Dual-use-goederen bereiken Rusland via sluiproutes

Sinds het begin van de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 hebben westerse landen exportembargo’s ingevoerd die de export van goederen met militaire toepassingen naar Rusland moeten beperken. De effectiviteit van die embargo’s wordt echter beperkt door een toename van militair relevante export naar Rusland uit derde landen, die geen sancties oplegden: met name China, Turkije en landen in Centraal-Azië. Een deel van deze export bestaat uit sanctiegoederen afkomstig uit westerse landen, die Rusland op deze manier alsnog bereiken.

Als onderdeel van deze exportbeperkingen heeft een westerse coalitie van de Europese Unie, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Japan een lijst (Common High Priority List) opgesteld met vijftig goederencodes die van belang worden geacht voor de militaire capaciteit van Rusland, maar tegelijkertijd ook civiele toepassingen hebben; zogenaamde ‘dual-use’-goederen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om microchips, elektronische transformatoren, transistoren, digitale camera’s en kogellagers.

Uit de figuur blijkt dat de exportwaarde van die dual-use-goederen vanuit de westerse coalitielanden naar Rusland vrijwel opdroogde. Coalitie­landen exporteerden in 2021 nog voor 4,6 miljard euro aan dual-use-­goederen naar Rusland, tegenover iets meer dan 100 miljoen in 2023.

Daar staat tegenover dat de export vanuit derde landen, die zelf geen sancties aan Rusland hebben opgelegd, fors is toegenomen. China is veruit de grootste exporteur. Het zag de export van dual-use-goederen naar Rusland toenemen van 3,5 miljard euro in 2021 naar 5,3 miljard in 2023. Landen met een geografische nabijheid tot Rusland, zoals de landen in Centraal Azië en Turkije, exporteerden in 2023 voor 655 miljoen aan dual-use-goederen naar Rusland, een verzesvoudiging van de 103 miljoen in 2021.Rusland weet dus deels de exportbeperkingen van dual-use-goederen te compenseren.

Uit de data van UN Comtrade blijkt bovendien een toename van de export van dual-use-goederen vanuit coalitielanden naar Centraal-Azië en Turkije. Dit is een sterke aanwijzing dat Rusland gebruikmaakt van sluiproutes om sancties te ontwijken.