Een lange Haagse traditie: de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wordt op het matje geroepen door een streng kijkende minister van Financiën. Waarom stijgen de zorgkosten nou weer? En wat moeten we nu? De zorgminister kijkt schuldbewust, maar weet zelden het antwoord op de hoe-nu-verder-vraag
De zorg is de enige post op de begroting die de neiging heeft zich als zelfrijzend bakmeel te gedragen. Paradoxaal genoeg is dat niet per se slecht nieuws. We willen meer, we kunnen meer, en we leven langer. Het is een teken van welvaart dat we bereid zijn om meer aan zorg te betalen, en dat we daardoor langer en in betere gezondheid leven.
Pomp (2010) becijferde – met de nodige begrijpelijke voorbehouden – dat de gemiddelde Nederlander gedurende zijn hele leven weliswaar 340.000 euro aan zorg kost, maar daarbij ook minstens 450.000 euro oplevert. Op de beurs krijgt u dit rendement niet, ook zonder corona.
Maar we moeten toch wat – elke euro meer voor de zorg is een euro minder voor iets anders. Het liefst willen we niet lomp bezuinigen, want dat gaat vaak ten koste van kwaliteit of toegang. Ik geef u hierbij mijn top 5 van slimmere kostenbeheersers.
Als eerste is er de instroom in het basispakket. Nederland kent een solidair systeem met een breed basispakket. Dat is een groot goed, maar is het niet onnodig breed? Nieuwe extramurale en dure geneesmiddelen moeten aan allerlei stringente criteria voldoen – waaronder kosteneffectiviteit – om tot het pakket te worden toegelaten, maar medische hulpmiddelen en technologie worden vaak achteloos het pakket ingefietst. Hier valt flinke winst te behalen.
Op twee staan de overbodige verrichtingen in het huidige pakket. Al jaren is bekend dat er veel onnodige verrichtingen worden gedaan in de zorg (zoals amandelen knippen) en dat de praktijkvariatie ongezond groot is. Alleen verandert er nog niet zo veel. Iemand moet een keer op een knop drukken om alarm te slaan, anders blijft het bij goede bedoelingen. Zorgverzekeraar VGZ doet dat. De partijen van het hoofdlijnenakkoord hebben zich, met hun programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik nu gecommitteerd om er werk van te maken (ZE&GG, 2020). Op de implementatieagenda staan ruim honderd onderwerpen over gepast gebruik die geïmplementeerd kunnen worden. Nu maar hopen dat dit een keer lukt, want de winst zal dan groot zijn.
Op drie staat vereenvoudiging van de financiering, want de financiering van ziekenhuizen is veel te complex. Dat is vervelend voor de motivatie van medewerkers en het verspilt ook veel geld. Zorgverzekeraars, ziekenhuizen en toezichthouders moeten veel mensen aannemen om te zorgen dat het systeem nog een beetje blijft draaien. Vereenvoudiging scheelt niet alleen onnodig papierwerk. Ook dalen de juridische kosten, verminderen de financiële gevolgen van het maken van fouten, komen instellingen minder vaak onnodig in de financiële problemen en stijgt de arbeidsproductiviteit.
Als vierde is er het medische model. Artsen en verpleegkundigen zijn opgeleid om mensen beter te maken. Veel situaties (chronische ziekten, ouderdomsziekten, chronische vermoeidheid of pijn) vragen om een benadering die afwijkt van het medische standaardmodel. Psychologische aanpassing in de sociale context speelt bij de doelgroep een veel grotere rol. Daar is weliswaar steeds meer over bekend, maar dat is nog lang niet altijd staande praktijk. De sociale context belangrijker maken en het medische model naar de achtergrond schuiven levert een prettige zak geld op, omdat het overbodige behandelingen en medicalisering vermindert.
Tot slot is er de leefstijl. Al jaren roept iedereen dat ‘preventie’ het toverwoord is. Het probleem is alleen dat het voor de doelgroep, voor wie preventie het meeste oplevert, vaak bijzonder moeilijk is om een gezonde leefstijl aan te nemen. Vraag een bijstandsmoeder om minder te roken of gezonder te eten, en je weet dat dit niet vanzelfsprekend zal gaan. En dat ligt niet aan onwil, want het is soms echt lastig.
Gelukkig zijn er nieuwe methoden en technieken voorhanden om deze mensen gericht te ondersteunen. Want door gebruik van e-health-technologie en creatieve vormen van beloningen kan ook de moeilijke doelgroep bereikt worden. We zijn er nog lang niet, maar het is op het gebied van leefstijl wel the only show in town.
Dit zijn allemaal slimmere vormen van kostenbeheersing dan lompe bezuinigingen: niemand wordt geschaad door het verantwoord verkleinen van het basispakket en het verminderen van onnodige verrichtingen. En van een vereenvoudiging van de financiering wordt iedereen blij. Maar helemaal blij worden we pas als het terugdringen van het medische model en het verbeteren van de leefstijl niet alleen geld oplevert, maar ook gezondheids- en welvaartswinst.
Rest de vraag: waarom zijn deze mooie plannen niet al ‘gisteren’ uitgerold? Misschien zit daar wel de grootste barrière. In vrijwel alle gevallen zou dit politieke moed en institutionele vernieuwing vergen, en zou het niet zelden ook tegen gevestigde belangen indruisen. Een mooi klusje dus voor de volgende minister(s) van Volksgezondheid.
Literatuur
Pomp, M. (2010) Een beter Nederland: de gouden eieren van de gezondheidszorg. Amsterdam: Balans.
ZE&GG (2020) Implementatieagenda gepast gebruik. Zorgevaluatie en Gepast Gebruik. Te vinden op www.zorgevaluatiegepastgebruik.nl.
Auteur
Categorieën
3 reacties
Bij deze een bijdrage van een econoom.
Een econoom die gemakshalve een volledige beroepsgroep neerzet als profiteurs en machtsmisbruikers ( ‘ het medisch model‘ ) .
Een econoom die vervolgens zelf aan geen enkele gedragscode hoeft te voldoen;
En binnen zijn beroepsgroep geen enkele verantwoordelijkheid af hoeft te leggen.
( Een econoom waarvan vakbroeders overigens klagen over het ijdelheidsgehalte van hun collega’s. Maar dat terzijde. )
Een econoom die in het openbaar klaagt over de gevolgen van zijn eigen show;
En wel naar eigen zeggen ‘ the only show in town‘ :
- ‘ te weinig aandacht voor preventie‘;
- te veel aandacht voor productie in de zorg ( amandelen knippen) ;
- een te breed basispakket ( medische hulpmiddelen en technologie) .
- een te complexe financiering.
Mijnheer Canoy huilt dus krokodillentranen over de gevolgen van zijn eigen adviezen. En dat is vreemd.
Een econoom die stelt, zonder bron, dat bijstandsmoeders ( die volgens hem te veel roken en te slecht eten) wel geholpen zullen worden met e-health?
Een econoom die er niet voor terugdeinst om critici op Social Media ad-hominem te beantwoorden in geval van onwelgevallige bijdragen:
1 'Die zorgfondies ' ,als het gaat om voorstanders van het Nationaal Zorgfonds. ( Het NZF trouwens over het basispakket:
https://nationaalzorgfonds.nl/vragen )
Of :
2 'Die haathuisarts‘ als het gaat om een kritische huisarts, die zijn oppervlakkige en niet-onderbouwde bijdragen kritisch bevraagt. .
Een econoom die zelf eenzijdig de bandbreedte van de discussie bepaalt.
Gewoon, omdat het kan.
De nieuwe kleren van de keizer, eenzijdig en zonder tegenspraak opgedrongen; mijnheer Canoy vindt zijn kleren namelijk opnieuw ‘ the only show in town‘ , en hij declareert dat met veel borstgeroffel.
Het maakt allemaal een vreemde indruk.
De heer Canoy maakt niet duidelijk waarom economen een dergelijk belangrijke invloed hebben op elementaire beslissingen in Nederland.
De tijd van ' ik vind dat' is namelijk al lang voorbij.
Behalve voor deze professor blijkbaar.
Enkele kritische kanttekeningen
Mbt "Vraag een bijstandsmoeder om minder te roken of gezonder te eten, en je weet dat dit niet vanzelfsprekend zal gaan. "
En bespaart dit ook daadwerkelijk geld? Wie stopt met roken, leeft langer en krijgt op een gegeven moment een andere (dure) ziekte. Voor de goede orde; het is belangrijk om te stoppen met roken, maar het is de vraag of het geld bespaart.
Mbt "Op twee staan de overbodige verrichtingen in het huidige pakket. Al jaren is bekend dat er veel onnodige verrichtingen worden gedaan in de zorg (zoals amandelen knippen)"
Hoeveel winst valt hier werkelijk te behalen? Overbodig amandelen knippen is weliswaar heel zichtbaar, maar is het ook een grote kostenpost? Kijk eerst eens waar de grote uitgaven zitten.
Ter vergelijking; Mensen komen graag met allerhande voorstellen voor efficiëntere huisartsenzorg. Die huisartsenzorg kost echter in de orde van 2-3 miljard; een schijntje op het totale zorgbudget; praten over goedkopere huisartsenzorg kost misschien wel meer aan vergaderuren dan het oplevert. In sommige gevallen lijken zulke bezuinigingen zelfs penny-wise pound-foolish (door vertraagde diagnose)
Eens met de roep om slimmere kostenbeheersing in de zorg; inderdaad weg van botte bezuinigingen. Maar er is een ding wat ik mis: stoppen met de marktwerking in de zorg en stoppen met maatschappen in ziekenhuizen. Of het moet zijn dat dit onder de uitwerking van punt 3 "vereenvoudiging van de financiering" begrepen kan worden.
Ik ben niet tegen verzakelijking in die zin dat elke aanbieder van zorg behoort te weten waar zijn kosten en opbrengsten (in de meest brede zin van het woord) liggen. Maar hoe kun je nu verwachten dat bijvoorbeeld preventie tot iets zinnigs leidt, als je vervolgens ziekenhuizen (en artsen) betaalt op basis van de hoeveelheid productie. Dus stoppen met marktwerking en alle artsen gewoon in loondienst.
Op het ogenblik met het weer opstarten van de ziekenhuiszorg na(?) covid-19 is goed te zien wat een verwrongen situatie die marktwerking oplevert. ZBC's staan te trappelen om het stuwmeer aan zorg weg te werken (ja dat snap ik, want: meer omzet), ziekenhuizen krijgen voorschotten vanwege wegvallen van omzet, maar deze moet worden terugbetaald. Dus ziekenhuizen staan NIET te trappelen om omzet te laten "weglekken" naar ZBC's; gevolg een niet volledige bezetting van alle beschikbare capaciteit en dus moet de patient langer wachten op (een essentiële?) behandeling. Stop nou eens met die onzin van marktwerking in de zorg!! De zorg is geen markt; als ik (of een van mijn dierbaren) ziek wordt dan wil ik gewoon de best mogelijke zorg. Ik ga dan niet op zoek naar de best mogelijke deal, zoals ik wel doe als ik een auto koop of een paar schoenen.