27 SEPTEMBER 1022
ÂUTEURRECHT
VOORBEHOUDEN
Economisch,1Statistische
‘
,
Beri*chten
*
.
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VEKFER
UITGAVÊ VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
7E JAARGANG
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1922
No. 35
INHOUD
BIz.
NFLATIE IN NEDERLAND WAARSCHIJNLIJK?
door
Mr.
K. P.
van der Mandela ………………………….
832
Medezegensch: p 11 door
Prof. Dr.
J. A.
Veraart …..
832
De Duitsche Crisis en een Buitenlandsche leening door
Jhr.
l. W. L.
de Beaufert ………………………
834
D
e Millioenennota
…………………………….
836
Londensche Correspondentie
……………………..
840
AANTEEKENING:
De geldschaarschte in Duitschiand …………….
841
BOEICAANKONDIGING:
A.
J.
Sargent M. A.: Coal in international Trade,
bespr. door
Prof. Ir.
1. P.
de
Vooys ……….
….
841
MAANDCIJFERS:
Giro-kantoor der Gemeente Amsterdam …………842
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
…..
……. ..
842-849
Geidkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.
Goederenhandel.
Bankstaten.
Verkeerswezen.
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr. 0, W. J. Bruina..
Assistent-Redacteur ‘voor het weel.ablo4:
D.
J. Wansinle.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 122, Rotterdam.
ilangeteelcende stv..lcken: Bijkantoor Ruige Plaa.tweg 37.
Telefoon Nr. 3000. Postch.que- en giroreicewi’ag
Rotterdam No. 808.
Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland
f
20,—. Buitenklrnd en Kolo’ruië’,a
f
25,-
per jaar. Losse nummers 50 cents.
Leden en donateurs van het Instituut ostvangen
het weekblad gratis.
25 SEPTEMBER 1922.
Ook deze week bleef de geidmarkt weder vast en de
rente voor particulier disconto bleef verder oploopen.
Kon Maandag nog tot 3% pOt. worden afgedaan, later
moest, meestal 3i4 pOt, en ook herhaaldelijk 3% pOt.
worden toegestaan. Nadat bekend was geworden, dat
de toewijzing voor het schatkistpapier voor de 3- en 0-
maandspromesen op een 334 percents basis geschiedde,
konden verdere afdoeningen in wissels eveneens voor
die rente plaats vinden. De prolongatierento was
eveneens hooger en liep van 234 pOt. op tot 3 pOt.
en daarna zelfs 314 pOt., om vervolgens weder op
3 pOt. terug te loopen.
*
*
*
De post binnenlandsche wissels op den weekstaat
van De Nederlandsehe Bank steeg met
f
0,6 millioen.
Aangezien echter het bedrag der rechtstreeks bij de
Bank geplaatste schatkistpromessen van
f
36 millioen
tot
f
39 millioen toenam, vertoonen de eischen van
het bedrijfsleven een vermindering van ongeveer
f
2,4
mill.ioen. De beleeni.ugen liepen terug van
f
110,2 mii-
haan tot
f
105,4 millioen.
De post papier op het buitenland vertoont een da-
ling van
f1,9
millioen; de Bank heeft dus blijkbaar
weder een – ditmaal vrij aan.7i0nl3k – gedeelte van
haar buitenlandsehe wissels 1n saldi omgezet. Tege-
lijkertijd is de gndvoorraad met
f
12,1 mil’lioen
afgenomen. De veronderstelling ligt voor de hand,
dat dit goud naar Amerika is gezonden ter ver
storking van de saldi der Bank aldaar. Aldus laat zich
een deel van de stijgIng van
f
14,9 millioen verklaren,
(11.0 dc diverse rekeningen op de aetiefzijde der balans
te zien geven.. Voor het overige moet deze stijging in
verband worden gebracht met cle daling van den post
papier op het buitenland. Uit cle vergelijking der
desbetreffende cijfers blijkt, dat bok in de afgeioopcn
week weder voor een vrij aanzienlijk bedrag aan dol-
lars moet zijn afgegeven.
De biljettencireulatie verminderde met
f 1,3
mii-
hioen, het beschikbaar metaalsaldo met
f
10,3 millioen.
*
* *
Bij de inschrijving op scliatkjstpapier werd inge-
.sc:hrevcn voor
f
118.606.000.—. Toegewezen werden
f
29.160.000,— driemaands-promessen h
f
990,98;
f
23.360.000,— zesmaands-promessen â
f
982,21 en
f
13.382.000,— b:iljetten h
f
1.004,80.
S
*
*
De wisselmarkt was wederom zeer stabiel. De om-
zetten waren vrij bevredigend. Onder den invloed van
de politieke gebeurtenissen in het nabije oosten was
Londen nogal aangeboden, zoodat de reeds vrij lago
koers nog iets verder terugi.iep. De overige wissel’s
ondergingen zeer weinig verandring, met uitzonde-
ring van Denemarken, dat dooi’ de moeilijkheden van
de Danske Landmandsbank, sterk aangeboden was,
maar zich later weder eenigszins kon herstellen.
LONDEN, 23 SEPTEMBER 1022.
De meer gemakkelijke stemming in den aanvang
van de week maakte op Donderdag plaats voor een
vrij plotselinge schaarschte, veroorzaakt door het a-
menvallen van een belangrijke overdracht van belas-
tinggelden naar de schatkist met andere eredietver-
plaatsingen van aanzienlijken omvang. Op Woensdag
en Donderdag deed daggeld 23-4-2 pOt., de overige
dagen 114-2 pot. Voor 7-d. geld werd 134-2 pOt.
genoteerd.
De disconto-markt vertoonde een vrijwel tegenover-
gesteld verloop; de disconto’s, die in het begin van
de week prijshoudend waren, verflauwden in de latere
dagen, zulks in verband met de vraag naar wissels
vervallende per einde December. De noteeringen van
Vrijdag luiden:
2- en 3-mnds. bankaecepten 251ia_% pOt., 4-mnds.
id
. 214.
9
/is pOt., 6-mnds. id
. 2%—% pOt.
832
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27
September 1922
INFLATIE IN NEDERLAND
WAARSCHIJNLIJK?
Op deze vraag, op deze vaag van angst, die in de
laatste tijden door het land jaagt in altijd wijder
kringen, heeft President Vissering een antwoord ge-
geven, gericht aan de Broederschap van Notarissen.
Dit antwoord, in een notedop, luidt: als de Regeering
zuinig en verstandig wil financieren kunnen
wij
voor
depreciatie van ons ruilmiddel behoed blijven; zoo
niet dan is inflatie onafwendbaar. Een duidelijke
wenk aan het landsbestuur: het ligt in uwe handen
of de gulden bergaf gaat of niet.
Met dit antwoord zal een groot deel van Nederland
akkoord gaan; men weet dat alleen hard werken en de strengste eenvoud, ook in zaken van Staat, de redding
kan brengen. Maar zal die redding gebracht kunnen
worden? Men hoort ook die vraag
altijd
door stellen
met twijfel en met angst. De heer Vissering geeft hier-
op een antwoord, beslister dan ooit te voren:
,,Wat is er ter afwending van dit gevaar te doen? De cir-
culatiebank kan hier met verhooging der bankrente niets
bereiken. Verhooging in een tijd van geidruimte geeft n-
tuurlijk niets; zij kan alleen uitwerking hebben in tijden
van geldschaarschte, van overdreven credietgeving, die ten
slotte met geld van de circulatiebank moet worden ge-
financierd; in een tijd van geldruimte ook van .kunstmatig geschapen ruimte, waarin men niet in grooten getale moet
terügvallen op de circulatiebank, werkt verhooging niets
uit; het is een slag met een stok in het water. De Staat,
de groote inflator, laat zich natuurlijk door hooge rente niet afschrikken; de vreemde houders zullen hun bezit aan onze
biljetten niet opgeven, omdat zij die biljetten hebben geno-
men uit motieven, waarbij rente-trekking geen rol speelt. De circulatiebank zou dus alleen eenigen invloed kunnen
uitoefenen door openlijk te weigeren mede te werken tot
verdere disconteering of beleening van schuldbrieven van
den Staat. Onder dan noodlottigen drang der omstandig-
heden zou De Nederlandsche Bank zelfs niet daarvoor terug-
schrikken; als het moet zal zij hard tegen hard gaan. Dat
zal echter niet alleen uitloopen op eene rantsoeneering van den Staat, welke de regeering in zeer groote moeilijkheden zal brengen, doch hierdoor zullen ook getroffen worden de
vele goede burgers, die door den Staat met den stok in de
hand genoopt zullen worden de schuldbrieven toch te nemen.
Die zullen dus in de eerste plaats in moeilijkheden worden
gebracht. Dit krasse middel van de circulatiebank moet
dus zoo lang mogelijk vermeden worden.
De eenige afdoende oplossing is dus, dat de Staat zelf
inzie het groote gevaar van gelden te blijven uitgeven boven
de normale inkomsten, voor zooverre het niet betreft pro-
ductieve uitgaven, die ook thans nog door leeningen mogen
worden gedekt.”
Desnoods aus zal de Bank tegen den Staat gaan,
hard togen hard, en als zelfs dat’ niet helpt zal de
Staat zelf moeten inzien, m.a.w. de Regeering moet
inbinden of zal ertoe gedwongen worden door de
Kamers, of anders door het volk.
Doodzonde, dat juist dit pertinente antwoord in de
uittreksels van de dagbladen slecht overkwam; nu
blijven allicht de woorden ,,waarschijnlijke, zelfs bijna
zekere inflatie” in de ooren hangen en het zijn juist zulke vage geluiden, die de vlucht voor den gulden’
tot een paniek kunnen maken. Want de vlucht is reeds begonnen, al verscheidene
maanden en langs verschillende wegen. Tot groote be-
dragen zijn dollars, ponden of peso’s gekocht en als
spaarpot aan de overzijde van de zee gedeponeerd.
Voorts werden Hollandsche fondsen in omvangrijke
mate tegen veilingprijzen weggevorpen om te ruilen,
tegen dollarbonds of Engelsche co’nsols of Argentij-
nen, of zelfs, uit speeulatiezucht, tegen de veel lager’
noteerende Skandinaviërs. Een beweging, die sterk
werd aangewakkerd door de commissionnairshuizen,
die in dezen tijd van volkomen lustelooshcid in het
vak – men kan het nauwelijks euvel duiden – die
ruilorders gretig tot zich trokken.
Ten deele is deze hernieuwde belegging in buiten-
lndsehe waarden een goed ding: door de vernietiging’
van de Russische, Oostenrijkdche en Duitsche fondsen
en door den uitverkoop van de Amerikaansche waar-
den tegen de topprijzen van den dollar was het bezit
aan buitenlandsche effecten, de stille reserve van de
betalingsbalans, beduidend geslônken. Een aanvulling
van deze reserve is op zichzelf zeer gewenscht, vooral
waar zij hand in hand gaat met plaatsing van Neder-
landsche leeningen tot aanzienlijke bedragen in. het
buitenland: een wisselwerking van de belegging in de
hollandsche kapitalen, die niet anders dan gunstig
kan werken, mits het niet wordt overdreven en mits
‘het niet uit angstmotieven geschiedt; angst blijft nog
altijd een slechte raadgever.
Is er dan gevaar? Ondanks deze
omvangrijke
aankoo-
pen van buitenlandsch fonds en buitenlandsche valuta
heeft de gulden zich toch zeer goed gehandhaafd.
Weliswaar waren er twee tegenwichten: ten eerste de
toevloeiing van het buitenlandsch kapitaal, dat hier
een veilige plaatsing zocht, en ten tweede de plaatsing
van onze groote leeningen in Amerika. Maar hier-
tegenover kan men weer stellen, dat er veel voor
het buitenland in Holland werd gefinancierd en dat
van die groote leeningen, o.a. van de Indische dollar-
leening, weder zeer belangrijke bedragen door de arbi-
trage werden teruggekocht.
Tot welke resultante deze krachten ten slotte nu
alle te herleiden zijn is moeilijk te zeggen. Toch krijgt
men den indruk, dat er nog geen i-eden is zich vrees-
achtig op alle mogelijke andere,
schijnbaar
sterkere
valuta’s te werpen. Men ziet reeds de uitwassen: men
sluit asurantiën gaarne in ponden af! Alsof de gul-
den niet een betere kans kan hebben dan de munt
van het land, dat met de handen vastgeklemd zit in
de wespennetten van den Balkan en van Mesopotamië.
De toestand in Argentinië
blijft
troosteloos. En wie
voorspelt den ‘stand van den dollar? De berichten uit
Amerika zijn optimist, maar dat zijn zij
altijd;
de loo-
nen
stijgen
er en de oudgedienden dreigden er ruime
uitkeeringen uit de Staatskas te krijgen, alleen ver-
hinderd door het veto van President Harding; het
loopende begrootingsjaar zal met een (geraamd) te-
kort van $650.000.000,— sluiten; en wat gaat gebeu-
ren als na, de November-verkiezingen – men verwacht
dit algemeen – Washington zich wat meer aan de
Europeesche aangelegenheden gelegen zal laten liggen
en wie weet de schulden van de gealliëerden kwijt
gaat schelden?
Neen, men behoeft niet te vluchten voor den gul-
den, mits men de hand aan den ploeg houdt en ver-
trouwen heeft in eigen kracht en volharding. Er is
onlangs een uitspraak gedaan in het buitenland: ,,Hol-
land ruiniert sich selbst”, vernietigt zich – onnoodig
– door de angst en de wanhoop aan zichzelf in de
tijden van gevaar. Maar er is ook een buitenland, dat
nog
altijd
den gulden op volle goudwaarde schat en
hem plaatst op de eerste rij, naast den dollar.
Het is taak om die plaats te béhouden en tegenover
het buitenland te toonen dat wij haar willen behou-
den. Die plaats zal behouden worden, omdat de 1-lol-
lander alle vroegere droomen van voorspoed en weeldc
zal weten om te zetten in de werkelijkheid van sober-
heid en harden arbeid; en omdat ook de Regeering
dien weg zal moeten volgen nu de eisch van den
bankpresident is: de eisch van het Nederlandsche
Volk.
K.
P. VAN DER MANDELE.
MEDEZEGGENSCHAP.
II.
Bij don heer Hermans is de fabrieksrnad heel wat
anders dan con instituut voor verbetering van de
productie in cle afzonderlijke groot-ondernemingen
en voor voredeling van de verhoudingen tusschen
werkgevers en arbeiders. Voor den door hem be-
dachten fabrieksraad moet de bedrijfsvakvereeni-ging een geducht eind opzij. Wat is de mentaliteit
een andere geworden van den
schrijver
van het
,,Handboek voor de moderne vakvereeniging”!
1)
i)
Handboek voor de moderiie vakvereeniging door Henri
Hermans, uitgave van het Secretariaat van den Arbeid te
Maastricht, Eerste deel, 1908.
27
September 1922
ECONOMISCH-STATIS1ISCHE BERICHTEN
833
Die schreef, dat de ,,moderne vakorganisatie is een
stelling van den heer Hermans. De, voornaamste argu-
strijdvereerïiging in den goeden zin”
;
dat zij ,,staat
menten, waârom deze stelling een origerijrndheid moet
vijandig
tegenover
stille
berusting,
maar
ook
worden genorncI zijn thans
.
aan de beurt van behan-
vijandig tegenover onbekookte aanvallen”
;
dat wij in deling. Ik bepaal mij dan vooreerst nog maar alleen
haar zien ,,de voortschrijdende ontwikkeling in de iii- tot de regeling der arbeidsvoorwaarden. Men herinne-
dustrieele verhoudingen, het begin van een hernieu-
ze zich de uiteenzetting van de taak van den Fabrieks-
wingonzer
samenleving
in
Christelijken
geest”.
raad, zooals die door de heeren de Vooys en Stenhuis
(llandboek biz. 46) Die uitrip
:
;,Dasheid is ht
is gegeven. Daaruit blijkt, dat de fabrieksraad blijft
ook in die vereenigirig het beginsel van den klassen-
geheel en al binnen het belangrijke maar toch zeer
strijd te zien; de klassenstrijd, die er is, wordt inte-
beperkte technisch-economisch kader van de middel-
gendeel door haar weggenomen.” Nu heet het, dat zij
matige of groote fabriek. De beste arbeiders van de
i
n zich draagt
:
,,het
beginset der
verdeeldheid”;
nu
‘briek zullen nu, gesteld, dat het instituut fabrioks-
is dc hoofclfout van het Bedrijfsradenstelsol, ,,dat men
raad goed werkt, aan de leiders van hun bonden heel
tot
grondslag
van de
bedrijfsgemecnschap
heeft ge- wat nuttige wenken kunnen geven voor de belangen
kozen de
moderne va1ivcrecniging.”
In het ilandboek
Van het algemeen, voor die van de arbeiders en werk-
moest de fabrieksraad de inderdaad hoogst gewichtige
-gevers
;
maar een leersehool voor de bedrijfs-arbeids-
zaken ils ,,bocte, premie, regeling van rusttijden, op-
voorwaarden wordt de fabrieksraad niet. Ik wil nu
zicht, liooger beroep, zedelijkheids- en veil:igheidsvoor-
ook eens een vergelijking gebruiken, een die m
”
heel
schriften”
in
het fabricksreglement vaststellen
en
wat bruikbaarder schijnt dan de ,,ceilen en organis-
voor het naleven van dtt reglement zorgen. (Hand-
men”. De fabrieksraad kan goede korporaais en onder-
boek hlz. 180-183). Het collectief contract voor een
officieren
opleveren,
de
stafofficieren,
die
de
be-
geheel bedrijf vastgesteld, regelde de overige arbeids-
drijfsraad behoeft levert hij niet. De beperkte taak
voorwaarden. Maar in het artikel in
Roer” wordt
.
,,Het
van den Fabrieksraad, in verband met de’bcperkte taak
geschreven
:
,,lÏet verkeerde inzicht van de iDuitschers
an de
afzonderlijke
onderneming in het productie-
heeft ertoe geleid, dat de fabrie]
den zijn aan de collectieve arbeidsovereenkomsten……
tot stand te brengen de redelijke arbeidsvoorwaarden
In
het
belang
van
een
zekere gelijkheid der con-
dc
-ar beiders van het
bedrijf
worden heele andere
currentievoorwaarden
is het noodzakelijk,
dat bijv.
eischen gesteld. Men moet op de hoogte zijn van den
de
nhininLumloonen
… ..
voor het geheele bedrijf wor-
levensstandaard van de arbeiders uit alle deelen des
(tea
vastgesteld,
ook dat algemeene regelingen be-
lands ;. van de algemeene en de bedrijfsconjunctuur;
tref :f ende arbe:idstijd en leerlingwezen worden getrof-
van de werkloosheid en van de werkloosheidskansen.
fen, maar men moet binnen dit raam aan de Fabrieks-
De Beclrijfsraden hebben te voeren de groote bedrijfs-
raden de grootst
mogelijke
vrijheid
van
beweging
)O1itiek. Hun gaat ter harte het lot van een geheelen
geven”.
tak van productie in het geheelo land. Zij hebben te
De bedrjfsvakvereeniging, die het geheele bedrijfs-
.
waken over het lot van de productie zelf en van de°
leven in nijverheid, handel en industrie kan omspan-
.
-U de productie betrokken
.
werkgevers en arbeiders;
nen, moet thans opzij voor den fabrieksraad, die maar
te letten op het vraagstuk der maximale waardeering
een zesde gedeelte der ondernemingen zal kunnen
‘Cfl
het vraagstuk der kostenbesparing;
op het belang
bestrjken. Maar hoe moet het dan gaan met de rege-
der consumenten en op den aanvoer van arbeidskrach-
ling der arbeidsvoorwaarden in een bedrijf, waarin
tCn Van dat alles leert d.e fabrieksraad niets. De eenige
6(1i
zevende grootbedrijf en zes zevende kleinbedrijf
‘mogelijkheid
voor de arbeiders om met deskundige
hulp de arbeidsvoorwaarden in verband met deze pro-
isl
v[octen dt’ulr de vakvereenigingen het maar gaan
regelen voor het kleinbedrijf, of moet dit maar vrij hlemen behoorlijk te regelen, bestaat hierin, dat zij
worden gelaten?
taan hun organisaties personen verbinden, die zich
Maar veel belangrijker dan deze bzwaren tegen
geheel en al aan die vraagstukken wijden. Zij heb-
het toevertrouwen van het regeln van de arbeidsvoor-
then vrijgestelden noodig, of misschien zelfs personen,
waarden aan den Fabrieksraad, is het bezwaar,
dat
die
door
economische,
boekhoudkundige vooroplei-
deze lichamen tot die taak,
zelfs
op het uit den. aard
ding, reeds aanstonds gemakkelijker met al de moei-
der zaak beperkt terrein., niet in staaat zijn.
Had de
iijkheden, die een goede arbeidsvoorwaardenpolitiek
heer Hermans in.plaats van de zoo misleidende orga- meebrengt, vertrouwd zijn.
nische
beeldspraak
de
verschijnselen
geraadpleegd,
Maar wat blijft er dan toch over van de stelling,
dan had hij toch moeten bemerken, dat de ontwikke-
i
dat alleen op het fundament van fabrieksraden van
ling der, Nederlandsche arbeiders en hun onafhanke-
behoorlijke
bedrjfsorganisatie
sprake
zal
kunnen
ljkheid nog niet tot zulk ccii peil zijn gestegen, dat
zijn? Hêt omgekeerde zou veel gemakkelijker te bewij-
zonder ongelukken met de arbeidsvoorwaarden, aan
zen vallen! Toegegeven, dat men met fabrieksraden
kernen in de fabrieken kan worden opgedragen, wat tot
gerust kan beginnen, zonder op de publiekrechteljke
dusver aan de vrijgestelden werd toevertrouwd. belrjfsorganisatie te wachten, eenig resultaat van be-
leidende vergelijkingen, die de ondernemingen ,,cel-
teekenis met hun werkzaamheden zal alleen dan ko-
len”, de bedrijven ,,organismen” deden noemen, hadden
men, indien in den bedrjfsraad een behoorlijke grond-
dan de plaats geruimd voor deze nuchtere beschou-
slag voor de arbeidsvoorwaarden en andere economi-
ving, dat mi niet en ook in geen afzienbaren tijd de’
she bedrjfstoestanden is gelegd. Immers, de moderne
Nederlandsche ondernemingen met meer dan vijf en.
arbeider mag niet zoo naïef zijn om zijn economische
•
twintig arbeiders een
aantal groepen leide:rs
,voldoend
belangen geheel en al aan de individueele onderne-
zullen opleveren, aan wie zonder groote schade voor,
ming, hoe groot dan ook, toe te vertrouwen. Hij moet
de arbeiders de regeling der arbeidsvoorwaarden bui-
weten, dat over
zijn
betaansmogelijkheid
volstrekt
•
ten minimumloonen, arbeidstijd en leerlingwezen kan
ni?t alleen, ja zelfs niet op de eerste plaats, in de af-
worden opgedragen. Hoe is
–
het mogelijk, dat de
zoriderlijke onderneming wordt beslist. De mogelijk-
afhankeljkheidswaarde
van
het vrijgesteld-zijn zoo-
heid van voortbestaan van de afzonderlijke 6nderne-
zeer aan den heer Hermans heeft kunnen ontgaan?
ming hangt van allerlei individueele kwaliteiten van
Weet hij ook niet, dat in bedrijven met zeer uitge-
den een of anderen ondernemer af, waaraan de arbei-
werkte collectieve contracten de afgevaardigde arbei-
der zich maar niet blindelings kan toevertrouwen. De
ders der lagere contrôle-colleges de hulp van de vrij-
arbeidr moet zijn bestaansrisico verminderen,
door
gestelden der arbeidersvakvereenigingen dikwijls nog
het oog te houden op de andere ondernemingen in den-
zoo bitter noodig hebben?
zelfden tak van productie. Wanneer de onderneming, waarin hij toevallig werkzaam is, lijdt aan achterlijke
,,Het is onze vaste overtuiging, dat een goede be-
produetiemethode of aan slechte koopmanschap; kan
,,drijfsorganisatie moet steunen op het fundament
zijn fahrieksiaad hem niet helpen, maar moet hij hopën,
,,van do fabrieksraden”, zoo luidt immers de hoofd-
dat de bedrjfsraad de oogen goed open heeft voor de
834
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27
September 1922
belangen van allen, die in het geheele complex van
ondernemingen werkzaam zijn. Zijn fabrieksraad’ zal
alleen dan met vol vertrouwen, en dus ook met suc-
ces kunnen werken, indien een waakzame bedrijfsraad
op de algemeene economische omstandigheden let. De
economie en de techniek van de afzonderlijke onder
neming zijn ondergeschikt aan die van het bedrijf.
In de toekomst zullen misschien heel wat onderne7
mingen, ondanks haar bezit van fabrieksraden, moeten
worden opgeruimd; de bedrjfsraad heeft er dan voor
te zorgen, dat dit met het. minste verlies aan pro
ductieve kracht en met de minste schade voor de ver-
schillende pi-oducenten geschiedt. Zoodat ik maar,
zeggen wil, dat het omgekeerde van de stelling van
den heer Hermans, heel wat gemakkelijker te bewij
;
.
zen is.
Stappen wij van de arbeidsvoorwaarden af in ver-
band met fabrieksraad en bedrijfsraad, en zien wij
nog even naar de
onmiddellijke
eischen, die de eco
nomische toestand van Nederland ton aanzien van de
arbeidswetgeving stelt. De noodzakelijkheid van decen-
tralisatie wordt
vrij
algemeen toegegeven,
terwijl
men
toch ook blijft meenen, dat de zekerheid voor den ar-
beider niet mag verminderen. Maar kunnen hiei-bij d
fabrieksraden iets doen, of moet men niet zijn toe;
vlucht nemen tot publiekrechteljke bedi-ijfsorganisa-
tie en dus tot bedrjfsraden? Publiekrechtelijk geor-
ganiseerde
bedrijven
zullen met een aanzienlijk deel
van de uitvoering der bestaande arbeidswetgeving
kunnen worden belast, en, wat nog belangrijker is,
zullen in de naaste toekomst heel wat arbeidswetge-
ving overbodig kunnen maken. In dit verband kan
men zich billijk verbazen over het feit, dat de heer
Hermans weer van een Bedrijfskamer en dus van nien- –
we centralisatie spreekt. Het begon toch door te drin-
gen, dat de moeilijkheid zit in de centralisatie
bij
het
tot stand brengen en bij het, uitvoeren der sociale
regelingen. Om deze kwalen te genezen hoeft men
waarlijk niet naast de Staten-Generaal nieuwe cen-‘
trale lichamen te fabriceeren: Vult men onze Rechts-
orde met Publiekrechteljke Bedrijfsorganisatie aan,
dan is het gevolg, dat men veel ambtenarij kwijt raakt
en de Departementen den Staten-Generaal heel wat’
minder wetsontwerpen doen toekomen.
Heel kort kan ik ten slotte zijn over de critiek, die
cle heer Hermans op het beleid der katholieke vak-,
beweging, in
verband met haar arbeid voor het be-
drijfsradenstelsel, levert. Nu het een illusie is geble-
ken, dat de katholieke groot-werkgevers zouden na-
:
leven, waartoe hun organisaties hen in de statuten,
van den R. K. Oentra.len Raad van Bedrijven hadden
verplicht; nu ook is gebleken, dat van andere werk-geverskringen geen medewerking te verwachten is;
is het groote meerendeel van de leiders der katho-
lieke vakbeweginè er ten zeerste van overtuigd, dat
de eenige oplossing in publiekrechtelijke bedrijfsor-
ganisatie te vinden is, terwijl de Centrale Raad van
Bedrijven alleen in stand blijft om in de kringen van
arbeiders, boeren en middenstanders de bedrjfsraden-
idee levend te houden. Zoo heeft ook de Federatie
van R.K. Werkliedenvereenigingen, waarvan de heer
Hermans voorzitter is, het begrepen, toen zij, in broe-
derlijke samenwerking met het Bureau voor de R. K.
Vakorganisatie, de volgende voorstelien voor het R. K.
Staatsprogram indiende:
,,Er behoort te komen publieki-echtelijke bedrijfs-
organisalie.
,,Hieronder wordt verstaan, dat een wettelijke rege-
ling komt, waardoor het mogelijk wordt, dat de daar-
voor vatbare bedrijven geleidelijk publiekrechtelijko
lichamen worden, waarin drieërlei bevoegdheid wordt
uitgeoefend:
verordeneude ten aanzien van de arbeidsvoor-
waarden en de daarmee verbandhoudende bedrjfs-
politiek;
rechtsprekende voor de handhaving der ver-
ordeningen;
uitvoering van de sociale wetten in de bedrijven.
,,In de bedrjfscolleges, noodig voor het uitoefenen
der publiekrechteljke bevoegdheden, hebben werkge-vers en werknemers gelijke vertegenwoordiging.”
Wanneer ik thans resumeer, meen ik te mogen vast-
stellen, dat de invoring van fabrieksradn waarlijk
niet is de hervorming in het bedrijfsleven, waarop
het Nederlandsche volk thans wacht. Komen fabrieks-
raden tot stand – en indien hun bevoegdheden binnen
beperkte grenzen worden gehouden, kan tegen dat tot stand komen geen
redelijk
verzet worden gevoerd –
dan zijn zij niet opgewassen tegen de werkzaamheden,
die thans voor het algemeen belang het eerst worden
gevraagd. Hun kwaliteit is nu eenmaal een heel
andere dan de kwaliteit van de bedrjfsraden, die wij,
het werd nog eens m.i. afdoende betoogd, zoo drin-
gend noodig hebben.
Met deze conclusie alleen kan ik echter niet ein-
digen. Ik meen te moeten vaststellen, dat het werk
door den heer Henri Hermans verricht met het schLij
–
ven van zijn artikel in ,,Het R’oer”, een werk is van
onberekenbare schade, juist omdat hij is een katho-
liek arbeidersleider. Het schuurt blank het verroeste
wapen, dat de arbeiders zelf niet wisten, wat zij met
hun eisch van medezeggenschap bedoelden. Het houdt
prachtig te paard degenen, die den tijd nog niet ,,rijp”
achten om met wettelijke regeling te beginnen. Het
jaagt in het harnas de katholieke en
christelijke
vak-
vereenigingen der arbeiders, die zoozeer verlangen,
dat zij
bedrijfsorganen
zullen worden, en die in den
laatsten tijd bij de moderne vakbeweging niet gerin-
gen steun vonden. Men kan dan ook niet beter ve r-langen, dan dat de arbeidersvakvereenigingen, zich
niet hekommerend om de brochure-Hermans, spoedig
met daden toonen, dat zij met de voor een zoo be-
langrijk gedeelte zich op de vakvereenigingen basee-
rende publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie een begin
willen zien gemaakt.
j
A.
VERAART.
DE DUITSCHE CRISIS EN EEN BUITEN-
LANDSCHE LEENING.
Jhr. F. W. L. de Beaufort schrijft ons:
De Hollander, die met belangstelling de gebeurte-
nissen in Duitschl and’ gadeslaat, moet het gevoel
krijgen van den dokter, die na zijn diagnose gesteld
te hebben nauwkeurig de oorzaak van de ziekte en
hare verschijnselen kent, doch machteloos staat, om-
dat hij het middel om den zieke te genezen niet
onder zijn bereik heeft. Zijn werkkring bepaalt zich
tot constateeren en verklaren in welk stadium het
ziekteproces zich bevindt. En toch is hij meer dan
belangstellende. Hij is een belanghebbende en weet,
dat alles wat er in Dutschland gebeurt, ook hem ter
dege aangaat. Ging ifi 1921 18,56 ‘pOt. van onzen uit-
voer naar dit land, voor den oorlog was dit percen-
tage nog aanmerkelijk hooger, meestal 40 pOt., ter-
wijl bovendien de verdiensten aan vrachten, commi
sies, doorvoer etc. belangrijke
factoren vormden in ons
economisch bestaan.
En ondanks de korte adempauze, welke Duitschland
is gegund voor het voldoen aan een deel zijner buiten-
landsche verplichtingen, is de toestand diep ernstig.
De verliezen in de oorlogsjaren en daarna geleden,
de onmogelijkheid zijn financiewezen behoorlijk te
ordenen: de verarming, welke zich nu in al hare
naaktheid openbaart, zijn factoren, die zich niet in
een korten tijd laten verhelpen en een zeer ernstige
crisis staat te wachten, welke het einde vormt van een
leven in schijnwelvaart.
Toch heeft de Frankfurter Zitung van 2 Sept. ge-
lijk, wanneer zij schrijft:
,,Aber man geht der
of f
enen Krise, die bei uns bisher ver
–
schleiert war, nicht daclurch
aus
dem Wege, dass man so-
lange wie möglich den
Kopi
in den Sand steckt. Im Gegen-
teil, je langer wir in der ungesunden verschleierten Wirt-
schaft fortfahren, desto schwerer und schmerzhafter wird
der Gesundungsprozess. Wir brauchen die Beschleunigcwg
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
835
in der Lösung der fir unser Schicksal entscheidenden Fra-
gen der Aussenpolitik. Wir müssen aber gleichzeitig den
schmerzhaften Qesundungsprozess auch durch unsere eigene
innere Wirtschaftsftihrung
zu
beschieunigen trachten.”
Welke
zijn
deze crisisverschijnselen? Een crediet-
nood van grooten omvang, met een rentevoet voor
credieten van meest boven de 15 pOt. De onmogelijk-
heid, om de vermeerdering van betalingsmiddelen
gelijken tred te doen houden met de toenemende
duurte, want de vermeerdering van Reichsbanknoten
blijft percentsgewijze achter bij de stijging der index-
prijzen. Het naar voren dringen van het feit, dat men
gedurende jaren van het kapitaal geleefd heeft, den-
kend het inkomen te verbruiken, in dezen waan ge-
sterkt door het belastingwezen. (Is in ons land niet
eveneens deze fout gemaakt en was in wezen de oor-
logswinstbelasting niet grootendeels een kapitaalsbe-
lasting?)
De werkelijkheid is dat voor het oogen-blik het land
zelf niet in staat is om in zijn eigen behoeften aan
grondstoffen te voorzien. Zelfs de min of meer stabiele
Markenkoers van het oogenblik mag nit tot eene meer
gunstige meening voeren. De voornaamste oorzaak
schijnt niet te liggen in vermeerderden uitvoer, ge-
paard gaande met minder huitenlandsche betalingen,
evenmin in een speculatieve vraag naar Marken, doch
wrel in het feit, dat de groote snelheid, waarmede de
crisis zich in den laatsten tijd toegespitst heeft, het
aanhouden van buitenlandsche tegoeden steeds moeilij-
ker maakt. De groote en ernstige restricties waartoe de
banken in hun credietverleening gedwongen worden.,
maken het noodzakelijk alle liquide middelen zoo spoe-
dig mogelijk te gelde te maken,- waartoe in de eerste
plaats do buitenlandsehe tegoeden behooren.
Eenorzijds dus een kapitaalsafbrokkelingsproces,
anderzijds een buitenlandsche reserve, welke helpen
kan om in de adempauze een atmosfeer van meerdere
rust en consolideering te scheppen. Deze pauze zal
echter nutteloos
blijken-
te
zijn
wanneer er geen af-
doende hulp uit het buitenland komt.
Zonder die hulp is een blijvende verbetering
011-
mogelijk, daar de gevolgen van een bijna 10 jaar er-
op-los-leven met alle scherpte naar voren komen.
Het vaardeverminderingsproces van de Mark heeft
aan allen handel de vaste basis ontnomen. Zal het
Duitsche bankwezen in staat zijn om aan de crisis het
hoofd te bieden zonder ernstige kleerscheuren, waar
ten slotte aan de credietverleening gedurende de laat-
ste jaren iedere vaste basis onttrokken is?
Het nauwe verband tusschen het staatscrediet en
dat van de banken, de bankconcentratie, waardoor
vrijwel geen enkele bank geheel op eigen krachten
is aangewezen, de groote geheime reserves in de laat-
ste jaren gevormd, zijn gunstige verschijnselen. Ver-
moedelijk zal zelfs in Duitschiand het staatscrediet in
papiermarken uitgedrukt, langer ongeschokt blijven,
(lan dat van vele te sterk uitgebreide handels- en in-
dustrielichamen, terwijl dat staatserediet zelfs aan
een autonome Rijksbank gemakkelijker overdraagbaar zijn zal, dan dat van de meeste particuliere debiteuren.
Dat de banken echter van zware verliezen verschoond
zullen blijven is
vrijwel
ondenkbaar. Hoe het hun mo-
gelijk moet gemaakt worden om een zuiver inzicht in
de zaken van hun debiteuren te krijgen is een moeilijk
vraagstuk. Men tracht tegenwoordig goudbalansen
samen te stellen, maar hoe zulks moet geschieden is
nog niet bevredigend opgelost.
Het finantiewezen van staten en rijk, voldoening
van buitenlandsche verplichtingen, welke niet als
oorlogsschulden zijn aan te merken en zooveel anderp,
vragen van levensbelang vragen dringend een rege-
ling en dit kan slechts geschieden indien aan de
regeering den noodigen tijd wordt gegund om de
hervormingsmaatregelen uit te voeren. Die
tijd
van
rust kan slechts gevonden vörden door eene groote
buitenlandsehe leening, waardoor eene stabilisatie van
de Mark kan bereikt worden en de dringende buiten-
landsche verplichtingen’voldaan kunnen worden.
Een dergelijke schuld aan het buitenland betee-
kent voor Duitschland, reeds ontdaan van een groot
deel van zijn buitenlandsch bezit, een zeer zwaren
last. Reeds voor den oorlog was zijne betalingsbalans
mèt moeite in evenwicht te houden en in dit opzicht
zijn het merkwaardige cijfers, welke Dr. Singer in de
Wirtschaftsdienst van 7 Juli j.l. mededeelt. Reeds
in de jaren 1909 tot 1913 overtrof de invoer den uit-
voer met respectievelijk 1,9, 1,4, 1,6, 1,7 en 0,7 Mil-hard Mark en het overblijvende werd met moeite ge-
vonden door den zoogenaamden onzichtbaren uitvoer.
Een duidelijker- beeld van den toestand wordt door
de wisselkoersen gegeven. In de jaren 1896 tot 1910
is daarbij een geleidelijke daling van de Markenwaar-
deering in ht buitenland waar te nemen. Zoo geeft
Dr. Singer in het volgende staatje aan, hoeveel dagen
te Berlijn de buitenlandsche wisselnoteeringen onder,
op en boven pariteit noteerden.
LondeV
Parijs
1
Amsterdam
onder
1
op
1
boven onder
1
op
1boven
ohder
1
op boven
pariteit
pariteit
pariteit
1896-19001 366
1
21 395
1
265 64 4
316
1
36
1
429
1901-1905 252
1
41 489
43 65 674 224 42 516
1906-1910 115 32 932
50 15 1014 125 28 630
De dagen, waarbij de Mark volgens Amsterdamsche
usanee onder goudpariteit noteerde werden dus steeds
talrjker.
Dus ook voor den oorlog geen gunstige betalings-
balans.
Tijdens de oorlogsjaren werd het op 20 ad 25
milliard Goudmark getaxeerde buitefilandsch bezit
verminderd met een 15 milliard. Taxaties van in het
buitenland opgenomen bedragen zijn moeilijk te maken
en men behoeft de zeer vage taxaties van Dr. Singer
omtrent buitenlandsche leeningen, verkoopen van
huizen, aandeelen, papiermarken niet te volgen, om
tot de conclusie te komen, dat de huidige toestanden
niet gunstiger
zijn
geworden. Weliswaar wijzen dc
eerste 4 maanden een uitvoeroverschot aan van 0,03
milliard goudmark, Augustus toont ondanks de stij
–
ging van de deviezen een nadeelig saldo van 10 mii-
hard papiermark.
Wil Duitschland dus de rente en aflossing- op een
werkelijk groote buitenlandsche leening betalen, dan
zal zijn betalingsbalans een
ingrijpende
verandering
moeten ondergaan. in de eerste plaats is dit te be-
reiken door een inkrimping van eigen behoeften, dus
eene groote versobering van levenswijze. De grens
daarvan zal spoedig bereikt worden door de daaraan
verbonden sociale gevolgen; tevens zal de spaarzin
meer aangekweekt worden, wat ook mogelijk zijn zal
wanneer het depreciatieproces van de mark tot staan
is gebracht. Ook de binnenlandsche productiemiddelen
kunnen wellicht nog intensiever worden benut. En
toch zal dit alles niet voldoende zijn om rente en
aflossing te voldoen. Van Duitsch standpunt is ge-
wenscht uitschakeling van overbodigen invoer en een steeds vermeerderenden uitvoer. Geen van beide is in
sterke mate een gunstig verschijnsel voor het buiten-
land.
Er
blijft
slechts over een kapitaalimport van het
buitenland en een niet te snelle aflossing. Het valt
moeilijk reeds nu aan te geven, welke weg van kapi-
taahimport de meest gewenschte
zijn
zal, daar het
voor Duitschiand ongewenscht is in blijvende oecono-
mische afhankelijkheid van het buitenland te blijven.
Wellicht zullen overeenkomsten zooals de Hamburg-Amerika lijn met Amerikaansche scheepvaartinteres-
sen gesloten heeft een vingerwijzing blijken te zijn.
Een eerste vereischte voor buitenlandsche kapitaals-
belegging is een atmosfeer van zekerheid en rust.
Voor het oogenblik staan we aan het begin van
eene crisis in Duitschland. Deze kan zijn eene phase
in het Gesundungsprozess, zij kan ook zijn eene
phase, en dan eene eindphase in het ontbindings-
836
ECONOMISCH-STATISTISÇHE BERICHTEN
27 September 1922
proces. Welke dezer twee alternatieven het zijn zal
kan de overige wereld niet onverschillig laten.
F.
W.
L. DE BEAUFORT.
DE MITILIOENEN NOTA.
De op 19 September 1922 bij de Tweede Kamer in-
gezonden ,,Nota betreffende den toestand van
‘S
Lands financiën” ]eert ons omtrent dien toestand het
volgende:
Sedert de samenstelling van de vorige, in de E.-S. B.
van den 21 September 1921 besproken nota ondergin-
gen de cijfers van do dienstjaren 1918 en 1919 nog
eenige wijzigingen. Het dienstjaar 1918 is sedert af-gesloten, het dienstjaar 1919 zal wel weldra worden
afgesloten. Do uitkomsten van deze jaren zijn in duit
zenden guldens:
1918
Totaal Buitengew. Crisisdienst Gew. dien
Uitgaven
1050.936,5
80.136
637.431
333.369,5
Ontvangsten 561.086 12.159,5
Sft9.868
329.058
Tekort
489.851
67.976,5
417.563
4.311,5,,
1919
Uitgaven
811.172,5 116.473
250.626 444.073,5 Ontvangsten
695.049 8.741
219.948,5
466.359,5e
Tekort
116.123,5 107.732
30.677,5
Overschot’ ,
22.286
Ten aanzien van het dienstjaar 1919 teekent de
Nota aan, dat het overschot op den gewonen dienst
ruim
f
3,25 millioen beneden het in de vorige hota
genoemd bedrag bleef, niettegenstaande de ontvang
1
‘
sten ruim
f
2.1 millioen medevielen (vnl. door hoo-
geid opbrengst van de rënte over uit ‘s Rijks kas ver-
leende voorschotten ingevo,l’ge de woningwet, van de
inkomsten, voortvloeiende uit den arbeid in gevange-
nissen en Rijkswerkinrichtingen, van de pensioens-
bijdragen van onderwijzers bij het lager onderwijs en
van het aandeel van de gemeenten in de subsidiën aan
werk1ozenkasen ingevolge het werkloosheidsbesluit
1917′). De stijging van de uitgaven met ruim
f
5,35
millioen is nI. te
wijten
aan de Departementen van
Oorlog en van ‘Landbouw, Nijverheid en Handel.
Het belangrijke verschil ten aanzien van de crisisi
uitgr’ren is vnl. van formeele beteekenis, daar de uit-
gaven ten laste van een later dienstjaar zijn gebracht.
De
cijfers
voor het dienstjaar 1920 zijn voor1oopig
,
daar ook wat dezen dienst betreft, tot verlenging van
de termijnen van afsluiting der Staatsbegrooting en
do inzending der rekeningen bij de wet van 24 Dec.
1921, Stbl. 1421 werd besloten. Thans is ingediend
een nader voorstel tot voorziening ten aanzien van de
afsluiting van den dienst 1920 en de overbrenging van
de algemeene rekening van Rijksontvangsten en uit-
gaven (Zitting 1922-224). Voor zoover thans be-
kend is, zijn de
cijfers
voor het dienstjaar 1920 – in
duizenden guldens – als volgt:
1920
Totaal Buitengew. Crisisdienst Gew. dienst
Uitgaven
910.894
188.078,5 111.457
611.358,5 Ontvangsten
801.658
11.842,5 184.983,5
604.832,5
Tekort
109.236
176.236
6.526
Overschot
‘
73.526,5
In
de vorige nota was het tekort op den gewonen
dienst ruim
f
9,4 millioen hooger geraamd en de ge-
wone uitgaven ruim
f
9,8. millioen lager. De terug-
gang van het tekort is vnl. een gevolg van een rui-
mer vloeien van, de inkomstenbelasting, van de rente
van voorschotten, van baten van het Staatsmijnbedrjf
en van opbrengsten van verkochte Rijksgoederen
n eigendommen, het Departement van Oorlog betref-
fende. De hoogere ,uitgaven zijn vnl. een gevolg van
uitgaven voor Rijksveldwacht en Maréchaussée, uit-
zetting van vreemdelingen, het Rijks-tucht- en opvoe-
dingswezen, de gevangenissen, de krankzinnigenver-
pleging, de subsidiën aan het lager onderwijs, de H. B.
scholen en gymnasia, vergoedingen aan gemeenten
voor schQolbouw en politietroepen.
De voorloopige cijfers voor den dienst 1921 zijn in
duizenden guldens:
1921
Totaal Buitengew. Crisisdienst Gew. dienst
Uitgaven
992.289,5 286.940
78.786,5
626.563
Ontvangsten
692.779,5
4.623,5
96.518,5
591.638
Tekort
‘
299.510
282.316,5
34.925
Overschot
17.732
Bijlage 0 8 van de nota geeft een specificatie van
de onderscheidene crisisuitgaven in 1921. De voor-
naamste, daar vermelde posten zijn.
in miii. guld.
Subsidiën aan de gemeentebesturen in de kos
ten van de armenzorg in verband met de op-
heffing van het K. N. S.
1914
…….
. ….
1,8
Kosten voor belooning van tijdelijke hulpcom- miezen op .daggeid voor de grensbewaking
2,2
IJitkeering aan gemeenten uit de opbrengst
der
0. .W..belasting
……
……………
46,26
Uitkeering aan gemeenten krachtens de arti-
‘kelen 1 tot èn met 6 der
vet van den
12
Nov.
1921,
Stbl.
1173
………………..
10,26
Dekking nadeelige saldi crisisinstellingen
.
4,26
Bijdragen
en
rentelooze
voorschotten
t.b.v.
werkloozenkassen uit anderen hoofde, dan
volgens het ,,Werkloosheidsbesluit 1917″
7
Bijdragen enz. aan provinciën enz. voor werk-
verruiming
…………………………
2
De crsisontvangsten zijn als volgt samengesteld:
in mili. guld.
0. W..belasting ……………………….,
74,8
terugbetaling van de kosten van den dienst
der geïnterneerde Duitsche krijgsgevangenen
4,14
aandeel van het Rijk in het zgn. restitutie-
fonds van het Centraal Verrekenkantoor
voor brandstoffen ………….. . ….. …
5,6
koersverschil op den verkoop van buitenland-
sehe saldi
…………………………
3,1
batig saldo Oorlogsmolestverzekeringswet
1915
6,2
Het tekort op den gewonen dienst 1921 valt ruim
f
55,3 millioen mee, dank zij een afneming (bespa-
ring) van bijna
f
7,9 millioen op de gewone uitgaven
en een stijging van de opbrengst der middelen met
bijna
f
47,5 millioen boven de raming.
De middelen A-F overschreden de raming met
ruim
f
50,46 millioen.
Meer
brachten o.a. op:
in duizend. guld.
de
personeeie belasting
…………….
3.002
inkomtenbelasting
……………..
46.369
dividend- en tantième.belasting ……
16.927 vermogensbelasting
……………..
567,5
successierechten
………………..
2.252
suikeraccijns
…………………..
559
gedistilleerdaccijns
(gevolg van de ta-
riefsverhooging v.d. wet v.
31
Dec.
1920
Stbl.
928)
……………….
13.501,5
bieraccijns
…………………….
1.416
Minder
brachten op:
de
geslachtsaccijns
…………………
3.249,5
zegelrechten
……
. …………….
4.824,5
registratierechten
………………
18.875 invoerrechten
…………………..
4.870
het statistiekrecht
…………………
1.311
Hieruit blijkt, dat de baten uit de directe belastin-
gen, die den invloed der crisis nog niet ondervonden,
een sterke
stijging
vertoonden, terwijl de opbrengst
der middelen, die nauw met de konjunktuur verband
houden, sterk bij de raming ten achter bleef. Dit voor-
spelt weinig goeds voor de toekomst.
De niet . tot de groep A-F behoorende middelen
brachten ruim
f
3 millioen
minder
op dan de rarning.
Beneden
de raming bleven:
in duizend. guld.
de leges . . . ………………………
1.406,5
aandeel O.-I. kosten vlootbouw ……….
3.015
bijdragen landswerken ……………..
1.583,5
baten Staatsmijnbedrijf …………….
20.377,5
aandeelea gemeenten i.d. subsidiën aan
werkloozenkassen, en?. ………..
…
1.500
Boven
de raming kwamen:
winstaandeel v.d. Staat i.d. Ned. Bank ..
6.988
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
837
in duiz. guld.
renten voorschotten van het Rijk
6.951,5
prerniën en pensioensbijdragen door Staats-
bedrijven .’erschuldigd ……………1.005
ontvangsten Financiën ….. . ………. 1.666,5
opbrengst verkochte goederen enz.
v.’
Oor
log en Marine …………………
4.490
ontvangsten Oorlog ………………..1.336
keuring van.voor uitvoer bestemd vleesch
en van voor uit-, in- en doorvoer be-
stemd vee
………………………885
Zooals reeds werd medegedeeld, bleven de gewone
uitgaven ruim
f 7,88
millioen
beheden
de oorspron-
kelijke raming. Deze ‘besparing met haar voornaamste
oorzaken blijkt uit onderstaand overzicht.
Over de laatste
20
jaren geeft de millioenennota
het
gebruikelijke
overzicht, waarbij ook ditmaal de
extra-aflossing van schuld in verjand met de intrek-
king der muntbiljetten (dienst
1904)
buiten rekening
is gelaten, terwijl, wat de diensten
1914
tot én met
1921
betreft, de cijfers zijn opgenomen, eljk die zijn
na uitschakeling van den
invloed
van de crisis op de
ontvangsten en de uitgaven (in duizenden guldens):
–
Voor- ‘of
ji
oor
of
Voor- of
nadeel. saldi nadeêl. saldi
nadeel. saldi van den
van den
vanden
gewonen,
bnitengewonea
geheelen
Dienstjaren
dienst dienst dienst
1902-1912
+
ƒ35.845
–
f
66992
–
f
304
4
7
1912
..
– +
,,
.3.313
–
14.577.
-,,
11,264
1913′
+
,,
4.162,
–
–
15.466
–
11.304
1914
-,, 10.115
–
11.922
–
22.037
”
j915
-,, 15.548
–
12.555
-,,
28.103
1916
+
,,20.276
–
20.189
+
88
1917
+
,, 36.345
-,,
30.043
+
,,
6.302
1918
-,,
4.311,5
-,,
67.976
–
72.2875
1919
+
22.286
-,, 107.732
–
85.446
1920
-,,
6.526
-,,
76.236
-,, 182.762,5
1921
–
34.925
–
282.316,5
-,, 317.241,5
1902-1921
+
f
50.801,5
–
f
805.005
—f754.204
De Minister wijst er echter uitdrukkelijk op, dat
leze
cijfers
eeii te gunstig beeld geven
van den toe-
stand der financiën. Over de jaren
1902-1906
is
een.
abderé splitsing tusschen
gewone en
buitengewone
uitgaven en ontvangsten gevolgd dan sedert
1907
ge-
bruikelijk is. Neemt men laatstbedoelde
splitsing over
Ufdst.
OverschriJding
‘
in duizenden gu’den’s
.
,.,.
Voornaamste oorzaken
Minder uitgegeven
in duizendeu gulilens
‘
Voornaamste oorzaken
HuisderKon.,I..
.
RoogeColleges,II
‘
–
.
38
Kort verslag.
Buit. Zaken, 111.
522
kdstën buitenlandscbe,zen- dingen en consulat.en, bui-
ténge. intern. toestandep
Ju-titie, IV ….
.
3891,5
Dep. rechten, macht: Hoog Milit.
Gerechtshof, Raden v Beroep, alge-
meene of Rijkspolitie, gevangenis-
sen, Rijkswerkinr., Rijks-tucht en
opvoedingswezen,reëla8séerin,ge
bouwen, pensioenen, Wachtgelden.
Binn. Zaken, V..
‘
865
10e Alg. voikstelling, subs. vrj.
burgerw.,werviogvrijw.landstorm,
krankz.gest.Woensel en Medemblik
krankz. verpleging, uitkeeringen
•
leden burgerwacht.
Onderwij’, Va
5755,5
onderhou’d,gebouwen H.O.,
aankoop en onderhoud ge-‘
bouwen inspectie L.O., su.bs
.
gymn. en bijz. H. B. S. en
lycea, bijdragen Kweekscho-
len en üofmaallessen, peesi-
oenen’en vergoedingen a38
BBR.
Marine VI
56,5
personeel rijkswerven, loodswezen
enz., vergoedingen B. B. R.
Nat. Schuld, Vila
9347
rente vlottende schuld en
van de schuld aaü den P.
,
Ch. G.dienst
Financiën,
VIIb.
454,5
verbouw agentschap, gebou-
wen
betaalmeesterskanto-
ren, adm. D. B., pensioenen
en vergoedingen a’38 BBB.
Oorlog, VIII….
‘
’35
‘
‘
Aanschafting le’vensin., enz. klee-
ding enz., fourage enz. genee’skund.
dienst.
opderwijs,
genie,
mard-
chausse, pol itietroepen .aankoop
oefeuingsterreinen.
Waterstaat,IX..
‘
1683
onderhoud en hérstel vaterstaats-
wer.ken,bouw schutsluis Ijmuiden, voor’ hulp spw. met beperkte snel-
heid en prov. stoombootdienst Zee-
land, voor bouw brug Rotterdam,
–
dekking.verlies P.T.T., voor perso
neel
Rijkspostspaarbank,
burel-
lokaalbehoefte, bniefport.
Landbouw, X ..
.
‘
.
13495
Landbouw, gew. uitgaven Staats-
mijnen.
Arbeid, Xa
….
‘
.
4268
arbeidersverzekering,volksgézond-
hei’d, bijdr. werkloosh.besluit 1917. en ‘arbeidsbemiddeling.
Koloniën,XI….
377,5
Suriname en Curaçao en
subsidiè
Dui’tsch.
Nederl.
–
telegraafmij.’
Onvoorzien, XII
.
.
6
minder besteed dan is to’egestaan.
838
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27
September 1922
het tijdvak 1902-1906 wel in acht, dan worden de
eindcijfers over het geheele twintigjarige tijdperk in
duizenden guldens:
Voordeelig saldo gewonen dienst bijna
f
41,265 miii.
Nadeelig saldo buitengewonen dienst ruim
f
795.468,5 millioen.
Blijft nadeelig saldo geheelen dienst bijna
f
754.204
millioen.
Ook deze eindcijfers geven een nog te gunstig
beeld, omdat daarbij de ontvangsten, uit spoorweg-
huur als gewoon zijn beschouwd en daarenboven in
die
cijfers
niet is begrepen het in 1905 aan Indië
verstrekte bedrag, waarvoor een leening werd ge-
sloten, welke op ultimo Juni 1921 per saldo rond
f
31.000.000 bedroeg.
Afgezien daarvan mag niet uit het oog worden ver-
loren dat de begrooting nog te weinig van een corn-
mercieelen opzet uitgaat, ten gevolge waarvan op het
Staatsvermogen belangrijk wordt ingeteerd, zonder
dat zulks in de
cijfers
tot uiting komt. Kapitaaisver-
minderingen komen buy, door te geringe afschrijvin-
gen niet tot uitdrukking; ook wordt niet voldoende
gereserveerd met het oog
op
de verplichtingen welke
voortvloeien uit de aanspraken op pensioen van amb-
tenaren, enz.
Omtrent het loopende dienstjaar 1922 teekent de
Nota aan, dat deoorspronkelijke begrooting een eind-
cijfer aanwees, van rond
f
887.231.500, waaronder
ruim
f
216.576.000 aan buitengewone uitgaven en
bijna
f
27.202.000 aan crisisuitgaven. Afgezién van de,
crisis, waren de gewone uitgaven mitsdien in de aan-
vankeli,jke begrooting geraamd op rond
f
643.453.000,
tegen rond
f
591.445.000 aan geraamde gewone ont-
vangsten.. Het tekort op den gewonen dienst was dus ruim
f
5.000.000.
Sedert de vaststelling der borspron.kelijke begroo-
ting werden verhood:
i-T.00fdst.
X met . :’.. ……………………
33,6
IX
…………………….0,3
Samen
33,9
en verminderd
Uoofdst. IX …………………………..0,038
Blijft . . .
33,862
Voorts zijii aanhangig eenige suppl. verhoo-
gingen tot een bedrag van ruim …………
2,8
en een verhooging
van
Hoofdst.
X ……….
17S
(voor het grootste deél van dienst
1019
over-
geheveld)
214,683,5
In dit totaal is
f
211,6 millioen begrepen aan cri-
sisuitgaven, zoodat een bedrag van rond
f
3.083,5 mil-
lioen ten laste
blijft,
van den gewonen dienst.
Uit den aard der zaak valt omtrent den afloop van
den dienst 1922 nog slechts zeer weinig te zeggen. Te
verw’achten is, dat, de opbrengst der middelen de ra-
ming zal bereiken en dat de gewone uitgaven beneden,
de oorspronkelijke ‘toegestane bedragen zullen blijven..
Met behulp van de in’ de vorige Nota genoemde bij-
drage van het Leeningfonds van
f
15,5 millioe.n,’
meent de Minister het tekort op den gewonen dienst
1922 tot
f
34 â
f
35 millioen te kunnen beperken, mits
het bedrag van rond
f
33 millioen, dat de Staat over
1.921 aan de beide .roote spoorwegmaatschappijen
moet betalen, niet ten laste van den gewonen dienst
worde gebracht.
Thans komen we tot het dienstjaar 1923. Dit dienst-
jaar vertoont – in duizenden guldens – het volgende
beeld.
Gewone
1923
.
Totaal
Buitengew. Crisisdienst
dienst
Uitgaven
808.225
183.999
3.828,5
620.397
Ontvangsten 581.906,5
14.210
–
567.696,5
Tekort
226.308,5
169.789
3.828,7
52.700,5
De gewone uitgaven zijn dus voor 1023 ruim
f
23
millioen
lager
geraamd dan voor 1922.
Leger
zijn geraamd:
in duiz. guld.
Hoofdstuk III (vermindering kosten Departe-ment, bezuiniging gezantschappen, consulaten,
kosten voorlichtingsdienst, buitengewone zendin-
gen, dienstuitgaven diplomatieke en consulaire
ambtenaren) …………………………..
949
Hoofdst. IV (bezuiniging Rijkspolitie, Kon. Ma-r6chaussée, subsidiën, aanbouw en uitbreiding van
rechtsgebouwen, vermindering gerechtskosten) .
6.138
Hoofdst. V (bezuiniging Centr. Bureau Statis.
tiek (geen volkstelling), krankzinnigengestichten
en -verpleging, burgerwachten, politietroepen, Ra-
diotelegraafdienst, Handelingen, Staatsbiad. en
Staatscourant) …………………………
1.574
Hoofdst. VI (beperking aanschaffing materieel Kou. Marine, overheveling van een deel der kos.
ten van nieuwen vlootbouw naar den buit. dienst,
beperking aanbouw en aanschaffing van loods.
vaartuigen, door inkrimping personeel actieve Zee.
macht, besparing kosten verlichtingsmaterieel,
aanbouw Gebouwen) ……………………..
7.965
Roof dst. VII B (ontslag tijdelijk personeel, in-
krimping, bezuiniging aankoop gebouwen)
267
lloofdst. VIII (voeding, paardenaanschaffing,
lagere fouragekosten; kostwinuersvergoeding, be-
sparing af d. Luchtvaart, materieel artillerie, ‘kos-
ten Marchaussée, afvloeiing personeel) ………
7.067,5
Roof dst. IX (wegvallen tekort P. T. en T., vol-
tooiing van en niet opnieuw beginnen van water-
staatswerken,
n-
mindere kosten luchtvaart, wege
onderhoud)
…………………………….
8.207,5
Hoofdst. X (vermindering kosten Departement,
geen stichtiflg van nieuwe gebouwen, bezuiniging
materieele uitgaven Landbouwhoogeschool en Vee-
artsenijkundige Hoogeschool, schrapping post
stichting boerderijen op woeste gronden, vermin-
dering uitgaven Landbouw) ……………. …
4.656,5
Hoofclst. X A (vermindering Arbeidsverzekering
vnl. ten gevolge van de wet van
21
April
1922
StUl.
196,
schrapping post verruiming werkgele. genheid, overheveling post regularisatie werkge-
legenheid naar den Crisisdienst, verlaging of
schrapping van subsidiën) ………………..
6.897
Hoofdst. XI (vervallen bijdrage kosten Kol. In.
stituut, verlaging bijdragen geldmiddelen Suri-
name, Curaçao) ………………. . ……….
1,296,5
Hooger
zijn geraamd:
Hoofdst. 1 ……………………………
800
II……………………………
123
V A (meer pers. uitg. H. B. S., subs.
gem. en bijz. gy’mn., H. B. S., lycea,
N. II. 0., gevolgen Pensioenwet
1922) .
3.772
VII A (rente Staatsleeningen
1922 A
en. B)
…………………………
17.267
De middelen A—F zijn
f
42.146 millioen
lager,
de
overige middelen, voor zoover onder de gewone ge-
rangschikt, zijn
f
18.397,5 millioen
hooger
geraamd.
Lager
zijn geraamd: in duizend. gnld.
de inkomstenbelasting ……………….
18.000
div.- en tant.-belasting ………………
3.000
vermogensbelasting ………………….1.000
zoutaccijns ………………………..
200
geslachtsaccijns …………………….
3.500
speelkaartenbelasting ………………..
20
zegel (niettegenstmnde verhooging met in-
gang van 1 Mrt
’22) ………………1.000
registratierechten …………………..
20.000
successierechten …………………….
8.000
domeinen, jacht en visscherj …………
1.166
Ilooger
zijn geraamd:
grondbelasting ……………………..
710
personeele belasting
.
………………..
3.030
suikeraccijns ………………………4.000
wijnaccijns …………………………
300
gedistilleerdaccijus …………………..
1.500
bieraccijns ………………………….
500
tabakaccijns ……………………….
2.000 invoerrechten
……………………..1.000
loodsgelden
……………………….
700
De hoogere raming van de middelen der tweede
groep was vooral mogelijk door het verhalen op de
burgerlijke en militaire landsdienaren an 5Y2 püt. der
wedden (tot een maximum van
f
3000) voor weduwen-
en weezenpensioen en van 3 püt. der wedden (behou-
dens rekening houden met vroegere afloopende kor-
ting) voor eigen pensioen bate ……….
f
15.978,5
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
839
Voorts
hooger
in deze groep:
rente kasvoorschotten koloniën ……………
3.350,5
rente
woningwetvoorschotten
……………..
7.670
rente hyp. voorschotten ah, part. bouwbedrijf .
1.020
rente kapitalen aan Staatsbedrijven verstrekt
.
1.537,5
teruggaaf door prov. ons. aandeel kwade posten
1.680
boeten,
enz………………….. ……….
620
ontvangsten kadaster en hyp .
…………….
1.056,5
allerlei
ontvangsten
v.
Financiën
…………
200
verkochte
eigendommen
Oorlog
……………
600
baten
keuring vee
en
vleesch
…………….
900
ontvangsten militair hospitaal enz. te Parama-
ribo en v.d. mii. ziekeninrichtingen te Nickerie
en
te
Albina
………………………….
239
lIet tekort op den gewonen dienst van ruim
f 52,7
milioen zal door een uitkeering uit het leeningfonds
tot
f 42,7
millioen worden teruggebracht.
Wat den bezuinigingseisch aangaat, merkt de Mi-
lijster het volgende op:
I3ij de voorbereiding der begrooting heeft vooropgestaan,
dat een sluitend budget der gewone uitgaven en ontvangsten onafwijsbare eisch is en ten koste ook van zeer groote offers
moet bereikt worden.
Daar de aanvankelijk door de departementen ingediende begrootingen, hoewel ook deze reeds blijk gaven van em-
stige pogingen tot besnoeiing, een totaalcijfer van gewone
uitgaven aanwezen dat – vermeerderd met het tekort op
het postbedrijf en het spoorwegbedrijf
1) –
zeer verre te
boven ging het totaal van de voor 1923 geraamde ont-
vangsten, werd besloten den weg van rantsoeneering in te
slaan. En wel in dien zin, dat als basis werd genomen
eenerzijds het bedrag der voor 1923 geraamde ontvangsten,
anderzijds het bedrag der voor 1922 toegestane uitgaven,
terwijl dan het surplus van het tweede bedrag boven liet
eerste percentsgewijze over de verschillende hoofdstukken
ter besuoeiing verdeeld werd. Op zichzelf was deze maatregel voor eritiek vatbaar, om-
dat het mogelijk en zelfs waarschijnlijk was, dat een doel-
treffende bezuiniging op het ééne hoofdstuk verder kon
gaan dan op het andere. I)och daar reeds spoedig bleek, dat
liet vrij hooge percentage van besnoeiing, dat gesteld moest
worden, bij geen enkel departement anders dan met de
grootste moeite kon bereikt worden, werd de gestelde regel
gehandhaafd.
])at het percentage van besnoeiing hoog moest uitvallen,
is alleszins begrijpelijk: De middelenraming voor 1923 w’as
uiteraard aanmerkelijk lager dan die voor 1922. Bovendien
was op 1922 reeds een aanzienlijk tekort geraamd. En ten
overvloede werkte nog als nadeelige factor, dat enkele
hoofdstukken, met name 1, II en VII .A., niet alleen niet
gerautsoeneerd konden worden, doch hooger, VII
A
zelfs
aanzienlijk hooger, moesten worden uitgetrokken dan voor
1922; de beide eerste omdat zij grootendeels grondwettelijke
uitgaven betreffen, het laatste omdat het bevat de obligo’s
van den Staat.
De voor 1922 toegestane gewone uitgaven bedroegen rond
643 millioen; de voor 1923 geraaiw(ld gewone ontvangsten
552 millioen. ])aai de hoofdstukken 1 en II te zamen rond
t millioen, hoofdstuk VII
A.
18 millioen hooger geraamd
moesten worden dan voor 1922, zou – bij een gelijkblijvende
raming der overige hoofdstukken – een tekort zijn ont-
staan van 643 + 19, d.w.z. 662 millioen min 552 millioen,
d. i. 110 millioen. Hoewel ook een gelijkblijvende raming
(lier hoofdstukken, gezien het automatisch accres van tal
van uitgaven, de invoering der nieuwe pensioenwet en de
afschaffing van den portvrjdom, uiteraard niet dan met
groote offers te bereiken viel, kon toch, gelijk gezegd, hier-
mede niet volstaan worden, maar werd vastgesteld dat al
deze hoofdstukken met een gelijk percentage zouden moeten
worden verlaagd. Feitelijk beteekende dit dus – gelet op de
nieuwe penoen1asten cii den onvermijdeljken aanwas van
sommige door de wet opgelegde lasten – eene nog krachti-
ger vermindering dan in het te stellen percentage tot uit-
drukking zou komen.
Alvorens het percentage van besnoeiing te bepalen, werd
tot de volgende maatregelen besloten, die dit percentage
althans binnen zekere grenzen konden houden.
Aan het tekort op het spoorweg- en het postbedrjf
moet een volstrekt einde gemaakt worden, opdat althans
hiervoor geen bedrag op de gewone begrooting behoeft te
worden uitgetrokken.
Gebruik zal gemaakt worden van de in de pensioen.
1)
Ook dit tekort moest, zoo geen afdoende maatregelen
werden genomen om er een einde aan te maken, thans onder
de
gewone
uitgaven gebracht worden.
,wet gegeven bevoegdheid tot korting van 5 % pCt. der wed-
den tot een maximum van
f
3000 voor het weduwen- en
weezenpeusioen, en van 3 pCt. der volle wedden voor het eigen pensioen, waL dit laatste aangaat met inaehtneming
van de reeds vroeger toegepaste afloopende kortingen. Deze maatregel, die ook voor het postbcchrijf zal werken, zal daar
én der elementen zijn die een einde maakt aan het nadeelig
saldo. Over de rest van het Rijkspersoiieel zal deze maat-
regel een bate geven van ongeveer 15 mihlioen.
Ook voor 1923 zullen de inkomsten van het leening-
fonds 1914, voor zoover deze overtreffen liet bedrag ver-
t
schuldigd aan rente en verplichte aflossingen, worden te-
goed gesvhirev€n aan de gewone middelen, zoodat de vroeger
voorgenomen extrâ.aflossingen zullen achterwege blijven.
De bate hiervan wordt geraamd op 10 mihhioen.
Anderzijds werd, alvorens het percentage van besnoeiing
vast te stellen, vooropgeplaatst, dat de hoofdstukken 1, 11,
VII
A.
en VII B
er niet aan kunnen worden onderworpen,
‘de drie eerste om de aangegeven redenen,
VII B
omdat de
uitgaven van dit hoofdstuk .s1rekken om het binnenkomen
der middelen te waarborgen, zoodat wèl krachtige doeltref-
1
fende besnoeiing, maar niet, als bij andere hoofdstukken,
ook prijsgeving van eenig tot dusver behartigd belang aan
het evenwicht van liet budget kan ten goede komen. De
hoofdstukken 1, II en VII
.A.
moesten tot liet boven aange-
1
geveu bedrag hooger geraamd dan voor 1922; het hoofdstuk
1
V11 B
kon, ondanks de invoering van den tabaksaecijns eis (le overname van den gebouwendienst welke elders ontlas.
ting bracht, door doeltreffende besnoeiing in andere opzich. ten, op een lager eindcijfer worden gebracht.
Na verwerking van al de bovenstaande deels gunstig,
,
deels ongunstig beïnvioedende factoren moest het besnoei.
ingspercentage vastgesteld worden op 17 pCt. van de op
elk hoofdstuk voor 1922 toegestane gewone uitgaven.
De berekening is als volgt. Van de voor 1922 toegestane
• uitgaven cd 643 millioen moesten worden afgetrokken 148
millioen, als bevattende de ramingen voor 1922 van de hoofdstuken 1, II VII A en VII
B.
Bleef 495 millioen, in
1922 toegestaan voor de overige hoofdstukken. Van de voor
1923 geraamde ontvangsten ad 552 millioen moesten wor-
den afgetrokken de voor 1923 geraamde uitgaven der vier
genoemde hoofdstukken, zijnde te zamen 167 millioen. Bleef
385 millioen beschikbaar ter dekking van de uitgaven der
overige hoofdstukken. Bij die 385 millioen konden worden
opgeteld 25 millioen ingevolge de boven sub 2 en 3 aan-
gegeven maatregelen. Maakt 410 millioen. De 495 millioen
moest derhalve besnoeid worden tot 410 mihlioen, wat be-
duidt eene vermindering met 17 pCt.
Eet vastgestelde percentage bleek ten slotte bij de meeste
hoofdstukken reeds thans en zonder nadere wettelijke maat-
regelen bereikt te kunnen worden. Met name was dit het
geval bij de hoofdstukken III, IV, V, VI,
1)
IX, X (voor.
zoover het niet de uitgaven voor de staatsmijnen betreft)
en XI.
Bij andere moest
ten deele
volstaan worden met het
openen van het
perspectief,
in zoover eerst na enkele
jaren de doorwerking hetzij van een aangevangen reorga-
nisatie hetzij van een inmiddels tot stand te brengen wet-
telijke voorziening liet beoogde resultaat volledig zal kunnen
effectueeren.
Met name geldt dit de hoofdstukken Va, VIII en Xa.
Onder de 17 pCt. die op hoofdstuk VIII bezuinigd zal
worden, – makende daar ruim 12 millioen – zit ruim
6 millioen wegens afvloeiing van het beroepskader. Tenge-
volge van de noodzakelijke uitkeering van wachtgelden zl
hiervan aanvankelijk slechts étn vijfde deel concreet worden
bespaard. Het overige, ongeveer 5. millioen, is perspectief.
Onder de 17 pCt.,die op hoofdstuk Xa bezuinigd zal wor-
den – makende daar ruim 10 millioen – zit ruim 33., mii-
lioen ingevolge voorgenomen wijzigingen der verzekerings-
wetten. Dit is dus op het oogenblik perspectief, al zal een
deel daarvan waarschijnlijk reeds aan het budget van 1923
ten goede kunnen komen.
Bij hoofdstuk Va eindelijk deed zich de eigenaardige moei-
lijkheid voor, dat de aanvankelijk ingediende begrooting,
hoewel ook deze reeds zoo krap mogelijk gehouden was, een
eiudcijfer van 10 millioen
hooger
vertoonde dan de toege-
stane raming voor 1922. De werking der nieuwe pensioen-
wet en het automatisch accres van de wettelijk opgelegde
uitgaven, met name ten aanzien van het lager en middel-
baar onderwijs, – factoren die, zij het in mindere mate, ook
bij andere departementen in opvoerende richting werkten
1)
Bij VI (Marine), waar de nieuwbouw sinds eenige jaren
naar een vasten regel over buitengewoon en gewoon ver-
deeld wordt, en waar in verband hiermede de post ,,buiten-
gewoon” thans feitelijk geheel uit gelijksoortige uitgaven
bestaat als ook under ,,gewoon” staan vermeld, zijn de 17 pCt. op de som van die beide rubrieken toegepast.
840
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27 September. 1922
– hadden hier dit bedenkelijk eindresultaat. Daar 17 pCt.
van de voor 1922 toegestane uitgaven een bedrag van 25
millioen uitmaakte, moest hier op de aanvankelijk inge-
diende begrooting derhalve 35 millioen bespaard worden.
Ongeveer 20 millioen daarvan zal verkregen worden uit
de bij de Tweede Kamer aanhangige Lager Onderwijswet.’
Daarnaast zal gçzamenlijk 10 millioen op het lager ondcr-
wijs kunnen worden besp.ard door nader voor te stellen.
voorzieningen ten aanzien van het vervolgonderwijs; het
minimum aantal kinderen dat in de verschillende klassen,
van gemeenten voor de oprichting van een school vereischt
wordt; cle opleiding der onderwijzers; de marge genoten bij
het U.L.O.; de lichamelijke oefening; en een gewijzigde kla-”
sificatie van de gemeenten in het bezoldigingsbesluit. Bij
het middelbaar en het nijverheids- en handelsonderwijs zal
3,6 millioen worden bespaard door opvoering van het aan-
tal leerlingen waarbij splitsing van klassen wordt toege-
past; een vermeerdering van het aantal door de leeraren te
geven lesuren; een omzetting van de lesuren van 50 mmli-
ten in uren van 60 minuten; de vorengenoemde herklassi-
licatie van de gemeenten; en een voorgenomen technische
herziening van de salarisregeling van het personeel van het
nijverheidsonderwijs. Bij het hooger onderwijs wordt een
complexvan maatregelen voorbereid, – waaronder een eco-
nomischer distributie en dientengevolge beperking van het
aantal leerstoelen – waaruit op den duur een bate van 1
millioen wordt verwacht. Op de af deeling kunsten en weten-
schappen ten slotte werd, na de aanvankelijk reeds aange-brachte besparingen, op de begrooting voor 1923 nog een
kwart millioen geschrapt.
Een en ander zal tezamen een vermindering brengen van
ongeveer 35 millioen, waarvan evenwel slechts
f
5.825.000
(lager onderwijs) plus een kwart millioen (kunsten en we-
tenschappen), d.i. te zamen ruim 6 millioen; aan de be-
grooting van 1923 ten goede komen en de rest, makende
29 millioen, eerst in volgende begrootingen zal kunnen
worden tot uitdrukking gebracht.
Op hoofdstuk X werd, gelijk gezegd, de 17 pCt. gevonden,
met uitschakeling van de uitgaven voor de staatsmijnen.
Daar deze laatste dienen om bepaalde inkomsten te verkrij-
gen, konden zij niet stelselmatig worden gedrukt en kon
derhalve van de ruim 6 millioen, welke vormen 17 pOt. van
de voor 1922 toegestane uitgaven voor de staatsmijnen,
slechts een bedrag van ruim 2 millioen worden bespaard.
Een gaping bleef hier alzoo van 4 millioen.
Waar op hoofdstuk VI om de vermelde reden de 17 pCts.
reductie werd toegepast op de som van gewoon en buiten
gewoon, bleef op dit hoofdstuk 1 hsillioen van de gewone uit-
gaven c’ngedekt.
Het op de begrooting voor 1923 geraamde tekort is ten
gevolge van een en ander 5 + 3 4 + 29 + 4 + 1, d. i.
te zamen 42
1
/2
millioen, waarvan 374 millioen bij doorzet-
ting van de beoogde en ten dccle reeds in werking gebrachte
maatregelen zal verdwijnen..
Ondergeteekende heeft het op prijs gesteld, de gevolgde
gedragslijn eenigszins uitvoerig uiteen te zetten, opdat allen,
die tot de vaststelling der begrooting geroepen zijn, in staat
zijn zich volledig rekenschap te geven van den ernst van
den toestand en te deden in de moeilijkheden die over-
wonnen moeten worden.
Hij vertrouwt, dat de noodige medewerking van de Sta-
ten-Çeneraa1 tot de voorgenomen maatregelen zal worden
verkregen en dat ook de bij deze begrooting reeds aange-
brachte besparingen zullen worden bezien in het licht van
de volstrektenoodzakeljkheid om te komen tot een sluitend
budget. Te ontkennen valt niet, dat belangen van allerlei
aard, cultureele, hygiënische, sociale, defensieve, daardoor
minder afdoende zullen worden behartigd dan in normale
omstandigheden het geval had kunnen zijn. Doch bedacht
behoort Le worden, dat het
grootste
cultureele, hygiënische,
sociale en defensieve belang op dit oogenblik is de veilig-
stelling van den gulden. Wanneer deze zijn gaafheid ver-
liest, en dan om de bekende redenen in steeds sneller tem-
po, zullen al die belangen, en vele andere bovendien, bin-
nen af zienbaren tijd op de meest benauwende wijze in het
gedrang komen. De ,,moral restraint”, waartoe thans de
Regeeriig parlement en volk oproept bij de bepaling der
collectieve behoeften, is de onmisbare grondslag om in de
toekomst hoogere w’enschen te kunnen vervullen; de vol-
strekte voorwaarde ook om in het heden, althans in een
zeer nabij zijndeu tijd, eene geweldige automatische ver-
slechtering van bestaansvoorwaarden voor het overgroote
deel der bevolking te voorkomen.
Het schijnt nauwelijks noodig, aan het bovenstaande toe
te voegen dat tegen het scheppen van nieuwe uitgaven met
de meeste angstvalligheid zal dienen te worden gewaakt.
Ook wanneer deze worden vermeden, zal de bezuinigings-
noodzaak met het voorafgaande allerminst zijn uitgeput.
Afgezien van het tekort van 5 millioen, dat ook bij den
boven gcschetsten loop van zaken zal overblijven en dat
trouwens op zichzelf niet onrustbarend is, omdat in die
schets nog niet is rekening gehouden met sommige nieuwe bezu i nigingsapparaten als de centralisatie van den gebon-
wendieust,, waarvan de zeer gunstige werking zich reeds be-gint af Le teekenen, dient met tweeërlei gerekend. Eenerzijds
zullen de hevigheid en de lange duur van de huidige depressie
in komende jaren hoogstwaarschijnlijk tot een nog vee-deren
tëruggang van de midden, met name van de opbrengst der
inkomstenbelasting, leiden dan reeds thans geraamd moest
worden. Anderzijds zal zonder verlaging van sommige al te
ciruldreitde belastingen een blijvend herstel van het econo-
misch leven bezwaarlijk zijn te bereiken. Op voortgaande
versobering s’aii den publieken dienst zal dan ook in de
eerstvolgende jaren de-volle aandacht der Regeering zijn ge-
vestigd.
LONDENSCHE CORRESPONDENTIE.
,S’hort time in de Amerikaansche af-
deeling der leatoenindustrie; de rubb.3r-
kwestie, een nieuw voorstel; het schade’
vergoedingsvraagstuk; fundee-ring der
]3rit,sche schuld in de Vereenigde Sta-
ten; uitwerlcing van het Fordney Tariff;
dreigende moeilijkheden in de arbeiders-
wereld.
Onze Londensche correspondent schrijft ons d.d.
23 September 1922:
The Near Eastern Question has continued to absorb
public attention to such
en
extent that in economie
matters there
is
practically nothing of moment to
report. One of the first effects of the new situation has been the introduction of s h o r t t i m e in t h e
American section of the cotton indus-
t r y. Early this week it had been announced that a
ballot had not revealed the necessary 80 per cent vote,
but this morning the news has arrived that as from
the end of the month there will be closing of the
mille on Saturday and Mondays: the restriction will
effect some 100.000 employees and between 300 and
400 milis. Quite apart from the Smyrna debacle, the
entry of the new American tariff is held to affect
seriously the position of the cotton trade, and there
are rumours to the effect that the Egyptian section
d
the industry will follow the example of the Amen-
cnn section. Thus the hopes of trade revival in the
autumn must be severely written downn.
The rubber industry stili continues to
hope against hope that some settiement of the ques-
tion of restriction will be arnived at. A week or so
ago great interest was shown in the Amenican sug-
gestion of unification of financial interests by Euro-
ean companies, bt this matten has not yet been
formally discussed by the Rubber Growers Association.
Meanwhile, it is reported that the Colonial Of fiee
Oommittee, which come time ago put forward the pro-
posals for export duties, is about to meet again, in
order to review the situation in the light of the
Dutch refusal to fali into line. At the same time,
opinion, even in this country, appears to be hardeniug
against the proposed tax: Mr. Weich, a well-known
figure in the Rubber world, now comes forward with
en alternative proposal, that instend of imposing an
export tax, which he regards as the very last resource,
there should be compulsory limitation of the number of days’ tapping allowed per week. Mr. Weleh thiuks
that this is a measure which cnn be enforced more
easily than en export tax, and against the latter he also raises the objection that it will only encoiirae
smuggling, besides which, there
is
no guarantee that
the tax, once having been :imposed, will ever be taken
off again.
There has been a sigh of relief over t h e t om p o-
rary settiement of the Belgian-Ger
–
m a n d i s p u t e over ,,guarantees”, though the secret
of the agreement between the Bank of England and
the Reichsbank has been jealously kept, and no offi-
cial statement is evidently to bo made. Rumour in
the City hee it that the matter has been settied, not
1
27. September 1922
ECONOMISCH-STATiSTISCIE BERICHTEN
841
by the Bank formally giving a guarantee, but by ad:
vancing the money, vhich vi1l now be owing to the
Bank by the Reichsbank. There is now a breathing
space of six months, in which to seek relief: the nevs
that the Allies were willing to allow the question
of debts and reparations to ho discussec1 by the League
of Nations bas given a certain relief to those who
stil take an interest in this eternal subject: though 1,
for one, am not preared to say that the League will
be able to do very much. The important question is,
whether anybody eau get the iudemnity terms dowu
to a reasonable sum in the near future; if the League
can do this, well and good; if it cannot, the only
effect will be that the Alii.es eau use the League’s de-
cision as a further reason for taking stern measures with Gormany. The ,,Times” report that the French
delegates have taken badly the neutral warning that
Germany would have to be represented if the Lcague
did discuss reparations, shows how daugerous all these
references to the League still are. Their only effect
is to give the Leaguc a reputation for partiality.
iowever, we shali see: at present opinion hei’e is
much more inclined to attribute importance to the
steadily iricrcasing. number of agreemeuts between
Germau and French indastrialists than it is to any-
thing that the League of Nations eau do.
It is announced that Sir Robert Homo will head
the Financial Oommission which is about to cross
the Atlautic, in order to discuss the terms of the
funding of the British debt to America.
The Ohancellor is expected back before the opening
of Parliament in November. The whole issue bas now
rcceed into the backgrouud: business men are much
more interested in t h e e f f e c t s o f t h o F o r
ii e y T a r i f f. The rush of special goods to America
scems not to have succeeded as a whole. Pig iron
makers still continue to report good business from
America, but the Sheflield interests say that the
American market is now closed to them. Altogether,
reperts from this aea are disappointing, the ,,Eco-
nomist” correspondent going so far as to say that
prospects are actually worse than they were. From
the Clyde district, on the whole, the maports are
encouraging: even in shipbuilding reports are better, and the motor engine makers seem to be doing well.
There is some prospect of trouble in t h e L a b o u r
w o r 1 d: the Tramwaymen are opposing cuts in
wages which are in themselves the consequence of
the financiai position of the trarnway authorities,
which is by no meaus a happy one. The authorities
want to termivate the slidiug scale agreement con-cluded last year, and want a cut of 12 shillings per
week, spread over three months. A further meeting
of the Joint Industrial Council is to be held next
week. In the engineering industry, the employers are
now engaged upon an attempt to force,,,payment by
results” on the met shop by shop, since no agreement
with the union en this issuo could ho arrived at. In
the coal miniug industry, the revision of the agree-
mont arrived at after the last strike cannot be much
loriger delayed, and here the possibility of serious
ti’ouble is by no means excluded. It is fortunate that
employmeut continues to be very steady with a very
slight tendency to improve. We must put up vith the
fact that some 1-300.000 people are likely to remain
out of work for the winter, it is at bast some con-
solatiou that the position has not got worse receutly.
The Government has come to the relief of the Cornish
mines, which have been completely closed down, with
the resuit that distress in Oornwail has been very
great. Two grants of £ 30.000 and £ 50.000 respecti-
vely have been made. Even if in the long run the
mouey is lost, it is better to get the men to vork,
instead of allowing them to rotin idieness. What is
oing to be done with the men who have been out of
employment many months nobody seems to know: the
industrial capacity of many of the uuemployed is
now probably a minus quantity.
AANTEEKENING.
De geldschaarschte in Duitschiand.
– Over dit onderwerp refereerde dezer dagen op de
,,Deutsche Industrie- und Haudelstag” de heer tirbig,
directeur van de Discoutogesellschaft. Hij schaarde
zich’ aan de zijde van hen, die aandringen op weder-
invoerIng van den handeiswissci. Door dezen bij de
Rijksbank te verdiscouteeren wordt de geld-
schaarschte verminderd, evenals door het onderbren-
gen van schatkistwissels bij de centrale eredietinstel-
liug. Deze verhuizen al meer en meer daarheen. [n
Januar:i. was 53 pOt., thans 80 pOt. der totale emissie
bij dc Rijksbank in portefeuille. Versterking der
inflatie van twee kanten dus, doch volgens spreker
het eenig voorhanden
zijnde
middel, de kapitaal-
schaarschte te overbruggen, die haar hoofdoorzaak
vindt in verkoop beneden reproductiekosten, een
proces, waaraan men onmogelijk geheel ontkomen kan.
Een middel, .dat op langemen termijn zijn werking
zal doen bespeuren, is bedrijfsinkrimping.
Een andere oplossing kon spr., aldus de ,,Frf. Ztg.”,
niet geven met betrekking tot de financeering
van den import; 500 balen katoen hebben thans een
waarde van ongeveer 100 millioen mark! De banken
zijn ten gevolge van de daling hunner liquidite:it niet
meer in staat deviezen op termijn tegen contanten aan-
koop af te geven, wat den koopman het calcu!eeren
bemoeilijkt. Over het veredelingscmediet sprak refe-
rent volgens het verslag niet. De geldschaamschte werd
door middel van het volgende staatje geïllustreerd:
Waarde der circulatie berekend
Circulatie
op grond
van
1
in milli- het groot. 1 het valuta-
ardeu
pap.
huideli-
1
index-
indexcijfer
cijfer
31 Jan.
1920..
70
5.4Milliarden 5.15 iVlilliarden
31Jan.
1921..
101
7.6
6.39
31 Jan.
1922.. .
158
4.5
3.3
31 Mei
1922..
213
3.3
3.2
30 Juni 1922..
238
3.3
2.6
30 Juli
1922..
265
2.6
1.6
31 Aug. 1922.
337
1.87
0.82
1
l
Gaat deze beweging zoo door, dan zou men dus
einde 1922 500 milliard papier voor een half milliard
goudmamken kunnen krijgen! Duitschland doet thans
dezelfde ervaringen op als
Oostenrijk:
het groötste
geldgebrek bij de snelst voortschrijdende inflatie. De
katastrofe zou .in het iudustrieeie Duitschland nog
erger zijn, steeg niet het clearing- en postgirover-
keer eenigermate mee, van 1012 mil!iard in geheel
1921 tot 600 milliard in Aug. 1922.
1)
De goudvoorraad der Reichsbarik bedroeg op 31 Aug.
1.004.859.000 IWc.!
BOEKAANKONDIGING.
Coal
in international trade,
by A. J.
Sargent M. A. Loudon, P. S. King and
Son Ltd. 1922.
In een kort bestek van 60 pagina’s geeft de han-
delsprofessor Sargent aan de Londensche Universi-
teit een helder betoog over de beteekenis van den
kolen-exporthandel. Zonder oppervlakkig te zijn en
zonder
wijdloopigheid
wordt groudige kennis van het
onderwerp dienstbaar gemaakt, om door een samen-
gevat overzicht werkelijk inzicht te geven. De schrij-
ver verontschuldigt in zijn inleiding, dat zijn boekje
geen wetenschappelijke verhandeling is. 1-let getuigt echter wel van wetenschappelijk inzicht, dat Mr. Sar-
gent niet heeft willen wachten op volledige – : en
dan toch nog onbevredigende statistieken – om te
trachten de ekouomische beteekenis vast te stellen
van den Engeischen kolenuitvoer. Zoo is namelijk de
titel op te vatten, dat in hoofdzaak nagegaan wordt
welke de beteekenis was van Engelsche steenkool oii
de wereldmarkt, welke veranderingen daarin geko-
men zijn na den wereldoorlog, an hoe de pôsitie thans
is. En dit alles niet bekeken in verband met tijdelijke
842
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27 September 1922
en wisselende omstandigheden, maar vanaf blijvende
ekonomische grondslagen. In het eerste hoofdstuk
wordt vastgesteld, dat voor de concurrentie op,de
wereldmarkt in hoofdzaak drie groepen van kolen-
produceerende centra in aanmerking komen; ni. twee
in de Vereenigde Staten; twee in ‘t Europeesche
vasteland, Silezië en Westfalen; en de Engelshe
mijnen. Tevens hoe in den concurrentiestrijd het f-
zetgebied tusschen deze drie groepen voor den oorlog
was verdeeld. Het tweede hoofdstuk houdt zich voôr-
namelijk bezig met de ekonomische grondslagen van
deze verdeeling, nI. den kostprijs aan de mijn, en ‘de
vracht naar den verbruiker. In het derde hoofdstuk
wordt een zijsprorig gedaan. die echter voor goed be-
grip van het onderwerp noodzakelijk is ni. naar de
ijzerproductie, en de ëkonomische grondslagen van de
Duitsch-Amerikaansch-Engelsche concurrentie op cle
ijzermarkt. Het hoogovenbedrijf is namelijk kenmer-
kend voor de beteekenis, die de kolenwinning voer
het eigen land heeft. Na deze voorbereiding komt in
het vierde hoofdstuk de
schrijver
tot de kern van zijn
onderzoek, nl. de Amerikaansch-Engelsche concurrentie
in kolen, en door de kolen in ijzer. zoowel op de Euro-
peesche markt, met inbegrip der Middellandsche zee,
alsook op de Zuid-Amerikaansche markten. In een aan-
hangsel behandelt Mr. Sargent nog de vraag in hoeverre
het benutten van waterkracht en het gebruik van
aardolie de beteekenis van de steenkool vermindert.
Ook hierin toont de
schrijver
de waarde van het eko-
nomisch betoog. Maar al te veel worden de grondsla-
gen onzer mechanische voortbrenging van een iiitshi-
ténd technisch standpunt bekeken en de hooge ver-
volmaking daarvan eenzijdig, als een aldoor stijgende
en tot elke stijging nog geschikte ontwikkeling bezie.
Op
de ekonomische grondslagen en begrenzingén
wordt véel te weinig gelet. Wat Mr. Sargent in ‘t be-
gin van zijn tweede hoofdstuk schrijft: ,,Ooal in the
earth represents merely certain possibilities; it be-
comes commercially effective mainly through labour”,
bevat een waarheid, die ook op menig ander gebied
overweging verdient. Daarom is de lectuur van een
ekonomisch betoog als van Mr. Sargent sterk aan te
bevelen, ook ver buiten den kring van hen die zich
voor kolenhandel interesseeren.
i. P.
DE
Vooys.
ONTVANGEN:
De Industrialisatie van China,
door Dr. Ir. Han
Tiauw Tjong w.i.; ‘s-GravenhTage, Martinus
Nijhoff,
1922.
Sociaal-Technische Vereeniging van Democratisch
‘
e
Ingenieurs en Architecten;
Financieel en
Econo-
mies Rendement bij overheidsdiensten en -bedrij-
ven, door Dr. Th. van der Waerden ci.; Uitgevers
en Drukkers Maatschappij van
F.
van Rossen,
Amsterdam,
1922.
Het Rerttevraagstulc,
door Mr.
L.
F. H.
Regout Diss.
Utrecht
1922.
MAANDCIJFERS.
GIRO-KANTOOR DER GEMEENTE AMSTERDAM.
Juni 1922
Juni 1921
Posten 1
Bedrag
11
Posten 1
Bedrag
Ontvangen en
t
II
betaald:
in contanten.
31317
1
15.005.557
II II
26750
1
14.503.290
door over- sckrijving
‘).
1
94848
I
162.944.734
64552
1,1
13.109.303 Particuliere
rekeningkoud.
1
1
15580
2
)
26.335.111
II
Ii
11129
‘)I•,
24.600.124
Saldo te goed
part. rek.
u°.
t
–
.,
14.348.176
i
–
1
.
7.463.728
Deposito’s voor
1
II
4.117.100
II
276
8
,1,,
443.300 een jaar vast.
1
1432′)
5)
Inclusieve
verrekeningen
tusechen
gemeentediensten, zijnde
pI.m.
f108.641.198,55
per maand.
1)
Aantal.
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B. *** ieteekent: Cijfers nog niet ontv&ngen.
GELDKOERSEN.
BÂNKDISCONTO’S.
N d
(
Disc.Wissels. 4
18Juli ’22
Zweede.R.ksbk 5
10Mrt.’22
Bel.Binn.Eff. 4
18Juli ’22
Bkv.Noorw.. 5
17Aug.’22
Bk
IVrsch.inR.C. 5
18 Juli
’22 Zwita. Nat. Bk. 31
2lJfrt. ’22
Bk. van Engeland 3
13Juli
’22 Be1g.Nat.Bk.5-519
Mei
’21
Duitsche Rijksbk. . 8
212ept.’22
Bank v. Spanje 5j
18Mei ’22
Bk. van Frankrijk 5
11 Mrt. ’22
Bank v. Italië 6
20 Mei ’20
Oostenr. Hong. Bk. 8
2Sept.’22
F. Ree. Bk. N.Y.
4 21 Juni’22
Nat. Bk. v. Denem. 5
25Apr.’21
1
Javaache Bank
3*
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Data
Amsterdam
Londen
Part.
Berlijn
1
Part.
1 Parijs
Part.
1 N. York
1
Cali.
1
paa.
1
Prolon.
disconto
gatte
disconto
disconto
disc.
monegs
23 Sept. ’22
3
1
1,
3 2
8
1
4…
8
1
8
–
51/,_6
1)
18-23 S. ’22
818-1$
3.11,
28
1
–
‘
12
4_..51
–
4-611,
11-16,,
’22
3118-‘/g
2
1
1,-‘/
2
1
1,-‘/
4-
5
1
–
4
1
1,-5
4-9
,,
’22
3-118
s
2″
3
2’/
8ls
–
4-5
19-24 S. ’21
318/2 3-14
118-‘/4
451
–
4-6
20-25 S.’20
3/4_4
3’/
4
-4’f
5
6
3
1
–
6-7
20-24Ju1i’14
311-81,
2/
1
_/
4
21
4
_1
4
2
1
1′
a
_hI,
2
8
1
5
1
1,4
1
1
2
1)
Noteering
van 22 September.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Londen was de geheele week vrij sterk aangeboden. De
koers liep langzaam terug en later op ernstiger berichten
uit Smyrna iets sterker, zoodat voor 11,40 werd afge-
daan. Ondanks deze oorlogsgeruchten bleven Parijs en Bel-
gië eerder gezocht en ook marken waren goed gevraagd,
zoodat deze wissels allen eerder iets konden stijgen. Dol-
lars in het begin der week plotseling sterk gevraagd en
iets hooger, waren daarna weder voor 2,57% verkrijgbaar
en sloten op 2,58%. Van Skandinavië was Denemarken
sterk aangeboden. De gebeurtenissen bij de Danske Land-
niandsbank deden duidelijk uitkomen, dat de crisis in Dene-
marken zeer sterk gewoed heeft en nog niet geheel over-
wonnen is. Ook het minst sterke nabuurland Noorwegen
werd eenigszins medegesleept, maar bleef ten slotte op het
oorspronkelijke niveau. Zwitserland weder iets f1 auwer
en nu weer bijna op goudpariteit. Spanje iets vaster. Indië
onveranderd.
KOERSEN IN NB)DERLAND.
Londen Partij Berlijn Weenen Bruud Nee,
aa
‘1
‘)
‘)
‘) York”)
18 Sept. 1922
11.42* 19.52* 0.17* 0.003* 18.41
2.58
8
/
19
,,
1922 . 11.43* 19.62+ 0.17* 0.003* 18.49
2.59
5
/
s
20
,,
1922. 11.43* 19.67*
0.17.
0.003+ 18.54
2.58
1
/,
21
,,
1922
11.43+ 19.82* 0.18* 0.003* 18.65
2.58
1
1
8
22
,,
1922 . 11.42
19.66
0.18+ 0.003* 18.59
2.58
1
/
4
23
,,
1922
11.40* 19.62*
0.18* 0.004
–
–
Laagated. W. 1) 11.40* 19.52* 0.17
0.002 18.42
1
1
2
2.57
6
1
9
Hoogste
,, .,
1) 11.44
19.80
0.19
0.004* 18.72’/, 2.59
1
1
t
16Sept.1922
11.44
19.67* 0.17* 0.003* 18.62*’ 2.58*1′
9
,,
1922.. 11.46* 19.97* 0.181 0.003* 18.80 a 2.57*’
Muntpariteit.. 12.10 48.- 59.26 50.41 48.- 2.48
S) Noteering te Amsterdam.
CC)
Noteering te Rotterdam
1) Particuliere opgave.
‘) Noteering van IS September.
8)
Idem van 8 September.
D
a
°
Slock.
holm’)
Kopen.
1hagen’)
Chriz.
tiania’)
1
Zwitser.
land’)
Spanje
1
1)
Batavia t
)
telegrafisch
18 Sept. 1922
68.35
54.50
43.65
48.35
39.10
98
1
/_’f,
19
,,
1922
68.45
53.40
44.40 48.30
39.10
98-98
1
/,
20
,,
1922
68.60 53.85
44.50
48.25
39.10 98_98
8
1
8
21
,,
1922
68.60
54.20
44.75
48.30
39.15
98-98
1
/
22
1922
68.40
53.90 43.70
48.25
39.20
971-98*
23
,,
1922
68.35
53.90
4360
48.30 39.45
98*-98*
L’ste d.
w.’)
68.20 53.40
43.30
48.20
39.
9781
H’ste
,,
•,
)
68.65
54.80
44.50 48.35 39.55
98
1
1
2
16 Sept. 1922
68.35
54.90 43.50 48.40
39.20
97
8
/-98*
9
,,
1922
68.20
55.05 42.90
48.82*
39.75
98
1
1,
Muntpriteit
66.67
66.67
66.67
48.- 48.-
100
‘)
Noteering
te Amsterdam.
1)
Particuliere
opgave.
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
843
KOERSEN TE NEW YORK.
D ata
Cable
Land.
(in
,fper.C)
Zicht Parijs
(in
cts.p.frs.)
Zicht Berlijn
(in ct. p.
Mik)
Zicht Amsterd.
(in
ci,.
p. gld.)
23 Sept.
1922
4.42.-
7.63
0.07
38.77
Laagste d,week
4.41.62
7.55 0.07 38.65
Hoogste
,,
4.43.50
7.66
0.07
38.83
16 Sept.
1922
4.42.87
7.58
0.07
38.76
9
,,
1922
4.45.75
7.67 0.07
38.90
Muntpariteit
.
4.86.67
5.18’/
95
1
1
4
40’/
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN
Plaatsen en
Landen
Noteerings.
eenheden
9Sept.
1922
16
Sept.
1922
18/23
Sept.
22
Laagste Hoogste
9771
97151
23Sept.
1922
Alexandri..
Piast. p. £
97151
9715/
9771
*B
Aires
1
)..
d. p.
$
4411
43291
43
44
43e1s
Calcutta
– . . .
Sh. p. rup.
1132i39
1/311
11311
9
113/
113
17
/
59
Hongkong ..
id. p.
$
217
216
7
1
2161
217
1
1
217
Lissabon
– .
:.
d. per Mii.
2
11
2
°
1
2
8
/
8
21
8
2
13
1
35
Madrid
….
Peset. p.0
28.801 29.24
28.84
29.25 28.88
•Montevideo’
d. per
$
42
3
1
4
42
41
–
42
4111
4
Montreal….
$
per
£
4.46118 4.43318
4.41
4.43
1
1,
4.41
7
1,
•]Ld.Janeiro.
d. per Mii.
714
2)
61
61
9
6/
Rome
..
..
Lires p.
£
102H
1051,
10411
9
10611
4
104
7
/
s
Shanghai….
Sh. p. taei
31581
4
3153/t
315
1
316
315
1
1,
Singapore
. .
Id. p. $.
213
15
1
8
213
29
1
32
2/327/93
2/4/
39
2131
39
‘Valparaiso..
peso p.0
31.50
32.40 32.10
32.20
1
32.10)
Yokohama ..
Sh. p. yen
212
2/2/1
212
212
1
/
4
212
1
18
Koersen der voorafgaande
dagen.
1)
Telegrafisch
transfert.
°)
Noteering van
7
September.
S)
Idem van
22 September.
NOTEERING VAN ZILVER.
Noteering te Londen
te
New York
23 Sept. 1922
35
8
1
8
69
11
2
16
1922
..,
3591s
691
9
,.
1922
35
1
1
69
11
24 Sept. 1921
–
41
1
1
68
6
/
s
25 Sept.
1920
……
59’/
93
20 Juli
1914
24
1
1
NEDERLANDSÇHE BANK.
Verkorte Balans op 25 September 1922.
Activa.
Binnenl.Wis-(H.-bk.
f
84.922.103,88
1
1
sels, Prom.,
B.-bk.
,,
38.060.367,33
enz.indisc.I.Ag.sch. ,, 59.375.705,8011,
f
182.358.177,02
Papier
o.
h. Buiteni. in disconto
–
Idem eigen portef..
f
64.535.654,-
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgel.
”
Beleeningen
1′
64- 535 654
–
H.-bk.
f
29.920.637,70
.B.-bk.
,,
7.588.184,411/,
op
onerp( Ag.sch.
,,
67.927.448,80
f105.436.274.91
1
1
,
Op
Effecten
……
f
90.553.700,4111
Op
Goederen en Spec.
,,
14.882,574,50
105.436.274,90112
Voorschotten a. h. Rijk …………….
,,
13.851.713,56
Munt en Muntmaterjaal
Munt, Goud
……
f
56.239.005,-
Muntmat., Goud
..
,,537.620. 135,64
f593.859.140,64
Munt, Zilver, enz..
9.032.56604
3
1
9
Muntmat., Zilver
Effecten
— —
,,
602.9 1.706,68
/,
Bel.v.h.Res.fonds..
f
5.645.200,171/9
id. van
11
v.
h. kapit.
,,
3.978.200,12/9
9.623.400,30
Geb.enMeub. der Bank
…………. …
4.522.000,-
Diverse rekeningen
………………,,
35.105.413.23j
2
fl.018.324.339,71
1/,
Passiva.
Kapitaal
……………………..
f
20.000.000,-
Reservefonds
.. ………………..
,,
5.660.599,75
Bijzondere
reserve
………………,,
1.675.581,33
Bankbiljetten in omloop
…………
..
959.638.065,-
Bankassignatiën in omloop ……….
481.274,65
Rek.-Cour.
‘
Het Rijk
f
–
saldo’s:
J
Anderen
,,
22.1l6.559,56
1
1,
22.116.559,5611
9
Diverse rekeningen
……………….,
8.752.259,42
fl.018.324.339,71’/,
NED. BANK 25 Sept. 1922
(vervolg).
Beschikbaar metaalsaldo…………..
f
405.727000,75
Op de ba.is van ‘1 metaaldekking….
,, 207.279.820,91
Minder bedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is.. ,, 2.028.635.003,75
Verschillen m. d. vorig. weekst.:
Meer
Minder
Disconto’s . ………
..630.990,26
Buitenlandsche wissels
7.938,178,-
Beleeningen ……….
4.813.407,5611
9
Goud
12.095.811,37
Zilver …………….130.684,14
1
/
9
Bankbiljetten
7306.080.-
Part. Rek.-Crt. saldo’s..
4 133.841,04
Voornaamste posten in duisenden guldens.
B k.
Andere
Data
Goud
Zilver
”
t
tetten
opeischbare
schulden
25 Sept. 1922
593.859
9.033
959.638
22.598
18
,,
1922
……
605.955
8.902
966.944
23.452
605.955
8.778
976.246
25.293
605.955 8.762
984.909 26.126
28 Aug. 1922 ……
605.955 8.888
960.385
33.429
11
1922……
4
1922
……
26 Sept. 1921
605.969
10.327
996.095 33.945
27
Sept. 1920……
636.348
17.732
1.030.310
69.473
25 Juli
1914
162.114 8.228
310.437 6.198
Bk’Dek
Totaal
Hiervan
Data
bedrag
Schatkist.
Belee-
1
baar
kings-
disconto’
promessen
1
rechtstreeks
ningen
Metaal-
50ld0
percen-
toøe
25 Sept. 1922 182.358
39.000 105.436 405.727
61
18
1922 181.727
36.000 110.250 416.037
62
11
1922 187.019
39.000 108.622 413.684
60
4
1922 178.247
30.000 124.839 411.769
60
28 Aug. 1922 182.101
34.000
99.848 415.340
62
26 Sept. 1921 236.348
78.500 128.458 409.547
60
27 Sept. 1920 101.917
–
313.942 433.327
59
25 Juli 1914 67.947
14.300
61,686
43.5211)
75
5)
Op de basis van
919
metaaldekking.
Uitde bekendmakingvanden Minister v a n Finan-
c i ë ii blijkt, dat uitstonden op:
1
18Sept.
1922
1
25Sept.
1922
Aan schatkistpromessen f406.870.000,-.. f214.159.000,-
waarv. direct bij Ned. Bk
•
36.000.000,- ,, 39.000.000,-
Aan schatkistbiljetten,,2 14.171.000,- ,,407.870.000,-
Aan zilverbons ………,, 29.441.868,- ,, 28.510.166,-
Onder de vlottende schuld is begrepen:
Voorsch. aan de Koloniën ,,287.646.000,- ,,289.573.000,-
Voorschot aan Gemeenten)
31
luit
31
Augustus
voor door Rijk
voor
hen ,, 49.737.202,-
86.936.544,-
te heffen Ink. belastingJ
18
Sept.
25 Sept.
Tegoedv.d.Postch.&G.dsti54.778.560,-
54.942.546,-
JAVASCHE UANK.
Voonna.amste posten in duizeisden guldens. De samengetrok-
ken cijfers der &aatste weken zijn telegrafisch ontvangen.
Data
Goud
Zilver
Bank
biljetten
1
llnaere
1
opeischb.
1
schulden
1
e5CfltZfl.
metaal.
saldo
16
Spt. 1922
2R.500
270.500
105.500
127.300
9
1922
204.000
270.000
105.000
129.000
2
1922
204.500 266.500
109.500
129.300
19Aug.1922
146.354
52.879 272.122 97.140
126.011
12
1922
144.375
52.753
275.559
95.879
123.475
5
1922
146.830
52.623
268.506
91.329
128.160
17 Spt. 1921
192.676
21.173
303.999
135.068
126.464
18Spt.1920
210.146
7.384
358.901
213.566
113.173
25Juli1914
22.057
31.907 110.172
12.634
4.842′
1
Wissd,,
I
1
Voor.
1
Dtocrs
t
Dek-
Data
Dis.
1
buiten
1
8dec-
1
schotten
1
reke.
1
kings-
contds
1
N..Ind.
Ii…b,,.fl….i
1
nin gen
1
aan het
I(…….
ningen
1)
16 Spt. 1922
184.000
38.500e
•S
54
9
1922
182.500
38.300e
*3*
54
2
.1922
181.500
37.1008
*3*
54
19Aug.1922 34.006 31.425 104.374
–
23.903
54
12
1922 33.415 30.708 112.810
–
21.437
53
5
1922 33.566 29.046 105.728
–
18.065
55
17Spt.1921 35.042 19.257 118.308 41.559
19.091
48
18 Spt. 1920 29.391 35.150 143.779 123.098 22.170
39
25Juli1914 7.259 6.395 47.934 6.446
2.228
44
1) Sluitpost activa.
2)
Basis
1
19 metaaldekklng. 8) Creditsaldo.
844
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27 September 1922
DE SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Metaal
Circulatie
Andere
opeischb.
scnulaen
844
Disconto’s
rn
re
D
k
–
ngen
t)
444
5 Aug. 1922.. ..
1.312
1.951
1.198
29 Juli 1922….
1.341
2.038
761
1.217
421
22
1922….
1.376
2.082
708
1.153
449
15
1922….
1.389
2.062
827 1.138
364
8
1922
…
1.407
2.156 764
1.144
1.111
1
1922….
1.543
2.014 764
1.052
1.164
6Aug.1921
…
1.125
2.124
1.129
2.004
165
7 Aug. 1920 …
1.077
2.272
901
1.774
261
25 Juli
1914
,..
645
1.100
560 735 396
1)
Sluitpost der activa.
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, oatder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden pond sterling.
Data
Metaal
Circulatie
Currency
Notes.
Bedrag
289.756
1
Goudd.
27.000
1
Gov. Sec.
246.918
20 Sept. 1922
127.427
121.491
13
1922
127.421
122.065
291.585
27.000
249.007
6
1922
127.413
122.880
.293.088
27.000
250.437
30 Aug. 1922
127.411
123.919
293.311
27.000
250.763
23
1922
127.417
123.454
295.130
27.000
252.728
16
1922
127.408
124.361
298.927
27.000
256.745
21
Sept. 1921
128.417
124.406
315.912
28.500
278.968
22 Sept. 1920
123.065
125.486
353.038
28.500 321.925
22 Juli
1914
40.164
29.317
–
–
–
Dato
Gov.
Sec.
1
Othe,
Sec.
Public
Depos.
Other
Depos.
1
Reserve
Dek
king,.
20Sept ’22
44.548 73.594
15.786
108.535
24.386
19.61
13
’22
46.753 71.466
10.405 113.436
23.809
19,22
6
’22
43.448
76.790
13.585 111.450 22.983
18,37
30Aug.’22
44.358
76.121
26.227
98.096
21.942
17,64 23
’22
43.853 75,763
18.458
105.490
22.414
18,08
16
’22
42.629
79.618 14.169 111.588
21.596
17,17
21Sept.’21
39.670 85.120
13.960 115.204
22.461
17,39
22 Sept.’20
35.518
88.723 16.708
105.448
16.029
13,12
22Juli ’14
11.005 33.633
13.735
42.185
29.297
521
1)
Verhouding tusschen Reserve en Deposlts.
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voc.rnn.amste posten, oader iijvoeging der Darlchens-
kassenseheine, in duizenden Mark.
ejata
svietaa
Daarvan
Goud
.
Kassen.
scheine
trcu alle
Dek-
ctngs.
Lerc.
1
15 Sept. ’22
1.031.726 1.004.860
27.801.686
271.597.757
10
7
,,
’22
1027.943
1.004.861
23.875.562 252.373.738
10
31 Aug. ’22
1.027.515 1.004.859
23.39.947
238.147.160
10
23
,,
’22
1.025.921 1.004.861
20.503.192
215.163.262
10
14
,,
’22
1.026.623
1.004.858
16.598.678
205.275.372
8
7
,,
’22
1.025.949
1.004.859 13.339.704 198.463.679
7
15 Sept. ’21
1.040.356
1.023.707
2.505.156 81.469.690
4
15 Sept. ’20
1.098.211
1.091.664
18.840.1451
58.927.894
34
23 Juli
’14
1.691.398
1.356.857
65.479
1.890.895
93
1)
Dekking der circulatie door metaal en Kasseoscheine.
Data
Wissel,
Rek. Cr1.
Darlehenskossenscheine
Totaal
In kas bij de
uitgegeven
Reichsbank
15 Sept. 1922
309.140.280
67.409.768 41.710.800 27.790.900
7
,,
1922
279.026.881
50.576.422 37.668.400 23.226.500
31 Aug. 1922
271.470.114 56.124.454
3.729.200
23.226.500
23
1922
271.470.114 56.124.454 36.729.200
20.489.200
14
1922
241.210.577 47.804.913
33.103.100
16.583.400
7
1922
230.704.072
44.056.158 29.224.800
13.325.100
15 Sept. 1921
88.075.788
14.314.155 10.262.400
2.420.200
15 Sept. 1920
49.919.815
17.206.870
32.046.800
18.803.300
23 Juli
1914
‘
750.892
943.964
–
BANK VAN FRANKR1JL
Voornaamste posten in duizenden france.
Data
Goud
Waarvan
in het Buitenland
Zilver
Te goed
in het
Buitenland
Buii.gew.
voorsch.
.
a/d. Staat
21 Spt.’22
5.532.434
1.948.367
286.761
575.786
24.100.00(
14
’22
5.532.223
1.948.367
286.404
576.249
23.900.00(
7
’22
5.532.002
1.948.367
285.991
576.671
23.900.00C
31 Aug.’22
5.531.528
1.948.367
285.824
576.672
23.300.00(
22 Spt.’21
5.522.913
1.948.367
277.153
622.150
24.900.00C
23 Spt.’20
5.489.579
1.956.895 261.057
613.311
26.600.00C
23 Juli ’14
4.104.390
–
639.620
– –
Wissels
Uitge.
stelde
Wissel,
Belee.
1
.
t
ning
Bankbil.
jetten
Rek, Cr1.
Parti-
culieren
Rek.
Crt.
Staat
1.789.639 32.815
2.128.402
36.585.364
2.159.112
40.787
1.887.327
33.195
2.120.574 36.607.125
2.130.115
22.137 1.816.174
34.770 2.155.999
36.959.101
2.045.972
23.279
cr
2.189.283
34.255
2.075.138
36.384.980
2.119.940
50.020
2
69.479
2.197.484 36.920.973
2.389.54
26.948
1.964.641
483.219
1.982.900
38.689.733 3.825.114
59.385
1.541.980
–
769.400
5.911.910 942.570 400.590
BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE,
Voornaamste posten in duizenden francs.
Data
‘ft,’leiaal
mci.
buiienl.
saldi
Beleen.
van buiten!,
vorder.
van prom. d.
provinc.
Binn.
wissels
en
beleen.
Circu.
latie
Rek.
Crt.
Partic.
21 Spt.’22
332.778
84.653
480.000
603.638
6.483.141
368.024
14
’22
330.994 84.653
480.000 606.562 6.501.105
361.446
7
’22
329 200
84.653
480.000
603.439
6.490.324
301.585
31 Aug.’22
330.179
84.653
480.000 620.446 6.527.662
283 286
22 Spt. ’21
325.355 84.653
480.000
646.523 6.132.502
434 054
23 Spt. ’20
358.155
84.653
480.000
687.9765.637.866
1.254.030
VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDERAL RESERVE B.A}TKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Data
Goudvoorraad
Zilver
dc.
1′.
Notes in
circu.
______________
Totaal
Dekktng
In het
bedrag
F. R. Notes
buiten1.
•
latle
30 Aug.
1
22
3.063.414
2.235.243
–
132.474 2.153.181
23
’22
3.061.762 2.240.736
–
130.902
2.146.674
16
’22
3.066.434
2.285.486
.-,..
131.424
2.142.303
9
’22
3.071.643 2.275.919
‘ –
130.534
2.147.223
31
Aug. ’21
2.641.061
1.799.086
–
146.859
2.481.466
3 Sept. ‘201
1.962.310
1.275.278
111.4551
155.647
3.243.270
Dato
Wissels
Totaal
Deposito’s
1
1
Gestort
Kapitaal
Goud.
1
Dek-
1
king,
Jpe.’)
lgem.
Dek.
king,. perc. s)
30 Aug. ’22
576.074
1.881.686 106.086
75,9
79,2
23
’22
556.415
1.851.851
106.041
76,6
79,8
16
’22
532.085
1.846.965
105.983 76,9 80,2
9
’22 528.964
1.835.803
105.730
78,9 80,4
31
Aug. ’21
1.527.255 1.690.754
103.050 63,3
66,8
3 Sept. ’20
3.058.428 2.490.035
97.133
37,9
40,9
‘) Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeiscnoare
schulden:
F. R.
Notes en netto deposito.
2)
Verhouding totalen
voorraad muntmateriaal en wettig betaalmiddel tegenover Idem.
‘PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste ‘posten in duizenden dollars.
Data
Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
hij de
Totaal
Waarvan
time
banken
gelden
Cfl
F. R. bank,
deposito’,
dcpositj
beleggingen
23Aug.’22
791
10.766.039
1.356.998
14.706.370
3.588.105
16
’22 792
10.808.768
,
1.360.173
14.777.727
3.587.578
9
’22
794
10793.238
1.351.778
14.748.191
3.569.485
2
’22
794
10.804.278
1.404.066
14.837.348
3.506.542
24Aug.’21
812
11.497.977 1.210.452
12.995.523
2.904.760
27Aug.’20
820
16.930.987 1.372.075
14.130.071
2.745.231
Aan het eind Van’ ieder kiwa1rlta&1 wordt een overzicht gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen .bankataten.
1
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTSCHEBERICHTEN
845
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 25 September 1922.
De politieke toestand van de jongste dagen heeft een
overwegenden invloed op vrijwel alle beurzen van het Con-
tinent uitgeoefend. Nog is niet ten volle bekend, hoe cle
groote staten van West-Europa het in alle finesses eens
zullen worden niet betrekking tot de Turksche aanspraken
in het Nabije Oosten, doch wel mag thans reeds als vast-
staand worden aangenomen, dat tusschen Frankrijk en
Engeland een zekere mate van overeenstemming is bereikt.
Dit heeft een groote ontspanning op de internationale
markten te voorschijn geroepen; tevoren had men reke-ning gehouden niet de mogelijkheid, zooal niet van een
nieuwen oorlog, dan toch van diepgaande conflicten. Zelfs
de Beurs van B e r 1 ii n heeft van cle algemeen betere
opvattingen kunnen profiteeren, hoewel nog absoluut niet
vast staat, welke concessies van Engelsche zijde ten op-
zichte van de Fransche aanspraken zijn gedaan. Erkend
moet dan ook worden, dat de Duitsche markten zich waar-
lijk niet in een roes hebben laten meclesleepen; de variaties
bleven voor ])uitsche begrippen binnen vrij enge grenzen
beperkt. Hiertoe heeft, behalve cle hiervoren genoemde
onzekerheid, ook medegewerkt het feit van de steeds ster-
ker woi
–
dencle stroefheïci van de geldmarkt. De Reiclisbank
heel t getracht de crediet-aanvrageft eenigszins te beperken
door den disconto-voet te verhoogen Van 7 tot S pCt.; het
is echter de vraag, of hiermede veel zal worden bereikt.
Eenig inzicht in de snel veranderde en nog steeds zich
wijzigende verhoudingen op cle Duitsche gelcimarkt ver-
krijgt men wel, als men bedenkt, dat de disconto-rente ge-
durende 73′ jaar onveranderd is gebleven en dat daarna
sinds 28 Juli jl. de verhoogingen zijn begonnen. Eerst, op dien datum van 5 op 6 pOt., daarna, op 28 Augustus, van
6 tot 7 pCt. en thans, op 21 September, van 7 tot S jCt.
Het ziet er intusscheu niet naar uit, of van deze opschroe-
ving der rente-berekeningen veel effect zal uitgaan. Men
is allerwegen gaarne bereid, nog veel hoogere rente te ver-
goeden, mits men slechts de benoodigde credieten zou kun-
nen verkrijgen. Doch hieraan hapert het juist. De Reichs-bank is bovendien doende de bankbiljetteneïrculatie zoo-veel mogelijk te beperken, zoodat, ondanks de geweldige
toename van den biljetten-aanmaak, het totaal van den
aanwas nog steeds blijft onder het benoodigde’ in verband
met cle algemeene prijsstijging. Op deze wijze wordt naast
dc kapitaalschaai
–
schte, een gelclschaarschte in het leven ge-
roepen, die wellicht nog funester gevolgen met zich kan
voeren, dan de ongebreidelde uitzetting van den biljetten-
omloop.
Behalve deze remmende factor was er nog eene, die niet
minder zwaar woog. De onderhandelingen tussehen den
president van de Reichsbank, den heer Havenstein, met de
directie van de Bank of England, zijn tot een einde ge-
komen, doch bleven tot op dit moment in een uiterst ge-
heimzinnig waas gehuld. Men brengt de jongste disconto-
en biljetteupolitiek met de gevoerde besprekingen in ver-
baud, doch vreest, juist doordat men met de finesses niet
op de hoogte is, allerlei drukkende gevolgen voor de Duit-
sche financieele verhoudingen.
Een en ander heeft de oorzaak gevormd, dat de beurs te
Berlijn en ook de andere Duitsche beursplaatsen, weliswaar
een vast, doch niet al te levendig aanzien hebben ge-
had. De stand der buitenlandsche valuta’s is slechts weinig
veranderd; nu het Belgisch-Duitsche accoord tot stand is
gekomen en laatstgenoemd land mitsdien voorloopig geen
al te groote betalingen heeft te doen, is cle mark een nieuw
stadium van stabiliteit ingeti
–
eclen.
Te L o n d e n hebben de Griekseh-Turksche conflicten ge-
durende de gansche week een extra-zwaren druk op de
beurs uitgeoefend. Wel was men er zich van tevoren reeds
van bevust, dat het niet ‘tot een werkelijke breuk met
‘Frankrijk zou komen, doch men vreesde voor de mate van
oneessies, die gedaan zouden moeten worden. En te zwaar-
der golden cle Turksche eisehen, omdat die tot op zekere
hoogte gesteund worden, zij het voorloopig slechts in mo-
reden zin, door de Russische Sovjets, met welke juist En-
geland in den laatsten tijd vreedzame en goede relaties
onderhoudt. De ontspanning voor de Londensche beurs
heeft dan ook niet kunnen intreden vÔSr den allerlaatsten
dag van cle bcrichtsperiode en zij is zelfs toen nog niet al
te ruim geweest. Aarzelend heeft de City zich aangepast
aan de overtuiging, dat ook het Britsehe rijk, ten gevolge
van de plotseling gewijzigde Oost-Europeesche situatie, weer
een tijdperk van onderhandelen is ingetredlen, waarbij voor-
uit niet te voorspellen alt, welke zijde niet de grootste
voordeelen zal kunnen vertrekken. Alleen aandeelen Royal
Dutch konden door alles heen hun vasten grondtoon be-
houden; de mogelijkheid van internationalen handel in dit
fonds heeft het onaantasti nar gemaakt voor de moeilijk-
heden van 6éa ‘speciaal land.
De marlt te J? a r ij s heeft over het algemeen een gausch
ander aspect te aanschouwen gegeven. Ook hier was het
netuurlijk de buitenlandsche politiek, die den toon heeft
aangegeven. Doch hier was de Grieksch-Turksche oorlog
een ongezochte steun voor een ook eventueel verder aan te
nemen starre houding ten opzichte van ,Duitschland. In
het vorig overzicht te dezer plaatse is reeds gewezen op het
verband tusschen de politiek ten aanzien van het Nabije
Oosten en ten opzichte van Duitschland; vermoedelijk zal
çle tot nu toe gevolgde Fransche handelwijze tegenover
laatstgenoemd land geen wijziging van beteekenis onder-
gaan. Eenigszins verzacht is de houding in den loop der
jaren wel geworden; cle onderhandelingen betreffende den
wederopbouw van de verwoeste gebieden, die ten slotte tot
de overeenkomst Stinnes-de Lubersac hebben geleid, hebben
de verstandhouding wel iets verbeterd. Doch desondanks be-
staat er in Frankrijk nog steeds een sterke strooming ten gunste van een onverzettelijke politiek ten opzichte van
Duitschland en iedere stimulans, die deze politiek ver-
krijgt, door welke oorzaak dan ook, wordt op de beurs
door een opgewekte houding weerspiegeld.
Bovendien was er nog een stimuleerende factor; geruch-
ten eirculeerden omtrent een handelsovereenkomst tus-
sehen Rusland en Frankrijk. Deze geruchtea hadden welis-
w’aar in de eerste plaats een giinstigen invloed op Rus-
sische waarden, doch affecteerden toch tevens de gansche
markt. Tot op dit oogenblik echter zijn de geruchten niet’
li’evestigd.
De Amerikaansche markt heeft een geringe reac-
tie te aanschouwen gegeven. Een bijzondere reden heeft hiervoor niet bestaan. Integendeel was er alle aanleiding
tot een meer optimistische houding, nu de arbeidsconflic-
tn voorloopig voor het grootste gedeelte zijn geregeld, cle
u.itkeering aan oud-strijders voorloopig van het Regeerings-
programma is verdwenen, ete. Doch de reactie was ook
niet van ernstigen aard en kan eerder worden opgevat als
een natuurlijken teruggang op de opgewekte houding van cle
laatste weken.
Te o n z e n t hêeft de beleggingsmarkt een vrij schei-pe
inzinking te ‘aanschouwen gegeven. De oorzaak hiervan
moet worden gezocht ‘in de omstandigheid, dat de vraag,
voortkomende uit de herbelegging van uit verkoopen van diverse 7 pOt. Obligatie-soorten vrijgekomen gelden, een einde heeft genomen. Het koerspeil van die 7 pct. obliga-
ties, die voor aflossing of conversie in aanmerking komen,
is thans zoover teruggeloopen, dat realisatie geen grooter
voordeel geeft dan het afwachten van de aflossing en dien-
tengevolge is aan den stroom van verkoopen een einde gé-
konien. Het sterkst leden, van binnenlandsche staatsfond-sen, die soorten, die tevoren het meest van de rijzing had-
den geprofiteerd, t.v. de 3 pOt. en 2y2 pCt. soorten.
Buitenlandsche staatspapi eren
trokken geen aandacht.
18Sept. 22Sept. 25 Sept.
R
ij
zi
ns
5
0/
Ned.
W. Selm.
1918
8971,
89
1
1
891
-9
1
1
,
411 •/, ,,
,,
1916 881
881
8811
– 11
4
‘lo
,,
,,
1916 81
16
1
16
81
810110 – 31
311,
0
/0 ,,
,…….
75
–
7311
–
18/4
3
0
/0
,,,
,…….
65/
–
63
1
1
2
– 2
1
1
8
211 ./o Cert. N. W.
S. ……
5
‘/a
5518
551
– 2
1
/
8
5
o/e Oost-Indië
1915 …. 92
92
1
1
921
12 + 112
6
‘/,
,,
1919 . – , ,
9615!io 95161
95
– 1
16
1
1
,
4 °/o Oostenr, Kronenrente 21
–
–
5
0
/0
Rusland 1906 …… 47
/8
401
431
–
4 % Rusl. bij Hope & Co 611
4
61
4
611,6 –
411,
0/
China Goud 1898
7511,
731
1
73
1
8
– 2
4
0/
Japan 1899 ……..661/4
–
–
4
0/
Argentinië Buitenl
69112 –
–
5
0/
Brazilië 1895 ……57
–
–
7
0/
Staataspoor …….. 101l00/, 100814 – 11
4
7
°
o
Amsterdam
1001
l00I,
1116
De overige afdeelingen aan onze beurs hebben vrijwel
alle een verbetering van het koerspeil te aanschouwen ge-
geven, hoewel de omzetten nog steeds binnen uitermate
enge grenzen beperkt bleven. Doch zÔS schaarsch is het
materiaal in de meeste afdeelingen, d.w.z. zoo weinig is nien over het algemeen geneici tc.t verkoop op de thans
geldende lage koersen, dat cle vraag naar een betrekkelijk gering bedrag in een bepaald fonds reeds ‘oldoende is, om
voij groote koersverschillen in het leven te roepen. Een
sterk voorbeeld hiervan heeft de
scheepvaartnnarkt
gegeven.
Geruchten, dat het Transatlantisch vervoer gedurende den
afgeloopen zomer zeer groot is geweest, hebben de aandacht
gevestigd op aandeelen Holland—Anierika Lijn, clie dan
ook Vrij aardig konden verbeteren en die de gansche af-
deeling hebben medegesleed.
846
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
27 September 1922
18Sept. 22Sept. 25 Sept.0f
Holland-Amerika-Lijn …..108
110
7
1
s
114
1
1
+ 61,
,,
,,gem.eig. 9311,
95314
99
1
1
+6
Holland-Guli-Stoomv.-Mij… 35
–
–
Hollandsche Stoomboot-Mij. 18
1
1
2
16
1
1,
1611, – 1814,
Java-China-Japan-Lijn …. 65
67
7.2
+ 7
Kon. Hollandsche Lloyd. .. 101
11
3
1
4
131 + 2
1
1j6
Kon. Ned. Stoomb.-Mij…..44
–
511 +.
71
19
Koninkl.-Paketvaart Mij. .. 77
77
1
1
80
+ 3
Maatschappij Zeevaart .: .. 51
52
5481
4
– 331
4
Nederl. Scheepvaart-Unie.. 841
8511 . 87/ +
2
!8
Nievelt Goudriaan ……..104
104/
3
106
± 2
Rotterdamsche Lloyd …… 114
11381
4
115
1
1, 4
-1’/2
Stoomv.-Mij.,,Hillegersberg”
57113
561
4
58
+
1
1
1
,,Nederland” .. 11 6
1
/
2
116
1
1
4
120/
4
+ 331t
13
,,Noodzee” … 30
–
29814 – 11
4
19
,,Oostzee”…..55
53
3
1,
58
+ 3 –
Voorts ontstond groote belangstelling voor
binnenland-sche indu.strieele waarden.
De orders verkregen door Werk-
spoor, Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij, enz. heb-
hen ht vertrouwen in de Neclerlandsche industrie op-
nieuw opgewekt. Hierbij kwam, dat ook Jurgens-waarden een zeer krachtige belangstelling tot zich konden trekken,
nu langzamerhand in ruimeren kring bekend wordt; dat
de marken-vtriaties in bijna geen enkel geval een grooten
nadeeligen invloed op het concern hebben geoefend. Vooral
•
de preferente’ soorten konden hun niveau aanmerkelijk doen
stijgen.
Ook
petroleuinwaarden
bleven gezocht, in de eerste plaats
wel aandeelen Koninklijke Petroleum, in verband met de
gunstige houding op de buitenlandsche beurzen en de ver-
hooging van de prijzen van het ruwe product. Roemeensche
soorten bleven eenigermate ten achter, wijl de Roemeen-
sche regeering vermoedelijk de uitvoerbelsting op petro-
leum zal gaan verhoogeu, aldus de opvoering der maximum-
prijzen illusoir makend.
Rubberwaarden
bleven Vrij sterk in trek; de besprekin-
gen in Engeland ten aanzien van een vrijwillige of ge-
dwongen beperking van de productie hebben hier te lande
een optimiitische stemming voor de Neclerlandsch-Indische
soorten in het leven . geroepen.
De
tabaks- en suikerraarkten
bleven vrijwel onveranderd.
18 Sept. 22 Sept. 25 Sept.
R
ij
zin
g
ng.
Amsterdamsche Bank …. 124
125
125
1
1,
+ 1
3
/
Koloniale Bank ……….
117/
117
1
1
117
1
1
+
‘/
Ned.Handel-Mij.cert.v.aand.
123
1
I
123
1
1
1241
+
l/
Rotterd. Bankvereeniging..
871
87
–
—
31
4
Amst. Superfosfaatfabriek
.
38
37
1
1
38h1
+
112
Van Berkel’s Patent ……
31
1
/2
31/
4
31
1
1
Insulinde Oliefabriek ……
1
8
/
4
–
l’/,
+
1
11
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aand
49
58
601
+
113
14
Hollandia Melkprodueten ..
138
–
–
Philips’ Gloeilampenfabriek
243
249
1
I
249814
±
6814
R. S. Stokvis
&
Zonen….
578
–
–
Vereenigde Blikfabrieken..
82
82
1
1
a
85
+
3
Compania Mercantil Argent.
29
–
31
1
1
+
2’/
Cultuur-Mij. d. Vorstenland.
144114
143718
1451
12
+
1114,
Handeisver. Amsterdam. ..
33311
4
33351
337518
+
48
18
Holl. Transatl. Handeisver.
18
61
3
6112
11112
Linde Teves
&
Stokvis ….
68
68
69113
+
1
1
1
2
VanNierop&Co’sHandel-Mij.
8/
In
–
Tels
& Co.’s
Handel-Mij..
..
8
1
1
8
8’12
Gecons.
Roll.
Petroleum-Mij’,
1281
127
1
1
3
130
+ 11
Kon.
Petroleum-Mij…….
,
45211 453314
460
1
/8
+
751s
Orion Petroleum-Mij.
Afgest. Aand.
38
1
1
2
37
371
3
– 1
Steaua Romana Petroleum
Mij.
..
Afgest. Aand.
37
34718
—
–
2
1
1
8
Amsterdam-Rubber-Mij.
..
7211
3
761
4
.
771
4
+
4814
Nederl.-Rubber-Mij……..
42h
z
45
45814
+
3
1
1
Oost-Java-Rubber-Mij…..
124
127
11
129
.
+
5
Deli-Batavia …………..
239
–
239
1
12
+
11
Deli-Maatschappij
……..
l84/
184
1
1
2
184
–
3/
4
Senembah-Maatschappij
….
269’/
3
265
269
1
/
3
De
An’terikaansche af deeling
reageerde eenigszins
in aan-
sluiting aan Wallstreet.
18Sept.
22Sept.
25 Sept.
Rijzing
American Car &Foundry..
180
1
1
8
–
–
Anaconda Copper
……..
1
12
1
1
16
11011,
10981,
–
3518
Un. States Steel
Corp. .. ..
111711
109
1
08’/
–
2
1
1
Atchison Topeka……….
111
111
–
Southern Pacific ……….
101
7
/
1001/4
1001
1
1
12
Union Pacific
…………
1621/3
–
–
Int. Merc. Marine orig.
Corn.
151,
14
9
1,
15j,
– 118
11
31
11
,,
prefs.
.
593/4
–
60
5
1
8
+
71
De
geldnarkt is
iets stroever geworden;
prolongatie-
rente
bewoog zich doorgaans om de 3 pCt. De ,,millioenen-
nota” van onzen’ Miiiistei van Financiën heeft geen al te
grooten indruk gemaakt.
GOEDERENHANDEL
.
. GRANEN.
De kans op oorlog mt Turkije heeft aanvankelijk in
sterke mate cle graanniarkt van Chicago, en daardoor die
van de gelieele wereld beheerscht. Septembertarve te Chi-
cago, die op 14 September nog 98% d.c. noteerde, liep op
22 September op tot $ 1,09. Sedertdien is waarschijnlijk
door cle politieke ontspanning ook een ontspanning op de
graaumarkt iugetreden en is de genoemde Septembertermijn
wederom tot$ 1,05 teruggeloopen. Winnipeg volgde in
hoofdzaak clezelf de bewegingen als Chicago. Deze belang-
rijke westelijke Canadeesche graanmarkt wordt dit jaar
met mïsschi?n nog meer aandacht gevolgd dan gewoonlijk,
waar nu voor het eerst de oogstraming aanduidt, dat Ca-
nada een belangrijk grooter exportsurplus aan tarwe heeft
dan de Vereenigde Staten. Hiertegenover staat een belang-
rijk tekort in Europa, vergeleken met den vorigen oogst,
zoodat dus, indien cle consumptie in Europa niet vermin-
dert, aanzienlijk meer zou moeten geïmporteerd worden.
Waar de vooruitzichten, zoowel in Argentinië als in Austra-
lië gunstig blijven, zou, zelfs indien in Europa de con-
sumptie normaal was, de totale wereldproductie voldoende
zijn. Waar men in Europa in verband met den slechten
linancieelen toestand op een belangrijke inkrimping der
consumptie moet rekenen, is tot het volgend najaar de
beschikbare hoeveelheid tarwe bepaald overvloedig.
De minder goede oogstberichten uit Europa worden ook
deze week bevestigd. Het veer is nog steeds niet gunstig
geworden en niet alleen de kwaliteit maar ook cle op-
brengst valt in verschillende landen tegen. Onder die lan-
den noemen wij in de eerste plaats Dnitschland, doch het behoeft geen betoog, dat in ve%and met den wisselkoers
dit land wel gedwonge4 zal zijn de consumptie van tarwe aanzienlijk te beperken. Wij schreven reeds herhaaldelijk over de maatregelen, clie Frankrijk genomen heeft, waar-
door . dit land niettegenstaande de aanzienlijk kleinere
oogst dan verleden jaar, met slechts een kleine hoeveel-
heid ingevoerde tarwe het seizoen hoopt door te komen.
Terwijl de slechte oogstresultaten in Noord-Europa voor-nameijk te wijten zijn aan de vele regens in den nazomer,
zijn het in Zuid-Europa juist de hitte en droogte geweest,
die de oogstvooruitzichten hebben doen verminderen. De laatste weken heeft Italië zeer groote hoeveelheden tarwe
tot zich getrokken, terwijl ook een enkele lading door Grie-
kenland werd opgenomen. Ook in Engeland bestond voort-
durend goede kooplust, vooral ook daar in verband met
geringen aanvoer aan de kusthavens in Noord-Amerika ten
gevolge van de stakingen, bepaalde soorten tarwe voor spoe-
dige verlading slechts weinig werden aangeboden. De f Inc.
tuaties van rogge waren vrijwel dezelfde als die van tarwe. Ook in dit artikel kwamen regelmatig zaken tot stand, daar
een groot gedeelte van de Europeesche rogge van onvol-‘
doende kwaliteit is voor bakrogge. M a ï s was bijna voort-
durend vast gestemd, vooral voor den ouden oogst in Noord-
Amerika. De aanvoeren evenwel zijn van tamelijk grooten
omvang, en dientengevolge is de Septembertermijn de
laatste 2 dagen aanzienlijk gedaald, ook de nieuwe oogst-
positie liep eenigszins terug, doch December sluit op 25
September toch nog
01)
58% tegen 57% een week geleden.
Ook in dit artikel werd de handel zeer bemoeilijkt door ge-
ringe voorraden aan de zeehavens. Voor La Platamaïs
werd de stemming eenigszins weifelend. Waar het weer gunstig bleef, spreekt het vanzelf, dat het aanbod gelei-
delijk toenam, en nadat de prijp aanvankelijk vrijwel,blcef
hangen, onderging de markt te Buenos-Aires op 25 Sep-
tember plotseling een niet onaanzienlijke daling. Voor spoe-
dig aankomende La Platamaïs bleef in Europa nog goede
vraag, ofschoon ook hiervoor de prijzen iets terugliepen.
Gerst bleef vast gestemd, vooral voor de betere kwaliteiten
is goede vraag, in verband met de slechte kwaliteit der
Europeesche gerst. Er kwamen regelmatig zaken tot stand.
Ook haver bleef voortdurend vast. De n.oteeringen te Clii-
cago gingen voortdurend op en zelfs op 25 September n
de plotselinge daling van bijna alle graausoorten is de
havernoteering onveranderd gebleven. Sedert 1 September
is de haverprijs te Chicago ca. 25 pCt. opgeloopen, de De-cembertermijn liep in denzelfden tijd nog geen 10 pCt. op.
De verschepingen van 1 ij n z a a d van Argentinië waren
bijna geheel voor Noord-Amerika bestemd, slechts 1000 tons
was voor Europa. Bovendien waren de verschepingen van
Indië zeer klein. De naar Europa stoomende hoeveelheid
lijnzaad nam daardoor geleidelijk aan af, en niettegen-
27. September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
847
Noteeringen.
Chicago
.
Buenos Agrea
Data
Tarwe
MaTs
Haver
Tarwe
Maf.,
Lljnzaad
Sept. Sept. Sept. Oct.
Oct.
Oct.
23Spt.
1
22
1061
62
7
8
39314
11,90
8,30
19,25
16
,,
1
22
1015/8
621/
4
3731s
11,35
8,-
18,70
23Spt. ’21
125
52
1
/
35
8
!8
16,70
ï
8,45
19,10
23Spt. 20
247
127
1
/
54
7
1
20,15
1)
9,45
26,30
235pt. ’19
22312
155
67/
15,55
8,15
1
24,80
20 Juli’14
82
.
561
36
1
/
2
9,40
5,38
13,70
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
s
oor
en
t
25 Sept.
1922
1
8 Sept.
1922
26 Sept.
1921
Tarwe.
…………..
1)
12,70 12,35
17,-
Rogge (No. 2 Western)
1)
10,25
9,70
15,-
Maïs (La Plata)
……
2
)
212,-.
215,-
200,-
Gerst (48 ib. malting)
.2)
.202,-
193,-
263,-
Haver (38 ib. whitecl.)
. .)
10,80 10,25
12,-
Lijnkoeken (Noord-Ameri-
ka van La Plata zaad)
13,75
-13,75
17,75
Lijnzaad (La Plata)..
. ,)
385,- 380,-
410,-
1)
per Februari
.
‘)
p. 100 K.I. ‘) p. 2000 K.G.
3)
per 1960 K.G.
) Nr. 2 Hard/Red Winter Wheat.
AANVOEREN in tons van 1000 K.G.
Artikelen.
Rotterdam
.
Amsterdam
Totaal
17123
Sept. Sedert
Overeenk.
17123
Sept.
Sedert
Overeenk.
1922
1921
1922
1Jan.
1922
tijdvak
1921
1922
1Jan.
1922
tijdvak
1921
Tarwe ……………..
49.410
862.346,
1.114.953
–
30.124
30.461
892.470
1.145.414
11.876
206.891
108.222
‘ –
–
.
325
206.891
108.547
Bekweit …………..
-.
9.555
4.801
–
–
576
9.555 5.377
Maïs
…………….
734.959 706.503
–
355
73.790 70.416 808.749
776.919
Rogge ……………..
…..
2.643
107.324 185.136
–
3.597
8.037
110.921
193.173
126
84.798 63.492
–
50
.
3.345
84.848
66.837
Gerst
………………
Lijnzaad …………..
12.9
.62
136.150
119.657
4.929 66.793
95.335 202.943
214.992
Haver
…………………
2.115
59.723
84.941
–
1.547
22.432
61.270 107.373
Li,jnkoek ……………
11.4
.78
1.153 39.721
44.212
–
5.338 2.303 45.059 46.515
Tarwemeel ………….
Andere meelsoorten..
770
8.106
33.967
. –
2.615
1.512
10.721
35.479
staande dit is de vraag niet vermeerderd, wat verklaarbaar
is uit het feit, dat ook de vraag van Noord-Amerika naar
olie heeft opgehouden, ten gevolge van de invoering van
het nieuwe tarief vati invoerrechten. Ook deze week ver-minderde de zichtbare voorraad te Buenos-Aires met een
hoeveelheid nog iets grooter dan de verschepingen, zoo-
dat blijkbaar de oogstbeweging geheel heeft opgehouden.
Daar de voorraad nu nog slechts 50.000 tons bedraagt, zal
al heel spoedig moeten blijken of er werkelijk nog lijn-
zaad van eenige beteekenis in het binnenland voorradig is.
De lijnzaadmarkt wordt bijna geheel beheerscht door Noord-
Amerika. De markt te Dulutli was aanvankelijk zeer vast, doch de laatste 2 weken trad een scherpe reactie in, waar-
schijiilijk door grootere aanvoeren. De oogst in de Vereenig-
de Staten schijnt overigens niet mee te vallen, en men ver-
wacht vrij algemeen, dat cle regeeringsschatting te hoog is.
N e (1 e r 1 all d. liet aanbod van tarwe voor spoedige af-
lading was deze week zeer gering. Er kwamen regelmatig
zaken tot stand, daar de fabrikanten wel gedwongen waren
af en toe bij te koopen. Voor maïs verbeterde de vraag en
daar de hoeveelheid Mixed maïs, onderweg naar Holland,
onbeteekenend was, zijn de prijzen regelmatig gestegen.
J)e groote disponibele voorraad is sterk verminderd. Voor
La Platamaïs was de vraag, iets kleiner, terwijl de aan-
voeren juist iets grooter waren. Zoowel rogge, – gerst als
haver bleven vast gestemd, met regelmatig kleine af doe-
iringen. Voor lïjnzaad was cle vraag gering, doch de prijs
bleef goed gehandhaafd, wegens gebrek aan aatibod. Op een
enkele dag ging iets meer om, doch men verwacht niet,
(lat de verschepingen van beteekenis zullen toenemen.
SUIKER.
NOTEERINGEN
Londen
–
New York
,,mster-
Whtte Java
Amer. Gra. 96 Cl’
Data
dom per Tates
f.o.b. per
nulated elf.
Centrl.
Sept. Cubes
No. / September/October September
fuga
–
8h.
Sh.
Sh.
$ ets.
19Sept.’22 f22
8
1
8
5619
1819
2213
4,61
12 ,. ’22 ,,22/8″ 5813
1913
2313
4,95
19Sept.’21
,,2618
57/6
1916
2416
4,86
19Sept.’20,, –
1161-
701-
–
10,76
4Juli ’14,,11
18
1
181-
–
–
3.26
In D ii j t s c h 1 a ii cl bleef het koude weer aanhouden
CII
de beetwortelvelden hadden hier en daar zelfs te lijden van
overstroomiugen wegens overvloedige regens. Evenwel staat
het gewas er nog zoo goed voor, dat een weinig milder
weer het suikergehalte aanmerkelijk kan doen verbeteren.
F. 0. Licht geeft – zonder zich nog aan eene raming
te binden – voorloopig de volgende cijfers voor de ver-
moedelijke opbrengst van den bietoogst in. Europa voor
1922123 in vergelijking met de opbrengst in 1921f’22:
1922/23
1921122
Duitschlauil
…………….
1.600.000
1.300.000 toijs
Tsjechoslowakije
…………
750.000
653.000
Odstenrjk
……………..
19.500 16.300
Hongarije
………………
50.000
Q0.800
Piankrijk
……………….
560.000
305.000
België
…………………
300.000
290.000
Holland
……………….
285.000
380.000
Denemarken
…………….
105.000 146.800
Zweden
……………….
63.000
235.000
Polen
…………………
270.000
174.000
Itiilië
…………………
260.000
21.7.500
Sputje
………………..
170.000
83.000
Rusland
……………….
220.000
50.000
Andere
landen
………….
106.000 76.200
Totaijd in Europa …….4.758.500
3.987.600 tons
terwijl de zichtbare voorraden als volgt werden samenge-
steld:
1922
1021
1920
totis
tons tons
Duitschland
1
Aug.
……
116:250
178.878
–
133.41.7
Tsjechoslowakije 1 Aug
41.639 156.174
93.968
Frankrijk
1
Aug..
…….
65.154
36.711
–
63.678
Holland
1
Aug…………..
743
26.025
27.673
België
1
Sept .
…………
23.268
12.325
–
19.405
Engeland
1
Sept.
……
318.368 317.448
403.064
Totaal in Europa . –
611.422
727.561
742.105
V.-St. v. N.-Amer. 31 Aug.
191.332
96.603
125.340
Cuba, alle havens, 9 Sept. . 398.000 1.230.550
306.440
Totaal . . . – 1.206.754 2.054.714 1.173.975
In E n ge l.a n cl reduceerden de raffinadeurs hunne prij-
zen niet 1 sh. voor prompte klontjes en gestampte suiker,
terwijl de prijzen voor alle andere soorten enleveringeii met 6 d. werden verlaagd.
In A. m e r ik a fluctueerden de prijzen nogal sterk en
de noteeringen waren aan het begin en einde der ver-
slngweek resp. dc. 4,7314,77 voor Spot Centrifugals en op
de termijnmarkt d.c. 2,9913,05 voor October; dc. 3,00(3,10 voor December; dc.
2,9213,05′
voor Maart en d.c. 3,04/3,17
voor Mei. Den 22en dezer trad de wet in werking, waarbij
het invoerrecht voor Cubasuiker met 16 c. per 100 lbs. en
voor niet.preferente suiker met 20e. verhoogd werd..
De laatste Cii b a-statistiek luidt:
1922
1921
1920
tons
tons
toiis
Weekontv. tot 16 Sept. . 8.000 1.4.91.1 7.778
Tot.-ontv. 1 Jan.-16 Sept. – 3.721.000 3.200.000 3.496.007
Werkende fabrieken 2 2 3
Weekexport 16 Sept…..41.000
24.067
,
13.091
Tot. exp. 1 Jan.-16 Sept.
3.332.000 1.995.000 3.480.858
Tot. voorr. op 16 Sept. . . . .
346.000 1.205.328
301.17
Op J a v a bleef de markt een kalm aaIzien behouden en
kwamen geen belangrijke afdoeningen tot stand. De export
848
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN . 27
September 1922
van Java gedurende Augustus bedroeg 286.750 tons tegen
167.000 tons iii 19’21. Het rendement vnu 146 fabrieken op 15 September bedroeg 4 pCt. meer dan op dat tijdstip
in 1921.
II i e r t e 1 a n cl e volgden de prijzen vrijwel geheel de schommelingen der Ameriknansche noteeringen. Aanvan.
kelijk vrij vast geopend, sloot de markt voor September
op
ƒ
21Y
2
vraag en f22,—. aanbod en voor November/1e-
cember f21,— vraag en
ƒ
21V
4
aanbod. ])e omzet beliep
ongeveer 1500 tons. In spoedig aankomende Javasuiker
ging het een en ander om tot
f
22,—.
KATOEN.
Marktberickt van de Heeren Sir Jacob Behrene & Sous,
Manchester, d.rl. 20 September 1922.
De laatste berichten omtrent den Amerikaanschen katoen-
oogst wijzen niet op een verbetering in de vooruitzichten
vom dit seizoen, doch het plukken maakt goeden voortgang
en cle planters in het Zuiden verkoojen grif op de tegen.
voordige prijzen, die voor hen wel winstgevend schijnen te
zijn. Een verdere prijsverhoogiug wordt ook tegengewerkt
door het aanbod uit het Zuiden, terwijl ook de politieke
vooruitzichten verre van gunstig zijn. De noteeringen in
Liveipool zijn niet veel veranderd, niettegenstaande den hoo-
gen dollarkoers en de pessimistische stemming, die geduren.
de eenige dagen geheerscht heeft, zooclat de daling over de
geheele week ongeveer slechts 118 d. per ib. bedraagt. Egyp-
tische katoen i onveranderd vast.
Garens in alle soorten zijn moeilijk te verkoopen, hoewel prijzen over het algemeen iets vaster zijn. Fabrikanten koo-
pen slechts voor directe levering, doelt plaatsen geen lange
contracten, zooclat in dit opzicht de handel wel heel anders
is dan vroeger. Over de vermindering van productie is nog
geen vast besluit genomen en men hoopt algemeen, dat het
mogelijk zal zijn deze nog uit te stellen. Behalve in enkele
speciale soorten gaat er slechts zeer weinig om, hoewel er
in andere jaren in clezen tijd nogal eenige orders geplaatst
worden.
Hoewel de politieke vooruitzichten heel wat beter zijn
heeft de doekmarkt de heele week den nadeeligen invloed
,
ondervonden van de oorlogsberichten. uit Zuid-Oostelijk
[uropa. Wel zijn er aanvragen aan cle markt geweest voor
verschillende soorten, speciaal voor prints, waarin gedu.
rende langen tijd niets gecldan werd. Hoewel er dus wel be.
langstelling schijnt te zijn, zijn de biedingen over het alge.
meen te laag, zoodat fabrikanten clan ook weinig neiging
voelen deze aan te nemen en de zaken, die tot stand komen
in den regel verliesgevend zijn. Ofschoon dan ook de poli-
tieke en economilche omstandigheden niet gunstig schijnen,
zijn cle verwachtingen omtrent de markt niet slecht en ver-
vacht nieti wel een verbetering, indien tea minste prijzen van het ruwe materiaal vast blijven en ook de buitenland.
sche wisselkoersen voorloopig geen groote schommelingen
brengen.
13Sept. 20 Sept.
Oost. koersen. 12Sept. 19 Sept
Liverpoolnoteeringen
T.T.op Indië….
113d
113
F.G.F.Sakellaridis 17,50 17,50 T.T. op Hongkong 2/6/
4
2161
G.F. No. 1 OouLra 8,95 8,95 T.T. op Shanghai. 31581
4
31581
4
Noteering voor Loco-Katoen.
(Middliag IJpIands).
123
Sept.
‘22116 Sept.’22
1
9Sept.
‘22123 Sept.’21
1
23
Sept.
‘
20
New York voor
Middling .. 21,40c 21,50e 22,— c
–
,
–
c 28,50e
New Orleans
voor Middling 20,50e 21,—c 21,80e —,—c 26.50c
Liverpool voor
Fy Middling1 -,- d 13,42 d 12,94d —,—cl 23,10d
Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikawusnhe havens.
(In dulzondtallen balen)
1
Aug.
’22
Ooereenkomstige perioden
tol
25Sept. ’22
1920-21
1919-20
Ontvangsten Gulf-Havens..
546
639
388
Atlant.Havens
162
236
101
Uitvoer naar Gr. Brittannië
154
106
152
‘t Vasteland. ‘ 328
649
200
Japan etc.. –
Voorraden in duizendtallen
1
23
Sept.
’22
23
Sept.
’21
24
Sept. ’20
Amerik. havens ………..-
–
786
Binnenland……………
–
–
810
New York …………..
–
25
New Orleans …………
–
200
Liverpool …………..j
633
–
854 –
KOFFIE
(Mededeeling van de Makelaars G. Duuring & Zoon, KoHl
& Witkamp, Leonard Jacobson & Zonen en G. Bijdeuclijk).
—
Noteeringen en voorraden.
Data
Rio
Sanio’
Wioselkoer.,
Voorraad
–
Pr,js
No.
7
Voorraad
Prji
No.
4
23 Sept. 1922
1.789.000
16.675
2.478.000
22.400
‘6
17
/
16
1922
1.841.000
16.200
2.553.000 22.300
6718
9
1922
.1
1
1)
1)
1)
23 Sept. 1921
1.601.000
12.325
3.081.000
15.300
8
9
/
Ontvangsten.
Rio
Santos
Data
Afgeloopen
1
Sedert
Afge!oopen
Sedert
week
1
Juli
week
1
Juli
23 Sept. 1922….
83.000
832.000
1
169.000 1.619.000
23 Sept. 1921….
92.000
1.159.000
183.000
2.099.000
1)
Feestdag.
THEE.
(Opgave van den makelaar J. van Eck.)
Bericht van den afloop Theeveiling op 21 September 1922.
Aanbod in veiling bestond uit:
Heden:
8926, 272/2, 25/4 kn. Java thee
3720
Sumatra thee
1407, 4812
.. ex voorg. veil.
Totaal. – 14053, 32012, 2514 ku, thee.
22 September 1921
13836, 2014, 47/16 kn. Java thee
4193
,, Sumatra thee
1272
,, ex voorgaande veiling.
Totaal.. 19301, 2014, 47116 kn. thee
Aanbod 1 Januari jl. tot heden
idem 1921 idem 1920
12 veilingen 12 veilingen 10 veilingen
Java thee
113799 kn. 212997 kn. 167369 kn.
Sumatrathee 29026
14220
11531
voorHand.rek. 4594 ,,
1482 ,,
6662
Totaal ……….147419 kn. 228699 kn. 185562 kn.
Gem. per veiling.. 12285 kn. 19058 kn. 18556 kn.
Bij een vaste stemming had de veiling een vlug verloop.
1)e meeste belangstelling was voor de Iangstgeprijscle
theeën, en giuistheeën, vorige veiling afgedaan voor 46-51
cents, konden thans gemiddeld ruim 2 cents meer bedingen;
enkele griiistheeën klein blad brachten zelfs 4 tot 6 cents
boven taxatie op. Voor Pecco en Pecco Souchon was een zeer goede vraag
en ook van deze brachten veleii 2 h 3 cents meer op.
Prima Broketi was zeer onregelmatig, enkele bleven 4
tot 5 cents onder taxatie, aiidere daarentegen werden
verkocht belangrijk hooger dan in vorige veiling. Prima blad. De meeste nummers bleven 1 11 2 cents on-der, een zeer enkel nummer haalde taxatie.
Witpunt, gedeeltelijk verkocht flink boven taxatie.
Stof en dust werden goed betaald en alle verkocht, uit-
gezonderd een partijtje waarvan de smaak zeer veel te ven-
schen liet.
In volgende veiling op I)onderdag 12 Oct. e.k. zullen wor-
den aangeboden circa 12.000 kn. Java en Sumatra thee, be-
lievens 1.639 ku. China thee.
RUBBER.
De markt vertoonde in de afgeloopen week een eenigs-
zins onregelmatige stemming. Priîzen liepen in den loop
der week wat op, doch de belangstelling bleek hoofdzakelijk
tot termijnzaken beperkt. Het slot was weder iets lager..
De noteeringen zijn:
einde voorafgaande week:
Prima Crêpe September – .
41
ct.. …….. 40 ct.
Oct./Dec…….
41
1
141
Jan.lMaart .. .
43
……
…. 421/
!
SmokedSheeteSeptember ..
41’1 ,……….. 4l’/a
Oct./T)ec ……. 42
1
/1
…………42
‘ia
Jan./Maart..
43
,……….. 43
25 September 1922.
COPRA.
De markt was deze waek voortdurend kalm gestemd.
Consumenten kochten regelmatig dichtbij stoomende partijen.
Liola
West
e.urop
(d. wj
18-23 September 1922..
1916
11-16
,,
1922..
1916
19-24
September 1921..
301-
20-25 September 1920..
75/-
Juli
1914..
1416
1)
Amer. cents p.
100
lbs.
i
1
Europa
(rijst)
–
West
1
Europa
Europa
(salpeter)
261- 301-
31110
261- 301-
30/10+
–
–
35/-
115/-
1613
–
251-
–
2213
METALEN.
LoeoNoteeringen te Londen:
DaM
ijzer
Clco.
K
Stan0Ia’,d
Tin
Lood
–
Zink
25 Sept.1922.;
nom.
63.51-
161.101-
23.1716
32.716
18
1922..
nom.
63.-/-
159.216 24.216
31.12/6
11
1922.
.
nom.
63.216
159.716-
24.51- 31.101-
4
1922..
nom.
63.51-
159.151
24.216
31.7/6
26 Sept.1921..
nom.
68.216
157.1216
23.51-
25.12/6
20 Juii 1914..
5114
61.-!-
145.151-
19.-/-
1
21.101-
VERKEERS WEZEN.
INKLARINGEN.
NIEUWE WATERWEG.
Augustus 1922
Augustus 1921
Landen
van
Aantal
schepen
.
N. R. T.
Aantal
schepen
N. R. T.
herkomst
Binneni, havens
41
18.030
29
17.651
Groot-Brittannië
340
260.661
311
230.763
Duitschland
68
95.962
83
102.843
Noorwegen
30
55.894
37
56.429
37
29.680
15
6.497
Denemarken
4
5.225
10
4.172
Rusland- Oostz.h
1
2.535
3
364
Finland ……..
13
12.876
10
3.709
België
23
29.233
20
35.170
Frankrijk
36
34.562
99
70.092
Spanje
17
23.992
20
29.719
Portugal
2
1.886
–
–
14.109
18
39.547
Oostenr.-Hong.,
–
.
Griekenland
–
2
930
2
4.259
Levant
–
1
927
Rusland-Zw. Zee
1
2.581
–
Roemenië, Bulg
1
2.987
4
6.175
And. Midd. Zeeh
19
43.739
8
17.836
Spitsbergen
1
2.156
1
1.872
Over. Wk. Afrika
3
5.879
–
–
Zweden ……….
Oostkust Afrika
4
14.484
–
.
–
Zuid-Afrika
2
9.516
2
5.558
Voor-Indië
.
6
22.589
6
29.253
Achter-Indië
2
6.859
2
7.793
Italië ………..9
Ned.
Oost-Indië
5
19.315
6
21.522
And. Aziat. hav.
15
71.250
8
29.449
Australië
4
15.567
2
7.035
Vereen. Staten
53
211.103
45
190.903
Canada
15
45.777
14
42.631
Midden-Amerika
4
11.904
–
–
Brazilië ………
2
4.626
2
4.160
Argeut.,Uruguay
13
41.817
19
52.117.
1
2000
–
–
Zuid-Georgië
1
1080
–
–
775 1.120.804
777
1.018.446
Chili …………
Totaal
Periode 1 Jan.-
..
..
31 Augustus
6.090
8.672.846
6.440
8.366.0971
Nationaliteit.
Nederlandsche
209
313.417
199
274.503
Britsche
277
370.250
253
346.597
Duitsche
108
108.248
118
63.377
Noorsche
40
64.722
41
53.477
Belgische
4
3.754
7
8.125
Fransche
35
44.311 69
59.477
Zweedsche
27
19.186
15
16.905
Deensche
7
16.592
2
4.008
Vereen. Staten
18
69.295
29
98.866
Andere ……..
50
111.029
44
93.111
Totaal….
775 1.120.804
777
1.018.446
‘) 1913, 7.663
schepen met
9.276.504
N.
R. T.
(Dirkzwager’s Scheepsagentuur Maassluis.)
Augustus 1922
Augustus 1921
Landen van
her komst
–
Aantal
N. R. T.
schepen
Aantal
N. R. T.
schepen
Binneni. havens
10
10.447
11
4.517
Groot-Brittannië
109
68.372
106 70.671
Duitschiand
46
54.943
25
34.443
Noorwegen
5
4.222
4
1.504
42
21.803
11
5.791
Denemarken
4
1.216
8
3.243
Rusland-Oostz.h
3
3.820
–
Finland ……..
52
28.960
28
12.448
5
6.289
3
4.298
Frankrijk
4
2.190
20
6.151
Spanje
5
.
4.409
1
1.146
Portugal
3
2.129
3
2.355
Levant
4
4.086
2
2.522
Roementë, Buig
1
2.574
–
–
And. Midd. Zeeh
4
3.479
. –
–
Zweden ………
Senegal, Dakar.
1
967
.
3
3.168
Ov.Westk.Afrika
1
1.103
–
–
België ………..
Oostkust Afrika
1
2.748
– –
Ned.-Oost-Indië
9
36.600
9
35.096
Vereen. Staten
1
4.165
5
14.633
Midden-Amerika
1
4.405
–
Ned. West-Indië-
Ned. Antillen
4
8.189
5
6.890
Brazilië
1
–
1.006
–
–
Argent.,tJruguay
4
22.782
8
34.118
Chili …………
1
1.989
2
4.537
Totaal ….
321
302.893
254
247.531
Periode 1 Jan.-
31 Augustus
1.956
2.114.814
1.581
1.788.638
Nationaliteit.
Nederlandsche
118
168.219
111
161.104
Britsche
64
50.682
64
45.642
Duitsche
98
45.387
47
19.557
Noorsche
10
6.235
8
2.293
Fransche
2
1.940
8
1.703
Zweedsche
17
8.297
9
5.764
Deensche
8
8.296
–
–
Vereenigde Stat
3
13.065
2
7.908
Andere
1
772
5
3.560
Totaal ….
321
.
302.893
254
247.531
vereeiugue oeuepageuDuren vuil
Raiverhout & Zrwart en Zurmühlen & Co.)
.1•)
SCHEEPVAART.
GRAAN.
Petro
Od
.41!. Kust
Ver. Staten
San Lorenzo
Data
grad
Londen!
Rotte
1
R’dam
dam
Rotter.
Brislol
Roiter-
Enge-
dam
Kanaal
dam
land
18-23 Sept. 1922
–
–
11
1
2110+
2113
1
21/3
11-16
,,
1922
–
–
10
1
1
2
1
219
2018
1
2018
19-24 Sept. 1921
–
–
41711
4
1
71
il
2319
1
23/9
20-25 Sept. 1920
– –
1113
1113
10716
t
1077
Juli
1914 11 d.
713
1111114
1/11
1
/
4
121_
121-
KOLEN.
Cardifi
Oostk. Engeland
Data
l
Genua
Ço[,
La
Plato
Riv
ier
Rotter-
dam
I
burg
18-23 Sept. ’22
614
1
1
i
121-
141-
1616
516
1
1
2
81-
11-16
,,
’22
616
11/1
1
/
2
1319
16110
515
1
1
81-
19-24 Sept. ’21
813
1313
131- 141-
619
913
20-25 Sept. ’20
–
251- 281-
–
–
–
Juli
1914 fr.
7,-
71-
713
1416
312
41-
27 September 1922
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
T.TMT1Tn1’1’J
Het aanbod van Nederi. Indische en Java f.m,e Copra
was de laatste dagen iets ruimer.
De noteeringen zijn:
Java f.m.s. October/December aflading ……
f
27,-
September/November ,……. 26,75
Stoomend ………………..,, 26,25
25 September 1922.
850
27 September 1922
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Wilton’s Mw a
–
Chinefabiriek
en
Scheepswerf
ROTTERDAM
Scheepsbouw -,en Machinefabriek…..
Speciale inrichting voor reparatiën van eiken omvang
Vier droogdokken met lichtvermogen’ tot
46000
ton
Dwarsheiiing
Drijvende kranen met licht•yermogen tot,
120 ton
Telefoon: 7303 en 7304
Telegramadres:_
»
WILTON” Rotterdam
Nederlandsche Gist-
en Spiritusfabriek
DELFT
ARTIKELEN:
Gist
Brandspiritus
Zuivere spiritus
Foezelolie
Amyl-alcohol
Aether Sulfuricus
Narcose aather
Kurken en
Gedroogde Spoeling
Motorl.ocomoUeven
Tranêportwagens
voor alle doeleinden
AANLEG VAN
FABRIEKSSPOOR
–
SPOORWEGMATERIEEL
–
ii
AAND-EELEN
IN ORIGINEELE
ONTWERPEN
WORDEN VER-
VAARDIGD TER
DRUKKERIJ VAN
NIJGH & VAN DITMAR’S
UITGEVERSIAATSCIIIJ
ROTTERDAM
•I1L.
DE ALG EM EENE
S PAAR VE RZ EKERING
Opgerichi 1907
‘s-Gravenhage’
Anna van Saxenplein 3
KONINKLIJKE STEARINE KAARSENFABRIËK ‘GOUDA
GOUDA
GOUDA KAÂRSEN – NACHT-, THEE- EN SCHEMERLICHT
STEÂRINF. — KAARSENPIT – OLEÏNE
CHEMISCH ZUIVERE EN ALLE ANDERE SOORTEN GEYCË’RIISE