Jrg. 6, editie 306

9
NOVEMBER 191

AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN.

Eco
‘
–
‘no m
–
isch~
.
Statistische
Berichten

0

‘ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDÉL NIJVERHEID.
FINANCIËN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTItUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN.

6E JAARCANG

WOENSDÂG 9 NOVEMBER 1921

”

‘No. 306

INHOUD

Blz.
LANDBOUW-ARBEIDSWET
door
Dr. E. van Welderen Baron.
Rengen

.’ …………………………………
969
De Boter- en Kaaswet door
0. J.
Blink ……………
971
De Crisis en het Zeeuwsche Oesterbedrijf II …………….973
Een Tweede Duitsche Electromontaan-trust II door
Dr.
W.
.fautner ……………………. . ………….
…
975
Zilver in het Derde Kwartaal 1921 ………………978 Londenche Correspondentie…………………
‘
.. ..’
978
AANTEEKENINGEN:

Oproep ‘om steun
‘voor de Universitaire Kringen in
.

Oostenrijk ……….. . ‘ …..

….. ………….. -. 980
Een buitenlancische perestein. over den. economischen
toestand van ons land…………….. . ……….. 980
Margarinepr.oductie in Denemarken ……………… 981
Wijziging vap de Stuvadoorswet……………….981
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIrI’EN
………………….
982

STATISTIEkEN ‘EN OVERZICHTEN
‘,

‘.
…..
03-990
Geidkoersen. ‘ ‘

‘

Efféctenbeûrzn.
Wisselkoersen. ‘

‘

Goederenhan’del:
Bankstaten.

‘

., Verkeerswezen.

INSTITUUT

VOQR ECONOfISCHE,: GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Zi’r.. G. W. J.. Bvins.,
• Assistent-Redacteur voor het weekblad:,
.D. J.
Wansinle.

Secretariaat: Pieter de Hooghweg. 1, Rotterdam.
élan geteekende stukken.: Bijkantoor Ruige Plaatweg 87.
Telef. ,N,r. 3000. Tele gr.adres: Economisch
I
.Instituut.
Postcheque. en girorelcening Rotterdam. No. 8408,.

4bonnem’entdprijs ‘voor het veékb’lad ‘fra,nco p. p.
i’n Nederland f 90,—. Buitenland’en Koloniên f’5,—
per ‘jaar. Losèe ‘nummers 50 cent’s.

Leden en donateurs van het Instituut ontvangen
hes weekblad’ gratis.’

De ver&ire publiëataes van het Instituut’uitgaande
ontvangen de abonné’s,’ leden en dönateurs kosteloos. voor soos er daaromtrent niet anders wordt beslist

Adverteniliënf 0.50 per regel. Plaatsing bij a.bonne-
ment. volgens tarief. Administratie van abo nnemenf en
en’ advertenties: Nijg,h & van •Ditmar’s Uitgevers-
Maatschappij, Rotterdam., Amsterdam, “s-Gravenhage.

‘1
NOVEMBER 1921:

In deu’,toeatanjd van de gel’d’markt kom’t•geen ver-

andering. De handel in wissels ligt geheel stil; zôo n’u

én
,
dan’ worden énkele posteii tot
4%
‘pOj. afgedeti’

niaai meestal gaat ei niets op Ook n piolongatiegeld

zijn de omzetten, gering. Deze week was er. iets rneei’

zoodat een eulcele'”dag ‘to 4- .pOt ‘genoteerd

werd; m.ar daarna zakte’ de koers weer ‘in; ‘Slot’ ‘3 ‘Ot

*

.

.

Na een rustige’ week’ w’as de’ wi’iselninî-kt
–
‘de’z ‘be-

i ic,htsweek weder buitengewoon levendig Bina alle

wissels wajen steik aangeboden Het meest ken.mer

kende was echter de lgeheele meenstorting van de

maik Terwijl de vorige week nog rege,lmatig onge’t’ees

1,50 ii ‘1,60 betaald werd, liep de koers deze week, ioor-

al in: ‘de tweede helft, zee sterk terug, dat ‘Zaterdag

voor •i’,171% d’e’rd verhanddld eii heden ‘zelfs voor 95

cent werd afgedaan. Wat deze ‘snelle ineenstOrtin

voor ‘ons land en den handel met Duitsehiand beten-

kent is nog, niet te overzien.,

0

,

LONDEN; 5 NOVEMBER 1921;

Het voorbeld van New Ybrk, waax het Fecerai

Reserve Bank’s lierdiscontbo tot,
41%
pCt. werd ver-

Iaag
7
d, ‘vond ‘n’av’elging te Londen,’ waar ‘de Bank of’

Engtand” overgin tot ‘vérlaigiiîg “der’ bnk-rate tot’

J)e. gondtooij.der. geld’arkt bieef riiria, hoewel het
‘overvloedige aanbod en «de’ -Leer lage renten gedu-

rénd’e ‘dan loop van de wek vetftwenen. Terwijl in het’

begin’ dek’ veek ‘ de rent’e vcr hernieuwiiig vali aag-

geld ng 3 pOt., ‘oor nieuw geld 1 pOt. en
1
vioor

7d’aags-geld 3/2-4 p()t. bed’voeg, liepen deze koersen

sedert Woensd’a’g’Gp ‘tot resp. 3%; 2% en 3%—% pOt.

‘De oxizetten ‘ter’ disconto-markt bleen nog steeds

‘gering; de disconto’s ‘trokken echtr iets ‘aan:

2-m’ajands hank-accepten 3% pOt.
– ,,

. .. 313/7/ pOt.

4

“;,

‘

;,
‘«
,;
‘

‘BJio_
7
s
•,,

37%4 pOt.

jnina hanid’els’wissls ‘5% pÖt.

0-
,
,,

.,,

, .

‘
,,
, •,. ‘

5’%-6, .pOt.

LANDOUW.ARBEIDSWET

.”De ‘Minister van Arbeid ‘wil
;
eeI4, wettelijke rege.
ling van:, den, lan’dbo,uwarbeid •voorbereiden en. heeft
een ontwerp van ,.san, svetsvooi’stel bel,en,,d gemaakt,
‘t welk, aan ‘d’en,Uoogen Raad, van A’rleid is toege-
zonden.’ . ‘ ‘ ,.’.”,,” ‘
Aan de .ver’ai’scliten, die men vroeger aan
CQU wet
stelde, voldoet ‘dit. ontwerp’ geen’suius Men vindt, er
niet nauw omschreven vporscbnlften in voor de han-
clelin,gen en de gedrgingen ‘de’ geregeeeden; het on’t-sverp bedoelt meer,.ean:.den, met de uitvoering belas-
ten minister; voimacht te v.eistreklcen, de wer.. en
rusttijden in. lan’dbonw-o’derneniingen, te bepalen
niet inacht’neiiiing van de jaargetijden, en. Cep. aard
van ‘het bedrijf.,,Om een•zoo ver str’ekjcende , nach’t’ ‘te
verkrijgen is, het’ natuurlijk ‘noo:clig te- verklaren, ‘dat
daar -een zeer verstandig, ‘gebruik van sal worden ge-maakt en ‘de menjorje van ‘teliohti’ng ‘bevat ,d’an. ook
gedeelten, die eer geruststellend
‘zijn
vôor het ‘oogen-
blik, -maar ‘die, natuurlijk geen enkelen waarborg bie-,
den’. voor de ‘wijze ‘van’ t,oepa’ssi’iig., in de toekomst.
Toen bekepd werd, dat’ een- wetsontw’erp zou a,f-
komen
;
‘hebben. daarbij betrokkenen,, zoo ze aan idit
onderwerp ‘hunged’achtenga’veu,,waaaschjjnljjk, ge-
meend, eerstens een Ischéiding, zou worden ge-‘

970

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

maakt tusschen ‘akkerbouw, tuinbouw en veehouder-s-
bedrijf, die ieder vo-or zich op ‘dit stuk afzonderlijke

reglementeering vereischen en dan zal men hebben
verwacht, dat zoo’n ontwerp bepalingen inhield om-

trent een maximum arbeidstijd in het akkerbouw- en
tuinbouwbedrijf en voorschriften omtrent vrije dagen
in het vehou’dersbedrijf. Het een en ‘ander treft men
in deze stukken niet aan, ‘want, zoo ‘zegt de memo’rie
van toelichting, er moet ,,niet alleen rekening ‘worden
gehouden met het gewenschte, maar evenzeer met het
mogelijke”. Daarom zijn geen voorschriften ontwor-
pen, die ‘bepaalde veranderingen iin. den werktijd ‘der
landarbeiders zullen brengen, maar is de voorkeur ge-
geven aan ,,ruimere” bepalingen, die echter zoo ruim
zijn, ‘dat het begrip bepaling er niet ‘meer ‘op van toe-
passing is. Worden b.v. voorschriften gegeven inzake
Zondagsrust (art. 12), arbeid van jeugdige personen
(art. 13) en van gehuwde vrouwen (art. 14 en 15),
dan vindt men eerst ‘de voorschriften ‘daaromtrent,
maar de volgende ‘alinea brengt weer de ‘macht van
den wetgever naar den Minister terug, door afwij-
kingen toe ‘te laten, ‘bij -algemeenen maatregel van be-

stuur te bepalen.

Deze artikelen echter willen wij verder onbesproken
laten, maar on2e ‘aandacht wijden aan de regeling, in
art. 18, van de werktijden van den landbouw-arbeider.
In het derde lid geeft dit ‘artikel aan den Minister
de bevoegdheid vast ‘te stellen’ gedurende ‘welke dee-
len van het jaar ten hoogste zeven, ‘aht, negen of
tien uur per dag mag worden gewerkt, met ‘als jaar-
maximum’ 52 X 54 uur. Op ten hoogste 42 dagen
mogen mannen ‘per ‘dag 2 uur langer arbeid verrich-
ten, ‘dan bovengenoemde idagmaxima aangeven. Art.
19 stelt de vrijheid van den bestuurder der onderne-
ming vast, om de arbeidstijden zoo over een kalen-
‘derweek te verdeelen, als hij voor
zijn
‘bedrijf noödig

oordeelt, mits het ‘aantal werkuren, voor iederen dag
afzonderlijk toegestaan, nimmer met meer dan twee
wordt overschreden.
Wat ‘bed’uidt nu ‘dit voorschrift? Is het noodig de
werkuren te’ platteland’e te
vermiideren
en voeren

deze maatregelen, eens uitgevoerd, ‘dus tot een’
ver-

korting van den -arbeidsdag? Al za’l ‘dit wel eens ‘kun’
nen gebeuren ‘tegen ‘de bedoeling van den Minister
– waarover straks – :op grond’ van hetgeen in deze
artikel staat gelooft d’e Minister dat niet. In de practijk – zoo staat’ in § 4 van de M. v. T. – zal
het berekende jaarm-aximum niet of hoogst zelden
worden bereikt ‘en dat zal wel juist ‘zijn. We hebben
dus hier te ‘doen met een voorschrift, ‘dat vastiegt wat
werkelijk gebeurt. Het zou zin hebben een bindende
bepaling in een wet” op te nemen. ‘als kans bestond
voor slechter worden ‘der ‘toestanden. Maar aange-
zien op dit punt ide natuur het meest te zeggen ‘heeft,
behoeft men ‘daar niet bevreesd voor te wezen. We
zien hier ‘dus een voorbeeld van wetgeven ‘ten ‘pleziere
van den wetgever; ‘aan diens zijde zullen natuurlijk
staan ‘do ambtenaren en’ nog meer zij, ‘die het h-open te ‘worden en de belanghebbenden in ‘het drukkersbe-
d’rijf, want in dit ontwerp zitten weer kansen op be-
stellingen van drukwerk. Meenen wij dus, ‘dat aan de
eene zijde staan de Minister, ‘die weer een wet kan
maken voor, zijn plezier en -ambtenaren en typografen,
die hier versohaffing ‘van ‘loon-arbeid in zien, ,aan ‘de

andere
zij-de
staan -twee -groepen, veel talrjker, waar-
van de eene last en de andere schade van zoo’n rege-
ling zal -ondervinden. –
Met diegenen, die last krijgen van deze wet, sao
die mocht worden ingevoerd’, bedoel -ik ‘de werkgevers,
terwijl de’ schade ten ‘laste zal komen van ‘de ‘land’-
arbeiders.
– Eerst even een enkel woord’ o’ver den last, dien men
den werkgever oplegt. Men verlangt van den ‘land’-
bouwer-werkgever administratieve ‘werkzaamheden,
gratis -te verrichten. Het is niet veel, maar daarom
niet minder on’nut. Waar weinig ‘of geen overtredin-
gen zullen voorkomen,- zal de landbouwer het idee heb-
ben, dat hij die – bezheden moet ‘
–
verrichten’ om

toormenshen -aan ‘het werk te houden, welk werk ‘door
velen niet het meest productief wordt geacht. Boven-dien gunt men hem, ‘werkgever zijnde, geen rust. Als
hij zelf midden in ‘den
oogsttijd,
evenlang ‘of langer
dan 2 uur boven het maximum (dat dan wel ’10 uur

zal zijn) ‘heeft -gewerkt, meent de wetgever, ‘dat hij
terstond
(art. 18 5e lid) aan hèt ljstinvullen moet tijgen, zeker uit overweging, dat na ingêspannen
spierarbeid het ‘schrijven zoo gemakkelijk gaat. Dit
betreft echter ‘alleen lastige ‘dingen. Van geheel ande-
ren aard zijn mijn bedenkingen aangaande de gevol-
gen voor -een deel der -arbeiders. Mijn -groote vrees is,
dat de minder goede arbeiders ten plattelande de
-dupe zullen worden -van de bepalingen inzake ‘den
arbeids-dag. Het is, en dat verliest het ontwerp geheel

uit het -oog, niet erg
‘moeilijk
en vaak ee.rder voor-

deelig clan schadelijk -om in een lan’d’bouwonderneming
minder te laten werken; ‘de overgang van arbeids-
intensief tot arbeids-exten,sief beteekent voor -d-en on-
dernemer niet per se geldelijk nadeel. Een vrucht-

wisseling te
wijzigen,
zoodat minder -arbeidskracht
n-oodig is, is heusch niet zoo moeilijk; een sloot kan
ook wel eens wat minder schoon worden ‘gemaakt;
om melkloon uit te sparen kan ‘men gemakkelijk een
paar stuks vee -meer weiden of wat -meer jong’vee
houden – al die dingen beteekenen vaak voor ‘de
geldelijke uitkomst van het bedrijf niet veel, maar ze
beteekenen zeker minder arbeidsgelegenheid. Het zal
den Minister niet moeilijk
zijn,
te weten te komen
‘hoeveel meer -arbeidskracht op het eene bedrijf wordt
aangewend dan op een geli,jk-soortig ander. Ieder, ‘die
op het platteland woont, ziet die voorbeelden in zijn omgeving en een aanmerkelijk ‘aantal van die meer-
dere u-ren in het arbeids intensieve bedrijf zullen ver-
vallen, als de tegenwoordi-ge verhoudingen ten platte-lande tu-sschen werkgever en werknemer worden ver-
vangen ‘door ‘verplichtingen, gegrond op wettelijke
voorschriften. Een aanduiding daarvoor kan men
reeds vinden in de ‘houding van. verschillende werk-
gevers, als in een streek sprake is van werkloosheids-
bestrijding ‘vkn overheidswege. Bij verschillenden, -de
goeden natuurlijk niet te na gesproken-, is ‘dat een
aanleiding, om zelf zoo weinig mogelijk te laten wer-
ken. Hetgeen d-e Minister voorkomen- wil: ,,trek” van
het ‘land naar ‘de industrie-centra vrees ik juist dat
gebeuren zal en nu de verwachting van min gunstige
uitkomsten van het landbouwbedrijf in de toekomst,
niet ongegrond is, mag men ‘deze zijde ‘van de zaak
wel eens nauwkeurig ‘overwegen. Of -de losse -arbeiders
onder werking’ van d’e wet nog vaak op 2901 uur
‘s jaars zullen komen, ‘betwijfel ik ten zeerste, terwijl
van -de regeling, ‘d-oor den Minister te treffen voor het
veehoudersbed’rjf zal ‘afhangen of het -instituut vaste
arbeider al-daar’ kan blijven bestaan.

Waar men ook een ernstig onderzoek naar mag in-
stellen -is: hoeveel personen onder deze wet zullen
vallen. Eerstens stellig de werkgevers, ‘die tot onbe-zoldigde correspondenten voor ‘de .arbeidss-tatistiek
worden benoemd’, tweedens de werknemer-s, maar bij
deze laatste rubriek ‘dient nagegaan hoeveel. Zien we
aan ‘den eenen kant, ‘dat ‘de ber’o’epstellin,g aangeeft, dat
in het, landbouwbedrijf werkzaam
zijn
ruim 500.000
personen en nemen we iaan den -anderen ‘kant in aan-
merking. dat eerstens buiten de wet vallen inwonende
bloed- en aanverwanten ‘tot en met den ‘derden graad
(van 18 jaar’ en ‘ouder) en ‘dat. tweedens meer dan
200.000 personen ‘in Nederland een lan’dgebruik heb-
ben van meer dan 1 H.A. en dus ôf alleen in eigen
bedrijf werken ?f gedeeltelijk in eigen bedrijf en
deels in loondienst, dus in ‘de meeste gevallen ‘geen
lange dagen maken ‘bij anderen, dan
blijven
ten slotte
over de arbeiders in de grootere akkerbouw- en vee-
hou’dersbedrijven. Nu heeft het rverslag van ‘de Staats-
commissie voor ‘den Landbouw van 1906 wel -aange-
,toond, -dat in het -akkerbouwbedrijf’d-e werktijden niet
van dien aard zijn, dat ‘daarvoor ‘een :speciale vopr–
ziening behoeft te’ wor:den getroffen; kw,aen lange
werktijden -voor, dan’ h”ad ‘men- tè’ ‘doen’. met ‘-bedrij-.

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

971

ven, die meer het type van tuinbouwondernemirig
hadden. Rest dus de arbeidstijd in het veehoudersbe-
drijf. Daar vindt men nog groote verschillen tus’schen
begin van de dagtaak en het einde. Gewoonlijk zal
men daarvoor 13 uren tijdsafstan’d moeten rekenen.
Om daarin echter wijziging te brengen, zonder dat
de arbeiders zelf de dupe worden, lijkt mij zeer moei-
lijk, zoodat men zal mogen zeggen, dat van de per
sonen in het landbouwbedrijf werkzaam, het grootste
gedeelte, als zijnde werkgever (of bloed- en aanver-want) er geheel buiten valt; dat een ander zeer groet
gedeelte, als maar tijdelijk en ongeregeld in loondienst
werkende, zelden met bepalingen der wet in aknra-
king zal komen; ‘dat voor de aibeid’ers in het akker-
bouwbedrijf de wat regelingen voorschrijft niet beter
dan de bestaande, terwijl ten slotte voor de arbeiders
in het veehoudersbedrijf moeilijk een voorschrift is
in te voeren, zonder hun positie onzekerder to maken.
,,Omzichtigheid is hier geboden, want mocht een
,,regeling op dit, tot ‘dusver niet door den wetgever
,,betreden terrein mislukken, dan zou daardoor de
,,verwezenljkin.g van liet beoogde doel veel m’oeilij-

,,ker worden.”
Zoo heet het in de M. v. T. Hopen wij, dat die om-
zichtigheid aanleiding zal wezen nogmaals goed te
overwegen, wat ide mogelijke gevolgen van de botre-
ding van dit terrein zullen zijn.
E. VAN WELDEREN RENGERS.

DE BOTER EN KAASWET.
Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp ingediend
tot regeling van den uitvoer van boter en kaas. Niet

alleen om
zijn
‘groots beteekenis voor de Nederland-
sche zuivelindustrie en voor. de met deze ten n’auwste
verbonden meikveehouderij. verlangt dit ontwerp onze
bijzondere aandacht, doch ook omdat het uit algemeen
oogpunt een zeer bijzondere en zeer nieuwe strekking
heeft. Alvorens ‘hierover onze aanteekeningen’ te
geven, zij hier de -voornaamste inhoud van het ont-werp en de memorie van toelichting zeer kort weer-

gegeven.

De beteekenis van that wetsontwerp ligt in de eerste
alinea van artikel 1: ,tHet is verboden naar de door
Ons aangewezen landen boter of icaas uit te voeren of
aan eenig mid’del van vervoer tot uitvoer naar ‘die
landen aan te bieden, welke niet voorzien is van een merk, ‘als bedoeld in de wet van 17 Juni 1905, hou-
dende bepalingèn betreffende het merken van, boter,
afkomstig van aangeslotenen bij een onder Rijkstoe..
zicht staand botercontrôlestation, of ‘in de wet van 17
Juli 1911, houdende bepalingen betreffende het mer-
ken van kaas, afkomstig van aangeslotenen bij een
kaascontrôlestation, hetwelk zich onder. Rijks’toezicht
heeft gesteld.” De hier genoemde merken geven aan de producten, die ze dragen, zekere garanties; bij de boter de garantie der ‘afwezigheid van vreemde vet-
tenen de zekerheid, d’at het watergehalte niet ‘hoven
een zeker maximum ligt; hij de kaas eene garantie
omtrent het vetgehalte in de droge stof.

In de memorie van toelichting wordt eene ui’teen..
zetting gegeven omtrent ‘de geschiedenis van de boter-
en de kaascontrôle. Deze zijn iugesteld ‘door de be-
langhebbenden èn werken onder toezicht en met iden
moreelen steun van de Regeering, welke laatste voor-
al tot uiting komt i’n het feit, dat .de gecontroleerden
een
Rijks
merk op hunne producfen mogen aanbren-
gen. Beschreven wordt, hoe speciaal ‘de botarcontrôle
en de Rijksbotermerken. in het buitenland veel goed
hebben gedaan aan den voor ‘dien vrijwel bedorven
naam van onz Nederlandsche boter. De verwachting
wor’dt uitgesproken, dat ‘de kaa’scontrôle en de Rijks-
kaasmerken, die eerst sedert korten tijd meer alge-
meen in gebruik zijn, ‘dienzeifden invloed op den
naam van, de Hollandsche kaas zullen uitoefenen. Aan-
getoond wordt, dat ‘andere ‘productiegebieden •ook
reeds maatregelen namen als thans voor de Neder-
landsche producten worden voorgesteld. Zoowel in

vérbarid met de thans.. zeer groote concurrentie als
met ‘den invloed van den oorlog, die veel nienschen zorgeloos heeft gemaakt, waardoor het streven naar
ualiteits’erbetering verzwa’kte, moet alles gedaan
worden, om den naam van onze producten in het
buitenland te verbeteren en te versterken. De Regee-
ring ‘acht het daarom .gewenscht, nog slechts produc-
ten ten uitvoer toe te laten, ‘die de garantie dragen
van ‘het Rijksmerk.

In ‘de eerste plaats• ome ‘aanteekening van formee-
len aard. Sedert eenigen tijd is’reeds de uitvoer van
‘boter en kaas zonder Rijksmeik verboden. De Minis-
ter ‘heeft dit verbod uitgevaardigd op grond van de
bevoegdheid, hem verleend bij de Wet van 3 Augustus
1914, om in tijden van oorlog of oorlogsgevaar aan
den uitvoer van goederen voorwaarden te verbinden.
Dit verbod wordt :op dien grond nog steeds gehand-haafd. Nu is het echter een ,,seCret de polichinelle”,
dat dit verbod niets te maken heeft met oorlog of
oorlogsgevaar, doch dat het voornamelijk is ingesteld,
om de boter- en vooral de kaasëontrôle te steunen en
te .bevorderen. Voor zoover men in verband met het
goede doel, ‘dat do Minister daarbij had, daarvan mag
spreken, is hier :dus misbruik gemaakt van de ge-
noemde bevoegdheid.

Wij achten deze ‘handeling niet geheel znder be-
denking, doch had.den er liever over gezwegen. Nu
de Minister in de memorie van toelichting geheel
zonder noodzaak nog eens op ‘deze ‘min of meer pijn-
lijke kwes’tie terugkomt, ‘moesten wij haar noemen.
Naar onze meaning mag zelfs eene Regeering wetten
niet uitleggen en gebruiken op een wijze, die met
hunnen geest vierkant in
strijd
is. De bedoeling

moge daarbij nog zoo goed zijn, doch deze magnooit’
de Regeering doen afwijken van de eerbiediging der
wetten. En ‘dat ide wet van 3 Augustus 1914 met
boter- en ‘kaascontrôle iets ‘te maken wil hebben, zal
wel niemand willen verdedigen. –

Deze ‘opmerking heeft natuurlijk met onze appre-
ciatie van het hier te ‘behandelen wetsvoorstel niets

uit te staan.

Het zeer bijzondere uit algemeen oogpunt van dit
wetsontwerp ligt hierin, dat ‘de Regeering de belang-
hebbenden ‘dwingt, om voor de producten, welke zij
exporteeren, bepaalde garanties ‘te ‘geven omtrent ge-
halte en kwaliteit. Dit is een geheel nieuw arbeids-
terrein voor de Regeering en het loont wel de moeite,
eens na te gaan of ons volk in het ‘algemeen gebaat
zal zijn bij ‘deze nieuwe functie van de overheid. ‘Ook
moetén wij ons afvrageu, of ‘wat hier voor boter en
ka’as
;
wordt voorgesteld, wenschelijk is voor alle Na-
derlandsche producten, of wel slechts voor enkele
producten, en zoo ja, voor welke en waarom slechts
voor deze. -.

Bij het everwegen van deze hoogst belangrijke vra-
gen stuiten wij onmiddellijk op een grooW leemte in
dememorie van ‘toelichting. Over de vragen van al-
gemeenen aard, ‘die zich in verband met dit ontwerp
aan ons opdringen, wordt vrijwel geen woord gerept. Nergens vinden wij een antwoord op de vraag, waar-
om dit voorstel gedaan wordt voor boter en kaas en
.niet voor aardappelen, groenten, machines, textiel-
goederen, chocolade, visch en alle andere Nederland-
sche exportproducten.

De memorie wijst op de concurrentie, op de wen-
schelijkheid om den kooper zekere garanties te geven
omtrent wat hij koopt, op ‘de knoeierijen, die helaas
voorkomen, op het vertrouwen, .dat men moet ves-
tigen. Alles zeer juist, maar dit zijn geen speciale
boter- en .ka’askwesties. Er moet dus een speciale :aan-
leiding bestaan, om dit ontwerp alleen voor boter en
kaas in te dienen, of de Regeering moet het plan ‘heb-
ben, om ook voor alle andere exportproducten der-
gelijke regelingen in elkaar to zetten.

Waar men ons dienaangaande in ‘onzekerheid laat,
moeten wij trachten eene oplossing voor dit ‘probleem
.te vinden. En die”is; naar onze meaning, te vinden

97Z

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

in. deze, richting, dat botey en kaas hier inderdaad
in een speciale conditie verkeeren. Ware dit niet het
geval, dan zouden wij. de geheele Nederlandsche
exportnijverheid opwekken,
zich
te verzetten tegen

dit ontwerp, dat ‘dan te beschouwen ware als voor
looper van ‘tallooze andere.
Waarom verkeeren boter en kaas ten aanzien vau
dit ontwerp in een speciale positie? Deze vraag geeft
gelegenheid voor zeer uitvoerige beschouwingen. Daar-
voor is het hier ‘niet de plaats; wij volstaan met een

kort antwoord.

In de eerste plaats zijn beter en kaas min of meer
nationale producten. Men koopt in het ‘buitenland
Hollandsche kaas en Hollandsche boter. Eerst in de
tweede plaats let men op et fabrieks- of handels-
merk. ‘Bij vrijwel alle ‘andere producten is dit ‘omge-
keerd ‘en’ let men in ‘de eerste plaats •op’het handel’s-
of fabrieksmerk en in de tweede plaats ‘op het land
van’herkomst. Het resultaat is ‘dus, ‘dat alle Holland-sche kaas en boter min ‘of meer tot één groep wordt.
Koopt een verbruiker’ een paar maal slechte ‘Hel.
landsche kaas, dan ‘vindt hij alle Hollandsche kaas
slecht en neemt in het vervolg Zwitsersch’e, of Cana.
deesche of andere. Dit’ is een ‘zeer belangrijke eigen-.
aardigheid, die het noodig kan maken’ voor het. ge-
heele Hollandsche product algemeene . voorschriften’
te geven. Tot staving van deze eigenaardigheid ‘mogen
wij hier ‘eenige marktberichten overnemen uit het

,;A’lgemeen Zuivelbl’ad”: ‘

Bordeaux, 12 September 1921. «De Hollam’dscho’
20 + kaas valt bij het publiek niet ‘in dan smaak;
deze kaas heeft den handel in het Hoilandsc’he ‘artikel

benadeeld’.
Bordeaux, 3 October 1921. De markt is hier .gedu-
rride teeer dan éen maand bedorven ‘door 20 + kaas,
welke ‘voor het grootste gedeelte’ niet verkocht kon
wor.deii. De 40 + kaas heeft er’ de ‘nadeelige gevolgen
van ondervonden. ‘Het publiek, .dat zIe 20 + kaas
kocht, en niet voldoende met de rijkamerken bekend
is, heeft den indruk gekregen, dat men in Holland

geen goede kaas meer kan maken.
Bordeaux, 11 October 1921. De voorraden half-
vette kaas zijn hier’ nagenoeg opgeruimd. Wij geloo
ven niet, dat de leveranciers veel plezier van deze zen-
dingen kaas .op deze markt hebben beleefd. V66r den
oorlog kende’ men hier ‘geen 20 +, 30 + en 40 +,
maar alleen goede Hollandsche kaas De Hollanders
doen verkeerd 20 en 30 + waar naar deze markt te

zenden. ‘
Deze marktberichten spreken voor zi’chzelve. En zij’
bewijzen wel zeer duidelijk, hoe gelukkig het was, d’at’
die 20 + en 30 + waar gemerkt was. Nu wist althans
de handel ‘waar het kwaliteitverschil vandaan kwam.
En anders had misschien’ de’ Höllandsche ‘ka’as te Bor-
deaux blijvend het grootte deel van haar reputatie
verloren. ‘Wat heden in -Bordeaux gebeurt, kan mor,

gen overal elders voorvallen.

‘In de ‘tweede plaats leent het’ product ei’ zich ‘toe
om bepaalde ‘algemeene ‘garanties te geven, zonder
dâard’oor inbieuk te’ maken op de ‘vrijheid van ‘den
fabrikant m zijn product zoo te maken, als hij meent
dat het op de bes’te wijze beantwoordt ‘aan de weii-
schn van Zijne afnemers. ‘
In de derde plaats bettaat de contrôle en bestaan
de garantiemerken reeds, zoodat dit “ontwerp wet kan
worden, zonder ‘dat een geheel nieuw mechanisme in het leven, geroepen wordt. ‘Bovendien wordt de con-
trôle – wij achten ‘dit een zeer ‘belangrijk punt —
uitgeoefend en bekostigd’ door ‘de direct belangheb-

benden.

Zij’n wij dus i’n het algemeen tegenstanders ‘van’ het
stellen van eischen bij ‘de wet, waaraan exportpro-
duöten moeten voldoen, in dit speciale geval me’enen
wij, dat er inderdaad ,zeer veel’ voor te zeggen valt.
Hiermede ‘achten wij ‘depri.ncipieele zijde van de zaak
kort’besproken. ‘

Thans e,-praQtijk
yen
‘het ontwerp.. Vrjwl
a
ll
e

bereiders van ‘boter in Nederland staan onder oon.
trôle en gebruiken, ‘dus’ .de rijksmerken, die ‘aan alle
eischen voldoen en hun groote waarde reeds gedu-
rende een reeks van jaren hebben bewezen. Onder tdeze
omstandigheden zal, naar onze meening, een blijvend
verbod van uitvoer van ongedontroleerde beter in
geen enkel opzicht ‘stuiten op practische bezwaren. Eén inderdaad aanvankelijk bestaand practisch be-
zwaar is door de Regeerin,g onder .00geh gezien en
reeds ondervangen. Het bestond hierin, d’at ‘niet
iedereen tot ‘de botercontrôle werd toegelaten. De con-
trôlestations toch zijn particuliere instellingen en wil-
len deze iemand weigeren els lid’, dan kan niemand
daaraan iets doen. Door het hier behandelde wets-
ontwerp zou zoo ‘iemand geen boter kunnen uitvoeren
en dat gaat natuurlijk te ver. Daarom heeft de Mi-
nister medegewerkt tot de oprichting van een nieuw
botercon’trôlestation,
bij
welk station de Minister om-

trent de toelating te beslissen heeft.

Over deze kwestie nu wordt door een zeker .ge
deelte van de zuivelindustrie een ‘groot misbaar ge-
maakt. Men stelt het thans voor, alsof tot heden bij
de botercontrôlestations slechts boterbereiders aan-‘
gesloten zijn geweest van het allerhoogste gehalte, een’
soort van heiligen en alsof nu de Minister er misda-digers en ‘kn’oeiers bij wil halen. Een ieder, die met
botercontrôle van nabij iets te maken heeft ‘gehad,
weet welk een onzin dit is. En elkeen weet, dat’ als
de boterco’ntrôlestations gebaseerd zijn op de eerlijk-
heid .der aangeslotenen, ‘dat ‘dan het contrôlestelsel
niets waard is. Want contrôle is. er voor de oneer-
lijken. En ‘met een beroep op hun ‘goede trouw k
om
t

men bij dezen niet ver.

Juichen wij het ‘dus toe, dat ‘de Minister van Land-
bouw de. consequentie van zijn voorstel heeft aan-
vaard, toch willen wij nog verder gaan dan de Minis-
ter. Wij meenen, dat ‘die consequentie reed’s voort-
vloeit uit het feit, dat men een Rijlcsmerk voor de
boter beschikbaar stelt. Deze gunst om een door het
,Rijk gegeven merk te gebruiken, mag ‘men niet aan
den eenen burger geven en aan den ander onthou-
den. En men mag in ieder geval aan de verleening
van die guns’t slechts redelijke en zakelijke voorwaar-
den verbinden. En men mag niet bepaalde personen
uitsluiten omdat zij volgens hunne collega’s (of con-
currenten) niet te goeder naam en faam bekend staan.
Ook zonder ‘dit wetsontwerp is, naar onze meening,
de Regeering verplicht, om op zakelijke wijze, een
ieder in de gelegenheid te stellen, om van het
Pjks-

merk gebruik te maken. Wat de kaas betreft, is d’e practijk van ‘d’e contrôle
en dus ook het practisch gevolg van het uitvoerver-
bod voor ongemerkte kaas veel minder zeker, ‘dan
voor de boter. De moeiljkheid zetelt hier vooral in
het aanbrengen v’an het merk. Over deze kwestie zegt
de memorie van toelichting: ,,De ondervinding bij de
daardoor vanzelf ontstane algemeene noodzakelijk-heid tot het merken van kaas heeft geleerd, dat ‘nog
enkele gebreken aan het kaasmerk kleefden; gebreken,
die door verbetering in de fabricage van het merk
eenerzijds en in de ‘bereiding en het bewaren van de
kaas ande’rzijds thans wel mogn ge’acht worden te
zijn verholpen, zoodat te’dien aanzien
bij
de ter zake

kondigen volkomen gerustheid heerscht.” ,Het spijt
ons, ook hier weer eene bemerking .te moeten’ plaat-

sen
b’ij
de memorie van toelichting. Want de ‘gebre-
ken van het kaasmerk mogen nog niet
geacht worde’v

‘tezijn verholpen.’
En ‘de ter zïkè kun’digen ‘zijn nog
niet
volkomen
gerust. In werkelijkheid s ‘de’ kwestie
als volgt. Men heeft zeer groo’te moeilijkhèden ‘gehad
met ‘die merken. Er is een tijd’ geweest, ‘dak een
‘massa merken van .de kazen afvielen en een groet’
– deel later zeer onvoldoende bleek te zijn. Ook heeft
het ;merk soms schade gedaan aan ‘de .kaas. In dcii
laatsten tijd echter zijn er aanzienlijke verbete-ingen
in het merk gekomen. En hoewel alle .gebrèken. .nog
‘geenszins verholpen zijn, hoewel voor alle moeilijk-
heden nog geen oplossing gevonden is, betaa’tthns

9 November. 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

973

vrij afgemeen het vertrouwen, dat men niet ‘de ve-
beteringen steeds verder zai -gaan. En daarom komt
hert ons voor, dat uit practisch -oogput tegen het
wetsontwerp geen bijzonder bezwaar bestaat, ook voor
kaas, doch onder één voorwaarde. Men moet beseffen, dat de kaasmerken nog niet v-olm-aakt zijn en daarom
voortdurend streven naar verbetering der merken en
voorloopig nog ‘de gelegenheid open laten om den
belanghebbenden moeilijkheden, voortvloeiende uit de
technische onv-ohn’aakthei-d der merken, te besparen
door het geven van d’ispensaties.

Ter voorkoming van misverstand zij tea slotte her-haald, .dat, hoewel de wijze van behandeling en ‘toe-lichting onze onverdeelde bewondering niet kan vei –
wekken,. ‘wij toch het ontwerp als zoodanig zijn plaatsje
in het Staatsbiad wel gunnen.
G. J.
BLINK.

DE CRISIS EN HET ZEEUWSCHE OESTER-
BEDRIJF.

II.

Onder ‘de vorengeschetste omstandigheden is er
tot heden in ‘do pachtpolitiek ten aanzien van
de Zeeuwsche Staats-oesterperceelen nog steeds wei-
nig teekening te ‘ouderkennen; nog steeds is geen
uniformiteit in de wijze van pacht.heffin-g ver-
kregen, noch eenige zekerhid, welk verpachtingsstel-
sel in de toekomst zal worden ‘gekozen. Eenerzijds staat de tot 1945 geconsolideerde proefneming met
do mobiele pachtheffin.g voor de leden der Coöporatie;
anderzijds staan de niet-leden, gebonden aan de door
hen ter publieke verpachting geboden pachten. Eener-
zijds het stteven der Coöperatie om een einde te ma-
ken aan ‘de onderlinge concurrentie en om een ieder
evenredig deel te geven aan den afzet, anderzijds
-de kortzichtigo ,,egoïstische” politiek van ‘de enkele
niet-leden, die terwille van direct voordeel de hun
juist extra-winst bezorgende prij’sregeling dreigen om
hals te brengen, en het streven van ‘de groepen onte-
vredenen en handelaars ‘om de Coöperatie te doen
tenietgaan.
i)
Eenerzijds de wen-schelijkheid een einde
te maken aan de gr-oote na’d-eelen van het publiek ver-
pachtingsstelsel en zoo mogelijk ook aan ‘de onnoo-
dige- onderlinge concurrentie, .a n:derzij.ds het bezwaar,
dat dwang — -ook tot wat op zichzelf goed en won-
schelijk is en ook jegens hen, die niet uit eigen bewe-
ging tot de juiste hehartigin.g ‘hunner belaiigen kun-
nen komen – steeds een uiterst gevaarlijk middel
blijft, dat vaak meer kwaad -dan’ ‘goed uitwerkt; In
welke richting zich do toestand ten slotte zal ont-
wikkelen, valt weliswaar nog niet met zekerheid te
voorspellen, echter is het ‘thans reeds voldoende ‘dui-
delijk, dat de hui’dige vormeloo’Le, tweeslachtige, toe-
stand zoo niet voortduren kan;
2)
de ‘theoretische
keuze tueschen terugkeer tot -het •oude, of. nlgeheele
doorvoering van ‘het nieuwe stelsel schijnt evenmin
moeilijk, terwijl, gezien de richting, waarin ‘de pacht-
politiek zich elders en in ‘het a’lgemeeh beweegt, wel-
licht ook wel verwacht mag worden, dat ten slotte
het nieuwe stelsel ‘do publieke verpachting zal komen
te vervangen.

Hoe dit nu practisch zal moeten gaan, is -moeilijker
te zeggen. Thans een ready-for-use -oplossing hiervoor
voor te stellen, ‘is nog wei ‘onmogelijk. Slechts kunnen wellicht reeds enkele grove lijnen worden aangegeven.

). N.B. Geenerzijds dus een pninci-pieele bestrijding der
mobiele pacht.
2).
Het kan thans b.v. voorkomen, dat een Coöperatie-lid
ove -een-zelfde perceel dubbel pacht betaalt. – De ‘mobiele paelitregehng betreft ‘nl. alleen de perceelen door ‘de leden
in
19t4
goacht; tusschentijds ingegeven perceelen worden
pübliek ‘tegn vaste -pacht verpacht; een Lid, ‘dateen der-
gelijk perceel.pacht, betaalt derhalve ‘de gejoden vaSte pacht
en boven-dien: nog eens — omdat de opbrengst zijner per-eeel-di niet afzonderlijk is op te -keve.n — liet vastgesteld
pachtperceiitage over ‘de opbrengst. Dat cen dergelijke toe-
ste’ud cl-an’desLienen afzet in de hand werkt, ligt voor de
hand.

‘Vo’ropgosteld zal daarbij dan moten wenden, dat
men –
–
met dwang tot ht ‘kiezen eener bepaalde or-
ganisatie uiterst voorzichtig zal moeten zijn en in
het b,ijizon’der wel met de wijze, waarop aandrang
wendt’ uitigteorefend. Want, hoe idirdnigend ‘wenisohelijk
ook het ingrijpen in 1920 was, -hoe ‘alleszins verdedig-
baar ‘ook ‘de gekozen weg, toch blijft het feit, dat
toen naar een
publiekrechtelijk
machtsm’iddol werd gegrepen, een zwakke piek en wellicht in zekeren ‘zin
een — zij het ouder do torenimaliiige ormsdainidii’gheden
ook nog izoo onvermijdelijke – psycihologi.sohe mis-
greep. Men zaif rekening hebben te houden met den

nu eenmaal ‘bestaand-en tegenzin in onerhei’debe-
moeiing met wat men nu eenmaal als privé-aange..
l’ogenih-eclen vorelt en niet idie onivertmij’d’eljk — ook bij
de meest rvlekkelooize ges’tie — daanaain gepaard gaan-
de reactie en v-erdacdiitmaikiinjgen, welke een we]’siageni
door bevoaidariinig ,,rvan boven al” steeds zoo uiterst
moeilijk maken. Wanneer -de Staat-verpachter, geheel
als ‘particulier grondeigenaar optreden-de, in ‘zijn
pachtvo-orwaaaiden het beding opneemt, .dat cie iach-
ter nijn productie door ‘middel van een centraal ver-
koopsorgaan zal moeten ‘afzetten (hetgeen ‘in 1920 niet
kon. – dit ‘zij dadolijik erkend —,
maar idát wel moge-
lijk zijn zal bij alle nieuwe verpachtin gen), zoo
zal
dwang tot -organisatie in al-gemeen bed’rjfs- zoowel
aLs ‘in verpachitensbelanig veel gemaikikelijker geaccep-
teerd worden clan- wanneer de Staat als zooidanig ver-
schijnt en zijn hoogheids-macht .aanwendt tot berei-
Icinig van een doel, idat — ide niobiele pacht moge nog
zoo van algemeen ibeaang zijn — -om -zijn -consequen-
ties (de Oôöp. enz.) nu -eenmaal els van particuliere

bemoeienis wordt gevoeld. Men moet met ‘do ‘gegeven
psyohoi-egiiisehe factoren. (‘die nu ‘eenmaal niet altijd
,,redelijk” zijn) rekening houden; daarom zal het
beter zijn, dat de eigenaar der Staatsperceelen zich in
zijn pacihtpolituiek ooik ‘bepaalt tot de aanwending. van
die middelen, ‘welke heen als geiworon ejiigenaair ben
dienste staan :en hier niet in
andere
qualiteit op-
treedt. Het ibeowaar, ‘dat men ‘het gevaar ‘van bij ver-
keerde gestie der Ooöperatie ‘mede in verkeerd’ va-ar-
waiter te geraken, slechts kan ,onid’ervangen, door daar-
aan een Regeenhuigscomimiusairis met Vrij uiitgeibreiiide
bevoegdheid ‘toe te voegen, wa’ardoror dan edhteir ‘ooik
de Rogeeriiing weder miin of meer mede iveraintw’oo’r-
-deiijk wordt voor de ‘gestid van een particulier ban-
d,elsliciha’aim, zal ook, wanneer ide verhouding tusselien
Staat en Ooöperatiie gdh-enll van ‘particulier-en, pri –
vaatrechteljken aard blijft, veel minder behoeven te
wegen; -clait de verip-ach’ter nijn belangen – uiteraard
– dit ‘alles k’rahterns de pacilitivo’orwaar’clen – ‘bij d,o
Coöpeiratio zijner vea-ptactht’ers id oct ‘be’hairt’iigen dooi
een met ‘belhoorlijke heivdeigid!heid toegerust trusitee,
kan hee’,uaatr-lj,k euvel geidu,i d worid’eii of aanl-e,iidiinig
geven tot aanepratkeli$ksteildng van de overboi’d als
zciedzwijg. Men dioujde ‘derhalve in het verjvog ‘de p air-

tioulieire pach’t-‘aangelegeniheden van puibliekr-eohte-
lijk optreden zooiveol’ mogelijk geedheriden en ‘tracihte
zijn doel te ‘bereiken met de ibescihilcba’r’e priv’aat-
reehte.ljke mriid’deilen, waarbij ‘dus ‘de wedrer’pairtij zich
niet -als o’n’derdiaan idoch
al’s
golj’kger-edhtiigd cointrac-
tant, zich uit vrijen wil verbinden-nl’, voelt ‘optreden,
wat niet geringe politieke voordeelen met zich -mede-
brengt.

In -de tweede plaats ware te overwegen, of mogelijk
uitbreiding van de mobiele pachthf.ing ii.ntusscihen

ook tot -diegenen der tegeniwoordijge pachters, die
thans’ geen li’d der Ooöperauil’e zijn, – aainibeveiliing zou
verdienen. De gewenschte uniformitei,t -in ‘de wijze van pachtibepaling ‘zou clan a1’va,st zijn verkregen;

tegexi de. mobiele pacht op zichzelf kan ‘moeilijk em-
sitiiig iyezjva’ar bestaan, daar ‘de ibil’l’ijik-ih-ei,d ‘ervan, in het
• oog -springt; eenig -principieel bezwaa
r
is er rook n’iet
tegen ingebz-aeht, iintegendteel. is het steeds een grief
der njieit-ledren geweest, dat ±ij dre volle vaste pachten
1915 ‘moesten betalen tegen ‘de leden 20 pOt. der
br-uto-,ophrengst.”Uiteraard zouden cle niet–led’n dan

974

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 192

de nioodige waarborgen moeten geven, idat inderdaad

over de volle bruto-opbrengst hunner peceelen pacht zou worden betaald. De hiertoe noodige bedrijfscon-trôle zal, waar het aantal der niet-leden gering is, be-
trekkelijk weinig omvangrijk behoeven te zijn en dan
ook waarschijnlijk geen onoverkomelijke bezwaren be-
hoeven op te leveren. Ook zou ‘deze faciliteit alleen
aan diegenen te verleenen zijn, die thans wegens ,,bu.i-
tengewone bezwaren” geen lid der Coöperatie zijn, èn

omdat voorkomen moet wor.den, •dat de Coöperatie
ten gevolge van de uitbreiding, waardoor haar lid-
maatschap niet meer noodig zijn zou oim tot de mo-

biele pachtbetaling te geraken, verloopen zou èn om-
dat bedoelde bedrijfscontrôle als uitzondering en be-
perkt tot enkele gevallen wellicht mogelijk, doch als

regel en geldende voor allen uiterst omvangrijk en
bezwaarlijk zou worden; voor contrôle over een eenigs-
zins jbeteekenend aantal bedrij ven zal central i seen ug,

coöperati e derhalve, toch niet kunnen worden gem iist.
Een zoodanige algeheele doorvoering der mobiele pacht-
heffing zou wellicht ook den niet-leden – daar alsdan
dus geheel hun omzet door de pacht wordt gedrukt
– voor een goed deel hun belang bij clarsdestienen

aankoop van de, oesters van leden kunnen doen ver-
liezen, de concurrentie tussohen Coöperatie en niet-
leden zou daardoor in scherpte afnemen. Ook de Staat
zou door de te verwachten vermindering van clan-destienen verkoop door de leden (waardoor dus de
pactutbetaling wordt ontdoken) zeer winnen. Op deze
wijze zou derhalve wellicht reeds dadelijk een stap.

nader kunnen worden gedaan tot het beoogde doel.

Overigens zal,
bij
behoud zooveel ‘mogelijk ven het-

geen reeds op den weg tot gezonder economische ver-
houdingen werd tot stand gebracht, voorloopig moe-
ten worden afgewacht, hoe de omstandigheden zich verder zullen ontwikkelen. Waar de directe oorzaak der huidige moeilijkheden gelegen is in de overpro-
‘ductie, zal, wanneer geen grooter afzetgebied kan
worden gevonden, noodzakelijk door beperking der
productie,
1)
tot meer evenwicht tusscben vraag en
aanbod moeten worden gekomen, deze weg is onver-mijdelijk; wellicht zullen eenige zwakkeren hierbij te
gronde gaan; waar zoo hooge prijs wordt gesteld op
vrijheid van bedrijf en onthouding van Regeenings-
inmenging, zal men zich de conseauenties daarvan
hebben te getroosten; ook kd’n zien veilig aannemen, dat
terwijl bij een geheel prijsgeven van Coöperatie en
mobiele pacht de catastrophe ongetwijfeld veel gioo-
ter zijn zou, op den duur toch anderzijds, ook al dwong
men alln tot toetreding en tot omzet derhalve naar
evenredigheid der prockctie, een toestand, waarbij men
met een deel der productie blj’f t zitten, niet blijvend
kan zijn. De vermindering der concurrentie, welke
met bedoelde beperking gepaard zal gaan, zal uiter-
aard dan ook ‘de positie der Coöperatie weder ge-

makkelijker maken.

Intusschen zijn haar omstandigheden thans ‘benard
genoeg en het komt mij dan ook bepaaldelijk noodig
voor er nogmaals aan te herinneren, dat, al moge het
ook practisçh ongewenscht zijn haar door overheids-,
dwang eenige monopolistische positie te verleenen,
anderzijds deze organisatie voor het Zeeuwsche oester-
cultuurbedrjf nog steeds van groote waarde is en
dat met haar ‘behoud de kansen. ‘dat de pachtpolitiek
en daarmede de geheele economische toestand in ‘dat
bedrijf definitief in betere banen wordt geleid. zr

veel grooter zijn dan wanneer
zij
tenietgaat. Terwijl

de Regeening eenerzijds voorzichtig zal moeten zijn
de Coöperatie te pousseeren, om geen den vooruitgang
fnuikende reactie te verwekken, moge zij derhalve
daartegenover toch wel zeer in’dachtig zijn, ‘dat het
thans geen tijd is om stappen te ondernemen, die
de Coöperatie verzwakken ‘of ‘onmogelijk maken zou-
den. Behoud van de bestaande orde van zaken, bewa-

1)
De sterfte onder ‘de oesters ‘ten gevolge van de door
geldgebrek gedwongen verwaarloozing der perceelen vormt
thans reeds een zekere natuurlijke beperking.

‘ring – niet vernietiging – van ‘hetgeen re&ds tot
s’tand kwam en afwachten schijnt voonloopig de aan-
gewezen weg.

Het vermoeden, dat, niettemin tot zoodanige ver-
nietiging stappen wor’den gedaan, was de directe aan-
leiding tot dit artikel.

Naar het schijnt toch staat de Coöperatie thans
wellicht een slag te wachten, welke zij met geen mo-
gelijkheid zou kunnen te boven komen. De termijn, voor’ welken het pachtpercentagc voor de leden der

Coöperatie op 20 pOt. der bruto-opbrengst is ‘bepaald,
is dit najaar verstreken en opnieuw moet dit per-
centage voor ‘drïe jaar worden bepaald. Met de mo-
gelijkheid, dat deze gelegenheid ‘door de tegenstanders
.der Coöperatie zal worden aangegrepen om invloed
uit te oefenen, opdat het pachtpercentage tot boven
een drageljko hoogte zal worden verhoogd en haar daarmede dn doodsteek gegeven, schijnt ernstig te
moeten worden rekening gehouden. Naar toch in
Zeeland bekend is geworden, wordt d’oor den Minister
van Financiën eene ve’rhooging van het pachtpercen-
tage tot 60 pCt. van de bruto-opbrengst overwogen.
1)

Het is .voor de Coöperatie te hopen, dat tot zulk een
verhooging niet zal worden overgegaan, want het is
te voorzien, dat, waar bij het huidig percentage (20
pOt.) onder ‘de gegeven omstandigheden toch slechts
weinig ‘of geen winst wordt gemaakt, en d’e rekening
over het algemeen alleen sluitend kan worden ge-
maakt, door de voor de cultuur noodige werkaam-
heden achterwege te laten, m.a.w. de perceelen te
ve’waarloozen, zulk een verhooging van het pacht-
percentage rechtstreeks tot het tenietgaan der Ooöpe-
ratie, terugkeer tot de bovengeschetsteoude toestan-
‘den en ingeving van perceeleni op groote schaal zal
moeten leiden.

Daa’rna zullen dan groote herverpaclitingen ‘moeten
volgen en de ‘oude ‘ljdensgeschiedenis zal zich onge-
stoord kunnen herhalen. Het spelt weinig goeds, dat
reed’s thans, in het bijzonder door onberniddelde schip-
pers, schippersknechts, enz. ‘openlijk schijnt te wor-den erkend, dat men, ten einde in het bezit te komen
van perceelen, desnoods bieden zal tot ver boven het
onmogelijke, in het vertrouven, dat de Regeering
achteraf toch wel pachtreductie zal willen toestaan,
wanneer blijkt, dat men zijn pachten niet kan opbren-
gen; daarbij laat men de ‘omstandigheid gelden, dat,
waar alle middelen ontbreken, dwa’ng tot betaling
trouwens niets zou uitrichten. Het is duidelijk, datde
bona-fide-kweekers, die iets te verliezen hebben, hier-
tegen niet op zullen kunnen, – een bekend verschijn-
sel bij publieke verpachtingen, waarover vaak ge-
klaagd wordt. Na alle reeds opgedane ervaringen kan
de uitslag niet twijfelachtig zijn; slechts door een ernstige crisis zal men daarna weder tot gezonder
toestanden kunnen graken.

Een dergelijke ,,natuurlijke weg”, ‘die aanvangt met
instorting van het bestaande en noodzakljk met
groot kapitaalverlies gepaard moet gaan, is echter in
casu een omweg; door instandhouding van mobiele
pacht en Coöperatie en door te trachten op den in-
gadngen weg voortgaande de daarop liggende moei-‘
lijkheden ‘te overwinnen, kan ‘een gezonde toestand
sneller en geedkooper worden verkregen. Er kan dan

ook niet ernstig
genres
gewaarschuwd wo’rden tegen

eene verhooging thans van het pachtpercentage en
teg(.n iedercn maatregel in het algemeen, welke ver-
nietiging der bestaande orde van zaken ten gevolge

”) De buitensporige hoogte van dit pachtpercentage ver-
dient hovenden de usnclarht. WeP tedrijf werpt
z’ike
winsten af. dat het, c,’u pacht van
ee
pCU van zijn bru:o-
opb–rst verdagen kan? De vraag rijst dan
o’ok
onwil-lekeunig,
of’
van de
‘.ijdc van
hen, die ‘de Coöpera.tie be-
strijden, tot een d_ergelijken maatregel niet is geraden met
het ‘doel cli, leden tot opcegging van
hun
lidmaatschap, – en
dientengevolge tot z.g. vrijwillige opheffing van de Coöpe-natie, te nopen. De omstandigheid, dat thans reeds gelegen-
heid tot ingev.iing van perceelen is opengesteld, geeft ”te
denken.

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

975

moet hebben. Het nemen van ‘bedoelden maatregel,
waardoor de kansen op een stabiel, economisch ‘gezond
bedrijf met normale pachten, zouden uorden vernie-
tigd en een instabiele toestan’d van beurtelings hoog opgedreven en laag gedalde pachten zou worden in-
geleid, zou – al zouden ook de pachtopbrengsten op
papier
1)
aanvankelijk hooger zijn – zoowel uit een
oogpunt van algemeen belang, als uit .dat van den
Staat als eigenaar-vèrpachter, niet anders kunnen
worden gekenmerkt, dan als een de wijsheid bedrie-
gende fiscaliteit, die onder de huidige econ’omische
omstandigheden zeer zou zijn te betreuren.

‘s-Gravenhage.

J. C. v. S.
EEN TWEEDE DUITSCHE ELECTRO-

MONTAAN-T,RUST.

IT.’

3. De grootste beteekenis van ‘de derde onderne-
ming, welke tot het nieuwe concern toetrad, ‘de
Rheirris
che Metallwa.re’rr- wnd Maschinenfabrik te
Düsseldorf,
ligt eveneens op het ‘terrein der afge-
werkte artikelen. Deze maatschappij heeft een veelbe-
wogen geschiedenis. Zij werd opgericht op den 7den
Mei 1889 en heeft haar ontstaan aan de omstandig-
hdi’d te danken, dat cle Hörder Bergwerks- und Hüt-
teuverein (waaruit later de groote ,,Phönix”, A.-G.
für Bergbau und Hüttenbetrieb is voortgekomen) een
belangrijke bestelling ontving voor de destijds in het
Duitsche leger juist ingevoerde nieuwe geweerpatro-
nen, ter uitvoering waarvan de maatschappij een af-
zonderlijke onderneming, n.l. de ,,Rheinmetall” op-
richtte. Van den beginne af staat zij onder leiding
van den heer Ehrh’ardt, naar wien ook ‘de vooral in
den wereldoorlog bekend geworden, door haar ver-
vaardigde Ehrhard’t-ba’tterijen genoemd zijn. Had de
onderneming zich ‘aanvankelijk slechts met de ver-
vaaTdiiging ‘van klein-katijijber projectielen bezi,g ge-
honden, reeds weiinge jaren later werzi ‘zij belangrijk
vergroot ‘door dec iouw -van een b’uizenfabriek en een
ij zergjieterij; thiauis produceert zij alle soorten van
holle liohatmen ‘voor technische .cio’elei.nclen, eenals
machines, locomotieven, schrijfm’adhn’ee enz.
Het bedrijf is verdeeld in vier afdeelingen: Düssel-
dorf, Rath, Sömmerd’a en Tjnterlüss. In eerstgenoem-
de stad bevinden zich het walswerk, een ijzergieterij,
machinefabriek, de werkplaatsen voor locomotief- en
wagonbouw, die voor landbouwmachines enz., in R.ath
zijn gevestigd een Martinstaalfahriek en een fabriek
voor gegoten ‘staal, te Sömmerd’a een ‘metaalgieterij,
geweer- en munitiefbriek, station voor ballis’tische proefnemingen en te Un’terlüss een aantal kleinere
bedrijven. De afdeeling Rath vertegenwoordigt ‘de in
1896 overgenomen en sindsdien sterk vergroote etablis-
sementen van het Rather Metaliwerk vormals Ehr-
hardt & Heye aldaar, de afdeeling Sömmerda de vroe-
gere Waffen- un’d Munitionsfabrik Söinmerda A. G.
vormals ,von Dreys.e, welke in 1901 werd verworven tegén afgifte van M. 1.200.000 nieuwe aandeelen.
Deze transacties hadden het ‘oorspronkelijk
M. 700000 bedragen’de kapitaal der maatschappij in
1901 opgevoerd tot M. 9.200.000. Daar – na vele jaren
met hooge dividend-uitkeeringen – de nieuw ter
hand genomen vervaardiging van kanonnen zware
verliezen had veroorzaakt, moest de maatschappij in
1902 worden gereorganiseerd; op elk aandeel, werd
tegen storting van M. 300,— een winstaandeel uitge-
reikt, waarbij tevens de gewone aandeelen werden om-

) Op papier, want waar
20
pCt. onder de gegeven om-
.standigheden wel het maximum schijnt te zijn, dat betaaJd kan worden, zou op hooger opgeloopen vaste pachten toch
pachtremissie tot ongeveer die hoogte moeten worden
verleend. Daareii’tegon: blijven de ‘pachten, ‘tegen vrwaoh-
ting, laag, of dalen zij bij hervei-pachting na elke drie jaai
(de pachters zijn bevoegd ‘de pacht na elke-drie jaar in te
geven) aanmerkelijk, zooals ook na
1882 is geschied, dan
is de Staa’t tot
1945
aan die lage vaste pachten gebonden,
ook al wordt de toestand zoo gunstig, dat de oorspronke-
lijk geboden pachten ‘betaald zouden kunnen worden.

gezet in preferente. Niettemin verkreeg de onderne-
ming tot in de dagen van de oorlogsconjunctuur geen bevredigende financieele resultaten en eerst deze gaf
aanleiding tot immer stijgende winsten. De behoefte
aan nieuw lcapitiaal had in 1905 geiéid tot de emissie van verdere preferente aandeelen, zoodat het kapitaal
voor de ver,ho:oging van Juli 1920 (sedert 1905 was

het verder onveranderd gebleve) bestond uit
M. 750.000 gewone en M. 13.450.000 preferente aan-
deelen, benevens M. 6.000.000 (Ybligatiën; vervolgens
werden in den loop van 1920 nog M. 18 millioen o’hli-gatiën uitgegeven.
4. Over de laatste ‘deelgenoo’te in het nieuwe con-
cern, de firma
Otto Wolf f te Keulen,
kan slechts wei-
nig worden medegedeeld, daar het hier gaat om een
particuliere onderneming, die niet verplicht is tot
publicatie van hare halansen enz. De firma, welker
voornaamste bezigheid de ijzerhandel was en nog is,
heeft in deze branche een zeer voorname plaats we-
ten te verwerven. Uitgaande van den handel heeft
zij vervolgens getracht zich ook bij de productie een
invloedrijke posi’tie ‘te verschaffen en bij eenige be-langrijke ondernemingen in de Duit’sche industrie is
haar zulks ook gelukt. Zoo heeft zij vooral groote be-
langen verkregen
bij
de ,,Phönix”, bij de Rheinische
Stahiwerke (niet te verwarren met bovengenoemde
Rheinmetall) en bij de Vereinigte Stahlwerke van der
Zijpen and Wissener Eisenhütten. ‘) Bij de l’hönix be-
staan ook groote Nederlandsche belangen en wel die
van de Koninklijke Nederlan’dsche Hoogovens en
Staalfabrieken. Te zamen met Otto Wolff zou deze
ongeveer 40 pOt. van het kapitaal der Phönix be-
zitten. Zeer groot zijn vooral dé belangen van Otto
Wolff in de blikindustrie, waarvan ‘deze firma 95 pOt.
der productie heet te controleeren. Onlangs ‘deed in de
pers het ‘bericht de ronde, dat de voornaamste ver
bruikers van blik te’ Braunschweig en eveneens een
aanzienlijke firma te Leipzig, gemeenschappelijk een
maatschappij zullen oprichten in den vorm van eene G. m. .b. H., voor hunne in- en verkoopen en ‘dat de
firma Otto Wolff ook d’aarvan de leiding zou krijgen. Tevens stelt men zich’ ten doel, ‘de orders, die aan de
leverende walswerken worden gegeven, zoo te groepee-
ren en te verdeelen, .dat de efzonderlijke fabrieken
slechts bepaalde soorten behoeven te pro’duceeren en te
leveren, doch deze ‘dan ook tot
‘bijzonder
‘voordeelige

vo’orwaarden.

B. De vorming ian het concern.

1. De voorbereidende schreden.

a) Grondsto,ffenvoorziening;
Carlawerk en Arhed.
Mei zal war’so.h,ijnlijk niet ‘ver ven de waarheid af
zijn, wanneer men in ‘den tijd nt den oorlog als de eer-
ste ‘schrede op -den weg, die naar ‘de vorming’van de
tweede electromontaan’trust leidde, de kap’itaahstrans-actie der AEG van Mei 1920 beschouwt. De AEG ver-
hoogde haar toenmaals M. 200 mill. bedragende aan-
deelen kapitaal. ‘met M. 1,00 mill. to’t M. 300 niihioen;
M. 75 mihlioen hiervan werden ,den aandeelhouders
van ‘de Felten & Guilleaume Carlswerke A. G. aan-
geboden ter verwisseling in verhouding van twee aan-
deelen der laatstgenoemde onderneming tegen 3 aand.
AEG; die aandeelen der AEG, waarvoor van de gebo-
den gelegenheid geen gebruik werd gemaakt, zouden
d’oor een bank-consortium worden overgenomen. Zoo-
als uit de eerste hierop volgende balans blijkt, was
een bedrag van M. 33 mihlioen niet voor omwisseling
benoodigd, zoodat ‘dit aan het consorti’im overging.
Wat de resteerende M. 25 millioen nieuwe aandeelen

.1)
De Stahiwerke Van der Zijpen swaren voornemens on-langs door omwisseling van aan’deelen in
zich
op te ‘nemen
cle Waggonfa’brik Van der Zijpen & Charlie’r waartoe reeds
in verschillende opzichten namve ‘relaties bestonden.
Zulks
zou dus hebben beteekend een ‘verdere belangrijke uitbrei-
ding van ‘de wagonbouw-bela.ngen ‘van ‘het concern, waarop
hierna nog dieper zal worden f’n.gegaan. Op het laatste oogenblik trok zich evenwel de Waggonfabrik Van der
Zijpen & Charlier terug, om onbekend gebleven redenen,
zoodat deze transactie niet is doorgevoerd.

976

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

betreft, tot uitgifte waarvan het Bestuur ‘tevens was
gemach’tigd, zoo werden ‘deze overgenomen door een
Amerikaansche groep (Kuhn Loeb & Co., en Guggen-
heim). Bij nadere beschouwing worden aansto’nds de
voornaamste kenmerken dezer transactie duidelijk, die
tevens typische voorbeelden vormen v.00r de overwe-
gingen, die destijds bij de bestuurders van zoovele
Duitsche ondernemingen opkwamen. Het ging hier,
kort gezegd: om het verwerven of ‘herwinnen van ver-
loren grondstoffen-gebieden en eveneens om dat van
buitenlandsehe belangen, waarbij echter tegelijkertijd
het gevaar van ,,in vreemde handen geraken”
(,,Ueberfremdung”) moest word engeëlimineerd. Beide
oogmer.ken heeft de AEG met deze emissie weteï:i te
verwezenlijken.’)
Feiten & Guilleaume, waarbij de AEG-gr.oep Seen
overwegend belang bezat, had door den afloop van den oorlog ernstig geleden. In 1912 had zij deelge-

nomen n de Konsm.-G-es. J’uiles Oollart & Co. ‘te Steiri-
fort in Luxemburg, welke onderneming later werd
omgezet in de A.-G. Eisen- und Stahiwerke SteinoTt
en die aan Feiten & Gudlleaume ide vereiscihte Jioeweiel-
heden ijzer en staal leverde. Dit belang in Luxemburg
moest na het einde van den oorlog worden verkocht
aan de Fra’nsche maatschappij ,,Min’es de la Loire”.
Doch wilde men de toekomst van het Cariswerk niet
geheel in de wiaa
1
gsch:aal stellen, dan moest het ver-
lies van •dezen leverancier van halffabricaten worden
gecompdnseerd. Dit gelukte, doordien men een belan-
gengemeensch’ap kon sluiten met de greep Burbach-
Eich-Düdolingen (,,Arbed”), welke deels direct, deels
door middel van de met haar in verbinding staande
,,Terres Rouges”, de door Gelsenkirchen en Deutsch-
Luxemburg afgescheiden bezittingen in Loth’aringen
en Luxemburg had overgenomen.

Dr. Alfred Schmidt, Essen, kenschetst in de ,,Wirt-
schaftsdienst”, waaraan ook een,ige van de voren-
staande details zijn ontleend, do beweegredenen voor
deze bel’angeizgemeenschap als volgt:
,,De voordeelen voortvloeiende uit ‘deze belangenge-
meenschap zijn voor de Luxemburgsche fabrieken van’
niet minder beteekenis ‘dan voor de Duitsche maat-
schappij. Het concern Burbach-Eich-Düdelingen pro-
duceert jaarlijks ongeveer 1 millioen ‘ton staal, dat
in’ de walswerken slechts gedeeltelijk ‘tot halffahri-

1)
De Feiten & Guilleaume Cariswerk A.-G. was ontstaan
uit de in 1826 opgerichte Handeisgeseilschaf t Feiten & Guil-
leaume, welke haar in Mühl,heim a/Rh. gelegen Cariswerk
met een filiaal te Nümuberg inbracht in de op 31 Decem-
ber 1899 gevestigde A.-G. onder boveustaanden naam. Deze
inaatsdhappij ‘had in 1905 het. fabricatie-bedrijf overgeno-
men van de Elektrizitlits A.’-G. vormals W. Lahmeyer &
Co. te Franklurt a/M. Laatstgenoenido werd daardoor een
zuivere holding company. De Felten & Guiileaume Carls-werk wijzigde haren naam in Feiten & Gui.11eaume-Lah-
meyer Werke A.-G. en verhoogde haar kapitaal van 7sf. 36
tot M. 55 miljoen, waarvan Lahmeyer M. 15 militeen
overnam. Daar deze fusie zeer onvoordeelig bleek, vond een
reorganisatie plaats met deelname van fle AEG. Op den
15den October 1910 ‘mach;ti’gde een algemeene vergadering
der maatschappij het ‘Bestuur de fabrieken te Frankfurt
(‘d.w.’z. de vroegere fabrieken van Lah’meyer) te verkoopen
en de tot ‘deze af.cleeling (Dynamobranche) behoorende fa-
brieken af te scheiden en ze geheel of gedeeltelijk in te
brengen in een’ met M. 10 mihioen nieuw op te riçhten
maatschappij. Deze nieuwe firma was de AEG-Lahmeyer
Werke A.-G., die later haren aaam veranderde in AEG-
iJnterndhmiun’gen A.-G. Frankfur,t a/M. De AEG verwierf
destijds tegen omruiling in 8777 ‘harer eigen aandeelen M. 16
mihhioen aandeelen der Feiten & Guilleaume-Lah’meyer-
Werke en alle, hierbovengenoemde,
7sf. 10.000.000
aandelen
der nieuwe AEG–Lahmeyer Werke. De Feiten & Guilleaume-
Lahmeyer-Werke namen, nadat de fabriek ‘te Fran,kfart door Lahmeyer aldus was overgedaan aad de AEG, den
vroegeren naam Feiten & G.uihleaume Cariswerk weder aan. Daar de Elektrobank te Zürioh reeds M. 16.000.000
aandeeleu van Feiten & Guilleaume bezat en de AEG ‘even-
eens, zooals gezegd, M. 16.000.000 verkreeg, bezat zij thans
een overwegenden invloed in de F. & G.-Gesellschaft. Van
dit tijdstip dateeren de relaties met ‘Feiten & Guilleaume,
die in het jaar 1920 tot de bovenvermeide, ‘nog engereaan-
eenslueiting leidden.

caten, rails, balken enz. wordt verwerkt. Het overige
wordt verkocht aan ondernemingen, die het staal ver-
der verwerken. Deze cliënteele wordt inmiddels steeds geri’nger, ‘daar zij in toenemende mate er toe overgaat,
hare ter verwerking bestemde grondstoffen in eigen
fabrieken te vervaardigen, doch wel hoofdzakelijk,
omdat bestaande ,,Hütten” zich ‘met ‘deze consumen-
ten aaneensluiten. Zooals het jaarverslag van de
,,Arbed” over 1920 opmerkt, is het tijdstiip niet ver
meer weg, waarin de sterkste positie op ‘de ijzermarkt
zal worden ingenomen door dengene, die niet slechts grondstoffen produceert, doch ook bedacht is op ver-werking ‘d’aarva’n tot ‘de uiterste grenzen. Het kwam
echter ‘de ,Anbed’ niet raadzaam s.Toor op groote
schaal over te gaan ‘tot den bouw van fabrieken voor
die verdere’ verwerking, omdat de kosten daarvan ont-
zettend hoog zijn en geschoold personeel moeilijk is
te verkrijgen. Zij heeft er ‘derhalve de voorkeur aan
gegeven, den afzet van bedoelde producten ‘te verze-
keren ‘door middel van een belangengemeenschap.
De Feiten & Guilleaume-Ges. was reeds sedert lan-
gen tijd een verbruikster van ‘de Arbed-producten,
zooidat de ikeuze niet moeilijk wai. ,Arbed’ en ,Ter-
ras Rouges’ ‘zullen Volgens overeenkomst gedurende
30 jaren maximaal .0.000 ton halffabricaten aan het
Carlswerk leveren.”

Dr. Schmidt voegt daaraan nog toe: ,,Deze nieuw
–
oriënteering der Luxemburgsche ‘ ,Hütten’ naar
Duitschlan’d om dringende redenen, kan als sympto-
niatisch worden beschouwd, des te meer daar.
. deze
maatschappijen sedert ‘de afschei:ding van Duitschlan’d ook zon’der eigen koleiïvoorzieniim’g zijn en zich reeds
bij Duirtsche kolenmijnen een overwegend belang heb-
ben weten te verzekeren.”

Gelijktijdig met het sluiten van deze belangenge-
meenschap vond een ‘kapitaalsirerhooging plaats van
het Carlswerk van M. 60 op M. 1,20 millioen (16 Juii
1920). Van ‘het vroegere kapitaal had de producente
der ‘afgewerkte artikelen, ‘de AEG,
M.
28 miii. oiver-
genomen, thans verkreeg de producente van grond-
stoffen ‘de M. 60 millioen nieuwe aandeelen: een uit
Arbed, Terres Rouges en Banque Internationale de
Luxemhourg bestaand consortium nam ‘deze over tot
-den koers v’kn 250 pCI.; de Arbed en TerresRouges
stelden ‘daarvoor eik M. 70 millioen, de Banque In-
ternationale de Luxembourg M. 10 millioen beschik-‘
baar.
‘

De reeds vermelde verhooging van de deelname der
AEG in het Carlswerk, eenige maanden voordien, had
piüts gevonden juist met het oog op ‘cie te verwachten
deeLname van buitenl’andsche zijde, waarover reeds
toen onderhandelingen gaande waren. Daar ,,de onder-
handelingen zullen worden vergemakkelijkt, wanneer
een sterke Duitsche groot.aândeelhouder aanwezig is,
in staat, om tegenover buitenlandsche groepen eener-
zijds bindende overeenkomsten in zake deelnamen aan
te gaan en anderzijds met het oog op den uit ‘te oefenen
invloed een tegenwicht te vormen”, was de nauwere
verbinding AEG—F. & G. geprojeèteerd en vervol-
gens ook doorgevoerd. De AEG was er dus niet slechts
in geslaagd harer groep de beschikking te verzeke-
ren over huitenlandsche grondstoffen, maar zij wist
ook te bereiken, dat de Duitsche invloed op de F. &
G.-Ges. in weerwil van de 50 pCt. deelname van het
buitenland behouden bleef en dat zelfs de Voorzitter
van den Raad van Commissarissen ook in de toekomst
door ‘de Duitsche belanghebbenden wordt aangewezen.
Het beginsel der deelname van buitenlandsch ka-
pitaal in hare onderneming – zonder hetwelk de
wederopbouw der zaken in het’ buitenland zeer moei-
lijk was – bij
geljk’tijdigen
waarborg van den over,-wegend Duitschen invloed op de onderneming zelve,
had het bestuur der AEG ook bij. ‘de afgifte der M. 25
miljoen aan’deelen aan de Amerikaansche greep kun-
nen doorvoeren. Deze aan’deelen waren uitgereikt
tegen een iets hoogeren dan den itoenmaligen beurs-
koers; tevens ‘werd overeengekomen, dat zij in dezelf-
de handen zouden blijven en gedeelten ervan slechts
door bemiddeling van de AEG zouden mogen worden

9
November
1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

977

verkocht, terwijl het stemrecht dezer aandeelen uit-
geoefend wordt door een commissie, bestaande uit
twee Duitschers en één Amerikaan.
b) De financieele voorbereiding.
Deze transactie bad dus ten doel de voor7iiening met buiitenlandsche
gronidsltoffe4a en buitenlandsch kapitaal; uitsluitend
met het doel de kapitaaisbehoeften dear onderneming
te dekken was het besibuu.r der AEG reeds in Noveni-

ber 1919 ovoigegaan tot uitgifte van M. 100 nsilEioen
43′ pOt. obligatiiën, waarvan de aflossing begint i:ii
1929 en eindigt in 1960. De redenen, die hiertoe an-
leiding hadden gegeven, vonden in het jaarverslag
over het boekjaar 1918/1919 als volgt uiteengezet.

,,Het ernstige gevolg van do tijdsomstan.digheden is
de vermindering onzer beschikbare geidmiddelen bij
gelijktijdige sterke toename van onze vorra•den, die in vele gevallen als half afgewerkte producten in de magazijnen blijven en niet bijdragen tot den waren-
en geldomzet. Op den duur is een dergelijke toestand
niet bestaanbaar wegens de wanverhouding tusschen
de gestegen prodticti•ekosten en de ontvangsten; zulks
moet leiden tot vermindering in zaken en rendement.
Wij zijn voornemens, dit te compenseeren door ver-
meerderin g onzer obligatieschuld, daar overeenkom-
stig de verwachtingen in de eerste drie maanden van
het loopende boekjaar een verdere teruggang in de
liquiditeit is ingetreden.”

Bij de uitgifte van ‘obligatiën en de aandeelen-
emissie van Mei 1920 kon het niet blijven; de waarde-
vermindering van het geld eener-, de dringende nood-zakelijkheid, van expansie van het concern anderzijds
dwongen tot uitgifte van nieuwe aandeelen in snelle
opeenvolging; deze vonden plaats op 11 September
1920 en op 15 Maart 1921. Deze k-api.taalsbehoeften
verrasten oogenschijnlijk het bestuur der onderneming
zelve en bleven ook niet geheel onbesproken. In het
laatste jaarverslag duidt de Directie de hiervoor gel-
dende motieven op de volgende wijze en deze woorden
vormen een treffende aanvulling op reeds eerder hier-
boven weergegeven uitlatingen:

,,Het was onze plicht in het berichtsjaar zoodanige
maatregelen door te voeren of voor te bereiden als in
verband met de moeilijkheden in het Duitsche econo-
mische leven noodzakelijk schenen. Een groot aantal
orders, dat nog steeds toenam en in perioden van
werkelijk of vermeend gebrek aan goederen zelfs on-
gewenschte afmetingen aannam, vereischte voorzie-ning der magazijnen met grondstoffen en aanvulling daarvan, opdat het werk voortgang kon vinden. Aan
de industrie van afgewerkte artikelen worden nog des
te grootero moeilijkheden in den weg gelegd, daar
hare prjsbepaling afhankelijk was van de grondstof-
fen, van de veranderende waarde van do Reichsrnark
en de tariefbeweging op de arbeidsmarkt. Onze omzet
is in quantiteit grooter geweest dan in het vorige jaar
en toont bij de veranderde geldswaarde zeer veel hoo-
gere
cijfers
aan. Voor het behouden van den omzet,
die overeenkomstige voorraden aan grondstoffen en
halffabricaten vereischt, was een verbreeding van
onze financieele basis noodzakelijk. Want hoewel van
oudsher onze bodrijfspolitiek was gerichit op de be-
schikking over ruime geldmiddelen, veilangde toch de
geheel gewijzigde verhouding tusschen productie en
geldsaarde het aantrekken van nieuw kapitaal.”
In deze behoefte aan middelen werd voorzien door
de emissie van M. 250 xnillioen 6 pOt. cumulatief pre
ferente aandeelen in September 1920. Hiervan werden
M. 175 miljoen onmiddellijk uitgegeven, terwijl de
overige M. 100 millioen later werden geëmititeerd.
Van de M. 175 naillioen werden M. 75 millioen over-
genomen door, zooals het communiqué luidt: ,,bi’n-
nenlandsche instellingen voor vaste belegging”, d.w.z
•dat men zich ditmaal niet behoefde te wenden tot bui-
tenlandsche kapitalistenkringen. De preferente aan-
deelen zijn aflosbaar van 1925 af uit hoogstens 10. pOt.
van de jaarlijksche winst, overigens onbeperkt tot den
koers van 115 pOt. Naar de voorzitter verklaarde,
wilde men zich niet opnieuw met een obligatieleening.
tot het publiek wenden en liever door de uitgifte van

aandeelen thans, de mogelijkheid open laten om bij
latere geldbehoefte met obligatiën ter markt te komen.
Het feit, dat de AEG vroeger een ‘kapitaal had, dat
ongeveer met de j’aarlijksche omzetcijfers overeen-kwam, wijst op de mogelijkheid, dat zulks later zou
moeten geschieden. In liet boekjaar 1919/20 had ech-
ter de omzet het bedrag van 1 milliard ver overtrof-
fen. Een zekere spanning kon niet uitblijven en de
AEG werd bedreigd •door het vooruitzicht, tot bank-crediet hare toevlucht te moeten nemen, zij die steeds
gewoen was ,,als haar eigen bankier op te treden”.
rn
tegenstelling tot de overigens gewone bepalingen
verkregen de preferente aandeelen, dear er geen ge-
vaar van buitenlandsche zijde bestond, ook geen meer-voudig stemrecht.

•c) Het toetreden van de Ver. Lausitzer Glaswe’rlce..
Nëg voordat de algemeene vergadering van aandeel-
houders ‘naar aanleiding van het jaarverslag over
1919120 had kunnen plaats vinden, werd mededeeling
gedaan van een nieuwe groote transactie der AEG,
die, hoewel ‘zij met de vorming van dc tweede electro-‘
montaantrust slechts weinig direct uitstaande heeft,
toch in meer dan een öpzicht belangstelling verdient:
de overname van de Vereinigte Lausitzer Gl’aswerke
A. G. door de AEG en de Siemens & Haiske A. G.
Daardoor werd niet alleen een verdere schrede gezet
in de richting, aan elke speciale branche de benoo-
digdo grondstoffen te verschaffen en haar zoo moge-
lijk onafhankelijk te maken, doch ‘ook een bepaalde
nauwere relatie tot de Siemensgroep bewerkt; ten
slotte is elke transactie, die de Duitsche gloeilampen-
industrie betreft, ook wel zeker van eenige ‘belang-
stelling
bij
het Nederlandsche publiek. Daarom moge
zoo beknopt mogelijk het volgende worden vermeld:.

In den herfst van 1919 besloten de Duitsche groote
producenten van gloeilampen met het oog op rationee-
lor ‘gebruik van de fabrieksinstallaties zoowel als het verkrijgen en herwinnen van ‘afzetgebied in het bui-
tenland tegenover de tijdens ‘den oorlog versterkte
concurrentie der neutralen en vijanden, tot aaneen-
sluiting der gloeilampenbraaiches an de AEG, der
Siemens & Halske A. G. en der Deutsche Gasglühlicht
A. G. (Auergesellschaft). Deze samensmelting maakte
liquidatie van de Auerges. noodzakelijk; de bedrijven
der betrokken ondernemingen werden ‘vereenigd in
de Osram G. m. b. H.-Komman’ditgesêllsdhaft, een niet-publieken bedrjfsvorm Omtrënt de kapitalisee-
ring van de nieuwe ‘onderneming werd aanvankelijk niets bekend, eerst na afloop van het eerste boekjaar
werd bij geruchte vernomen, ‘dat het oorspronkelijke
kapitaal – naar men aannam M. 30 millioen – ver-
hoogd zou zijn tot M. 120 millioen en dat behalve een
reeds bestaande oblig’atieleening van M. 50 millioen
nog eene van M. 70 zou zijn opgenomen. Deze kapi-taalsuitbreiding werd gemotiveerd met de hooge om-
zetten d’er onderneming en den voor gemeenschappe-
lijke rekening doorgevoerden aankoop der Vereinigte
Lausitzer Glaswerke A. G., waarmede een bedrag van
M. 70 i 80 millioen zou zijn ‘gemoeid. De Ver. Lausit-
zer – met een aandeelenkapitaal van M. 8400.000 –
was de voornaamste Duitsche producente van gloei-
lampenkolven, doch vervaardigde bovendien nog arti-
kelen voor pharmaceutisch gebruik enz. De in ‘aan-
merking komende branches der onderneming gingen
over in de Osram’gesellsch’aft, de overige, waarschijn-
lijk, ook de bruinkolenveiden, werden ,,gemeenschap-
pelij’k bezit van de AEG en de Siemens & Halske
A. G.”. In de ‘algemeene vergadering, die beslissen
moest over de fusie, die langs den weg van aandeelen-‘uitwisseling geschiedde, verklaarde ‘de Voorzitter, dat
de ‘gloeilampenfabrieken, ingeval zij deze onderne-
ming niet konden verkrijgen, zouden overgaan tot den
bouw van een eigen fabriek, waarvoor de plannen
reeds gereed .lageu. Ook werd nog de ‘factor ‘aange-
voerd, dat voor de maatschappij het gèvar bestond
van in buitenlandsch bezit te geraken. De geheele
transactie duidt erop, hoe sterk het streven is om de
afzonderlijke bedrijven te allen tijde onafhankelijk te
maken van ‘andere ondernemingen. Dr.
W.
MAUTNER.

978

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November
1921

ZILVER IN HET DERDE KWARTAAL iogi.

Aan het overzicht der Firma H. Drijfhout &

Z
o o n is het volgende ontleend:

Ofschoon de betere stemming, waarvan reeds in het vorige
kwartaal de symptomen merkbaar waren, gedurende deze
berichtsperiode ten volle gehandhaafd kon blijven, bleek
toch bij herhaling, dat niet geheel ten onrechte de stijgende lijn, die de zilverprijs te aanschouwen gaf, met toenemende
omzichtigbeid werd gevolgd. De verbeterde positie van
Indië vormt zeer zeker een niet te onderschatten factor
ten gunste van de zilvermarkt, doch nog geenszins is de
innerlijke marktpositie dermate verbeterd, dat een kracht
tig avance, zooals thans door den zilverprijs werd behaald,
hierdoor gewettigd zou zijn. De hij tussehenpoozen ingetre-
den gevoelige reacties vormen overigens het welsprekende bewijs van den invloed, die nog steeds uitgaat van het spe-
culatieve element. Verschillende factoren, alle echter ‘han
oorsprong vindende in de algemeen heerschende ontredde-
ring op financieel en monetair gebied, de ruatelooze schoin-
nielingen in de wisselkoersen, zoowel als de op groote schaal
voortgezette demonetisatie van zilverspecie, werkten samen
om een onzekere, nerveuze stemming te verwekken en de
zilvermarkt te maken tot een bij uitstek geschikt terrein
voor speculatieve operaties. Het was dan ook meermalen
onmogelijk de innerlijke marktpositie te doorgronden, daar
speculatieve aankoopen, gebaseerd op den loop der wissel-koersen, als regel reeds spoedig weder leidden tot verkoop-
orders, waardoor de markt aan een zeer weifelende stem-ming onderhevig bleéf. Vooral in het begin van het kwar-
‘taal was de druk, uitgeoefend door aanbod van gemunt ailver
uit het nabije Oosten zeer groot en slechts uiterst lang-
zaam kon de noteering stijgen tot een hooger niveau. Het
pleit voor het absorptievermogen der imarkt, dank zij den
krachtigen steun van Indië, dat ten slotte het verhoogde
niveau gehandhaafd kon blijven en het kwartaal zelfs nage-noeg op den hoogsten stand kon sluiten. De zilverprijs ver-
beterde te New York 12 c., waarboven Londen, hij nauw-keurig gelijken dollarkoers aan het begin en het einde van
het kwartaal, met 7
3
/
8
d., zich nog een fractie wist te ver-
heffen.
Het kwarthal opende bij uiterst stillen handel in gedruk-
te stemming op 58% c. te New York en
353/4
d. te Londen.
Het bericht, dat op 30 Juni de Baiique Industrielle de Chiiie
hare betalingen had gestaakt, deed met het oog op’ de
financieele moeilijkheden, die hieruit voor meerdere banken
in het Verre Oosten zouden kunnen voortvloeien en in
verband met de loopende zilverposities dezer mnstel]ing, de
markt gedurende de eerste dagen van het kwartaal in een
eenigszins uerveuze stemming verkeeren, aanvankelijk ech-
ter zonder nierkbaren invloed op het koersverloop uit te
oefenen. Op 5 Juli evenwel on.tstond onder den invloed van
dit incident een sterke vraag voor Chineesche rekening,
die de noteering te Londen deed stijgen tot 367/
s
d. op: dien
datum. New York volgde slechts tea deele deze opwaart-
sche beweging en monteerde tot 59% c., hiermede 2 c.
beneden Londen blijvende. Reeds den volgenden dag viel de
noteering te Londen dan ook weder terug tot’ 3634 d. hij
5934 c. te New York. De zich daarna ontwikkelende vraag
voor Indië, gevoegd bij de, uit de betalingsmoeilijkheden in
China nog steeds voortspruitende behoefte aan zilver, gaf
de markt een beduidend vester aanzien. Belangrijk was
dan ook de stijging, die op 9 ,Julï intrad en de noteering
te New York op 61 c. en te Londen op 3734 cl. bracht, waar-
op weliswaar weder een scherpe reactie volgde op ruim
aanbod van het continent, doch waaruit ten slotte toch
een verhoogd niveau behouden bleef. De stijging te Londen
in het verdere deel der maand kan slechts ten deele als
maatstaf voor ‘de marktpositie gelden, daar de ‘zwakkere
sterlingkoers een grooten invloed op de noteeriag uitoefende,
zood’at het prijsverloöp te New York de stemming dan ook
juistef weergeeft. Een licht herstel van den Shanghai taël als gevolg van de getroffen maatregelen, ten aanzien van
de financieele moeilijkheden in China, was niet in staat,
de markt voldoende weerstand te doen bid’en aan den toe-
vloed van muntzilver, zoodat na voortdurende schomme-lingen de noteering terugviel tot 59% c. op 19 Juli te New York en
34
d. hooger te Londen op 37 d. bij een dollar-
koers van 3.59. Op regelmatige vraag voor Indië, ‘waarbij
zich later nog de kooporders der Ohineesche speculatiegroe-
pen voegden, was de markt daarna gedecideerd vast, zoodat
op 28 Juli zelfs’
391-4
d. te Londen en 62% c. ‘te New York
genoteerd werd en de maand op 39% d. en 61
3
/
4
c., bij een
dollarkoers van 3,56, sloot. Opmerkelijk is het dat New
York ook thans nog 1, c. bij de Lou’densche noteering
ten achter bleef, waarvan echter de verklaring gezocht moet
worden in de belangrijke hoeveelheden’ zilver, die in ver-

band met Duitshlan,ds betalingen, te New York aankwa-
men.
De maand Augustus toonde ondubbelzinnig hoe gerecht-
vaardigd het wantrouwen is, waarmede het koersverloop
onder de huidige omstandigheden wordt gade geslagen.
Aanvankelijk was slechts een geringe aieigip.g tot daling
merkbaar, doch de scherpe fluetunties in cle wisselkoersen
op het Verre Oosten lieten niet na een krachtige beweging
in den zilverprijs te veroorzaken. De plotselinge daling van
den Shanghai taël van 3 sh. 9 d. tot 3 sh. 634 d. op S Aug.
had een ruim aanbod van China op de Londensche markt
ten gevolge, waar,cloor de noteering teru’v’iel tot 3634 d: op
9 Augustus. New York volgde, niettegenstaande ook daar
een zeer ruim aanbod was, slecih,ts gedeeltelijk de daling te
Londen en wist ‘de noteer’iuig nog tot 60 c. op te houden.
Hiiei’bij deed zich derhalve de eigenaardigheid voor, dat
Nmv York thans
34
c. boven Londen noteerde. – Geleidelijk
kon de noteering zich weder eenigermate herstellen, waartoe
het hei
–
stel van de Shanghai taël tot 3 ah. 8
cl.,
cioch vooral
de krachtige stijging van den leclischen wisselkoers ‘val,
1 ah. 3
5
/s
cl.
tot 1 sh. 4% cl. op 18 Augustus in niet geringe
mate bijdroeg. iVoor rekening rvan China ontstond zoowel
te Loniclen, als te New York een goede vraag, terwijl boven-
dien belangrijke ‘kooporders van Indië op de Lonclen,sehe
markt werden geplaatst. Slechts met een enkele onderbre-
king ‘kon een geleidelijke stijging ‘de ‘noteering ‘te New York
weder op 62% c. en te Londen op 3834 id. brengen op
24 Augustus.
De markt ‘had iderhalveeen vast voorkcymen, waaraan ook
een tot op zekere hoogte verbeterde grondslag niet te out-
zeggen viel, ‘doch het gevaar, ‘voortvloeiende uit ‘het aan-
houjdende aanbod van munitzilver bleef bestaan. Niet zoodra
verflauwde dan ook dc kooplust ‘van het Verre Oosten, of de
noteering wist zich niet te handhaven, zcxel’at,’na een lichte
afbrokkeling, de maand sloot ‘op 62% c. te New York en
377/
s
d. te Londén.
De maand September kenmerkte ziek idoor een buiten-
gewon’e rvastheid van itoon, hetwelk tot uitdrukking kwam
in een gestadig stijgend koersverloop. De stijging werd tver-
scher.pt door dekkingsaankoopen der ibaisse-apeculatie, voo-
dat op 13 Sept. 63% c. te New Yonk en 395/s
cl.
te Londen
ron worden bereikt. De ‘vaste tendlenz «-act den Inctischen wisselkoers op 1 ah.
514
id. in het midden ider maand, als
gevolg -van den zeer verbeterden algemeenen toestand in
Indië, deed na een lichte reactie op voortgezette koopovclers
voor Indië en Ohina de stijging ‘verderen voortgang maken,
zoo izelfs, dat in onafgebroken o’pwaartsehe’ richting New York ‘tot 71% c. en Londen tot 43
3
/8
cl.
op 27 Sept. vist te
monteeren, waarmede ‘de hoogste stand sinds 30 November
1920 te New York en sinds 7 December 1920 te Londen
werd bereikt. De nieuwe stijging van iden Indischen wissel-
koers tot 1 sh. 5
13
1
d. op 22 Sept., waarin echter de spe-
culatie ide hand scheen ‘te hebben, was hierbij een leidende
factor, die gpaarrl ging met een kraohtige -verbetering tin
den zilverprijs van 657/
s
c. en 40
cl.
op 21 Sept. ‘tot 68% c.
en 41%
cl.
op dien datum, terwijl .haussiers nog ‘de stijging
van 65
5
/8
c. en
41% cl. op
20 September tot 71
5
4
c. en

43
3
/8
d. op 27 September wisten te bewerken. Het kwartaal
sloot echter op winstnenrin’gen ider haussiers in een zwak-kere en onzekere stemming.
Ten oozent werd een nauwere overeenstemming in no-
teering met de hoofdmarkten mogelijk gemaakt door de
opheffing van het nitvoerverbod van rzilvër. Met ingang ‘van
27 Juli werd de edelmetaal-handel en industrie eindelijk
van deze, reeds ‘sinds geruimen tijd overbodig geworden en
daardoor des ‘te knellender banden bevrijd. De prijs van
ongefineerd zilver steeg van
f
56,25 in ‘de ‘maand Juli tot

f
67,55 ‘per K.G.fijn in September.

LONDENSCHE CORRESPONDENTIE.’

Het plan Vanderlip voor een Euro-
peesche Circulatieban.k; de daling van de maric en de opinie van de City over
betaling der schadevergoeding; verla-ging van het disconto; het aanbod, der
Sovjet-regeering; stand van het werk-
loosheidsvraagstulc; beginnende herle-
ving vaas de emissiencarkt?

Onze Londensche correspondent schrijft ons d.d.

5 Nov. 1921:

The latest a’ddition to the p r o
p0
s a 1 s f
0

the creation of an international bank
is that ‘6f Mr. Vanderlip, which has received a good
deal of attentiOn from the financial press’ this week.

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

979

There is not vary much to be said for it, except that
it •does attempt to meet the first ques.tion that a
scheme of this kind necessarily raises: where is the gold to come from? Mr. Vanderlip’s idea is that the
gold shail be furtished by American subscribers, and
that to a yery considerable extnt (he evidently be-
lieves in the theory that you may as well be hanged
for a sheep as for a lamb) and so we are to start with
an initial capital of one milliard of gold dollars. The plan of his proposed bank is ,,lifted” from the exist-
ing Federal Reserve System of the tJnited States,
and indeed the whole organisation is to be placeci un-
der the tutelage of the Federal Reserve authori’ties.
There is a disbinct ad;vance in the conception that the
Bank is to deal ouly with the banks of the various
countries adopting the scheme, and that the branch
banks under the scheme are not to have the power of
discounting Government bills, aithough this will pi’ove fatal to the measure in the present state of
Europe. All the machinely of dollar-notes to be freely
circulable, importable and exportable, is quite un-
necessary. In essence the plan is one to place Euro-pea.n credit again on a gold basis, the simplest plan
would therefore be to make the existang central banks
the member bauks of his now scheme, and to providè
that on and after a certain ‘date European paper
money should be convertible into gold at an agreed
rate, and leave the matter there. Of course, this robs
the scheme of everything except the support of a gold
Pool put up by America, but this would hardly matter
if it really resulted in the situation beink put right.
Of that, unfortunately, there is not much chance at
the moment.
Yosterday the German mark almost
reached the 1000 to a pound point. The
fail produced very much less excitement than did the
initial fali immediately after the Reparation Pay-
ments a few weeks ago. There has grown up a eer-
tain fatalism about the kroner and the mark, and
people
,,vil1
not •be surprised” if it goes much lowcr.
At the moment the full consequences of the fall are not adequately realised, except by the school which
feels that this is all the result of wicked machinations
by the German Government. But the whole scheme
of reparation payments is clearly rendered utterly
absurd by this slump: whieh in the main, ‘oue sup-
poses, is due to a desperate attempt to raise as much
as possible in foreign money before the bobtom is
utterly knocked out of the market; plus panic sales
by thoroughly frightened bulls, who now see that they
were wrong from beginning to end. The Government
has put rather a damper en the whole plan for the
cancellation of debt by discouraging public discus-
sion of the matter, and Sir Robert Home in his sta-
tement on the next German payment certainly did
not imply that the Government expected the plans
to be altered in the immediate future. He did, howe-
ver, make it dear that the Germ’an Gorveinment could
pay, not only in cash, but in services, goods, nights to
property and the, like. T doubt whether the City yet
recognises that we are stili under an obliation to
the French that any failure of. the German Govern-
ment to meet its obligations will give the forer a
free hand. What the result of a march into the Ruhr
will be no man yet knows, hut that it cannet have
anything but bad effects is fairly dear. The only
thing that can be said is that the movement for mo-
deration is growing. ,,N o o na in th e C i t y b e-
lieves in reparations any more” was said
to a friend of mme a day or two ago. ,,Then why
leave it to the economists to fight the battle?” was
the very natural answer. The fear of being called a
pro-German is still a very effective bariier to public testimonies of a change of mmd among most of our
financial stalwarts. –
Meanwhile, the City has been pu.t nato a good ‘tem-
per by the reduction of the Bank Rate to
5 p c r c e n t, wbich has been followed by a reclucti)li

of the Bankers’ Deposit rate to 3 per cent. There was
some effect on stock markets, but the botter tone
resultjag was hardly noticeable, the siump in marks
having a depressing ïnfluence. The fact is that the
reduction comes at a time when the markot is flooded with funds whic.h it is difficult to employ, and though
the relief to fiams with lange o’verdrafts should not be minimised, the effect on the situation as a whole
cannot be very great, with market rates as low as
they are. No doubt with deposit rates down to 3 per
cent, more money will find its way into the stock
market, where a safe 6 per cent eau be picked up.
But until trade revives, the abnormal fluidity is
likely to continue. And it is just, as well for the
Government that it is so, dependent as it is en con-
tinual borrowing to meet its obligations.

At the moment when the question of cancelling
the French debt becomes more and more a matten of
serious politics, comes the o f f e r of th e Sovjet
O o v e r u m e n t for the recög-nition of the pro-war State debt. This offer bas not had a very goed recept-
ion; apart from the vagueness of the offer, the whole
question is so mixed up with political feeling that it
doos not receive ,too much obective consideration. It
is quite clean that Russia is not in a position to pay
even the pre-war debt for years to come, so that it
is really rather futile to ra.ise the question of the
war advanees. The offer has certainiy encouraged the
idea that if this offer is refused, a further nail will
be driven into the coffin of Communism, and this is
not a very favourable atmosphere for negotiation.
Nevertheless, the Premier is to see M. Krassin. Mean-
while, a certain liveliness bas been given to the Rus-
sian bond market.

In the Labour world, the outstanding problem is
still u n e m p lo y m e n t. The latest returus go to
show that the visible volume of unemploymenit is
again increasing, but this is simply due to re-regis-
tration for the purpose of acquining benefit under
the Act. On the basis of the latest retumns, those for
October 28, the total number of unemployed persons
on the five registers of the Labour Exchanges was 1.607.000, with an additional 50.000 registered as
being on short time. This is an increase of 183.000
en the figures for October 21. The trouble is that
the continued trade depression is throwing out of
work men who in normal times nover come on to the
Labour market at all. Thus the railway companies
are discharging large numbers of men. The pessimism
is worst as regards the mining industry. The Govern-
ment has for the moment withdmawn the remnant of
the subsidy, some £ 3 millions, but Mr. Hodges is to
sea the Premier about the matter, and no doubt the decision will be reversed. Owing to a fail in wage-
rates, and still more, owing to short time, a lange
propoTtion of miners are now eamning less than pre-
war amounts. The Daily Herald reports growing un-
rest, but this may be mere kite-flying.
The October Number of the Labou.r Gazette publish-
es some interesting figures as to the growth of trade-
uniionism. In spite of the trade depression, which
generally means a sharp fali in the number of trade
union members, the total number has continued to
grow till the end of last year, though the rate of
growth has much diminished.
At the end of 1919, there was a total trade union
membership of 8.051.073. By the end of last year,
this figure had increased to 8.501.847. The total
growth was thus at the rate of 5,6 per cent, whilst
the increase among males was 6,5 per cent, and among
females was only 1,3 per cent. There are, however,
seme groups in wliich there are considerable decreases.
Thus among the miscel]aneous trades there bas been
a fall of
.
25 per cent, (16,8 males, 52 per cent amon
females), 12 per cent in the tailoring and linen and
jute ts-ades. In other cases, where much higher pen.
centages of reduetion are shown, this is duo to a
withdrawal of women’s labou.r, in consequence of

980

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

demobilisation. Thus,’ the perceutalge f decrease
among wornen ‘in the Trarnway Unions has been
82

per cent, a result which is &ue to sex d’iscrimination,
and not to the slump ‘directly. Large incroa:ses are
reg-isrtered by the Banking ‘and Insurance Unions

(48 per cent)
;
arnong Enterliaiinment Workers (25 per
cent), B’uilders Labourers (82 per cent), and Brick-1ayers and Masons and liie misce}laneous hijildiiig
trades (about 25 per’ cent eaoh.). At the end of 1916,
the total ‘mern.bership of the unions was only 4,7 mii-
Lions, so that the rise h’as been very rap’id, tlioij,gh no
doubt a part of this riise is’ due to reinciusion ol
mem.bers of unions who were not recorded durin’g the

war. ,

The Loudon 3’oiut City an’d Midiand
Bank has. is,sue;d •its usual monthly
record of issu es. For the current year, exclud-
ing applications by the Britisth Gçver’nment, shares
issued to vend’ors, capitalis’ation of profits etc. the
amuunt offered ‘amolints to £ 183,4 millions, as corn-
pared to £ 342,7 millions for the correspon,ding period
last year. These sums were distributed as under:

United Kihgdom ……..£ 92,4 mills.
India and Ceylon ……,, 19,6
British Possessions . …. ., 47,1
Foreign Coun’tries …. ….24,3

The am’ount offered’ in October was £ 33i% millions,
just about the same ‘arnount ‘as was ‘offered in June.
The next three m’onths only show amounts of
•
£ 10,

£ 8, £ 8
–
millions respectively. This would ‘seem to in-
dicate th’at underwriters and promoters are feeling
renewed confidence in the ‘market. In fact, the amount
ffered .this October was equal to the amount offered last year in the s’arne month.

AANTEEKENINGEN.

Oproep ons steun voor
da
Urj,iversi-

tasre Kringen in Oostenrijk.
— Onder-

teeken’d door de hoo,gleeraren U. Ph. Boissevain, G.
Heyrnans, H. Kam’erlingb Onnes, J. C. Kapteijn, H. A. Lorentz, C. Snouck Husigronje, 0. Winkler en P.
Zeeman, is cle volgende oproep ‘verschenen:

Ten vorige jale deden wij een oproep om den vreeselij-
ken ‘nood te lenigen, waaronder in het arme Oostenrijk
de Universitaire Kringen gebukt gaan. Wij werden ‘toen
door bijdragen vnu verschillende zijden in staat gesteld
door het zendefl van levensmiddelen eenige hulp ‘te bieden
aan degenen, die dit het meest noo’clig hadden. Thans nu
de winter weder voor cle deur staat, komen wij opnieuw
een beroep doen op ‘de offervaardigheid van allen, clie met
ons voelen voor deze ongelukkigen, ten einde aan hen
brandstoffen te verstrekken.
Met een enkel woord moge hier verslng worden gedaan
omtrent hetgeen door ons ‘tot nog toe werd verricht. Na-
dat wij door prof. Wenckebach te ‘Weenen omtrent de beste
wijz’e waarop hulp gebracht kon worden, ingelicht waren, had prof. v. Wettstein, onder-voorzitter van ‘de Akaclemie van Wetenschappen aldaar, op ons veizoek, eene distribu-tie van ‘levensmiddelen op zich genomen. Het Nederland-
sche Roode Kruis, tot ‘hetwelk wij ons op ‘rand van het
Algemeen Comité voor Oostenrijk hadden gewend, had
daarop de goedheid voor het tot verleden jaal October in-
gekomen bedrag ad
f 3123,50
de voor ons doel ‘m’est ge-
schikte leven’smi’ddeleh, inclusief vracht, aan te schaffen
‘en deze samen met eén paar one geschonken kisten met
gecondenseerde melk enz., op ‘te nemen in eene zending
van eenige wagons naar Weenen.
Prof. von Wettstei’n was vol lof voor liet gezondene.
Een deel er van werd ‘door ‘hem ‘naar Lnn.sbriick – Graz
was reeds op andere wij ze geholpen – gezonden, waar prof.
Rittler eveneens de zorg voor eenloelmwtige distributie
op ‘zich genomen had. Het overige werd door hem te Wee-
nen kort voor Kerstmis verdeeld. Bij het een en ander
kwam aan prof. v. Wettstoin nog een som van 1000 kro-
nen, die bij ons was ingekomen, te stede. Door zich bij de
distributie te bepalen tot uitgezochte gevallen, werd ver-
snippering voorkomen en de zekerheid verkregen, ‘,da’t,
waar de ‘hulp gebracht Werd, deze ook werkelijk het meest
nood.i.g was. Een tweehonderdbal gevallen werd in de dis-
tributie opgenomen. In ‘t bijzonder kwamen gepension-

neerde hoogleeracren, weduwen van hoogleeraren, ‘buiten-
gewone hoogleeraren en privaat-docenten en enkele ordi-
narii met een groot gezin in aanmerking; waar bijna
iedere levensvreugde voor ‘deze kringen uitgesloten’ is, werd
de gave u&t ons land, al was zij dan, ook slechts klein,
blijkbaar een weldaad, misschien niet minder door de ge-
voelens waarvan zij blijk gaf, dan d’oor hare materi’eele
waarde.
Wij ‘brengen hier aan allen, die door hunne bijdragen
daartoe hebben medegewerkt ‘den dank over, welke door
de Universiteit Weenen bij schrijven van den Rector en
namens’ de begiftigden, vat Weenen betreft door Prof.
v. Wettstein en w’at Innsbrück betreft, door prof. Rittler,
in warme boordinn werd uitgesprolcen, en die ook
nog in menig particulier schrijven uitdrukking vond.
ilartroerend is het onder de namen van hen die niede
van onze zending ontvingen, zulke te vinden, die met
roem in de wetenschap bekend zijn. Behoeven wij meer te
zeggen, om te doen uitkomen ‘hoe volstrekt noodig het is
verder ‘te ihelpenli
.

Thans blijkt dit het beste ‘te kunnen geschieden door
cenige verlichting te brengen in den branclstoffennood. Prof.
v. Wettstein heeft ons daarbij weder zijne zoo voortref-
felijk gebleken hulp toegezegd. Wat er na de zending van
levensmiddelen in den laatsten winter bij ons is ingeko-
men,
f 455,50,
zal alvast voor dit doel ‘worden aangewend.
Doch er is veel meer noodig om te voorkomen, dat voor
velen bittere kotsde zich bij zooveel andere ellende voegt
en het verrichten van geestelijken arbeid onmogelijk maakt.
Gelden, voor dit doel worden gaarne door ons ingewacht.
Zij kunnen rechtstreeks of door bemiddeling van de onder-
geteekenden worden ‘overgemaakt aan het adres van Prof.
Dr. H. Kamerlingli Onnes, Haagweg 49, Leiden.

Een ‘baitenlandsche per.stens over
den ecorconvischen’ toestand van ons
1
a n d.
– Eenige ‘dagen geleden werd er in de
,,Frkf. Ztg.” op gewezen, hoe het feit, dat de econ’o-
m’isohe toestand van Nederland een katastrophaal ver-
loop dreigt te ‘nemen dien buitenlanders zeer vreemd
in de ooren zou klinken, die ide orctwikkeli’n’g van den
toestand niet nauwkeurig in alle bijzonderheden ge-
voigd hebben, omdat men op grond van een opper-
vlakkige beschouwing toch eerder het tegendeel zou
verwachten. Nederland heeft immers gelijk bekend
door leveringen aan ‘n’abuurstaten ‘gedurende den
oorlog reusahtige winsten in de wacht gesleept,
vooral ook omdat zijn koloniale producten tegen
fantasieprijzen van de hand ‘gedaan konden ‘worden
en de Hollandische scheepvaart tengevolge van de
uîtschakeliasg der Du.itsche concurrentie ten volle van
de geweldige vinstmogelijkheden kon profiteeren.
Vervolgens is de Nederland,sche ‘valuta een van d,ie
welke het meeste waard zijn; in dit opzicht bestaat
een verbluffende tegenstelling tot Duitsohe toestan-
den. Ook ‘de geweldige ‘stroom van Nederlandsche
toeristen, welke zich in iden laatsten zomer over
Dtsitschland verspreid
1
da,
heeft wel de vroegere op-
vatting moeten versterken, ‘dat dans-‘ vlak bij de Duit-
sche grens slechts ,,’s’teinre’iche Holinnider” bestnkn,
vooral omdat deze toeristenstr’oom ten deele uit zeer
kleinburger’lij’ke elementen was samengesteld. Door de’
groote koopkracht van het Nederland’sche geld heeft
dit in Duitschland ‘wel een indruk van grooten wel-
stand moeten wekken, terwijl toch feitelijk vele rei-
zigers slechts uit zuin,igheddisorverweg,i,nigen over de
grens gingen, daar tengevolge ‘der in Nederland nog
steeds aanhoudende duurte ‘kleine reizen. aldaar veel
duundér zijn dan grootere uitstapjes over de grens.
Hiertegenover wijst de schrijver erop, dat de crisis
Nederland des te scherper trof, omdat niet alleen de
prijzen, in ‘t bijzonder van de •kol&ni’ale producten,
zeer sterk ‘daalden, doch togeljkertijid de uitvoer door
den standvan den gulden werd belemmerd, terwijl het
eigen land onder een strooto goe’dkoope goederen
werd bedolvnk. Op ?t eerste gezicht zou men meenen
te mogen verwachten, ‘dat de 0. W. het economisch
weerstand’s
–
vermogen aanzienlijk zou hebben ‘versterkt.’
Echter moet men in aanmerking nemen, ‘dat in de
eerste plaats 30 pOt. van de oorlogswinst aan ‘belas’-
ting geheven werd. Op grond van de opbren,st hier-

1920
1919
1916′
Mi;). Kg.
Miii. Kg.
Mi)J. Kg.
0.55
0.34
1.8 1.91
1.42
1.9
0.43
0.37
0.7

2.89
.2.13
4.4
30.00
22.38 29.5
1.58 1.63 2.7 3.65
2.99
3.5
4.59
2.99
5.1
2.64
1.11
.
2.0
–
0.02
–
0.85 0.81 0.6

9 November
1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

11

van
(f
731,92 millioen) wordt de 0. W. ‘h. t. 1. ge-
maakt op minstens
f
2500 miljoen berekend. Daar-

tegenover staat het verlies van een bezit aan Russ.
fondsen, volgens de optelling ‘door de Nederi. Bank
gemaakt, van circa 1 milliard. Daarbij komt, wat nog
in de eerste oorlogsjaren aan Russische fondsen werd
opgenomen, hetgeen eveneens verloren is gegaan.
Vervolgens werden bijna waardeloos Tnrksche, Ons-
tenrijksehe en Hoigaarsche fondsen, in groote bedra-gen hier te lande gehouden. Daarbij komen zeer aan-
zienlijke verliezen, geleden idoox speculatie in mar-
ken en kronen, cie eerte al aangevangen, toen cie mark
op pim. 40 nt. stond. Hierbij moge echter aange-
teekend worden, dat houders van do genoemde fon’d
–

sen en in mindere mate valu’taspeculanten toch niet
ot die groep .behooen, aan wier weerstandsvermogen
men hij een crisis het eerst denkt, nl. die’ van onderne-
mers en ondernemingen. Hiervoor was toch zeker
de gemaakte 0. W. een eerste verdedïgingslinie. Voor het totale nationaal vermogen gelden de beschouwiri-

gen echter wel.
Verder worden ‘dan de drukken,de belastingen,,
welke tot de hoogste der wereld behooren, genoemd
als het economisch weerstandsvermogen verawakkeud,
daar de heffing van 35 pOt. van het totale volksin-
komen de kapiLaalvormi’ng natuurlijk in sterke mate
belemmert.
Vervolgens werden de gebeurtenissen met Van
Nierop, Insuli.ude Olie, Oompania en do daling van
scheepvaajrtwaariden besproken, alsmede de invloed

van de valutaconcu.rreutÂe en de 45-urige werkweek
op onze industrie.
Samenvattend, zegt de ischrijver,
zijn
de vooruit-

zichten ‘voor. het Nederiandsche economische leven
voorloopig zeer weinig rooskleurig, doch moet aan
den ‘anderen kant in ieder geval op het lichtpunt ge-
wezen worden, ‘dat ‘de toestand der inheemnche groote banken als ongeschokt kan worden ‘beschouwd, zoodat
aan de industrie ten minste de noodige credieten niet
onthouden worden, al zijn dan ook, in samenhang met
de algemeene prijsdaling, deze credieten ingeperkt.
De plotselinge scherpe daling van pond en dollar
verergert thans de onzekerheid. Een wending’ ten
goede zal ook in Holland eerst optreden, wanneer de
vaiutamarkt rustiger wordt ‘en daardoor het zaken-
leven op een meer stabiele basis gevestigd kan worden.

.Marga’rsneproduct’ie in Der eniarlten’.
– Waar de ‘margariiie-industrie hier te lande zoo
groote vlucht heeft genomen, is het niet van belang
ontbloot ‘kennis te nemen rvan den omvang dezer nij-
verheid in Denemarken, dat als zuivelland zoo’n be-
lingrijke plaats inneemt. Het ,,Danish Foreign Office
Journal” deelt h’ieromtrent het een en ander mede.
De margarine-productie is in Denemarken zeer
ontwikkeld, dank zij het h’ooge peil, waarop de zuivel-
techniek in het land staat. In de jaren 1910-1914
bestonden in Denemarken 16 tot 20 margarinefabrie-
ken, doch in 1920 waren er , ‘b
64 in edrijf. De produc-
tie hield met deze ontwikkeling, door grondstoffen-gebrek tijdads den oorlog, echter geen geljken tred.
Zij bedroeg in 1920 zelfs nog maar evenveel als v66r
den oorlog, n.l. 55.5 millioen K.G. ter waarde van
.143.5 millioen kronen. De gemiddelde jaarproductie
in 1911/1915 was 42.7 millioen K.G. In 1910 werd
56:5 millioen K.G. geproduceerd, terwijl de productie in 1917, 1918 en 1919 resp. 33.2, 1.2 en 39.6 millioen
K.G. bedroeg.
Tot 1917 vertoonde Denemarken een import-over-
schot aan margarine, varieerende van 1.5 tot 2 mii-
lioen KG. per jaar, maar nu de toestanden weer meer ‘en meer normaal geworden zijn, vertoonen de laatste
jaren een export-overschot. In 1919 werd 0.3 millioen
K.G. ingevoerd en 1.5 millioen K.G. uitgevoerd, ter-
wijl deze cijfers in 1920 resp. 0.4 en 2.3 millioen K.G.
bedroegen.
1
)

J
Deze cijfers zijn voor Nederland: 1919 invoer 324.216
uitvoer 53.942.955 K.G.; 1920 invoer 444.453 K.G.,
uitvoer 92.989.108 K.G.

Het binnenland sch verbruik bedroeg in:
1914……45.0 miii. K.G.

1918……

1.2 fmill. K.G.
1915 ……’55.0

,

1919 ……38.4′

,,

,,
1916 ……58.0

1920 ……53.7

,,
1917 ……33.0

Het gemiddeld verbruik per hoofd bedroeg in
1912-14 15 K.G., ongeveer 19 K.G. in 1915 en 1916
en ongeveer 11 K.G. in 1917. In 1918 kwam geen
margarine ter markt, doch in 1919 was de consumptie
12.6 K.G. per hoofd en in 1920 steeg zij tot 17 K.G.
Het volgende staatje geeft ‘de hoeveelheid gebruikte
grondstoffen aan, voor ‘de ‘productie van Deensche
margarine ver,brui’k’t.

Oleo-margari’ne …………..
Premier jus
Neutral lard …………….

Dierlijke grondstoffen ……

Cocos olie

……………….
Arachide olie …………….
Katoen olie
Sesam olie ………………
Soya olie . ‘……………..
Mars olie
Geharde olie …………….

Pla’ntaardge grondstoffen .. 43.31

31.33

43.4

Gemengde grondstoffen etc.. . –

–

0.2

46.31

33.46

48.0

Het overzicht geeft aan, ‘dat een vermindering in
de productie van plantaard’ige margarine plaats vond
tusschen 1916 en 1920. Naast de vermelde grondstof-
fen worden ook nog boter, melk,’ zout en water bij de
productie aangewend, waaruit het verschil •tusschen
de ‘productiecijfers en die der aangewende ‘grondstof-f en te verklaren valt.

Wijziging van de Stuwadoorswet. –
De Hollandsche Stoomboot Maatschappij heeft ‘het
volgende adres gericht aan den Minister van Land-bouw, Nijverheid en Handel: ,

Geeft met verschuldigden eerbied to kennen de onder-geteekencle, Directie der Holiancische Stoomboot Maat-
schappij, te Amsterdam, dat zij met groote bezorgdheid
heeft kennis genomen ‘van verschillende berichten, die haar er op wijzen, dat ‘de Nederlandsche Regeering voornemens
zoude zijn:
eenerzijds
de bestaande voorschriften betreffende den arbeidsduur
,in het Stuwadoorsbedrijf te gaan aanpassen aan den achl-
urigen werkdag, resp. vijf en veertig urige werkweek,
en anderzijds
over te gaan ‘tot rinvoering van een wettelijken acht-
urigen arbei’dsdag op de zeeschepen.
Adressante meent ‘ten opzichte van de invoering van
den 8-urigen arbeidsdag en 45-urige werkweek in het stu-
wadoorsbedrijf te iüoeten doen opmerken:
dat weliswaar in den tijd van hoogconjunctuur, die de
scheepvaart kort na het eindigen van den ‘wereldoorlog’
heeft ‘doorgemaakt, ‘in onderling overleg tussehen werk-
gevers en werknemers ‘te ,kwader ure werd besloten tot 1 ei-
telijke invoering ‘van dien 8-urigen ‘werkdag en die 45-
urige werkweek;
dat ‘nochtans uit het in een ‘tijd van buitengewonen voor-
spoed genomen besluit –.- toen men zich had voorgesteld, dat ‘deze groote voorspoed ook in de toekomst de gelegen-
heid zoude geven tot het heffen van de hooge kosten voor
lossen, laden en oversehepen, die rechtstreeks gevolg van
de invoering van den verkorten werktijd waren – geens-
zins cle conclusie ‘mag ‘worden getrokken, dat dcze eertijds
bestaan hebbende voorstelling ook inderdaad juist is ge-.
bleken;
dat ‘integendeel onder de tegead’oordige omstandigheden de N’ederlandsche havens, in ‘tegenstelling van de reputatie
van de goedkoopste van het Europeesche vasteland te zijn
op te houden, zijn geworden de duurste havens van het
Continent; met, name geldt zulks in ‘de concurrentie met
Bremen, Hamburg en Antwerpen; dat dan ook ‘als gevolg van die concurren’tie tal van ver-
voeren, die voorheen over de Nederlwndsche havens plach-
ten’ geleid te w.or’den, thans over de naburige buitenland-
sche ‘havens loopen en ‘dit ‘zelfs in een tijd als de tegen-,

982

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

woordige, ‘nu de Duitsche Koopvaardijvloot nog geenszins
de beteekenis heeft herkregen van voorheen;
dat dan ook zelfs Nederlandsche zeeschepen hunne tran-sitolactingen in stede van in hunne thuishavens, in het bui-
tenland ter overscheping brengen;
dat deze zoo uitermate ongunstige toestand in de eerste
plaats drukt op dit
zg.
traushipment-verkeer, dat hierdoor
zeer zvaar te lijden heeft;
dat de opbrengsten, die dit tranahiipment-verkeer geeft,
voor het overgroote gedeelte in den vorm van ar,beidsloonen,
aan het stuwadoorsbecirijf ten goede komen;
dat dus iedere zoogenaamde maatregel tot bescherming
van den arbeider in het stuwadoorsbedrijf, die noodwen-
dig verlaging dezer overschepingskosten in den weg staat,
zich rechtstreeks keert tegen den beschermde in de eerste
plaats;

dat het voorgevallene met de E[avenarbeidsreserve, waar-
van de omvang in den tijd von hoogconjuoctuur werd ge-
i
–
egel’d in verband met den 8-urigen werkdag, nu reeds,
zoodra de malaise is ingetreden, heeft doen zien hoe on-
juist de baseering van haren omvang op een 8-uursbedrijf
was;

dat immers, indien de werkregeli.ng van alle haven-
arbeiders gebaseerd ware geweest op een tiienurig bedrijf,
circa 20 procent minder arbeiders en zeker 50 percent min-
der arbeidsreservisten noodig zouden zijn geweest, waar-
door bij het intreden van de slapte, zooals die in dit bedrijf periodiek voorkomt, niet die buiteosporige eischen zouden
zijn gesteld aan steun als thans het geval is en waardoor
van staat en gemeente groote geldelijke bijdragen worden
gevorderd, die weer in een vorm van belasting door de
burgerij zullen moeten worden opgebracht;
dat het stuwadoorsbedrijf, evenals het landbouwbedrijf
staat onder den invloed van weersomstandigheden;
dat de tijden van aankomst der schepen immers onmid-
dellijk verband houden met den toestand van zee en wind;
dat dus een niet soepele werktijd in het stuwa’doorsbe-drijf rechtstreeks ingaat tegen de zeer bijzondere omstan-
digheden, waaronder dit bedrijf wordt uitgeoefend; –
dat adressante dan ook, in overeenstemming met hare
werklieden den 45-urigen werktijd reeds weder heeft afge-
schaft en vervangen door een 48-urige werkweek en dat
diensvolgens de betalingen zijn geregeld – dus het uurloon
is verminderd;
dat adressante voorziet, dat de ‘buitengewoon ‘scherpe concurrentie eerlang zal dwingen tot verdere verlenging
van den arbeidstijd, respectievelijk tot weder invoeren van
dec arbeid tusschen 3 uur ‘s nachts en 8 uur voormiddags,
ten einde een coutinu-bedTijf weder mogelijk te maken en in
staat te blijven haar werklieden behoud van dezelfde werk-
verdiensten te garandeeren;
dat daardoor althans één der gi-oote redenen van den
achteruitgang van het transitoverkeer zal kunnen worden
bestreden;
dat wat betreft éene eventueele invoering van den 8-un-
gen werkdag op zee, deze ook een bu.itengewonen last op
de Nederlandsche scheepvaart zou leggen, waardoor zij –
waar reeds nu de bestaande bonen zoo verre boven die
van ‘de concurrentie uitsteken, dat vele reizen slechts ten
koste van groote verliezen kunnen worden volbrach.t
de verdere concurrentie niet zal kunnen volhouden;
dat met name in de korte vaart van ‘Nedèrland op het
Vereenigd Koninkrijk een 8-urige werkdag op zee een on-
ding moet worden genoemd, waar toch ‘de schepen, die de
korte vaart beoefenen, voor een zeer groot gedeelte de rond-
reizen in een week tijds volbrengen, waarvan slechts twee
dagen of gedeelten van dagen op zee worden doorgebracht
en 5 volle dagen in de haven wordt verblêven, waar de
scheepsequipages het tegendeel van veel werk plegen •te
verrichten, waar tegenwoordig het werken van de equipages
in de ladingen, krachtens besluit van de Engelsche stuwa-
doors, niet meer wordt toegelatèn;
dat geen bedrijf zon ongesëhikt is tot eenzijdige invoe-
ring van zoogenaamde de arbeiders, beschermende maat-
regelen als juist het scheepvaartbednijf, dat een onafgebro-
ken concurrentie heeft te voeren tegen de scheepvaart
onder vreemde vlag, die van de invoering van deze maat-
regelen blijkbaar terecht ‘niet-gediend is;
dat eventueele invoering van een wettelijken arbeidstijd
aan boord van varende schepen ‘noodwendig zonde moeten
gepaard gaan met een zeer intensieve contrôle op ‘de rich-
tige uitvoering der wet;
dat deze uit den aard der zaak slechts mogelijk zoude
zijn door de toepassing van een systeem van eigen aan-
gifte van overtredingen, dat weder zou medebrengen een
toezicht op •de handelingen van den tot ‘de aangifte ver-
plichten persoou, d,.i. een toezicht op de handelingen en
aangiften van den gezagvoerder, uitgeoefend door het eigen
personeel van het schip;
‘dat het toch duidelijk is, dat ‘invoering van een derge-
lijk toezicht uiet kan nalaten een hoogst ongunstigen in-
vloed uit te oefenen op den goeden gang van ‘zaken en
‘d’en geest aan boord; –

dat een scheepshuishouding ‘toch niet beter ‘te vergelij-
ken is dan bij eene groote gewone burgerlijke huishouding;
dat men terecht heeft ingezien, dat de invoering van
een achturigen arbeidsdag van het dienstpersoneel in de
gewone huishoudingeu tot onduldbare verhoudingen zou
aanleiding geven, cie zeker in niet mindere mate zouden
ontstaan aan boord der schepen, waar juist ‘de handhaving
van den goeden geest tusschen gezagvoerder en bemanning
een der eerste zorgen van den geaghebber is;
dat men bezwaarlijk kan overschatten dec omvang van
den adnijnistratieven arbeid; aan ‘den wal uit te voeren ter
contrôle van alle schriftelijke eigen aangiften – ‘respec-
tievelijk ter opsporing van overtredingen, die ‘niet mochten
zijn aangegeven en door de onderdeelen der equipage gerap-
porteerd en die meerendeels zullen voorkomen op schepen,
varende verre van het moederland en i’n vele gevallen dat eerst weer bereikende weken en maanden na de beweerde
overtreding, met een geheel of gedeeltelijk gewijzigde be-
manning, terwijl de omstandigheden, waaronder de over-
tredin.g plaats heeft gevonden, slechts zijn te beoordeelen
met volledige wetenschap’ van feiten en toestanden, die
veelal geen spoor zullen hebben nagelaten;
dat een “dergelijk toezicht,

il het eenige bevred’igïng
geven aan ‘beschermers en beschermden, slechts uitvoer-
baar zal zijn door de invoering van een nieuw heirleger
van ambtenaren en bureaux en een grooten ‘rompslomp
van rapporten;
dat dit ‘alles ‘noodzakelijkerwijze ‘wederom groote offers
van ‘de schatkist zou vergen, zonder eenig werkelijk prac-
.tisch nut, en welke offers noodwendig weder door de zoo
sterk getroffen scheepvaart zouden moeten worden opge-
bracht.
Redenen waarom adressante zich wendt tot Uwe Excel-
lëntie met het eerbiedig ‘verzoek om in het ‘belang van han-
del, scheepvaart en niet het minst in het ibelang van de
arbeiders, daarin ‘werkzaam, ‘te willen ibevorJeren, dat niet worde overgegaan tot de invoering van den 8-unigen werk-
dag en de 45-urige werkweek in het stuwadoorsbedrijf noch
ook tot de invoering van een 8-urigen werkdag op zee en het daarhee n te leiden, dat de thans bestaande wettelijke
bepalingen in de stuwadoorswet ongewijzigd blijven ge-
handhaafd.

Amsterdam, 25 October 1921.

ONTVANGEN:

Wimstdeeling bij de Suikerindustrie op Java,
door

G. Gortggrijp; J. H. de Bussy, Amsterdam,
1921.

Eenige grondslagen’ voor de financiering der o,ndei-
neming
door Dr. Nico J. Polak; Drukkerij J. de

Jong, Rotterdam,
1921.

Was wiid aus Europa?
von Priedi-ich Edler von

Bi-aan; Berlin
1921, E. S.
M,ittlnr & Sohn.

OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN.

D e E c o’n o m i st. – s-Gravenhage, 15 Septem-

ber
1921.

H. J. van Brink,
Overzicht van de onlangs tot stancl
gekomen herziening en uitbreiding van de belastin-
gen in Nederlandsch-Indië;
L. A. Ries,
Malthus;
Dr.

E. M. A. Timmer,
Iets over den aanvoer van Delltseh

bier naar Middelburg.

Koloniale Studiën. – Weltevrèden, Juni

1921.

A. M. P. A. Scheltema,,
Het verbruik der voornaam-
s’te voedingsmiddelen op Java en Madoera;
A.
L.
Samson,
Enkele aanteekeningen naar aanleiding van
Mr. Noist Trenité’s Inleiding to’t de agrarische wet.
‘geving van het rechtstreeks bestuurd gebied in N.-I.;

J. J. Viehoff,
Arbeidspolitiek en arbeidsbemiddeling

voor Indië;
D. M. G. Koch,
Rassenwaan;
Dr. J.

9 Nqvember 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

983

Strunz,
Duitschiand en de problemén van dén Stillen

Oceaan;
F. B. Sanders,
Landbouwonderwij’s op de In-

landsche lagere scholen.

D
e
1
ii d is c h e G id s. – Amsterdam, October

1921.
M. J. Lusink,
Indische Kamerleden;
F. Treffers,

Aan teekeningen omtrent dan huidigen stand van het
Nederi. Indische Defensievraagstuk;
J. van Boon,

De aanvulling van de leidende, krachten bij den
To-

pografischen Dienst in Nederland’sch-In’dië;
C. Hen-

ny,
Stille Kracht.

D e
W
e s t-I n
di s ch
e G i d s. – s-Gravenhage,

,Tuli
1921.
Mr. B. de Gao.y Fortmasv,
De vooruitgang der Ne-derlandsche West-Indische eilanden;
J. S. 0. Kas-

teleyn
en
B. J. Kluvers,
Het rapport der studiecom-
missie van het Suriname Studie-Syndicaat in de
Tweede Kamer; De oud-Gouverneur
C.
Lely over het

rapport van •de studiecommi’ssie uit het Surinabe
Studie-Syndicaat; Rede door Gouverneur Mr. A.
J.

A. Baron van Heemstra op 23 Mei 1921 in de
Koloniale Staten uitgesproken, ter aanvaarding vasi
het bestuur over de Kolonie Suriname.

1
d e m. – ‘.s-Gra.venhage, Augustus 1921.
Ti. Pyttersen,
De toekomst van verschillende cul-

tures in Suriname,
III.
Cassave;
Mr. B. de Gaay

Fortman,
De Curaçaosche begrooting voor 1921;
Mr:

de Gaay Fort?nan.,
Curaçao. De voorstellen van
den Gouverneur in het belang van de economische op-

heffing der kolonie;
S.
van, Deventer,
De handels-

omzet van d kolonie Curaçao.

1
d e m. – ‘s Gr.avenhage, September 1921.
J. S. 0. Kasteleijn,
Het verkrijgen van eene vrije ar-

beidersbevolking in Suriname;
S. Kalf,
f,
Suririaam-

sche letteiwriendeu;
Prof Mr. D. van. Blom,,
Nader-

lancische boeren-kolonisatie in Suriname;
J. A. de
Klerk,
Het petroleumbedrijf op Curaçao.

1
d e .m. – ‘s Gravenhage, October 1921.
P. A. Euwens, 0. P.;
Admiraal Pedro Louis Brion
1821-27 September-1921;
Jhr. L. C. van. Pa.n,huys,

Na drie kwart eeuw;
Dr. H. D. Ben janvin,s,
Over een
,,schattig” boek. William Beebe, Jungle peace;
Mr.

B. Bijlsm.a,
Surinaamsché pla.ntage-inventarissen uit

het tijdstip 1713-1742.

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.B.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
Ned (Disc. Wissels.
44 1Juli ’15
Zweeds.R.ksbk 54
19Oct. ’21

W*
Ek BeLBinn.Eff. 54
190ct. ’20
Bk.v.Noorw.. 64
6Juli ’21
jVrsch.inR.C. 64 19Oct.
’20
Zwits. Nat. Bk. 4
13.lug.’21
Bk. van Engeland 5
3Nov.’21
Belg.Nat.Bk.5-54
19Mei ’21
Duitsebe Rijkabk. . 5
23Dec. ’14
Bank v. Spanje 6
4Nov.
1
20
Rk. van Frankrijk 54
23Juli ’21
Bank v. Italië. 6
20 It ei
1
20
Oostenr. Hong. Bk, 5
25Juli ’21
F. Res. Bk. N.Y. 44
2Nov.’21
Nat. Bk.
v. Denem. 54 5Nov.’21 Javasche Bank 34
1Aug.’09

OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part.
1

Berlijn
Part.
Parijs
Part.
N; York
CaIl.
T.ari.
Prolon-
disconto
–

gatle
disconto
disconto
disc.
monet,

5 Nov. ’21
4
8
1_
1
1
3
318
‘
4-’18
–
551

t)

310.-5 N.’21
4’/s-‘/,
3-4 35,_7/,
4_
5
1
–
4-6
24-290.
21
481,
3_11
4-GIs
4
h
126
17-22

,, ’21
4
1
1,-‘/i
3
38[4
481
–
34,_5

1-8 Nov. ’20
4’/-‘/s
4’/t-5
611s
4-119
–
9-10
8-8 Nov. ’19
4-‘!,
4-5
41-518
311
–
6-20

2024Juii’14
3’/s-°ito
22
l/g.8/4

2 ‘/s-‘/s
2
8
14
5’I2-7 ‘1,
1)
Noteering van 4 November 1921

WISSELKOERSEN.

WISSELMARKT.

Een algemeene flauwe stemming heerschte deze week
op de wisselmarkt. Londen daalde van 11,54 tot 11,37, liep

daarna een kleinigheid naar boven, maar bleef ten slotte
toch aangeboden. Parijs en België liepen ongeveer evenwij-
dig. Ook New York was zeer flauw en kwam een oogen-
blik op 2,87. liet ergste was het echter weder met de mar-
ken gesteld. Was. de stemming in het begin der week reeds
flauw, later werd het eenigazins paniekachtig •en daalde
de koers dagelijks 10 S 15 cent, hetgeen overeenkomt met
bijna even zooveel percenten. Dat bij een dergelijke daling
‘de goederenhandel bijna onmogelijk wordt, spreekt als
vanelf. Ook Weenen was weder lager. Skandinavië was
eveneens weder aangeboden, met uitzondering wederom van Noorwegen, dat blijkbaar nu door het ergste heen is.
Zwitserland tamelijk stationnair. Ook Spanje oxiderging
niet veel verandering. Buenos Aires iets lager, 94Y
4
laten.
Indië 984-99.

KOERSEN IN NEDËRLAND

D
ala
Londen
*
1

Parijs
)
Berlijn
)
Weenen
‘

S)

Brussel
)
New
York”)

31 Oct. 1921..
11.544
21.524
1.62 0.14
20.90
2.94
1 Nov. 1921..
11.534
21.62,
1.61
0.13
2
‘
20.974
2 93
5
/
2

,,

191.
.
11.484
21.40
1.50
0.12 20.824
2.93
3

1921..
11.42
21.324
1.37
0.11
20.70
2.90
1
/,
4

,,

1921..
11.40
21.30
1.26 0.11
20.55
2.881t
S

1921..
11.41
.21.374
1.19 0.11
–
–
Laagsted.w. ‘)
11.37
21.20
1.15
0.09 20.50
2.87
Hoogste
,,

,, ‘)
11.65
21.65
1.65
0.15
21.05
2.94
1
12
29 Oct. 1921..
11.64
21.34
1.664
0.14
20.84

2
294v
22

,,

1921..
11.534
21.25
1.78
0.17
21.074t

2.944
ifluntpariteit..
12.10
48.-
59.26
50.41
48.-
2.48
8
14

t) Noteering te Amsterdam.
5*)
Noteerir,g te Rotterdam.
1′)
Particuliere nnnve.
2)
Noteering van 28 October
t)
Idem van 21 October.

D
a a
Stock-
holmt)
Kopen-
hagent)
Chrls.
tianla’)
Zwitzer-
l
an
dt)
Spanje
1
Batoolo
telegrafisch

31 Oct. 1921
67.40
5615
39.20
54.-
3916
98′!,-99
1 Nov. 1921
.67.40
55.30 39.70
54.-
3930
98
1
/,-99
2

1921
66.90 54.50
40.15 51.30
39.20 98
1
1,-99
3

1921
66.60
54.25
40.30 54.124
39.10
98’1,- 99
4

1921
66.50
5390
39.50 53 90
39 05
98’1-99
5

1921
66.95
64.05
39.50 83.95
39.10
94t/,_99

L’ste d. w.’)
66.20
I3 50
38.95
53.70
39._

98
1
12
H’ste

1
)
67.50 56.25
40.45
54.25
3940
99
29 Oct.

1921
67.50 56.20 38.76
54.05
39.-
98’1-99
22

,,

1921
66.25 56.15
38.-
54.50
38.85 99
Muntpariteit
6667
66.67 66.67
48.-
48.-
100

)
Noteering te

opgave.

Termijnnoteeringen der Valuta-Kas.

Ecarts tusschen termijnnoteering en contanten koers.

(week van 31 October-4 November 1921.)

Londen.
Uit. Nov.
Uit. Dec.
[Jit. Dc.

Hoogste B Koers
agio

t/ ct.
agio

1

ct.
agio

1
1
12 ct.
Laagste B

,,
disagio

81

,,
disagio

112

,,
disagio

314

Hoogste L

,,
agio

l/

,,
agio

1

,,
agio

1’12
Laagste L

,,
disagio

1/4

,,
disagio

11
4

,

81
4

Nèw-York.

Hoogste B Koers
Pari
disagio

1
1,
ct.
disagio

t/,
ct.
Laagste B

,,
disagio

‘/
ct.
8/4
.

I
1
14
Hoogste L

,,
Pan
,

t/
,,

t!,

Laagste L

. ,,
diasgio

1/,
;,

,,
,,

11/4

Parijs.

Hoogste B Koers
Pari
xiisagi’o 2’/, ct.
disagio 5

ct.
Laagste B

,,
disag. 2
1
1, ct.j
Hoogste L

,,
Pasi
Pan
2
1
12
Laagste L

,,
disagio 2
1
12

,,
disagio 5
5

Brussel

Hoogste
B
Koers
agio

5

ct.
agio

7’/, ct.
agio

12
1
12 et.
Ltiagste
B

,,
2
t/

,,
,,

5

,,
,,

7t/

Hoogste L

,,
.,

5

,.
,,

7112

,, ,,

1 2
1
/,
Laagste L

,,
disagio 2′!,

,,
,,

5

..
,,

10

B er Iij o.
Hoogste
B
Koers
Pari

f
agio

1

ct.
agio

2.

et.
Laagste
B

,,
,J

l
Part
1
Uoogste L
agio

1

ct.
agio

2

3
Laagste L
– ,,
Pari Pari
Pan

1
984

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

KOERSEN TE NEW YORK.

Da
ta
CableLond.
1
ZlchtParlJs
1
Zicht Berlijn

1ZichrAmaterd.

(in
,
per
£) 1
0n
cl,.
p.frs:)
(in ct. p.
Mrk.)
(in ci,.
P.
gid.)

5 Nov.

1921
3.94.62
7.37
0.39
34.56
Laagste d. week
3.94.25
7.32
0.39
34.04
Hoogste,,

,,
3.98.12 7.39 0.55
34.56
29 Oct.
..
1921
3.93.62
7.31
0.56 34.06
22

,,

..

1821
3.93.50
7.27
0.59
34.06
Muntpariteit..
4.88.67
5.18
1
1
95
1
1

KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN

Plaatsen
en
Londen
Noteerings.
eenheden
21
Oct.
1921
28Oct.
1921
29
Oct J4Nov.
’21
Laagste Hoogste
4Nov.
1921

A1exandri
. .
Piast. p.
9771
t6

9771t6
9711
9771,
0

Il
io

B. Aires’).
.
d. p.
$
44
0
/s
44
8
18
44
5
/1t
45
44
9
/1
Calcutta
. . . .
Sh. p. rup.
1/4″!,,
114
8
11
1/4
7
/1,
114
3
1e
1/4!,s
Hongkong
..
id. p.
$
2110
5
18
219
1
1,
218
1
!,
2110
1
12
2
1
;9I4
Lissabon
. . . .
d. per Mii.
51I
5
8
14
5 6’18
681
4

Madrid

….
Peset.p.0
29.76
29.671
29.00 29.50
29.123
•Montevideo’
d. per
$
41
41′!8
40
1
1,
41
1
19
41
Montreal….
$
per £
4.31
1
1,
4.20 4.25
4.28 4.27
3
/,
•R.d.Janoiro.
d. per Mil.
7181,6
8
8’/,o
8′!,,
8
3
/o
Lires p. £
99.75
99314

95.00 99.60
96.75
Shanghai….
Sh. p. tael
41081,
4′!,
3:10

411
8
11

3111
7
1
Rome

…….

Sing4.pore

..
id. p.
$.
2/3″!,,
2/3″,,
2/327!,,
2/3
18
1
‘
12

2
328
1

5
Valparaiso..
peso p. £
1
34150
34.20

~
2Wl
i
e
34.60
35.10 35.10
Yokohama
..
8h. p.yn
2.5
214
1
14
215
8
18
25
,
I4
Koerser, der vooraljaande dagen.
t) Telegeahach transfert.
‘) Noteering van 29 September.

NED. BANK 7 November 1921
(vervolg).

Beschikbaar metaalsaldo ……..
.
……
f
393.883.617,97
Op
de basis van
‘/,
metaaldekking
.. . .
.,,
173.870.556,84
Minder bedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is..
,,
1.969.318.085,-

Verschillen met den vorigen weekstaat
Meer

Minder
Disconto’s

…………3.721.370,83’/
Buitenlandsche wissels..
.
670.262,-
Beleeningen

…………
10.582.554,l0’/
G
oud

…………….
–

–
Zilver

…………..
293.034,28′!,
Bankbiljetten
2.123.280,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s..
2.981.881,77
Voornaamste posten in
duizenden guldens.

Data
Goud
Zilver
b,,

Andere
opeischbare
schulden

7

1N ov,

1921…….
.605.969
8.628
1.054.282
45.683
31

Oct.

1921 ……605.969
8.921
1.056.405
48855
605.969
9.149
1.020.628
54.765
17

,,

1921 ……605.969
9.195 1.028.834
41.362
10

,,

1921 ……805.969
9.252
1.030.513
40.692

24

,,

1921 …….

8 Nov. 1920 ……638.141
19.354
1.090 924 88.142
8 Nov.
1919
……
632.167

4.986 1.057.999
83.778

25 Juli

1914.
…..162.114
8.228
310.437
6.198

Totaal
Hiervan
1 1

Beschik.
1

Dek-
Data
bedrag
Schatkist.
2dec-
1

baar
kinga.
.
disconto’
promeosen
1
rechtstreeks
t

ntngen
1
1

Metaal.
1

saldo
percen-
1

lage

NOTEERING VAN ZILVER
7 Nov. 1921
321.706
1

130.000

1
118.682
1

393.864
1

56
Noteering
te
Londen

te New
York
31

Oct.

1921
317.984
1

126.500
t
129.264
1
393.098
1

56
5 Nov. 1921

……
39
7
/8

69′!,
24

1921
299.360
t

119.500
1
116.180
399.298

57
29 Oct.

1921

……41
1
/8

71
17

,,

1921
281.992
1

114.500
1
128.060 1
400.424
1
67
22

,,

1921

……40
5
/

70e/s
10

,,

1921
273.6161
118.600
1
138.238
1
400.239
t

67 15

,,

1921

……42
1
1,

73
8 Nov. 1920
149.284
t

9.000.
299.179
t
418.886
66
6 Nov.

1920

……
54
8
/,

82
8 Nov. 1919
153.375
1

88.000
1
263.935
1
408.046
1

58
8 Nov.

1919 ……67

123
1
18

.
1
1

1
20 Juli

1914

……24″!,,
1

25 Juli

1914
87.947
1

14.300

1

61.686
1
43.621
‘)J
75

‘)
Op de basis
van
9/

metaaldekking.

NEDERLANDSCHE BANK.

Verkorte Balans op 7 November 1921
Activa.
Binnenl. Wis-( H.-hk. ‘f196.507.223,35’!,
sels, Prom.,

B.-bk.

,,

52.235.68I,39
1
1
enz. indisci. Ag.sch.
,,
72.962.858,96
t’

321.705.763,71
Papier o. h. Buiteol. in disconto ……..

–
Idem eigen portef..
t
39.036.290,-
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgel.
»

–

Beleenin
g
en
[H.-bk.

»

39.036.290-

mcl. vrsch.
t’
23.293.609,66
1
!,
B.bk.

»

18.710.794,22
1
12

in rek..crt.[
op onderp.
Ag.sch.
»
76.677.442,57

f118.681.846,46
Op Effecten

……f109.310.274,60
Op Goederen en Spec.
»

9.371.571,86
118.681.846,46
Voorschotten a. h. Rijk …………….
,,

14.932.718,62
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
t’
56.238.000,-
Muntmat., Goud
..

»
549.730.929,59

(605.968.929,59
Munt, Zilvér, enz..

»

2.628.376,60
Muntmat., Zilver

Effecten
»

614.697.305,19

Bel.v. h. Res.fonds..
t’

5.344.515,26
id. van
1/,
v.h.kapit.

3.915.406,8711
9.259.922,1211,
Geb.enMeub.deBank …………….
,,

3.747.500,-
Diverse rekeningen ………………..
,,

19.617.993,73′!,

f1.141.579.339,84

Passiva.
K
apitaal

……………………….
t’

20.000.000,-
Reservefonds

…………………..
‘

5
:
386.728’62”1
Bankbiljetten in omloop …………
»
1.054.281.845.-
Bankassignatiën in omloop ………..

1.961.43308
Rek.-Cour.
Het Rijk
f

–
saldo’s:

J
Anderen
,,

43.722.027,57
43.722.027,57
Diverse rekeningen
.

…………
,,

16.227.305,56
1
12

f1.141.679.339,84

Uit de bekendmaking van den M i n i st er v a n F i n a
ii
c i ë n blijkt, dat uitst,onden op:

1
31
October
1921 17 November 1921

Aan schatkistpromessen
t’
476.000.000,-
f
486.590000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst

126.500.000,-
,,
180.000.000,-
Aan schatkistbiljetten

,,
258.371.000,-
,,
283 401.000,-
Aan zilverbons ……….
,
35241.720,-
,,
34.670.369,50

JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.De samengetrokken
cijfers.der laatste weken zijn telegraphisch ontvangen.

t opelschb.
Data

Goud

Zilver

Bank.
1
biljetten

schulden

29
Oct.
1921 …..
186.500 292.000
105.500
22
1921…. ,
190.750 296.000
103.500
15
,,
1921
195.250
302.500
104.500

24
Sept.
1921……..
‘
ii.2l3
21.640
300.966
12007I
17
192.676 21.173 303.999 135.088
10
,,
24)2.255
20751
306.174 140.110
3
,,
207.008 20.428
301.726
154.433

30
Oct.

1921 ……. 1921 …….

1920 ……

225.160 8.450
370.883 220.592
1
Nov.

1921 …….

166.900 3.032
301.159
118.294

25
Juli

1919 …….
1914 …….
22.057 31.907
110.172
12.634

Data

t
Dis.
t
6uiten’

Belee.
t
Diverse
1

7.

contds
1
N..Ind.

ningen
ntnge;8)J
metaal. pe,cen.
1
betaalbaarl

saldo
1
tage
–
29Oct.1921

217.500

***
107.000

49
22

1921

215.500

***,
110.850

49
15

1921

221.500

113.850

48

24 Spt. 1921 á6.068 19.946 111.563 12.648 125.082

49
17

1921 35.042 19.257 118.308 19.091 126.464

48
10

1921 35.186 19.216 115.748 20.156 134.218

49

3
,,
1921 35.334 22.048 121.494 22.461 136.651

49

30Oct. 1920 28.658 29.849 136.188 36.141 115.435

39

1Nov.1919 12.861 13.946 189.081 42.407 $6.700

41

25 Juli 1914 7.2591 6.3951 47.934 2.228

4.842

44
‘) Sluilpoot der activa.
2)
Op de ba,is van
l
i
s
metaaldekking.

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

985

DE .SURINAAMSCHE BANK.

Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Meiaal
Circulatie
Andere
opeischb.
schulden
Disconto’s
1
Div. reke.
ningen’)

20 Aug. 1921
‘..
1.132
2.065
1.211
1.989 260
13

,,

1921

. .
1.128
2.046
1.240
2.009
191
6

,,

1921

..
1.125 2.124
1.129
2.004
165
30 Juli

1921

..
1.125 2.058
1.377
2.041
160
23

1921

..
1.124
1.969 1.160
‘
2.034
162
16

,,

1921

..
‘1.124
2.057
1.198
2.045
198

21 Aug. 1920 ..
1.081
‘
2.053 1.005
1.800 709
23 Aug. 1919 ..
949 1.448 1.151
1.524
416

25 juli

1914 ..
645
1.100
560
735 396
t)
Sluitpost der octiva.

BUITENLANDSCHE BANKSTA’TEN.

BANK VAN ENGELAND.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden pond sterling.

Dato
Metaal

.
Circulatie

Currenci, Note,.

Bedrag
1

Goudd.
1
Gov. Sec.

2 Nov. 1921
128.418 125.140 313.655 28.500
276.500
28 Oct.

1921
128.414
123.916
311.575 28.500
274.670
19

,,

1921
128.417
123.684 312.604
28.500
275.530
12

,,

1921
128.422 124.614
313.593 28.500 276.473
5

,,

1921
128.414 125.667 313.347 28.500
278.182
28 Sept. 1921
128.414
124.973
314.382
28.500
.278.119

3 Nov. 1920
123.146
128.458
355.985
28.500
324.701
5 Nov. 1919
88.030 86.030
339.750
28.500
321.333

22 Juli

1914
40.164 29.317
–
–
–

Dato
Gov.
Sec.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other
Depo3.
Re.
serve
Dek.

2Nov.’21
56.944
80.913
16.250 125.652
21.727
15,31
26Oct. ’21
87.576 82.203
13.533
161.509
22.948
13,11
19

,,

’21
79.715
86.416
14.794
156.809
23.183
13,51
12

,,

’21
64.851 80.372
15.016,
134.790
22.258 14.86
5

,,

’21 58.541
84.949 19.266
127.772
21.197 14,40
28Sept.’21
33.360
80.494
12.231 105.421
21.892 18,60

3Nov.’20
63.973 73.870 18.143 115.135
13.158
9,87
5Nov.’19
46.226
80.496
19.831
109.863
20.450 15,80
22 Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
5215
t)
Verhouding tu8ochen t(eoerve en L)epooite.

DUITSCHE RIJKSBANK.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
kassenscheine, in duizenden Mark.

Data
Metaal
t
Daarvan
Goud
1

Kassen.
schema
1

Circu. latie
Dek..

i

king,.
p
arc.
1)

30 Oct.

’21
1.007.868
993.631
4.589.992
91.527.679
6
23

,,
‘

’21
1.063.464
1.023.632
3.310.196
88.144.195
5
15

,,

’21 1.038.565
1.023.633
3.193.609
87.728.207
4
7

,,

’21
1.039.765 1.023.699
2.850.678
87.461.651
4
30 Sept. ’21
1.039.768
1.023.704
3.128.791
86.384.286
5
23

,,

’21 1.040.920 1.023.705
3.626.159 82.178.940
5

30 Oct.

’20
1.098.214
1.091.667
21.340.019 63.596.445
34
31 Oct.

’19
1.113.402 1.093.454
9.402.215
31.028.628
34

23 Juli

’14
1.691.39,8
1.356.857
65.479
.1.890.895
93
t)
L)ekking
der circulatie door metaal
en
Ka8senscheine.

Data
Wissels
Rek. C,t.
Dailehenskas.,enscheine
iioal
In kas hij de
uitgegeven
1

Reich,bank

30 Oct.

1921
881.474
1
18.302.663
11.938.400
4.501.60b
23

1921
1.416.646
13.387.247
10.664.000
3.221.100
15

1921
1.047.408 16.886.905 10.655.900
3.107.900
7

1921
1.092.490
11.266.875
10.438.200
2.765.400
30 Sept. 1921
1.142.218 19.980.295 10.773.500
3.043.900
23

,,

1921
982.001 10.563.153 11.264.300
3.542.800

30 Oct.

1920
53.807.493
17.945.359 34.435.700
21.291.000
31 Oct.

1919
34.015.579.
12.033.305 21.271.100 9.374.400

23 Juli

1914
750.892 943.964
–
–

BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden
franes.

Data
Goud
Waarvan’
in het
Buitenland
Zilver
Te goed
in het
Buitenland

Buit.gew.
000,sch.
old. Staat

3Nov.’21
5.523.892
1.948.367
278.610
613.741 25.500.000 27 Oct. ’21
5.523.866
1.948.367
278.421
614.479
25.100.000
20

,,

’21
5.523.686
1.948.367
278.075
618.023
25.300.000
13

,,

’21
5.523.481 1.948.367
277.810
619.724
25.400.000

4 Nov.’20
5.486.848
1.948.367
284.173
657.796
26.600.000
6 Nov.’19
5.575.841 1.978.278
286.587
847.609 25.650.000

23 Juli ’14
4.104.390
–
639.620
–
–

Wissels
Uitge.
stelde
Wi,,d
,
Belce. ning
Bankbil.
jetien
Rek. Crt.
Pa,ii-
culleren

1

Rek..
t

Cr1.
1

Staat

2.709.847
65.787
2.209.816
37.522.0852.624.942
32.567
90
2.472.963
66.268
2.217.303
37.154.459
2.521.133
42.272
‘
2.401.299
67.055 2.232.644
37.406.813
2.544.363
29.995
2.325.373
67.376
2.246.180
37.611.632 2.386.188
48.141
3.660.129 452.967
2.049.763
39.615.897
3.636.194
30.094
1.395.354
660.155
1.301.946
37.419.174 8.057.415 91.584
1.541.080
–
769.400
5.911.910
942.5701400.590

BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.
Voornaamste posten in duizenden 1 rancs.

Data
Metaal
mcl.
buiten1.
saldi

t
1

van
1

buiten1.

1

er.

1 Beleen.
1

van
1
prom. d.
1
prvvinc.

wia3els
en
heleen.

1
1

Circu.
1

.latie
1

Rek.
Crt.
portie.

3Nov.’21
328.881
84.653
480.000
609.377
6.135.925
305.755 27 Oct.
1
21
327.714
84.653
480.000
592.080
6.110.722
250.893
20

,,

’21
328.872
84.653
480.000
572.245
6.109.935
237.251
13

,,

’21 328.653
84.653
480.000
552186
6.184.058 264.960
4Nov.’20
349.981
84.653
480.000 731.176 5.817.955
1.065.404
6Nov.’19
344.0201
84.955 480
.
000
1
381
.
380

4.695.051 2.420.674

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.

t
F.R.

Data
‘

Totaal
bedrag
Dekking
F. R. Notes
In het
buiten!.

Zil
ver

etc.
1
Notes in
circu.
latie

19 Oct.

’21
2.772.721
1.844.195
– ,
149.039
2.440.862
11

,,

’21
2.728.922
1.854:962
–
148.011
2.476.311
5

,,

’21
2.732.599
1.868.952
–
150.343
2.482.313
28 Sept. ’21
2.725.966
1.867.494
,

–
152.719
2.457.196

22 Oct.

’20
1.994.611 1.363.663
80.441
162.859
3.356.199
24 Oct.

‘191
2.146.605
1.299732
132.9831
67.956
2.753.457

Algem. Percent.
Totaal

Gestort

Dek-

Goud.
ato

1,3e,

Deposito’s

Kapitaal

king,.

dekking
circul.
2)

19 Oct. ’21 1.384.076 1.717.698

103.034

70,3

95,1
11 ‘ ,,

’21 1.463.799 1.724.865

103.070

68,5

91,8
5 ,,

’21 1.440.191

1.696.332

103.046

69,0

92,2

28 Sept. ’21 1.441.792 1.717.405

103.049

69,0

92,7

22 Oct. ’20 3.049.948 2.450.065

97.692

43,3

47,3

24 Oct. ’19 2.450.985 2.729.652

85.863

48,7

57,6
1)
Verhouding tusschen: den totalen goudvoorraad. Zilver ete.,
en
de
opeiochbare schulden: F. R.
Notes en netto deposito’,.
2)
Na aftrek
van 35 pCt. der totale dekkingamiddelen als dekking voor de netto
depoaito’s.

PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET

FED. RES. STELSEL. Voornaamste posten in duizenden dollars.

Dato
Aantal
Totaal
1

uitgeze tte
bij d
Reserve
e
1

Totaal
Waarv an
time
banken
gelden en
beleggingen
F. R. bank,
1

deposito’s
deposits

12 Oct. ’21
809
11.602.099
1.243.802
13.485.257
2.942.400
5.,,

’21 809
11.615.287
1.215.740 13.413.944
2.956.092
28Sept.’21
809
11.572.893
1.241.664
13.337.960
2.925.188
21

,,

’21
810
11.544.165
1.189.256
13.297.986
2.915.659

15Oct. ’20
822
17.188.604 1.384.680
14.255.542
2.796.176
17Oct. ’19
778 15.433.5631
1.396.123
13.674.015
2.037.688

Aan het eind van ieder kwartaal wordt
een overzicht
gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

986

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 7 November 1921.
De ontwikkeling der gebeurtenissen op economisch en monetair gebied dreigt iedere onderlinge verhouding tus-
schen de internationale beurzen, althans ‘die op het con,ti-
nent, uit ‘te wisschen. De groote, alles beheerschende facto
is wel de valuta-kwestie, doch terwijl deze op de markten
van Centraal-Europa een zoodan.ige plaats inneemt, dat alle
verdere factoren hierdoor in ‘de schaduw komen te staan,
hebben ter beurze van Lo’n’den en Parijs ncg andere invloe-
den hun waarde behouden, oa. ‘de kwestie der werkloos-
heid, clie van den im- en export, van de disconto-politiek der
circulatiebanken, enz. Op ‘deze wijze is ieder der beurs-
centra een op-zich-zelf-staand complex geworden, dat slechts
oppervlakkig wordt geraakt idoer de voorvallen buiten
hem om.
Zooals hierboven reeds opgemerkt, ‘is voor Berlijn en
Weenen het vraagstuk der valuta vrijwel het eenige. Te
B e r 1 ij n heeft in de achter ons liggende week de ‘dollar, het devies dat den toon aangeeft, den koers ‘van 200 over-
schreden; de waarde is in het tijtisverloop van édn maand
meer dan ‘verdubbeld. Deze beweging ‘is geensz.ins toevallig
te noemen of uit zuiver speculatieve oorzaken ontstaan.
Zeer erastige redenen liggen ‘hieraan. ‘ten grondslag, rede-nen, waarvan de invloed op den verdei’en gang ‘der buiten-
landsche deviezen nog in het geheel niet als beöindi.gd mag
worden besohou*’d. De hoop toch ‘op het tot-stand-komen
van een internationale leening mag vrijwel opgegeven wor-
den. Te oordeelen naar de berichten omtrent de reis ‘van
‘den President der ‘l{eichsbank ‘naar Londen, hebben de on-
derhaudelingen te dier plaatse slechts ‘geloopen omtrent ‘de
verhouding tuaschen de Reichsbank en de Bank of E’n’glan’cl;
het vraagstuk der internationale leening is blijkbaar slechts
even in het ‘voorbijgaan aangeraakt. Over het algemeen
worden voor het verstrekken van een eenigszins omvang-
rijk crediet aan Duitsehland directe garanties verlangd, clie
niet in voldoende mate verstrekt kunnen worden. Wel is
de organisatie van Duitsche industrieelen ‘doende iets
in
clie r’ichting te bewerkstelligen, doch afgewacht dient te
woeden, of het bijeen te brengen ‘bedrag als voldoende moet
worden ‘besehouund. Blijkens de inmiddels wederom dage-
treden zeer scherpe reactie ‘voor marken ‘gelooft ‘men dit
in het buitenland niet. Door ‘deze marken-reactie ‘komt
Duitschland er natuurlijk voörtdurend ‘berooider’ voor te
staan. De geringere koopkracht ‘van de mark ‘heeft gewel-
‘dige loonsverhoogingen ten gevolge en deze ‘brengen op
hun beurt uitgifte van nieuwe markenb’iljetten mede, idie
den koers in het ‘buitenland drukt. De ‘bekende schroef
draait zonder ophouden door. De toestand werd in de
laatste week nog verergerd ‘doordat verschillende particu-
lieren tot •het ,,hamsteren” van ‘allerlei artikelen overgin-
gen; ‘men had een koortsachtig verlangen om ‘zijn behoefte
op ieder gebied voor ‘de eerstkomende maanden, als ‘het mo-
gelijk was voor jaren, te dekken. ‘Ook ‘buitenlanders trach-
ten hieraan hun deel te verkrijgen, hetgeen ‘thans echter
voor hen moeilijker ‘is gemaakt door ‘de zeer scherpe con-
trôle aan de grenzen. Deze maatregel, ‘die feitelijk neerkomt
op een achteruitzetting van ‘het buitenland, zoodra het mar-
kenbezit in goederenbezit wil omzetten, heeft hier en elders
een stroom van verontwaardiging ‘veroorzaakt, ,die het Duit-
sche crediet eerder nog kan benadeelen. –
Ook voor de eI fectenmarkt is dit aankooped ‘van artike-
len op groote schaal van rin.grijpende ,beteakenis . Het
publiek, dat zich gedurende de ‘laatste maanden uitsluitend
had toegelegd op ‘het verkrijgen van effecten, ging er toe
over, een ‘deel dezer fondsen te verkoopen, eensdeels om ‘de
winst te realiseeren, anderdeels om ‘geld vrij ‘te krijgen
voor den aankoop der ‘goederen. Hierdoor is het ‘te verkla-
ren, .dat, ondanks de geweldige ‘stijging op de markt voor
buitenlan,dsche deviezen, toch ‘de effectenbeurs niet het
beeld van een zeer krachtige hausse te aanschouwen heeft
gegeven. Aan ‘de’n anderen kant is van een ‘tendens in da-
lende richting absoluut geen sprake. Vooral Opper-Silezische
waarden kenmerkten zich door ‘een vaste houding; hier
heeft dan ook cle fantasie ‘van ‘het speculeerende publiek
volkomen Vrij spel, omdat nog geenszins vaststaat, op welke
wijze de ondernemingen’ zioh aap den veranderden toestand
zullen aanpassen. Voorts waren ‘bank-aandeelen gevraagd In
verband met de belangen-gemeenschap tussehen ‘de Darni-
stiidter Bank en de Nationalbank für Deutschiand en met ‘de kapitaalsverhoogi’ng (van 150 tot 350 millioen mark)
van de Commerz- un’d Privatbaak.
Te W e e n e n, waar ‘de ‘krachten Ider internationale ‘valu-
ta’s zoo langzamerhand wel ‘uitgewerkt zijn, gaat •de effec-
tenbeurs toch in dezelfde banen ‘der hausse-beweging verder.
De economische ‘depressie is dan ook verre van geëindigd;
integendeel worden ‘de moeilijkheden met dan dag :grnoter,

alleen al. wat betreft ‘de voorziening met levensmiddelen. En
‘dientengevolge zoekt ‘men ‘nog immer izijn heil voor kapi-
taals-beleggiug in aandeelen van ‘diverse ondernemingen,
vooral ‘van clie, welke voor hun producten in het ‘buitenland
goede prijzen kunnen bedi’ngen. Waar ‘de Oostenrijksche
kroon bij voortduring meer in.boet tvan de uiterst geringe
‘waarde, welke zij nog bezit, behoeft ‘het geen verwondering
te wekken, ‘dat s’teeds meer van deze kronen voor de ‘be-
trokken aa’n.deelen wordt ‘virlangd. Onder ‘dit licht bezien, • zijn de koersen ‘aan de Weensche ibeurs niet eens zon fan-tastisch, als – zij anders zouden lijken. Wij geven hieronder
als een staaltje van de ‘buitengewone hausse te Weenen
eenige koersen op 21 en 29 October j.l.:
21 Oct. 29 Oct.
Donau Dampf’schiffahrt

70000

85000
Nordbahn …………………60000

90000
Aussiger Chemische ………..30100

53000
Prager Eisen ……………..44800

60000
In scherpe tegenstelling tot idezen gang ‘van zaken hb-
hen de ‘beurzen op het overig ‘vasteland van Europa en de
markt te Londen zich gedragen. Weliswaar is ‘te L o n de n
gedurende ‘de achter ons liggende week het ‘disconto ‘van de’
Bank of England met V
2
pCt. tot 5 pOt. iverlaagd, ‘doch dit
heeft slechts een zeer ‘voorbijgaanden gunsbigen invloed op ‘het koerspeil gehad. De ook hier ter plaatse ‘reeds gememo-
reerde anoinaiie tussohen het officieel idiisconto en de -geld-
koersen op ‘de vrije ‘markt had reds lang ‘de waarschiju-
lijkhei’d van een ‘zoodanige verlaging op ‘den ivoorgrond ge-
steld. Toen ‘de of ficieele ‘verlaging dan ook een feit was
geworden, werd er slechts een oogenblik aandacht aan ge-
schonken. De ‘grootste ‘belangstelling concentreer,de zich
weer ‘dadelijk. op dec binnenlancischen -econo’mischen toe-
stand, ‘die nog steeds ‘niet ‘als buitengewoon gunstig kan
woeden beschouwd. Wel zijn er geen ‘gevaren ‘te duchten,
noch ui’t de daling van den marken’koers, noch uit een even-
tueel uitblijven van de Duitsche schadeloosstelling, doch
van een bloeiend bedrijfsleven kan toch ook niet ‘worden ge-
sproken, zoolang het ‘aantal werkloozen zoo ‘groot blijft en
zoolaug ‘de statistiek van den buitenland’schen handel zoo
weinig ‘bevredigende cijfers te aanschouwen geeft. En waar
de
–
‘vooruitzichten, gezien ‘den toestand in M’i’dden-Eui-opa
(waar toch ‘voor een deel de ‘stimulans ‘tot ‘grooteren han-
del vandaan moet komen), nog geenszins hoopvol geacht
ku’nnen woeden, is ‘de beurs ‘in een ‘kalme, niet flauwe, doch
afwachtende houding blijven volharden. Variaties van
eenige beteekenis zijn niet te vermelden. Te P a r ij s was men pessimistischer gestemd. ‘Frankrijk
‘toch ‘is voor een goed ‘deel w e 1 ‘direct afhankelijk van het
binnenkomen der vordering op Duitschland en waar ‘deze
gevaar loopt, hetzij ‘door een herziening van het v
–
i-edes-
verdrag, ‘hetzij door de onmacht van den v’roegeren vijand,
– zou’den ‘de gevolgen zich voor Frankrijk scherp voelbaar
kunnen maken. In dit verband is ‘dan ook de daling van
den Franschen wisselkoers zeer goed ‘verklaarbaar. Dat eoh-
ter Frankrijk een geheel andere ‘positie in ‘het wereldver-
1
keer ‘inneemt dan Dui’tschland, bewijst reeds dadelijk de
houding van de Parijsche beurs, die geen opleving toonde,
ondanks’ dezen achteruitgang van de ‘waarde van het eigen
betaalmiddel. Integendeel was men ook voor cle fondsen-
markt ongeanimeerd gestemd, onder dec ‘druk ‘van den on-
bavredigenden gang van zaken. Van N e w Y o r k valt weinig interessante te vermelden.
In aansluiting aan ‘de disconto-verlaging van ‘de Bank of
England zijn de Federal Reserve Banks ook tot een ver-
.mindering van ‘hun rentevoet overgegaan en wel van 5 tot
4Y2 ‘pCt. Wallatreet heeft hieraan nauwelijks eenige aan-
dacht geschonken. Eveneens is ‘het bijleggen van het geschil
met ‘de spoorweg-arbeidérs reeds lang weer in de betrokken
koersen verdisco.nteerd. In tegenstelling echter met de
Europeesche beurzen laat men te New York ‘den moed niet zakken; men gevoelt ‘wel, dat men een crisisperiode made-
maakt,. doch staat er -feitelijk te ver van verwijderd, om
zelf veel van den ernst te gevoelen. Bovendien zijn de
Vereenigde Staten voor een zeer groot ‘deel agrarisch, waar-
door het eigen land steeds het gevoel van onafhankelijkheid
kan behouden en met het buitenland voortdurend in direct
contact blijft.
– T e o n z e n t is de beurs uitermate lusteloos geweest,
met het gevolg, dat ‘de koersen ‘van nagenoeg alle alcleelin-
gen geen noemenswaardige verschillen te aanschouwen
geven. Vooral voor staatsfondsen is de houding zeer kalm
geweest, zelfs voor buitenlandsche sDnrten, met name de
Bussisohe. De kwestie van de erkenning der oude Rus-
sisohe schulden wordt ter beurze in het geheel niet meer
bespi-oken en ook het publiek reageert er niet i;n het minst
op, overtuigd als men is van de absolute waardeloosheid
dezer erkenning, zoowel ‘in principieel ‘als in practisch
opzicht.

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

987

31 Oct. 3Nov. 7 Nov.
Rijzingof

5
0
/0
Ned. W. Sch.

1918 90
1
1to 90V2

9018 + 8/te

4,12
0
/0 ,,

,,

,,

1918

88
1
s

89

8804

+ 0/s

4

0
/0

,,

1916

SO/to

80
1
/2

801a

-4
0/10
3
1
12
0
/8

,,

,,

,…….
741
0/
a 74 !o

75

1- ‘ho
3

0/

,………..
628/
4

62
1
12

62
27
18 .+.
2
1
12
0
10
Cert. N. W.
S…….
53

52%

5218/to –
8
/00
5

0/
Oost-Indië 1915 . . . . 92

91
0
1

9I1

–
‘Is
6

010

,,

1919 ….

94 “/to 951

95’116 + 1
4

8
/0
Oosteur Kroneurente

310110

313/j

3111
5
Oj
Rusland 1906

6

77/

7

+ 1
4

0/
RusI. bij Hope & Co

6
1
1t

6’11

7

+
‘ho
4
1
12
0
/0
China Goud 1898 .. 62

62
10
/is 60% — 181
4

.4

‘ho Ja pan 1899 ……..63 t/is

64
1
/s

•
64
1
‘s + 1
,
118
4

o/o Argentinië Buitenl. . 5511

5511
4

55114 +
i/O

5

0/
Brazilië 1895 ……51’/8

52
1
12

54’12

–
1
.-
31
7

0/
Staatsspoor ……..101

104 ‘/to 104
0
18 + ‘ho
7

O/
Amsterdam ……..103
0
/4 10301

104

+
In de rubriek der
banic-aandeelen is
een geringe verbete-
ring te bespeuren geweest. Na den grooten koersval in aan-
‘deelen Jlottèr.darnsche Bankvereeniging is thans op een
4 pCt. honger niveau een stabilisatie ingetreden, die ook
voor de overige aan.deelen in crediet-instellingen is bereikt.
Daarentegen moesten aan.deelen in. i ndustrieele onder-
nemingen weer een veer laten; alleen aandeelen Hollandia
Melkproduoten maakten hierop een uitzondering. Aanvan-
kelijk bestond een.ig animo voor. de Tubriek iin verband met
het feit, dat de Diritsche fabrieken overstelpt waren met
orders en dat dus een deel der behoeften bij de Hoillandsohe
fabrieken zou moeten worden gedekt; de hernieuwde mar-
kendalin.g heeft echter de tendens doen keeren, daar men
thans algemeen verwacht, dat de opdrachtgevers toch bij
Duitschlaad zullen aankloppen, al nioeten zij clan wat lan-
ger op levering wachten.
Tabaksaandeelen
waren Vrij sterk aangeboden; men on-derstelt, dat de komende oogst niet zoo grif zal worden ge-plaatst, nu Duitschland als kooper vrijwel uitgeschakeld is.
Voor
cuitnurwaarden
bestond onder aanvoering van aan-
deden H. V. A. aanvankelijk een goede stemming, ,n ver-
band met het oommuniqud door deze maatschappij gepubli-
ceerd, waarin een vrij bevredigend dividend werd aangekon-
digd. Later daalde cle markt eenigszins in verband met de
algemeen lustelooze stemming.
Van de oveo-ige aFdeel.ingen kan niets bijzonders worden medegedeeld. Aandeelen Koninklijke Petroleum Maatschap-
pij bewogen zich op een iets lager niveau, doch bleven op. dit peil vast gestemd.
Rubber
iets lager.

31 Oct.
3Nov.
7 Nov,
Rik’ngof

Amsterdamsebe Bank

.
150 149
149
—
t
Koloniale Bn.nk

……….
105
8
/4
106
0
1s
108
+
2’/4
Ned,lïoindel-Mij.cert.v.aand
13314
133
1
1I
13201
–
1
12
Rot.t.erd. Bookvereeniging
295
99’12
99
+
4
Amst. S,iperfosfaatfabriek
°
59
43
45
—14
Van Berkel’s Poitent ……
151
5181
4

50
—
1
Insulinde (Iliefabriek ……
1fl’/,
1001
8

11
,
12
+
1
Jurgens’ Ver. Fahr. pr. aand
–
86
87
860/4
+
014

Holloindia Melkprodiie.ten
150
160
160
+
10
Philips’ Glneilamrsnfabriek
240 249
1
12
240
R. S. Stokvs
&
Zonen
578 578
578
Vereouiigde Blikfahrieken
77 75
70
1/,
–
—
CompaniaMercantil Argont
61
1
12
60V2
60
—
1
1
12
Cult.oiitr-M
ij.
d. Vorstenland
130
12911
4

129
–
1
FFa.ndelsver. Amst.erdsm
.
..
330 327
331
+
1
Hoil. Transatl. Handelover.
25
1
1
25 25
—
Linde Teves
&
Stokvis
.. ..
81
80
72014
—8/4
Van Nierop
&
Co’sllandel-Mij.
1 1
11
11
Tels
&
Co.’s Handel-Mij..

.
47
1
12
46
4411 —
301
4

Gecons. HoIl. Petrolsum-Mij.
138
141
141
+
3
Kon. Petroleum-Mij. ……
420’/4
418V,
409V2
—,lO’/a
Orion Petioleiim-Mij.
Afgeot. Aand.
37
1
18
37
36014
–
18
Steaua Rornana

Petroleum
Mij.

..

Afgost.. Aand.
38
38
3611
4

—
1
1
1
4

Amsterdam-Riihber-Mij.

. .
103 9918
971/
4

….._

58/

Nedorl.-Tliihher-Mij

…….
55 52
50
—
5
Oost-Java-Bubber-Mij…..
160
158
155
–
5
Deli-Boitavia ……………
311
306
1
12
301)
—
11
Deli-Maat.scbappij

……..
267’/,
256
1
1i
240’12
—
27
Medan-Tahotk-Mnotsehappij
.
290
286
286
—
4
Senernhah-Montschoppij….
385
1
12
380
369
—
16’1

oScheepuaart’waarden
flauw.

31 Oct.
3 Nov,
7 Nov.
Rijzing of

Holland-Amerika-Lijn

. . . .
142
1
12
141
1
12
140
0
14
—
101
4

11

,,gem.eig.
136
133’/l
133
—3

31 Oct. 3Nov. 7 Nov.
Rij:ingof

Holland-Gulf-Stoomv.-Mij
95 95 95
Hollandsche
Stoomboot-Mij
50
1
12
50

‘
52
+
l’/,
Java-China-Japan-Lijn
.
106
105 100
—
6
Kon. Hollandsche Lloyd.
.
27
1
1
2
1
/2
25
—
Kon. Ned. Stoomb.-Mij…..
85’/4
88
1
1i
8812
31/4

Koninkl.-Paketvaart

stij.
9981
4

98
8
14
99
t/
—

Maat-chappij Zeevaart
.. . 64,
64
61
Ne,lerl. Scheepvaart-Unie
104
8
14
11’3’fs 112
0
/4
— 2
Nievelt Goudriaan
……..
1l5
130

‘
153
—2
Rotterdaniscbe Lloyd
……
135
133
131
1
1
4

— 30/
4

Stoomv.-Mij.,,Ilillegersberg”
62 63
1
1
63
1
12
+ l’/,
,,Nederland”
.
160
158′!,
15611
4

,
—

3314
,,Noordzee”
. .
26′!
2′
1
/2
80
..
3i1
,,Oostzee
..
…..
60’/
63
1
/o
60
–

De
Amerikaansche markt was zonder belangstelling.

31Oct.
3Nov.
7

T
ov.
Rijzing of
daling.
Arnerican Car
&
Foundry
..
154′!.,
156.
156
+
1’14
Anaconda Copper

……..
97″/io
96%
96
1
/io
— 1814
Un. States Steel Corp…..
93
18
/to 94
93/j
—

Atchisoo Topeka……….
100
100
100
Southern

Pacific ……….
93 93
93
Union

Pacific
…………
141
1
/4
141114

141
—
11
4

Int. Merc. Marine orig. Corn.
12
9
182
12110
12014
+ lof,,

prefs.
5″
1
1,
56
56
+
814

De
geidmarkt
bleef ruim;
prolongatie,
hoewel
op

ver-
schillende dagen niet genoteerd, circa
3%
pCt.

GOEDERENHANDEL.

GRANEN.
De o’ogstberichten uit Noord- en Zuid-Amerika zoowel als
u.jrt Indië en Australië blijven gunstig, en daar bovendien
de terugloopende valuta’s van Centraal Europa de koop-
kracht aanmerkelijk doen verminderen, is het niet te ver-
wonderen, dat in het algemeen de stemming dor tarwe-
markten flauw blijft. Chicago sloot op 3 November op 99’/
cent voor ‘den Decembertermijn. VöSr den oorlog was ,,Dol-
lar-wheat” in Chicago lang niet onbekend en wij kunnen
veilig zeggen, ‘dat ook tarwe in Noord-Amerika aangeland is’ bij de artikelen die tot vSôr-oorlogsprijzen worden ver-
hdndel.d. Weliswaar was ook cle prijs bij het uitbreken van ‘den
oorlog omstreeks 80 cent, maar de markt was toen speciaal
laag onder invloed van den zeer grooten ‘tarwe-oogst van
dat jaar. Chicago verbeterde na 3 November, soodat op
7. November, December op 1,03½ sluit. Deze week waren
het vooral de Zuidelijke landen, die nu en dan ladingen
tarwe opnamen. In Engeland was er aan.vanlcelijk goede
vraag, ‘doch in het midden der vorige week verminderde de
belangstelling en daalden de prijzen scherp. In cle meeste
loaden van Europa wordt het binnenlandsoh graan tot
steeds lagere prijzen geoffreerd, wat natuurlijk den kooplust
v6or het buitenlandsch graan aanmerkelijk doet vermincle-
ren. Ook in de afgeloopen week waren ‘de verschepingen
tamelijk groot en wederom kwam 80 pCt. van Noord-
Amerika. Het eenige andeo-e land dat ‘belangrijk tot de voor-
ziening van Europa bijdraagt is Australië. Waar de nieuwe
oogst spoedig ter beschikking zal zijn, zullen ‘deze groot verschepingen wel voortduren. In den laatsten tijd zijn er
wel wat meer zaken met Argentinië tot stand gekomen, en
wellicht dat spoedig eeni.ge vermeerdering van versohepin-
gn van dat land merkbaar zal zijn; de laatste week waren
ts nog nominaal. Ook voor m ai.s was in het algemeen de stemming kalm.
De oogstherichten van Amerika blijven zeer gunstig, en na
eene aanvankelijke stijging, daalde Chicago voor den De
cember-termijn tot het laagste punt van dit jaar. Ten
slotte vond wederom een kleine stijging plaats. De prijs voor
mais is reeds’ sedert lang op vSOr-oo’rlogsniveau, ja zelfs
vSÔr den oorlog werd de tegenwoor.dig9 prijs als laag be-
schouwd. Het is dan ook geen.wonder, dat de dalingen, van-
neer zij plaatsvinden, n.iet meer zulke groote afmetingen
aannemen, doch de omstandigheid, dat de beschikbare voor-
raden zoo groot zijn, verhinderen nog steeds eene aanzien-
lijke prijsstijging. ‘In Europa blijft de vraag voor mais
nog steeds zèer bevredigend, met uitzondering evenwel van
Duitschiand. In de laatste maanden is vooral van Noord-
Amerika veel mafo naar de Noord-Duitsche havens af.ge-
laden. Een belangrijk gedeelte van deze mais werd overge-
laden naar Scandinavië, doch doordat vele Dotitsche koo-
pers aan hunne verplichtingen niet konden voldoen, bleven
nog aanzienlijke partijen op de markt. Het gevolg zal wel
zijn, dat de verschepingen naar die havens’ not sterk zullen
afnemen, en inderdaad doet zich d.t verschijnsel reeds voor.
Waar ‘de totale verschepiagen van mais, zoowel deze, als

988
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
9 November 1921

Noteeringen.
Locoprijzen te
Rotterdam/Amsterdam.

Chicago
Bueno,
Aurca
–

Soorten
1

7
Nov.
31Oct.
1

8 Nov .
Data
1921

1 921
1920
Tarwe
MaYo
Haver
Tartoe
________

Maf

1
L(jnzaad
Dec.
Dec.
Dec.
Nov.
Nov.
Nov.
____
–
Tarwe

…………..
. . .
t)

Rogge (No. 2 Western) ‘)
12,50
11,-
13’i,
llijo
30,-
28,-
5Nov:21
101%
4518
31
1
12
12,30

7,30

16,507
MaIs (La Plata)

……’)
176,- 174,-
330,7.-
29Oct.’21
108
1
/4
48V4
33l1
12,35

7,45

16,30
Gerst (48 Ib. malting)
•.’)
205,-
218,-
400,-
5Nov.’20
206
1
1s
83Vo
53 ]9,551)

9,15

23,-
Haver (38 lb. white cl.)..’)
10,50
10,75
19,-.
5Nov.’19
225 140
731/s
14,35
2
)

7,40
8
)

26,35
Lijukoeken (Noord-Amen- 5Nov.’18
223
112’12
70’ls
11,60

5,30

20,10
ka van La Plata-zaad)’)
15,75
16,-
22,50
20Juli’14
82
56
8
1
BG’li
9,40

5,38

18,70
Lijnzaad (La Plata)
.
…’)
344,- 344,-
650,-
1)
per Februari.
2)
per December.
)
P. 100 K.G.

2)
p. 2000
K.G.
8)
p. 1000
K.G.
4)

per
1960 K.G

8)
n.o.

)
Nr. 2
Hard/Red
Winter Wheat.

AANVOEREN in tons van 1000 K.G.

Rotterdam
Am,terdam
Totaal
Artikelen.
31 Oct.
1
10 Nov.
1

1

Sedert
Overeenk.
131 Oct./IONov.j
Sedert
Overeenk.
1921
1 Jan.

921
tijdvak 1920
1921
1 Jan. 1921
tijdvak 1920
1921
1920

18M99
1.329.729
486.134
–
37.502

.
117.521
1.367.231
603.655
Rogge ………………8.203
139.740
136 650
–
325 752
140.065
137.402
Boekweit

………….
-.
6.801 2.825
–
576
–
7.377
2.825
&ta-ïs

…………….
29.812 863.357
344.074 5.048
86.576
56.511

–
949.933
400.585

Tarwe ………………

3.979 209.528
53.076
100
8.504
3.613
218.032
56.689 68.499
24.981
–
3.345
–
71.844 24.984

Gerst

………………

Lijnzaad …………..
133.653
48.581
2.048
105.735
34823
239.388
83.404

Raver………………558

1.600 95.111
34.84
–
26 351
2.606 121.462 37.470
Lijnkoek …………….
Tarwemeel ……………

2
..718

89
49.186
25.208
–
2.442
–
51.628
25.208
Andere meelsoorten,
90
36.537 81.046
–
1.663
100
38.200 30.146

de vorige week klein waren, is de positie -voor spoedig lave-
bare m-aïs in Europa ki
–
achtiger gewonden. In de meeste
landen betaalt men evenwel toch nog hoogere prijzen voor
latere levering, doch de premies zijn aanmerkelijk vermin-
derd. De prijzen ‘voor ge r s t en li a v ei onicler.gieigen niet veel verandering, doch de algemeene stemming-is traag. Na
eene aanvankelijke daling verbeterde de prijs voor 1 ij u-
zaad, en tamelijk veel zaken kwamen tot stand. Noord.
Amerika blijft belangstelling toonen, zooriv-ed voor zaad van.
Argentinië als voor olie van Europa en dit draagt in niet
geringe -mate bij om de prijzen te doen handhaven; toch
liepen deze ten slotte wederom terug, en door het gebrek
aan vraag van Duitschiarud, daalden -de olieprijzen nog meer.
M ar -k ten in N ed er 1.ar d. Ook deze week had dc
handel in tarwe weinig te beteelcenen. In m als was dé
stemming aanvankelijk vaster, doch ten gevolge van -lagere fferten van Noord-Amerika, daalden de prijzen weder over
de geheele linie, zoodat de markt Zaterdag flauw slôot. –
Dauk zij het koudere weder; her-leefde -de vraag en vooral
voor spoedige levering, werden ten slotte aanmerkelijk hoo-
gere prijzen- betaald. Voor g e r
s
t was de belangstelling
gering, en lagere offertes van Amerika en Roemenië 400d
den de vraag geheel. Ook hiervoor trad later eenige verbi-
tcrirng in. Verschillende zaken kwamen in lijn-za-ad tot stand, n’iettegcnstaande de ver-houding
–
voor de olieslaiger-s niet te
beat is. Verbetering voor de koekenvr-aaig in verband met
het kovdere weder, komt evenwel den ohies.lagers ten goede:

SUIKER.
De verschillende suiikervnarkt,en toon’den in cle afgelpopen
week geene belangrijke veranderingen. –
Op de A m e r ik a a ns ch e markt werden weer aanzien!
lijke kwantiteiten Ctxba–suiker verhandeld op
–
basis van 2
Yz-
c: & f. New York, terwijl ook Engeland en Frankrijk klei
ner-e hoeveelheden aldaar kochten. De nôteering ‘voor Spot –
Centrifugads te New York bleef onveranderd 4,11 c.; op ter-
mijn werd aan
–
het ein4e der week iets lager genoteerd, nl.
2,33 c. voor Januari, ,2,25 c. voor Maart, 2,35 c. voor Mei en
2,44 c. voor Juli. – –

De laatste Culb-a-stat,istiek luidt:

–
1921

. – 1920

1919
Weekontvangst t. 29Oct

7.000

8.191

22.761 tona
Tot. ontv. 1 Dec.-29 ,, 3.254.860 3.542.011 3.880.458
Werkende fabrieken

Weekexport tot 29 Oct

18 000

21.183

67.155
Tot. .exp. 1 Jan.- 29Oct 2.102 740 3.534.316 3.541.006
Totale voorraad 29 Oct.
–
1.150.000 293.674 284.152
Op J a v -a
–
konden prijzen ‘voor Superieur uit den ogat
-van dit jaar zich weder ietwat herstellen, nadat de – Ver
eenigde Producenten lima laatste res-tant -tot
f
12,- e.k.
verkocht hadden.’ De markt wordt echter geheel door de
locale speculatie -beheerscht, slechts nu en dan wordt er –
eene kleine partij naar Br-itsch.Iudiië geplaatst.

Op de H 011 a ii cle ch e markt bleven -bij eene lus-te-
boze stemming -de omzetten zeer beperkt, de n-oteeriirgen
liiepen terug tot ongeveer f21,- voor November en 21%
voor December.
— –

NOTEERINGEN

Data
Amiter-
dam per
looped

1-
on
L
en
d
1
New York
96pCt.
1 Centri.
Taje,
ICube,

WhiIe Java
1

f.o.b. per
1

Amer. Cia.
nu!aied eLf.
maand
1
No. 1
Nov/Dec.
Nov./Dec.
J

fugals

8h.
–

8h.
Sh.
$
ets.
2 Nov. ’21
f
20
8
/4
5516
1716
2113

14,1114,06
26 Oct. ’21
2211
4

5516
1819
2016
4,1 114,00
2Nov.’20
–
100/-
4616
–

1
8,03
2Nov.’19
–
721-
591-
– –

1
7,28
4
Juli
’14
,,F1
1
‘/,,
181-
–
–

1
3,28

– KATOEN.
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrena & Sons,

Manchester, d.d. 2 November 1921.
De toestand in d
–
e afgeloopen week is niet van dien aard
geweest om speculanten aan te -moedigen prijzen van
Amerikaarusche katoen verder op te drijven. De fluctuaties
zijn niet groot geweest en de markt is gemakkelijk onder
tien invloed van allerlei geruchten, hoewel prijzen ten
slotte ‘toch lager -zijn en de noteerinig in Liv-erpool onge-
veer 50 punten gedaald is. Men meent ‘algemeen, dat prijzen
later in het seizoen zullen stijgen, daar de ‘ditjarige oogst
zeker zeer klein zal zijn en een -groot gedeelte van -het
overschot van den ouden oogst u-it katoen van slechte kwali-
teit bestaat. Men meende eer-st, dat de oplossing der spoor-
wegstaking in Amerika -prijzen
zou
opvoeren, maar de politieke vooruitzichten ‘zijn zoo ontmoedigend, dat alle
onder-nemin-gsgeest gedood schijnt te zijn. De sterke sta.
ti-sti
–
sche ‘positie van ruwe katoen houdt echter een ver-
dere ‘daling tegen. Men bericht verder, dat de aangekomen
partijen Amer-ikaansche katoén van den -nieuwen ,00gt zeer
slecht- van stapel zijn en ‘dat spinners wel betere katoen
-zullen -moeten koopen, als zij dezelfde kwaliteit garens
willen spinnen. Hoewel de regeeringsscha’bti-ng van den
Egyptischen oogst slechts 3.300.000 cantars -becl-raia,gt en deze
min-der is dan cie vorige -schattingen, zijn prijzen toch wat
fl-a-uwer in sympathie met Amerikaansche katoen.
De laatste bala.nsen van de ‘meeste epinnerijen, die Ame-
rikaan-sche katoen spinnen, zijn niet -gunstig, zoodat in.
meeste gevallen geen dividend fwordt betaald en er zelf-s
bij aandeel-houder-s op wordt aangedrongen om meer werk-
dadig kapitaal te verschaffen. In de laatste week is de
toestand voor spian-ers nog slechter geworden en de vrag,
zoowel voor binnenland als voor export, is verminderd,
zoo.dat de aandrang tot verkoopen- nog meer is toegenomen.
Het blijkt ook wel, dat de overkapi-tal-isatie
vsti
vele En-
gelsche spinnerijen -de concurrentie tegen de ap-innerjen op

9 November 1921

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

het Vastéland zeer moeilijk’ maakt.’ De export beperkt zich’
tot enkele verkoopen 30er en 40er ring voer Bonibay en
oenie kleine partijen voor Maidras en – China. In bundel-
garens is iets gedaan voor Glasgow en voor eenige ver-
verjen Ook voor garens voor de kantfabrieken bestaat iets
meer belangstelling en in 32/2 zijn verschillende partijen
–
uaai- Nottingham verkocht.
Het is moeilijk iets nieuws over de •d,oekniarkt te zeg
–
gen. Prijzen zijn vast, maar koopers hebben nog steeds
geen vertrouwen in ‘de markt. Indië zendt geen orders in
en schijnt voorloopig af te wachten, terwijl China wel koopt
maar ook niet van veel beteekenis. De algemeene stem-
nfiig is dan ook flauw en er ‘gaat slechts zeer weinig om.

26Oct. 2 Nov. Oost.
koersen.

250ct. 1 Nov.

Liverpoolnoteeringen.

T.T.opindiè.. ..
114

114
F.G.F. Sakellaridis 24,50 23.50 T.T. op Hongkong
2183/4
2/s
3/4

G.F. No. 1 Oomra

8,50 7,75 T.T.opShanghai .3/10+
3/10+

Noteering voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands).

7Nov. ‘2!
1Nov.’21
24 Oct.’21
8f’,To3,’20
7Nov. ’19

New York voor
M.iddling.

.
.
18,90e
18,75e
19,- c
20,45e
39,75e
New Orleans
voor Middling
18,25e
18,50e
18,25e
19,25e
40,50c
Liverjool voor
Fy Middling
12,51d1)
12,72d)
12,94
r)
16,39 d.
26,30 d
3)
5 Nov. ’21.
2)
29 Oct. ’21.
5)
22 Oct. ’21

Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaansche
havens.
(In duizencltallen balen).

t
Aug. ’21
Overeenkomslige perioden
lol
–
5 NOU.
’21
1920

1919

Ontvangsten Gulf Havens.
1693
1417
977
,,

Atlant. Havens
680 356 882
Uitvoerna,arGr.Brittannië
429
463 569
‘t Vasteland.
‘
I342
Japan ete…
3
687
598

Voorraden in duizendtallen
4Nov. ’21
5
Nov. ’20, 7 Nov. ’19

1569
1164
1600
1417 1200
1044
Arnerik. havens ……
…..

122
23
101
Binnenland ……….
…..
New York

…………….
453
323
435
New Orleans

………….
Lis’erpool

…………..
830
828
630

THEE.

(Opgave van den makelaar J. van Eek.)

Bericht van den afloop Theeveiling op 3 November 1921.

Aanbod in veiling bestond. uit:

Heden:
15403, 18912, 2014 kn. Java thee
2262

Sumatra thee
ex voorgaande veiling

Totaal. . 17665, 189/2, 20/4 kn. thee.

4 November ‘1920:
18076, 2014 ku. Java thee

223′

,, Sumatra thee

2834

,, ‘ex voorgaande vei.ling

Tôtaal …… 21133,20/4 kn. thee

‘Aanbod 1 Januarijd.totheden: idem 1920 idem 1919
–

14 veilingen 12 veilingen 12 veilingen.
Java thee

244102 kn. 199139 ku. 157366 kn.
Sumatrathee 21492 ..

13144 ,,

5576

Totaal ……….205594 kn. 202283 kn. 162942 kn
De veiling ‘had een kalm verloop, ‘biedingen werden vrij langzaam uitgebracht. Blaidthee: voor prima fijne thee met
veel geel was weinig vraag. Biedingen waren voor de mees-
te circa ’10 ets: lager, doch werd voor. dezen sterk’ verlaag-den prijs niet afgegeven. Goede en midden kwaliteit Oranje
Pecco’s liepen iets onregelmatig en bedongen taxatie tot
415
ets. daaronder. Midden kwaliteit Pecco en Peccö Sou-
chon brachten. gemiddeld % ets. minder op, met uitzon-
dering van enkele, zeer goed smakende Pecco’s en Pecco.
Souehon, welke werden verkocht tot taxadie en. 2
ft
3 ets.
daarboven.

“Ordinair blad vrijwel onveranderd. G’ebrokenthee.: prima
zeer mooi gebroken Oranje Pecco werd gedeeltelijk opge-houden, gedeeltelijk lager afgedaan. Prima en midden kwa.

liteit Gebroken Pecco’s en Gebroken Oranje Pecco’s hadden
een goede vraag, bedongen taxatie of meer, enkele werden zelfs vrij belangrijk ‘boven taxatie betaald. Gebroken thee,.
Fa.nnings en Düst, met zeer klein aanbod, werden tot vo-
rige prijzen verkocht. –
Witpunt: op de 20/4 kn., alle min

m
, of eer beschadigd,
werd geen bod uitgebracht. Volgende veiling zal plaats hebben op Donderdag 24 No-
ven’iber e.k., aanbo.d circa 18000 ku.

JAVA THEE.

(Opgave Pakhuismeestereu van de Thee.)

(Berleid tot 1/1 Kisten.)

–

Voorraad 30 September 1921 ……….17l.02

Sedert aangevoerd ……………….,.

1-
1
5.6
0
3

1-0.705
Sedert afgeleverd ………………….
80.1
‘8

Voorraad heden

. …………………………

Waarvan in de eerste hand………….76.319

Amsterdam, 31 October 1921.

–
‘

KOFFIE.

(Mededeeling van de Makelaars G. Duuring &
-Zoon,’
KoHl’
‘&
‘Witkamp en Leonard Jacobson’ &
Zonen).””

Noteeringen en voorraden

Rio

1

Santos
Dato

‘ .

Wisselkoers
Pet),

Prijs

OOTtOO

No, 7

Oorroa

No. 4

5 Nov. 1921 1.749000 12.450 29.000 15.500 8

29 Oct. .1921 1.753.000 1245fl 2.994.0ii6 15.400

8
1
/to
22

,,. 1921 1.711.000 12.400 2.948 000 15.2,00

“lio

5 Nov. 1920, 453.000 , 8.175 2.282.000 10.350 12
1
/2

Ontvangsten.

Rio

,

Sanlos
Data
Afgeloopen

Sedert

AfgeIoo pen

Sedert
week

1 Juli

week

1 Juli

S Nov. 1921….

‘77.0i0 1.662 000

122.000

3.142.000′
5 Nov. 1920… .

62.000 1.061.000

206.000 4.224.000

Statistiek der
.
firma G. Duuring & Zoon.

Zichtbare voorraad op 1 November 1921, in duizenden balen..

1921 1920 1919 ‘1918 1917

Voors’aad in Europa.. 1.747 2.036 2.416

942 2.938

(Brazilië ..

522

888

483

194

539
Stoomend
j

çOost-Indie.

40

–

60

7

7

u. kuropa !Ver. Staten

– – –

–

–

2.309
2.924
2.959
1.136
3.477,
Voorraad Ver. Staten
1.203 2.017
1.510
1.48,2
2.719.
Stoomend
(Brazilië ..
772
360
638
380
‘
‘

641,
naar

ç

iOost-Indië.
S S S
7
S
Ver.Staten

4.284
5:301
5.137 2.998
6.837′
Voorraad in Rio .. ..
1.744
420
478
895
567′
Santos..
2.882
‘

2.305 4.851
7.475
3.236
Bahia ..
40
27
28
61
67,

Totaal ……8.950

8.053 10.494 11:429 10.707
Op 1 October …….. 8991

7.982 10.418 ll.177. 10.163.

Op 1 Juli ……….8.700

6.750 10.336 ‘11.702

7.’7

RUBBER.

.

‘Gedurende de afgeloopen week was de markt niet ieer. lovendig en de prij4en liepen in den aarlvoug iets terug.
Later echter werd een betere vraag merkbaar zoowvl. voor,
standaard’ als voor bij’soorten. In het algettieen toonden
de prijzen echter weinig verandering.
De slotnoteeringen
od
de termijiiniarkt zijn:
einde voorafgaande week:
Prima Crêpe loco ……….54

c………..,Ö2’/i
t..’:
Jan./Haart , . , , 541/ ,…………55
Aprl Juni . . . . 56

, ………..- ,
Smoked Sheets loco ‘ ……..53

………… 52
Jan .IMaart – . , 64
1
12
,,

, ………..55
April!Juni

55
1
12 ,, , ……….
7 November 1921.

.De markt was deze week weder flauw gestemd. Consu-
menten koopen nog steeds zeer weinig, terwijl de aanvuereti,
in. Holland bijzonder groot Zijn. . – .. ………….

990

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

9 November 1921

De nôteeringen zijn:
Java

f.m.s. stoomend

………………
SpteinberINovember
..,,

3,-.
October/December
…,, 31,-
1’oveniLer/Jaiivari

,,
. .

,,

31,-
December/Februari

…,,
31
1
–
7 November 1921.

HIJIDEN.

Bericht an de firma Gri’sar & Co.
In de huidenmarkt is een stilstand i
–
ngstreden, aangezien
Europa zich door de maar altijd door dalende valuta vnu
Icoopen onthoudt.
In Noord-Amerika en Zuid-Amerika blijft de stemming
vast. Offertes van gezouten Frigoriiico’s en Salacléro’s -zijn
zonder verandering.
Voor droge Buenos Aires buiden zijn biedingen van
9Y,
d.
geweigerd.
De per S;S. ,,Rijndam” aangevoerde Columbia-huiden
werden tot geheimen prijs afgedaan.
1 n 1 a n d s cli e huiden: Flauw. Duitschland koopt
aildén huiden in eigen land, die, alhoewel bij iedere veiling
lioeger prijzen betaald worden, zich aanmerkelijk voor.deeli-
ger stellen dan flollandsehe huiiden; hetzelfde geldt voor
kalfsvellen, pinken en paardehuiden. –
L o o i s to f f e
ii:
Chopped Mimosa op aflading £ 9,13,
stoomende £ 10,—, Quebracho £ 24,— ft £ 25,—.
Rotterdam,. 5 November 1921.

METALEN.

–
IJZER EN STAAL.
Maandoverzichr,3
1
October 1921.
D u -1 t ccli land. De beslissing izake Opper-Silezië en.
de toedeeling aan Polen van een groot gedeelte van deze
provincie, blijkt hoe langer hoe meer voor Duitschland een
zware slag . te zijn met zeer -gröote gevolgen. Wat de- af
te stane gebieden voor Duitsehiand hebben beteekend, moge,
als een klein voorbeeld, daaruit blijken, dat ‘aan kolen.voor-
raden ca. 42y
2
-pOt. wordt ingeboet, terwijl bijna .de geheeie
zi-nkindustrie, welke in Opper-Silezië een groote rol speelt en
circa driekwart der geheele Duitsche zinkproductie uit-:
maakt, alsmede circa 27 pCI. der loodproductie is ver1ore
gegaan. – (
De vraag naar ijzerproducten bleef nog steeds zeer leven,
dig, in het bijzonder voor middeldikke en dunne platen en
lichte rails. De werken zijn echter voor eenige maanden
rijkelijk van werk voorzien en vele wenschen zelfs geeq
orders meer te accepteeren, terwijl de overige zeer lange
levertijden vragen. De prijzen gaan dientengevolge weder in
de hoogte, voor een groot gedeelte ook als gevolg van de
nieuwe kolenprijzen, de verhoogde bonen en de plaatsgehad
hebbende herziening der vrachttarieven. Van bijzonder
grooten invloed op de prijsv’orming is echter de a.ngstwek-
kende daling der markenkoers, met het oog op het betrekt
ken, van gro
ndstoffen uit het buitenland. .
Ook schrot werd zeer veel gevraagd en
–
naderen de prij,
zen reeds. die van het gefabriceerde. ijzer. Er wordt echter
zeer weinig aangeboden, zoodat verwacht mag wor.den, dat
de prijzen nog verder naar boven zullen gaan. In zware
rails is de bezetting slechts matig.
Buitenlandsche order3 werden in -geringer aantal gej
plaatst, ofschoon nog steeds belangrijke partijen werdefl
ondergebracht. Het verkrijgen van de noodige uitvoer ver-,
gunningen is moeilijker geworden; bovendien gaven d
voor het binnenland u-it te voeren orders de fabrieken
geen – aanleiding bijzonder veel aandacht aan exportzaken
te schenken, nede omdat de prijzen, ondanks den gestegen
buitenlandschen koers, niet veel winst af,wierpen.
De pijpen- en buizenfabrieken hebben veel orders te boek
staan en wordeh reeds langere levertijden gevraagd. Het
spreekt vanzelf, dat ook -hier de prijzen een stijgende ten
denz aantoonen.
Voor draad, onverschillig welke scort, worden ‘geen oi’der
meer geboekt, ofschoon -nog zeer veel wordt aangevraagd. Alle fabrieken zijn voor weken uitverkocht. De prijzen ste
gen, mede door den geclaaiden stand der mark, zeer be-
langrijk.

F r a n k r ii k. Ten gevolge van het feit, ‘dat de Duit-
sohe werken veelal te lange levertijden vragen, is menige,
buiteni-anidsehe bestelling, die anders in Duitschla.nd zou
zijn ondergebracht, aan de Fransche werken ten deel ge.
vallen. Er is dan ook eenf zekere mate van opleving waar
te neen, gepaard gaande met eenige stijging, der prjzen
daar ook de handelaars en verbruikers meer en meer ge-.
noodzaakt waren hunne ‘voorraden aan te vullen. Het’
grootste gedeelte der orders kon echter uit de aanwezige
voorraden worden afgewikkeld, ‘terwijl voor het restant de

productie der in bedrijf zijnde werken toereikend was;, zoo-
dat geen nieuwe ovens in werking behoefden te worden ge-,
stel-d. Het aanho.d van ruwijzer bleef nog steeds ‘de vraag
overtreffen.
B e 1 g i ë. De prijzen blijven tamelijk vast, terwijl. de
aanvragen, die weinig talrijk zijn, hoofclzakeijk van het
binnenland komen, daar de Belgische werken bij den uit-
voer moeite hebben, tegen de vreemde concurrentie te
strijden.
De Belgische producten blijven op een prijs aanmerkelijk
liooger dan die van de Lotharingsche en Groothertogdom-
melijke werken. Het gietijzer in het bijzonder blijft vast,
Eenige werken hebben het plan de ovens weder in wer-king te stellen, hoewel de aanvraag op het oogeablilk nog
iviet heel groot is.
Engeland en Amerika. In deze landen is de
toestand onveranderd gebleven en verwijzen wij naar ons
laatste overzicht. –

Loco-Noteeringen te Londen:

Data
Ijzer
Ccv.
K
Stan°d’rd
Tin
Lood Zink

7 Nov. 1921..
nom.
65.1716
158.10/-
2.151-
25.1716
31

Oct. 1921..
nom.
66.26
156.12/6
24.-/-
26.-!-
24

,,

1921..
oom.
66.216
158.216
24.216
26.51-
8 Nov.1920..
oom.
90.7
/
6
251.1716
35.151-
37.10,’-
20 Juli 1914.
6114
61.-!-
14.151-
19.-!-
2.101-

VERKEERS WEZEN.

SCHEEPVAART.

GRAAN.

–

Data

Pet,o
–

grad
Londen
Rdom

Ode3ia
1 Rotte,.
dom

1

All. Ku3t
1

Ver, Staten
San Lo,enzo

Rotte,.
,Bri,lol
Rotte,.
Enge.
dam
Kanaal
dam
land

31 0.-5 Nov. 1921
–

1
–
41_
41-
201-
201-
2449 Oct.

1921
–

1
–
411
41′ 18
1
9
1819
1-6 Nov.

1920
–

1
–
1316
1316
,

851-
851-
8
7
8 Nov.

1919
–
–
f75,-
1
)
816
2
)
1851-
651_2)
Juli

1914
11 d.
.1
713
1111
‘1
1111
‘I
121-
121-

KOLEN.

Ca,d1ff

1
Ooik. Engdand

Dato

La

t Bo,.

G

Plato
Rotte
1
,. I
enua
Gothen-

dcoux

Said

Rivier I dom

burg

31 0.-s N. 1921
716
13/-
151-
2l-
516
81
3

24-29 Oct. 1921
7!9
131-
J5/-
22/-
613
89
1-6’Nov. 1920
251-
–
301-
3716
40/-
–
–
3-8 Nov. 1919
5216
751-
‘701-
501-
fl0,-
Kr. 45
Juli

1914
Ir. 7,—
71-
713
1418
312
4/-

1
)
Per ton stukgoed.
‘)
Voor Britsche -schepen.
Graan Pet,og,ad per quarter
von 496 11,3. zwaar. Ode33a per unit Ver.
Staten
pci quarie, von 480 lbs. zwaar.
Overige noteertngen’per ton
van 1015 K.G.

–

RIJN VAART.

Week van 24 October tot 5 November 1921.
Ook in de afgeloopen week was voldoénde scheepsruimte
voorihan-den en was de vraag gering. Van Rotterdam naar
de Ruhrhavens werd bijna uitsluitend tegen daghuur be-
vracht en deze varieerde tusschen 44 en 3 cents per ton
per dag.
Het sleeploon Rotterdam—Ruhrthavens werd genoteerd met het 60105 cents tarief.
Van de Ruhr naar den Bovenrijn (Maina/Manin’heim)
werd scheepsruimte tegen M.k. 1,— per da,gton. aangenomen,
terwijl het sleeploon Ruhr-Mannheim M.k. 50/52,— per ‘last –
bedroeg.
Doordat van de Ruhrhavens naar Rotterdam veel seheeps-
ruimte voorhanden was, is de vracht voor exportkolen in
de afgeloopen week aanmerkelijk gedaald; terwijl deze be-
gin der weok nog met
f
1,25 per ton met. Vrij sleepen ge-
noteerd was, was de noteering einde der -week 50 cents per
ton met vrij sleepen.

In -den waterstand van den Rijn was “tot dusverre nog
niet veel verbetering merkbaar; Cauber Pegel inoteerde einde
der week Mtr. 0,65. Door den overvloedigen neerslag der
laatste dagen zal waarschijnlijk spoedig een verbetering te
constateeren. zijn. – ‘ – – , ‘ , – .- : . – , – –