Tijgers, slachtoffers van kuddegedrag
Aute ur(s ):
Soete, L.L.G. (auteur)
Hoogleraar internationale economie aan de Universiteit Maastricht.
Ve rs che ne n in:
ESB, 83e jaargang, nr. 4138, pagina 111, 6 februari 1998 (datum)
Rubrie k :
Naschrift
Tre fw oord(e n):
kapitaalmarkt, azië-crisis
Dit artikel is een naschrift n.a.v.: E. de Jong, De macht en de onmacht van het IMF, ESB, 6 februari 1998, blz. 110-111.
Eelke de Jong’s commentaar richt zich op twee argumenten uit mijn betoog: de ietwat gemakkelijke kritiek op het IMF dat het weinig
transparant is en de aankomende Thaise crisis over het hoofd zag en de manier waarop een aangepaste Tobin belasting de
problematiek van internationale kapitaalvolatiliteit en uiteindelijke IMF bail-out operaties zou kunnen verminderen en ‘onthaasting’
brengen in het internationale financiële systeem.
Op het eerste punt kan ik vrij kort zijn. Ik denk dat ook De Jong het met me eens zal zijn dat het vrij plotse karakter van de Aziatische
crisis, aantoont dat het IMF in haar monitoring rol, te weinig mogelijkheden heeft om zich als internationale ‘lender of last resort’
voldoende onafhankelijk op te stellen van de belangen van eigen lidstaten. De opmerking dat het IMF binnen haar mogelijkheden wel
degelijk forse kritiek heeft geleverd op het Thaise beleid, gestaafd met enkele citaten, roepen bij mij niet bepaald de indruk op van ‘forse
kritiek’. Transparantie verdraagt zich slecht met een handleiding voor diplomatieke vertaling van IMF stukken. Het is ook niet
verwonderlijk dat kritiek op het IMF uit zoveel verschillende hoeken is losgekomen, ook intern, en dat zelfs Stiglitz, als hoofdeconoom
van de Wereldbank, de zusterorganisatie openlijk onder vuur neemt. Ik ben er nog steeds niet van overtuigd dat het IMF met zijn staf
van zevn per land, tijdig goede landendiagnoses kan stellen.
Het tweede punt van de Jong betreft de toenemende internationale volatiliteit van kapitaal. Volatiliteit is treffender dan het woord
mobiliteit, dat De Jong hanteert, omdat het de instabiliteit van internationale financiële transacties weergeeft. Deze instabiliteit is door
nieuwe informatie- en communicatietechnologie kenmerkend voor de kapitaalmarkt van vandaag. Afgezien van voordelen van snellere
arbitrage, leidt deze volatiliteit ook tot internationale kuddereacties, waarvan de Aziatische crisis een goed voorbeeld vormt. Zonder dat
er in wezen iets veranderde aan de economische ‘fundamentals’ van deze landen, voltrok zich van de ene dag op de andere een
vertrouwensbreuk bij buitenlandse beleggers die niet langer bereid waren hun uitstaande korte termijn leningen te herbeleggen, zoals ze
tot dan toe gedaan hadden. Er voltrok zich een klassieke ‘run’ op bank en munt. Ongetwijfeld zou de soort van tweetraps Tobin belasting
hierin een grove korrel zand hebben gebracht. Beleggers zouden zich wat langer bedenken of er daadwerkelijk voldoende economische
redenen waren om plots dollars voor hun geld te kiezen. Dat, zoals De Jong argumenteert, zo’n belasting de aandacht van het
fundamentele probleem van interne financiële hervorming afleidt, vind ik ver gezocht en in verhouding tot de correcties waartoe de
huidige kapitaalvlucht aanleiding geeft met alle economische en lokale sociale gevolgen van dien, een argument buiten alle proporties.
Zoals men op Wall Street, na de beurscrisis van 1987, inzag dat periodes van rust essentieel zijn, is ook op de internationale kapitaalmarkt
onthaasting nodig. Uiteraard zal een Tobin-belasting de oorzaak van de kwaal niet aanpakken, maar ze zal wel het effect van de
crisissymptomen sterk terugdringen. Wat de huidige situatie uniek maakt voor een hernieuwd debat en beleidsinitiatief, is het feit dat de
grote, internationaal opererende banken het IMF wel mee moeten helpen de Aziatische crisis op te lossen, zoals onder meer blijkt uit het
Zuid-Koreaanse geval. Een Tobin-belasting lijkt vanuit dit perspectief een effectiever zelf-reguleringsinstrument.
Zie ook:
L.L.G. Soete, IMF, Tobin en financiële onthaasting, ESB, 23 januari 1998, blz. 51.
Copyright © 1998 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)