De Europese Centrale Bank schat dat voor de periode 2025–2031 binnen de Europese Unie ongeveer 1,3 biljoen euro aan extra overheidsinvesteringen nodig is om het hoofd te bieden aan grote economische en maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering, de digitale transitie en een toenemende druk om defensie-uitgaven te verhogen (vergrijzingskosten niet meegerekend). Aangezien Europese gelden tekortschieten, zal een aanzienlijk deel van dit bedrag door nationale overheden gefinancierd moeten worden. Lidstaten met krappe overheidsbudgetten en hoge staatsschulden blijken echter notoire onder-investeerders.
De figuur toont dat landen met de laagste schulden – onder de twintig procent van het bruto binnenlands product (bbp) – gemiddeld 4,5 procent van hun bbp aan overheidsinvesteringen toewijzen. In landen met een schuldratio tussen de 120 en 140 procent ligt dit percentage een stuk lager, rond de 2,5 procent.
Dit negatieve verband tussen schulden en investeringen kan ontstaan doordat overheden met hoge schulden eerder geneigd zijn om te bezuinigen op investeringen – die vooral toekomstige generaties raken – dan op lopende uitgaven of door belastingen te verhogen, wat direct nadelig is voor de huidige kiezers. Bovendien kunnen hoge overheidsschulden leiden tot hogere rentes, waardoor investeringen duurder en minder rendabel worden. Overheidsschulden kunnen dus belangrijke investeringsplannen in de weg staan, waardoor langetermijndoelen verder uit het zicht raken. Dit terwijl hogere investeringen, via het verhogen van de langetermijngroei, juist kunnen bijdragen aan het verlagen van de schuldquote. Om die reden bieden de Europese begrotingsregels sinds vorig jaar extra ruimte en prikkels voor overheden om hun investeringsuitgaven te verhogen. Zo mogen lidstaten met een te hoge schuld hun vereiste schuldafbouw over een langere periode uitsmeren, mits zij zich houden aan hun ingediende investeringsplannen. Daarnaast zou een meer Europese aanpak van de genoemde langetermijnuitdagingen de druk op nationale begrotingen kunnen verlichten en zo de ruimte voor extra investeringen verder vergroten.
Auteur
Categorieën