Groei
tern pert,
inflatie
daalt
Amerikaanse inflatie daalt
De Amerikaanse inflatie ontwikkelt
zich momenteel gunstig. In juli lagen
de consumentenprijzen 2,8% hoger
dan een jaar geleden. De voorgaande
maand was dit verschil nog 3,0%. De
stijging van de producentenprijzen is
eveneens beperkt: in juli lag het niveau 1,8% boven dat van een jaar terug, tegenover 2,1% in juni. In juni
en juli bleef de wijziging in de Amerikaanse industriele produktie beperkt
tot respectievelijk -0,1% en 0,1%, hetgeen een indicatie is dat de economische groei nog steeds als zeer gematigd moet worden betiteld. De
bezettingsgraad bedroeg in juli
83,4%, dat is duidelijk onder het kriti-
belangrijkste Amerikaanse handelspartner, Canada, bedroeg $ 1,7 mrd
en dat met Mexico $ 1,6 mrd. Vanuit
Japan werd inmiddels bericht dat het
handelstekort van de Verenigde Staten met Japan in juli is gedaald tot $
3,9 mrd. De Amerikaanse Kamer van
Koophandel verwacht over heel 1995
een handelstekort van $ 180 mrd. In
het eerste halfjaar steeg het tekort
reeds van $ 50 tot $ 64 mrd.
Met het Amerikaanse begrotingstekort lijkt het beter te gaan. Werd in
juli vorig jaar nog een tekort van $ 33
mrd geregistreerd, dit jaar kwam dit
maandtekort uit op $ 14 mrd. In de
eerste tien maanden van het huidige
begrotingsjaar, dat op 30 September
eindigt, bedraagt het tekort nu S 137
mrd, aanzienlijk minder dan het tekort van een jaar eerder ter grootte
van $ 183 mrd. Over het hele voorgaande begrotingsjaar bedroeg het
Amerikaanse federate tekort $ 203
mrd. Voor het hele lopende jaar
wordt nu door het begrotingsbureau
van het Congres gerekend op een tekort in de orde van $ 160 miljard; de
ramingen van het Witte Huis komen
overigens hoger uit. Voor volgend
jaar wordt echter weer een stijging
voorzien naar $ 189 mrd, met name
als gevolg van hogere uitgaven in de
gezondheidszorg. Vanuit de politick
bestaat evenwel de wil om het tekort
drastisch verder te beperken, al verschillen de inzichten over de manier
waarop de tekortreductie moet worden gerealiseerd.
Hoop op lagere yenkoers
sche niveau van 85%, waarboven het
risico van inflatie wordt geacht toe te
nemen. Al met al een redelijk stabiel
beeld.
Met de terugdringing van het Amerikaanse handelsbalanstekort wil het
nog steeds niet vlotten. Het tekort
over juni kwam uit op $ 11,3 mrd. Zowel de import als de export liepen terug. Voor de derde maand in successie daalde het tekort met Japan, nu
tot $ 5,3 mrd. De tekorten met China
en Europa stegen tot resp. $ 3 mrd en
$ 1,6 mrd. Het handelstekort met de
Aan het valutafront viel het krachtige
koersherstel voor de Amerikaanse
dollar op. Het herstel werd vooral ingegeven door de versterking ten opzichte van de Japanse yen. Nadat het
er nog maar kort tevoren op had geleken dat de waarde van de dollar onder 80 yen zou dalen, tipte de koers
even aan het 99-niveau voor een dollar. Nadat een renteverlaging door de
Bank of Japan en stimulerende maatregelen door de Japanse regering eerder de koersstijging van de yen tot
een halt hadden geroepen, leidde het
verruimen van de mogelijkheden
voor Japanse instituten om in het buitenland te investeren tot een verzwakking van de yenkoers. Vervolgens ondersteunden de centrale banken van
de Verenigde Staten en Duitsland de
interventies door de Bank of Japan.
Met name dit bracht een scherp her-
stel van de dollar ten opzichte van de
yen teweeg, vooral ook doordat de
interventies zeer goed waren getimed, namelijk net nadat bekend was
geworden dat het politick zo gevoelige handelsoverschot van Japan met
de Verenigde Staten in juni verrassend was gedaald. Ook ten opzichte
van de Europese valuta’s liep de dollar in korte tijd snel op.
De Japanse index of leading indicators Het in juni een scherpe terugval
zien tot 9 (op een schaal van 100
waarvan het 50-niveau de scheiding
aangeeft tussen een verwachte groei
en krimp), tegen 17 een maand eerder. Wederom lijkt daarmee een conjunctureel herstel in Japan in de kiem
gesmoord, al wijst de Japanse centrale bank in haar jongste maandrapport
op lichtpuntjes zoals het aantrekken
van de bedrijfsinvesteringen. De
hoop lijkt nu gevestigd op de sinds
kort lagere yenkoers, die het leven
van de Japanse exporteurs wat moet
vergemakkelijken. De exportindustrie
heeft zijn prijzen eerder scherp moeten verlagen, ten einde de export op
gang te houden. In juli lag het gemiddelde exportprijsniveau 3,8% onder
dat van een jaar geleden. Gemiddeld
daalden de groothandelsprijzen in Japan met 1,4%.
Verdere afkoeling van Britse
economic
De Britse economic is in het tweede
kwartaal met 0,5% gegroeid, tegenover een aanvankelijk ge’indiceerde
0,6%. Het bbp lag in het tweede
kwartaal 2,8% hoger dan een jaar geleden; in het eerste kwartaal was dit
nog 3,8%. Vooral de buitenlandse
handel is debet aan de groeivertraging. De importgroei versnelt, terwijl
de export moeizamer verloopt. De
voorraden bij het bedrijfsleven liepen
in het tweede kwartaal scherp op.
Het afbouwen van deze voorraden
kan de groei in het lopende kwartaal
negatief beinvloeden. De consumentenbestedingen ontwikkelden zich in
het tweede trimester overigens beter
dan in het eerste kwartaal.
Aan het inflatiefront stegen de producentenprijzen in juli sneller dan de
laatste vier jaar is voorgekomen. De
consumentenprijzen lagen in juli echter onverwacht 0,5% lager dan de
voorgaande maand. Het jaarcijfer
bleef constant op 3,5%. De ‘onderliggende’ inflatie (exclusief hypotheekbetalingen) bleef stabiel op 2,8%. De
trendmatige stijging van de lonen
blijft de laatste maanden beperkt tot
3,5%, zodat bij een aanhoudende pro
duktiviteitsstijging de kostenstijgingen beperkt kunnen blijven. Het aantal werklozen toonde in juli voor het
jongste Duitse geldgroeicijfers. Een
paar dagen voor de Bundesbankvergadering was namelijk bekend geworden dat de geldgroei van juni op juli
bij een voor dit jaar nagestreefde
de de private sector in de Verenigde
Staten maar liefst 31 miljoen banen.
De werkloosheid in de Verenigde
Staten ligt structured lager dan in de
Europese Unie. In Japan stijgt het
eerst in twee jaar tijd een lichte stijging; het werkloosheidspercentage
groei van 4% tot 6%. Tevens zal een
werkloosheidscijfer de laatste jaren
rol hebben gespeeld dat ook de inflatiecijfers een neerwaartse trend laten
zien, terwijl de berichten over de economische ontwikkeling weinig aanleiding geven om te veronderstellen dat
deze dalende inflatietrend binnen
gestaag, maar de circa 3% waarvan
officieel sprake is is moeilijk vergelijkbaar met de cijfers die andere landen
hanteren. Enkele landen uitgezonderd, is in Europa nog nauwelijks
sprake van een ombuiging van de stijgende trend in de werkloosheid, die
bleef evenwel staan op 8,3%.
Duitse signalen worden
somberder
De berichten uit Duitsland worden
de laatste tijd duidelijk minder goed.
was afgenomen van 0,4% naar -0,4%,
korte tijd in zijn tegendeel zal omslaan.
Het vertrouwen bij Duitse onderne-
mers is in juli blijkens een onderzoek
van het IFO-instituut gedaald tot het
laagste niveau in vijftien maanden.
Daarnaast werd bekend dat de orderontvangst in de Westduitse verwerkende industrie in juni ten opzichte
van de voorgaande maand is gedaald
met 1,7%. De detailhandelsverkopen
namen in juni af met 3% ten opzichte
van een jaar geleden. Aan het inflatiefront zijn de ontwikkelingen wel naar
wens. De producentenprijzen daalden van juni op juli met 0,1%, waardoor het jaarcijfer afnam van 2,1%
naar 1,9%. Voor de consumentenprijzen wijzen de eerste deelstaatcijfers
voor augustus eveneens op een verdere afneming van het inflatietempo.
Nederland
Voor het eerst sinds eind maart heeft
de Bundesbank een nieuwe verla-
In eigen land toont de inflatie een
nog minstens zo gunstige ontwikkeling. Het julicijfer kwam uit op 1,8%,
tegen 2,1% een maand eerder. De detailhandelsomzetten ontwikkelden
zich in mei en juni – met een groei
van respectievelijk 3,1% en 4,2% – relatief goed. Ten gevolge van de zwakkere voorgaande maanden bleef de
groei over het eerste halfjaar overigens beperkt tot 1,8%, vooral dankzij
de toename van de bestedingen aan
voedings- en genotmiddelen. De hete
maanden juli en augustus lijken de
detailhandelsverkopen overigens niet
ongemoeid te hebben gelaten, zodat
de consumentenbestedingen zich in
deze periode waarschijnlijk zwak ontwikkelen. Beter vergaat het de Nederlandse industrie. De omzetgroei van
ging van de officiele rentetarieven
gemiddeld bijna 11% bedraagt en
daarmee het dubbele is van het percentage in de Verenigde Staten. Twee
jaar geleden publiceerde de Europese Unie nog een ‘white paper’ die uitging van het creeren van 15 miljoen
nieuwe banen tot het jaar 2000. In
werkelijkheid zijn sedert 1991 6 miljoen banen verloren gegaan, hetgeen
de werkloosheid met 4 procentpunten heeft opgedreven. Ondanks de
aantrekkende economic gingen sedert de jaren dertig nimmer zoveel
banen verloren. De EU telt nu 18 miljoen werklozen. De Europese Commissie heeft de werkloosheid daarom
6% in juni (ten opzichte van dezelfde
doorgevoerd. Het disconto staat nu
op 3,5% (was 4,0%), terwijl de Lombardrente is verlaagd naar 5,5% (was
6,0%). In de aan het besluit voorafgaande paar weken had de Duitse
centrale bank al de reporente in twee
stappen laten zakken van 4,50% naar
4,39%. De rentestap van de Bundesbank werd in verschillende landen
nagevolgd, waaronder naast Oostenrijk, Belgie en Denemarken natuurlijk
ook Nederland. Bij ons werd de voorschotrente verlaagd van 3,75% naar
3,50%, terwijl de beleningsrente, die
al was verlaagd van 4,1% naar 4,0%,
neerwaarts werd bijgesteld naar 3,9%.
De beleningsrente alsmede de tarieven op de Nederlandse geldmarkt
bevinden zich daarmee nog altijd aanzienlijk onder die in Duitsland, hetgeen zijn oorzaak vindt in de ijzersterke positie die de gulden op de
valutamarkt inneemt.
De Bundesbank motiveerde haar
besluit met een verwijzing naar de
Over de afgelopen twintig jaar creeer-
maand vorig jaar) lag weliswaar fors
onder de 13% die in mei werd gerealiseerd, maar dit laatste cijfer lijkt geflatteerd ten gevolge van een verschuiving uit april, toen de groei
slechts 2% bedroeg. De Nederlandse
Bundesbank verlaagt de rente
ESB 30-8-1995
bovenaan de agenda geplaatst en wil
pogen door een gemeenschappelijk
beleid de werkloosheid structured
aan te passen, temeer daar het risico
dreigt dat de landen hun problemen
ten koste van de ander trachten op te
lessen.
export houdt zich, gegeven de harde
gulden, nog altijd erg goed. Het Nederlandse bedrijfsleven exporteerde
in de eerste vijf maanden van dit jaar
voor/ 128,6 mrd, 11,1% meer dan
een jaar geleden. De invoer steeg
met 10,6%, waardoor het handelsoverschot 16,2% steeg tot / 13,5 mrd.
Werkloosheid bovenaan
Europese agenda
Het herstel dat de wereldeconomie
heeft doorgemaakt werkt op sterk
uiteenlopende wijze door in de werkloosheidscijfers. De aanvankelijke
stijging van de werkloosheid in de
Verenigde Staten in de jaren negentig
is inmiddels geheel teniet gedaan.
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot