Ingezonden
Si nous etions raisonables
DRS. A. G. JACOBS
In ESB van 3 juni jl. werd mijn aandacht getrokken door de stellingen van de
heer J. E. Andriessen onder de titel ,,Si
j’etais roi….”. Wie zou geen koning willen zijn en dan tien wensen, zo grillig als
gelukkig alleen in sprookjes voorkomen,
mogen doen? Tien wensen is veel, kennelijk ook voor een koning, want de laatste
twee wensen, en met name wens 9, zijn zo
vergezocht, dat ik mij moeilij k kan indenken dat een echte koning die zelf verzint.
Hij moet zich in deze haast wel door een
oud-professor doctor hebben laten voorlichten die het contact met de werkelijkheid in het koninkrijk wat uit het oog
heeft verloren. Want groeien in onze economic voor de banken en verzekeringsmaatschappijen de bomen werkelijk tot
in de hemel, zoals de heer Andriessen
stelt? De beste methode 1) om de winstgevendheid van een onderneming te
meten is om de netto winst in een jaar te
laten relateren aan het in dat jaar gemiddelde werkzame eigen vermogen. Dit
eigen vermogen is voornamelijk gevormd door winstinhouding maar, vooral bij banken en verzekeringsmaatschappijen, ook door veelvuldige emissies.
Hoe liggen deze cijfers in het toekomstige koninkrijk van de heer Andriessen?
Wat de banken betreft heb ik mij beperkt
tot de Rabobank en de drie grote ter
beurze genoteerde banken. Bij de verzekeringsmaatschappijen zijn de vijf
ter beurze genoteerde ondernemingen
genomen (zie de label).
Duidelijk blijkt dat de bomen beslist
niet tot in de hemel zijn gegroeid. Percentages van 11,5 a 12,5 geven slechts een beloning voor het dragen van ondernemingsrisico die nauwelijks boven het rendement
op staatsleningen uitgaat. De vermogensaanwasdelingsregeling sprak slechts
over overwinst indien het eigen vermogen een vergoeding had opgebracht die
gelijk was aan het effectief rendement op
staatsobligaties vermeerderd met twee
procentpunten voor risicodekking. Het
Financieele Dagblad2) noemde deze risicodekking mager. Bij de huidige rentestand zou deze vergoeding ca. 14%moeten
bedragen, zodat bij slechts 3 van de 8
genoemde ondernemingen van overwinst
gesproken kan worden, terwijl het gemiddelde van de banken en van de verzekeringsmaatschappijen (resp. 11,7% en
13,5%) onder de 14% blijft.
Een goed vorst kijkt ook naarde situatie in andere landen, b.v. naarde VS, waar
het bedrijfsleven heel wat gezonder is dan
inonsland. Per ultimo 1980goldvooreen
respresentatieve selectie van 18 banken
1) N. Levine, Financial analyst’s handbook,
biz. 622.
2) Het Financieele Dagblad, 8-10 mei 1976.
Tabel. Netto winst, eigen vermogen en netto winst als percentage van het gemiddeld
eigen vermogen van de grootste banken en verzekeringsmaatschappijen
Netto winst
1980
Eigen vermogen
1979
1980
gem.
……
309
2.269
N M B ………………… ……
Rabo …………………. ……
183
373
942
1.141
139
42
9.128
10.377
……
……
442
246
717
513
867
792
2.420
4.606
5.489
5.048
nettowinst als
percentage van het
gemiddeld eigen
vermogen
13.0
2.493
……
98
679
3.831
9.7
9.754
1.098
11,7
12,7
0 O
16,9
12,4
13,5
637
een percentage van 16 3) en voor21 verzekeringsmaatschappijen een percentage
verschaffers van leenkapitaal, waaraan
in veel gevallen een risico niet ontzegd
van 16,5 4).
kan worden) en de verzekeringsmaat-
Maar er is meer. De heer Andriessen
klaagt in wens 9 dat er in Nederland een
tekort is aan risicodragend vermogen
(,,terwijl de Industrie/ bouw te lijden heeft
van slechte balansverhoudingen”) en de
schappijen (belangrijke aanbrengers van
spaargelden) zou aantasten.
Ik ben de koning te rijk dat de heer
Andriessen geen koning kraait, hoewel
gezegd kan worden dat zijn methoden om
de economische problemen op te lossen
geringe spaarzin van de bevolking (,,de
nationale besparingen daalden van 20%
A. G.Jacobs
bij de Nederlandse onderdanen in het
zou natuurlijk volledig achter de koninklijke koets worden gespannen als je die
problemen zou willen oplossen door de
algemeen goed liggen. In dit land worden
de verschillen tussen twee categorieen
vaak opgelost door de beste van de twee
naar beneden te drukken in plaats van de
rentabiliteit van de banken (belangrijke
slechtste te verheffen. Dat laatste is wat
in 1970 tot rond 12% in 1980″). Hetpaard
wij nodig hebben: een verbetering van de
rentabiliteit van de bedrijven die slecht
gaan en niet een vermindering van de
rentabiliteit van de bedrijven die (nog)
goed gaan.
3) Bache, Bank stocks: first quarter review
and 1981 outlook, 7 mei 1981, biz. 2.
4) Goldman Sachs, The proporty-casualty
insurance industry, 13 maart 1981, biz. 31.