Figuur 2. Orderpositie Industrie
sr
Algemeen
De meeste van de in de in het CBSConjunctuurbericht opgenomen indicatoren bevestigen het beeld van een
gunstige economische ontwikkeling.
De groei van het bruto binnenlands
produkt zet in de eerste helft van dit
jaar door. In het eerste trimester nemen de bruto investeringen in vaste
activa sterk toe terwijl ook de uitvoer
het goed doet. De produktie van de
industrie laat een stabiele groei zien;
in de eerste helft van dit jaar komt de
stijging uit op ruim 3%. De inflatie is
in de loop van het jaar voortdurend
afgenomen en staat nu op het laagste
niveau van de afgelopen vijf jaar.
De situatie op de arbeidsmarkt verbetert. Het aantal banen en vacatures
neemt toe, de door uitzendkrachten
gewerkte uren groeien fors en de
werkloosheid daalt licht.
jnmj s n i m m j s n i m m j s n i m m j sninnnj
1991 ‘ 1992 ‘ 1993 ‘ 1994 ‘ 1995
de industrie laat in de loop van dit
jaar een lichte daling zien. In het
algemeen loopt het producentenvertrouwen enkele maanden voor op
de ontwikkeling van de industriele
produktie. Voor de komende drie
maanden verwachten de industriele
ondernemers een vrijwel gelijkblijvend niveau van de bedrijvigheid.
zeer fors. Het aantal gewerkte uren
(60 miljoen) in het tweede kwartaal
komt overeen met meer dan 100 duizend volledige banen. Sedert 1986,
toen de CBS-waarneming van de uitzendbranche startle, werd een dergelijk hoog niveau in het tweede kwartaal nog nooit bereikt.
Ook het aantal vacatures heeft een
opgaande lijn te pakken. Vanaf het
derde kwartaal van 1994 worden
weer stijgingen waargenomen
(steeds vergeleken met het overeenkomstige tijdvak een jaar eerder).
Toch is het niveau van het aantal vacatures nog aan de lage kant (56 duizend in het eerste kwartaal). Net als
bij de banen is de groei van het aantal vacatures in het eerste kwartaal
Arbeidsmarktsituatie verbetert
Figuur 1. Bruto binnenlands produkt
en uitvoer goederen, volume, procentu-
ele jaarmutatie van het voortschrijdend
vierkwartaalsgemiddlde
‘, uitvoer goederen
1988 19891 19901 1991 I 1992 11993 I 1994 1995
Conjunctuurtest industrie
Volgens de uitkomsten van de Conjunctuurtest in de industrie is het indexcijfer van de orderpositie in de
laatste drie maanden gedaald. De index, die een beeld geeft van het aantal maanden werk in portefeuille, bedraagt in juli 103,5 (vierde kwartaal
1993=100). In juni was dit nog 104,1.
De beoordeling van de orderpositie
door de ondernemers in de industrie
is in juli nauwelijks veranderd. Vergeleken met de cijfers aan het begin
van dit jaar ligt het oordeel echter
iets lager. Het uit de conjunctuurtest
afgeleide producentenvertrouwen in
De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt hebben een keer ten goede
genomen. De groei van het aantal
banen van werknemers in 1994
(gemiddeld 10 duizend per kwartaal)
heeft zich in het eerste kwartaal van
1995 versterkt doorgezet. Ten opzichte van het vierde kwartaal van vorig
jaar bedraagt de toename, voor
seizoeninvloeden gecorrigeerd, 30
duizend en vergeleken met een jaar
eerder zelfs 65 duizend. Evenals in
1994 concentreert de banengroei in
het eerste kwartaal van 1995 zich
volledig bij de commerciele dienstverlening. Vorig jaar ging het daarbij
overwegend om de zakelijke dienstverlening en daarbinnen met name
om de uitzendbedrijven.
In het eerste kwartaal van 1995 is
de uitzendbranche niet langer de
belangrijkste groeier, maar hebben
vooral ook andere onderdelen van
de commerciele dienstverlening bijgedragen aan de groei. Het aantal
door uitzendkrachten gewerkte uren
is sinds het tweede kwartaal van
vorig jaar voortdurend toegenomen
(steeds vergeleken met het overeenkomstige kwartaal een jaar eerder).
In het tweede kwartaal van 1995
nam het aantal gewerkte uren toe
met 28%. Dit cijfer blijft iets achter bij
de groeicijfers in de voorafgaande
twee kwartalen, maar is nog steeds
van 1995 het grootst bij de commerciele dienstverlening.
De geregistreerde werkloosheid
daalt licht. In de periode mei-juli
komt het aantal werklozen uit op
445 duizend. Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden is dit 457 duizend.
Sinds het begin van dit jaar daalt de
werkloosheid licht, gemiddeld met
zo’n 5 duizend per maand. Vergeleken met het eerste kwartaal van
1994, toen het hoogste niveau van
de jaren negentig werd gemeten, ligt
de werkloosheid thans bijna 50 duizend lager.
Figuur 3-Banen en geregistreerde werklozen, mutaties (xlOOO) t.o.v. dezelfdeperiode voorgaand jaar
nmrvli nrarvli
1993 ‘
1994
‘1995
nmivli ninivli 11
1993
1994
1995
Kerngegevens recente ontwikkelingen, procentuele mutaties t.o.v. hetzelfde jaar daarvoor, tenzij anders aangegeven
1988/’92
gemidd.
1993
3,0
5,2
1,9
3,7
5,5
3,1
0.9
0,4
5,4
-2.0
0.2
1,7
1,7
0,6
Pmdulaie (maandinditxuoren)
Delfstoffenwinning
Industrie
Voedings- en genouniddeleninduslrie
Textiel-, kleding- en lederinduslrie
Papier- en grafische Industrie
Chemische Industrie
Rubber- en kunststofverw. Industrie
Hout- en bouwmaterialenindustrie
Basismetaalindustrie
Elekrrotechnische Industrie
Rest metaal- en overige Industrie
Openbarc nutsbedrijven
Bouwnijvertieid
0
2
2
0
3
2
5
2
2
1
3
2
2
BimierilaDdstgezinsconsuniptie
Voedings- en genotmiddelen
Duurzame consumptiegoederen
Overige goedoren en diensten
1994
1994
1995
Trend 2)
1995
3ekw.
4ekw.
le kw.
2e kw.
2,5
-0,1
3,6
1,8
3,1
2,5
1,2
2,3
-1,6
4,8
-0,2
2,8
2,2
0,9
3,0
2.4
3,9
2,3
2,4
3,1
1,1
3,1
2,4
4,3
3.5
2.9
2.2
1.0
2,2
1
•2
-2
-1
-2
-2
-4
-2
0
-1
-6
2
-5
-1
4
2
2
0
4
2
3
2
5
6
7
9
5
3
4
5
-12
8
5
2
7
7
14
16
12
7
9
-2
4
1
-2
-3
3
3
2
4
3
1
0
-2
2
2
1
Investeringen in vaste activa
Brato InveMerlngen, totaal
Bedrijven
Overheid
2
2
4
Buitenlandse Handel (goederen)
Invoer
Uitvoer
april
mei
juni
juli
VOLUMEGEGEVENS
Pmdulaie (Kwanaalnkeningen)
Brnto Mnnentands produkt (m.p.)
Landbouw en visserij
Nijvertieid
Handel, hotel- en restaurantw., rep. bedr.
Transport, opslag- en communicatiebedr.
Overige dienstverlening (excl. oveiii.)
Algetneen overheidsbestuur, enz.
BBP intemationaal
Verenigde Staten
Duitsland
Verenigd Koninkrijk
Japan
3
5
6
7
8
4
4
1
3
-5
7
0
9
5
3
8
8
3
1
6
3
3
1+
1
1+
1
1+
1+
1
-14
4
3
3
4
-4
0
2
0
2
2
6
3
4
2
2
4
1
-4
7
3
5
-1
8
4
.
.
3
.
-1
.
-1
1+
1+
1
1+
I++
I-HI++
I-HI++
1+
1
-12
10
0
-A
-2
1
3
2
5
2
1+
0
3
1
1
0
2
2
3
-3
3
-2
-2
-3
3
3
3
-3
-4
2
8
9
5
6
5
8
1+
5
6
-1
1
6
6
5
6
6
3
4
6
l-f
1,9
3,9
1,0
4,3
3.1
-1,7
2,2
-0,2
4,1
2,5
4.2
3,4
4.0
1,0
4,0
0,5
4,5
2,4
4,0
1.0
2,6
2,7
2,7
2,7
2,4
2,2
2.3
2,1
2,1
1,8
0,8
1,6
19,20
-1.9
-3.6
17,24
15,85
1,0
2,5
17,08
2,9
4,5
16,61
4,2
6,1
16,80
3,3
3,5
17,94
3,4
4,5
18,30
3,3
3,5
18,36
3,2
2,5
17,16
.
.
15,98
3.9
2
1
2
1
1
1
1+
1+
1+
1+
3,0
1+
1+
3.6
0.1
1+
1
PRIJZEN
Consumentenprijsindex
Producenlenprijzen Industrie
Afzet
Verbmik
Aardolie, North Sea Brent (in $ per barrel)
Kegetingslonen
Particuliere bedrijven
Overheid
Gepremieerde en gesubsieerde sector
WisseUtaersen (in gld.)
Arnerikaanse dollar ( I )
Duitse mark(l)
Engelsepond(l)
Japanseyen(lOO)
1+
1+
1+
I-H-
2,6
2.4
2,8
3,2
2,5
3,7
1,7
0.9
0.9
1.3
0,9
0,4
1,2
0,0
0,2
1.2
0,5
0,5
1,1
0,5
0,5
1.1
0,5
0,5
1,1
0,5
0.5
1.1
0,5
0,5
1,3
0,5
-0,1
1
1
1
1,91
1,127
3,33
1,42
1,86
1.123
2.79
1.68
1,82
1,121
2,78
1,78
1,75
1.122
2.72
1.77
1.73
1,120
2,74
1,75
1,66
1,121
2,62
1,73
1,57
1,120
2,50
1,85
1,55
1,120
2,49
1,84
1.58
1,120
2,51
1,86
1,57
1,119
2,50
1.85
1,56
1,120
2,48
1,78
-1
1
–I
1
-1
-11
5
4
6
-22
-7
-14
-2
18
1
3
0
14
-3
-4
-2
-5
3
-6
3
4
3
3
-11
£.
-50
-4
16
27
6
9
4
3
3
2
1
3
8
-27
5
3
7
12
3
106
-1
106
-2
104
-3
104
OVERIGE INDICATOREN
Consumenlenvenronwen 1) (in %)
Economisch klimaat
Koopbereidheid
Koersindex voor aandelen, algemeen
Uitgesproken faillissementen
Conjunctuunesl
Industrie
Beoordeling orderpositie 1) (in %)
Orderpositie (4e kw. 1993=100)
Bezettingsgraad (in %)
ZakeHjkedlemtverlenlng
Beoordeling orderpositie 1) (in %)
Computer servicebureaus
Ingenieurs- en architectenbur.
Economische adviesbureaus
Artteidsmarta
Aantal banen van werknemers (x 1000)
Aantal vacatures
(x 1000)
Geregistreerde werklozen 3) (x 1000)
Idem, in % van de totale beroepsbevolking
Aantal werkloosheidsuilkeringen (x 1000)
Aantal uren uitzendkrachten
Geld en krtdill
Spaartegoeden
Binnenlandse liquiditeitenmassa
3
6
1
-4
-13
2
2
-3
-4
-7
-22
118
84.8
102
80.7
-7
103
83.6
-4
104
84,7
-2
103
83,9
0
104
84,5
-26
-21
-14
-3
-15
-4
-20
-13
15
5
-4
-5
2
-11
13
5556
41
5564
5591
39
484
7,5
773
26
5541
43
480
7.4
789
37
5602
56
664
-10
41
486
7,5
774
20
497
7,7
826
38
446
6,9
784
28
465
7,2
799
446
6,9
780
445
6,9
773
.
.
.
1,9
2
2.1
0
2.3
-1
2,2
4
3,3
3
1.6
7
-‘
-‘
3,2
0
.
.
1+
-1
5325
415
6,5
5,9
8
-2
105
85,2
-2
1+
1+
1
I++
1+
1+
I-HI++
1+
1
1) Saldo van positieve en negatieve antwoorden in procenten van het totaal; 2) Trend: procentuele jaarmutatie van het meest recente voortschrijdende 12-maands gemiddelde;
– -1; kleiner dan -5%; – I : tussen -5% en -2%; I : tussen -2% en +2%; t •*•: tussen 2% en 5%; | ++: groter dan 5%. 3) Driemaandsgemiddelden opgenomen onder de middelste
maand. De gegevens zijn niet voor het seizoen gecorrigeerd; – : gegevens nog niet beschikbaar.
ESB 30-8-1995