■ Theo Smid (Atradius)
Gas is in 2021 aan een ongekende prijsstijging onderhevig geweest. Dit was het duidelijkst op de Europese en Aziatische gasmarkten, allebei grote importeurs van aardgas. Een samenloop van factoren aan de vraag- en aanbodzijde van de gasmarkt is hiervoor verantwoordelijk.
In november 2021 was de Nederlandse gasprijs bijna vijf keer zo hoog als in november 2020 (figuur). Vergeleken met de voorgaande jaren is de hoge gasprijs in 2021 tamelijk uniek.
Aan de vraagzijde hebben de koude winter van 2020/2021 en het krachtige economische herstel sinds de tweede helft van 2020 een rol gespeeld bij het opdrijven van de gasvraag. Hierdoor waren de Europese gasvoorraden aan het begin van 2021 relatief laag.
Aan de aanbodzijde speelt er dat de gasproductie in de Europese Unie al jaren daalt, wat de EU afhankelijker maakt van geïmporteerd gas. Veel van die import komt via pijpleidingen uit Rusland. De invoer van Russisch gas nam in 2021 af ten opzichte van 2019, waardoor de voorraden ook gedurende 2021 onvoldoende werden bijgevuld (door de coronapandemie vormt 2020 een minder goed vergelijkingsjaar). Met name via de pijpleiding door Oekraïne werd relatief weinig gas aangevoerd. Gazprom voldeed weliswaar aan zijn leveringsverplichtingen, maar boekte aanvankelijk geen extra capaciteit bij, hoewel het wel de mogelijkheid daartoe had.
Daarnaast speelde de import van lng (vloeibaar gas) een rol bij het verklaren van de marktkrapte. In tegenstelling tot gas via pijpleidingen, is lng een wereldwijde markt. De Europese markt opereert daarin traditioneel als een swing market: de hoeveelheid lng die naar Europa komt, wordt in feite bepaald door wat er overblijft nadat landen die van lng afhankelijk zijn al hebben afgenomen wat ze nodig hebben. In 2021 ging er meer gas naar lng-importerende landen in Azië, waar men eveneens te maken had met een koude winter, en waar in China de economische activiteit sterk aantrok. Per saldo kwam er daardoor weinig gas naar Europa.
Het is afwachten hoe snel de gasprijs normaliseert, maar alles wijst erop dat de prijs aan het begin van 2022 een stuk hoger zal blijven dan we gewend waren.
Auteur
Categorieën