Weg naar groepsimmuniteit is maatschappelijk te lang en kostbaar

Minister president Rutte koos in zijn alom geprezen toespraak voor de gecontroleerde weg naar de groepsimmuniteit, waarbij er naar gestreefd wordt het aantal met corona besmette mensen beneden de capaciteit van het zorgsysteem te houden. De vraag die hij niet beantwoordde: hoeveel tijd hebben we hiervoor nodig? Een optimistische schatting, vergelijkbaar met de berekeningen van Raymond Gradus, laat zien dat dit minstens vier jaar kan duren. Groepsimmuniteit betekent dus een lange en kostbare weg. Dat is maatschappelijk niet wenselijk.

Optimistische schatting

De capaciteit van het zorgsysteem betreft vooral het aantal bedden op de intensive care (ic). Dat zijn er momenteel zo’n 2.000, maar in het kader van het optimisme nemen we aan dat dit met allerlei noodmaatregelen verdubbeld worden naar 4.000.

Laten we weer optimistisch aannemen dat slechts een op de twintig coronapatiënten naar de ic hoeft, dan kan deze bovengrens van de besmette populatie op 80.000 geraamd worden. Ze hebben minstens twee weken om de ziekte van begin tot eind te doorstaan, dus we kunnen in een jaar van 52 weken maximaal 26 populaties patiënten accommoderen. Kortom, extreem positief ingeschat, kunnen er per jaar rond 2 miljoen de ziekte gecontroleerd doormaken, en kost het dus minstens 4 jaar voordat de grens van 50 procent van de bevolking die de ziekte heeft doorstaan en dus de groepsimmuniteit kan gaan leveren, bereikt is.

Maar, om ook een pessimistische noot te plaatsen, die 50 procent is uit de lucht gegrepen en dat zou best ook wel 90 procent kunnen zijn, en dan zijn we met 17 miljoen Nederlanders zo’n 8 jaar bezig.

In de media lijkt men nog te denken in termen van weken en maanden – zie bijvoorbeeld de speculaties over het al dan niet doorgaan van het Eurovisiesongfestival in mei of de Olympische Spelen in juli. Maar er zijn vele lange jaren nodig om de gecontroleerde weg naar de groepsimmuniteit af te leggen.

Daar komt bij dat de kosten hoog zullen zijn. Gedurende de lange weg zullen risicogroepen blootgesteld worden aan grotere sterfterisico’s, wat ruwweg (en met onverminderd optimisme) geschat kan worden op tenminste 20.000 per jaar, dus zo’n 100.000 voordat de groepsimmuniteit in het meest optimistische scenario in zicht komt.

Onhaalbaar

Die lange periode, ook in het meest optimistische scenario, betekent dat de strategie om groepsimmuniteit te bereiken, maatschappelijk volstrekt onhaalbaar is. Die constatering heeft verschillende implicaties. Ten eerste, de echte uitweg is niet groepsimmuniteit, maar een vaccin en andere medische ingrepen die het virus echt kunnen stoppen. Daar moet nu alle aandacht naar uitgaan, en het is uiterst belangrijk dat daar onmiddellijk de nodige middelen voor vrijgemaakt worden. Het is daarbij benauwend dat dit type onderzoek grotendeels door private bedrijven wordt uitgevoerd, wat onzekerheid en gedoe kan opleveren, zoals de recente poging door Amerikanen om het Duitse bedrijf CurveVac over te nemen laat zien.

Ten tweede, er moet op korte termijn veel geïnvesteerd worden in ic-capaciteit, want die lijkt nu cruciaal.

Ten derde, het land jarenlang op slot doen, is geen begaanbare weg. Zolang dat vaccin er niet is, moeten we een manier vinden om de maatschappij enigszins normaal te laten draaien ondanks de aanwezigheid van de ziekte. Wat nu dreigt is dat de kuur veel erger is dan de kwaal: het aantal slachtoffers is in een enigszins gecontroleerde variant misschien minder extreem dan we denken (en dat mag ik, als lid van de risicogroep, schrijven). Er sterven jaarlijks 47.000 mensen aan kanker – dat is een fact of life waar we nauwelijks bij stilstaan en dat zeker niet leidt tot vergelijkbare ingrepen in het maatschappelijk leven. De schade die aan de kwaliteit van de samenleving en de economie wordt toegebracht dreigt buitenproportioneel te zijn. Natuurlijk, corona is niet zomaar een griepje, maar het is ook geen Middeleeuwse pestepidemie die een-derde tot de helft van de bevolking wegmaait.

Conclusie

De zaak verder op slot gooien lijkt niet de weg vooruit – we moeten juist proberen om ‘normaal’ leven en corona met elkaar te verzoenen (misschien een beetje zoals we normaal moeten blijven leven ondanks de dreiging van terrorisme). De dood hoort bij het leven, en we kunnen deze dood ons niet de kwaliteit van ons bestaan laten afnemen.