Jolanda Hessels
Onderzoeker EIM
Alan Muller betoogt dat er eigenlijk geen
sprake is van echte mondialisering. Proximiteit
speelt nog steeds een belangrijke rol in de
internationaliseringsstrategie van bedrijven
en de activiteiten van de meest internationale
bedrijven zijn vaak nog sterk geconcentreerd
in de thuisregio. Ook is clustervorming om
redenen van optimale kennisuitwisseling toch
vooral een lokaal verschijnsel, waardoor uiteindelijk het belang van internationale netwerken
beperkt is. In het artikel wordt gesuggereerd
dat er een grens is aan de internationalisering
van bedrijven, aangezien de internationaliseringsgraad van de meest internationale
bedrijven stabiel lijkt te blijven. Wel wordt
gesteld dat er een toename is van internationalisering van bedrijven die voorheen op de
thuismarkt gericht waren. Hoewel het artikel
zich in deze analyse beperkt tot het bespreken
van de internationalisering van de grootste en
meest internationale bedrijven, zou er in deze
discussie ook aandacht moeten zijn voor de
toenemende internationale betrokkenheid van
kleinere en nieuwe bedrijven, immers het leeuwendeel van het bedrijfsleven. Enerzijds zijn
de barrières voor internationalisering voor deze
spelers afgenomen en de transactiekosten
van het internationaal zakendoen verminderd
door de wereldwijde reductie van handels- en
investeringsbarrières en door de technologische ontwikkelingen, onder andere op het
gebied van ICT. Anderzijds is in een economie
waarin kennis steeds belangrijker is, de rol van
dienstenbedrijven, die vaak kleinschalig zijn,
van een steeds groter belang en ontstaan internationale niches waar juist kleine en nieuwe
bedrijven goed op in kunnen spelen.
Mondialisering moet daarom misschien niet
zozeer gezocht worden in een verdergaande
internationale of wereldwijde betrokkenheid
van een bepaalde groep spelers, maar meer
in een economie waarin steeds meer actoren,
inclusief kleinere en nieuwe bedrijven, volop
reactie
Reactie op: Kentering in het denken
over mondiale strategieën
deelnemen in internationale markten. Als, ondanks het gegeven dat er mogelijk grenzen zijn
aan internationalisering op bedrijfsniveau en
proximiteit van belang blijft, wel steeds meer
actoren internationaal actief zijn of worden
dan zal dit uiteindelijk leiden tot een meer
internationale economie waarin niet alleen de
grootste bedrijven belangrijke dragers zijn van
globalisering. Bovendien, als meer bedrijven
internationaliseren zal dit naar verwachting
een positieve druk uitoefenen op nog niet geïnternationaliseerde bedrijven om buitenlandse
activiteiten te gaan ontplooien. Onderzoek
suggereert dat bedrijven eerder geneigd zijn
om te internationaliseren als ze worden blootgesteld aan internationalisering van andere
economische actoren in hun directe omgeving, waarbij ze bijvoorbeeld via commerciële
relaties gebruik kunnen maken van kennis van
internationaal actieve bedrijven over specifieke
buitenlandse markten of van bestaande distributie- of marketingkanalen van reeds internationaal actieve bedrijven. Kortom, er lijkt eerder
sprake te zijn van een verbreding dan van een
verdieping van internationalisering.
Aan het einde van het artikel wordt gesteld
dat er meer aandacht zou moeten zijn voor
Nederland als kenniscentrum, waarbij de overheid wordt aangespoord om in te zetten op het
scheppen van een klimaat dat hoogwaardige
clustervorming bevordert. De auteur suggereert terecht dat het belangrijk is om hier nationaal op in te zetten, omdat bevindingen laten
zien dat kennisuitwisseling en spillovers vooral
plaatsvinden op lokaal niveau. Ook suggereert
de auteur dat de inheemse arbeidsmarkt beter
zou moeten voldoen aan de vraag naar hoogopgeleide technici. Hier kan aan toegevoegd
worden dat het aantrekken van kenniswerkers
uit het buitenland een evenzo belangrijke
oplossing kan zijn, zeker op de korte termijn,
aangezien het gaat om personeel dat in
Nederland voorlopig niet voorhanden zal zijn.
ESB
juli 2007
53