Handel

Landen die meer gebruik maken van buitenlandse intermediaire goederen, en die dus meer geïntegreerd zijn in mondiale waardeketens, zagen over het algemeen een grotere toename in de binnenlandse prijzen in de periode 2021–2023. 

Geopolitieke overeenstemming en de mate van democratie hebben een effect op bilaterale handelsstromen, maar nationaal inkomen en geografische afstand blijven hiervoor belangrijker.

De afgelopen jaren was er sprake van een toename van handelsmaatregelen die als schadelijk worden beschouwd. De relatie tussen handelsmaatregelen en geopolitieke spanningen is echter niet eenduidig: in 2023 nam het aantal maatregelen namelijk weer af.

Hoewel Nederland vooral doorvoerland is van ontbossingproducten kan een nieuwe EU-verordening toch grote gevolgen hebben voor Nederlandse importeurs. Nederland was in 2022 de grootste EU-importeur van vier van de zes grootste ontbossingsproducten.

Deglobalisering, ontkoppeling, geo-economische fragmentatie, near- en friendshoring: het vocabulaire dat gebruikt wordt om het verslechterende mondiale handelsklimaat te beschrijven, wordt steeds groter. Dat is niet vreemd, want het aantal restricties op internationale handel en investeringen is de laatste jaren sterk toegenomen. Van deglobalisering zal echter niet snel sprake zijn.

Door het sterke herstel sinds de pandemie is de Nederlandse economie in vergelijking met eind 2019 flink gegroeid. De uitvoer heeft daar sterk aan bijgedragen door met ruim zeven procent te groeien ten opzichte van eind 2019. Deze uitvoergroei komt echter volledig op het conto van de uitvoer van goederen, terwijl de uitvoer van diensten ver achterblijft.

De Europese uitvoer naar Rusland is fors gedaald, hoewel de Europese sancties slechts een beperkt deel ervan betreffen. China lijkt in het achtergelaten gat te stappen.

Een jaar geleden viel Rusland Oekraïne binnen. In de nasleep van de economische sancties die werden opgelegd, kondigden enkele grote bedrijven aan hun filialen in Rusland te zullen sluiten. Maar als naar alle in het land actieve westerse bedrijven wordt gekeken, blijkt nog geen negen procent de Russische activiteiten te hebben afgestoten.

De coronacrisis werd gekenmerkt door grote verstoringen in toeleveringsketens. Deze verstoringen zorgde voor sterk stijgende prijzen van halffabricaten. Nu de verstoringen in de toeleverings­ketens afnemen, stijgen ook de prijzen van halffabricaten minder snel: een mogelijke voorbode van lagere inflatie.