langer en dieper zijn
sporen heeft getrokken en waar de
tekenen van herstel zich aandienen.
voor de 28-daagse belening werd ver-
volgens tot 8,25% verlaagd. Gebruik
makend van de kracht van de gulden
ten opzichte van de Duitse mark besloot De Nederlandsche Bank op 10
maart niet alleen het beleningstarief
met twintig basispunten tot 8,1% te
verlagen, maar tevens de officiele
tarieven met 25 basispunten te verlagen tot 7,25% voor het disconto en
den het moeilijker.
In het algemeen wordt verwacht dat
14-daagse speciale belening verlaagd
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS1737
7,75% voor de voorschotrente. Hiermee creeert DNB de mogelijkheid
voor een nieuwe verlaging van het
beleningstarief zonder dat hiervoor
de officiele tarieven moeten worden
aangepast.
Slechts een paar dagen na de officiele tariefsverlaging stond de aan-
kondiging van een nieuwe staatsle-
Vorig jaar is de Britse bbp met 0,5%
gekrompen, echter het laatste kwar-
Nederland
ning op de agenda. Gekozen werd
taal liet al een klein plusje zien van
Het CPB geeft in het concept Cen-
voor een tienjarige staatslening met
een coupon van 6,5% en storting op
0,2% ten opzichte van het voorgaan-
traal Economisch Plan 1993 aan dat
het niveau van de bezuinigingen niet
kend op een economische groei van
aangetast behoeft te worden uit
15 april. Via de grijze markt bleek
deze lening relatief eenvoudig haar
weg naar de markt te vinden.
1%. De export lijkt te profiteren van
vrees voor negatieve effecten op de
werkgelegenheid. Dit als reactie op
een recente opmerking van minister
De rally op de Nederlandse obligatiemarkt heeft zich aanvankelijk in
een gestaag tempo voortgezet, gesti-
de kwartaal. Voor dit jaar wordt gerede koersval van het pond sterling.
Uit een onderzoek van de werkgeversorganisatie CBI blijkt dat de
exportorders in januari met 15%
zijn toegenomen. Daarnaast heeft
de consumptieve kredietverlening in
januari de grootste stijging van de
laatste 18 maanden laten zien. Over
februari meldden detailhandelaren
voor de tweede maand in successie
goede verkoopcijfers. Inmiddels is
de investeringsbereidheid in de detailhandel op het hoogste punt van
de afgelopen tien jaar beland. De
keerzijde van de koersval van het
Kok dat het in het regeerakkoord afgesproken tijdpad voor de tekortreductie mogelijk tijdelijk zou worden
verlaten. Het CPB stelt dat ombuigingen zodanig kunnen worden vastgesteld dat tekortreductie wordt gecom-
bineerd met lastenverlichting. Op
middellange termijn kunnen de werkgelegenheidsperspectieven zelfs verbeteren, aldus het CPB. Bezuinigingen zullen daartoe vooral moeten
muleerd door de tariefsverlagingen
door de centrale bank. In de tweede
week van maart vond overigens een
afvlakking van de rentedaling plaats.
Aanleiding vormde de onrust in Rus-
land waar de positie van Jeltsin onder druk is komen te staan. Met
name de Duitse, maar uiteraard dan
ook de Nederlandse obligatiemarkt
moesten hierdoor tijdelijk een stapje
terug doen. Maar met een Duitse
worden gezocht bij de inkomens-
tariefsverlaging in het vooruitzicht
overdrachten en subsidies. Hierdoor
bleef het sentiment positief.
pond sterling is overigens dat de im-
kan het financieringstekort van de
portprijzen stijgen. Zo liggen de pro-
overheid van 3,9% van het bbp in de
ducentenprijzen in Engeland in februari 3,7% boven het niveau van
twee daaropvolgende jaren dalen tot
een jaar eerder. Met name de invoerprijzen voorspellen met een stijging
van 6,9% op jaarbasis weinig goeds.
Verwacht wordt dat dit met enige ver-
ESB 17-3-1993
3,75%. Voor het lopende jaar gaat het
CPB uit van een groei van het bbp
met 0,5% en voor 1994 met 1,75%.
Het overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans stijgt van
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot.
WM«»*HBHmHHi