Deel beleggingsfondsen is niet gewapend tegen liquiditeitsrisico’s

Om beleggers te beschermen, moeten beleggingsfondsen de liquiditeitsrisico’s binnen het fonds beheersen. Een klein aantal fondsen beschikt echter niet over de mogelijkheid om het fonds tijdelijk te sluiten als de risico’s in gestreste marktomstandigheden groter zijn dan waar vooraf rekening mee is gehouden.

Hoe meer liquiditeitsmanagementinstrumenten (liquidity management tools, LMT’s) een fonds heeft, hoe flexibeler de fondsmanager kan reageren op stressperiodes. LMT’s kunnen enerzijds gericht zijn op het beperken van de uittreedmogelijkheden voor beleggers (bijvoorbeeld door het instellen van gates) of het ontmoedigen van de uittreedmogelijkheden voor beleggers (bijvoorbeeld door het uittreden te beprijzen), anderzijds kunnen zij gericht zijn op de activa van het beleggingsfonds (bijvoorbeeld door het hanteren van een aankondigingsperiode bij uittreding of het teruggeven van effecten in plaats van geld).

De Autoriteit Financiële Markten heeft in 2022 bij alle Nederlandse fondsbeheerders een uitvraag gedaan naar welke LMT’s beschikbaar zijn per beleggingsfonds. Deze uitvraag geeft een uniek inzicht in het liquiditeitsbeheersproces van fondsmanagers van openeinde-fondsen, oftewel fondsen waar beleggers kunnen uittreden.

De in totaal 792 Nederlandse open-eindefondsen blijken opgeteld de beschikking te hebben over een totaal van 2.682 LMT’s. Het overgrote deel van de fondsen heeft de beschikking over minimaal één LMT (figuur). Vanuit het oogpunt van beleggersbescherming is het geruststellend dat de meeste Nederlandse fondsen drie of meer LMT’s tot hun beschikking hebben. 95 procent van de fondsen beschikt over de mogelijkheid om een fonds te sluiten voor uitstroom van beleggers. Andere populaire LMT’s zijn uitkering in natura en een beperking op de uitkering.

Zorgelijk daarentegen is dat er twaalf fondsen zijn die hebben aangegeven over geen enkele LMT te beschikken en dat een aantal meer fondsen niet beschikken over de mogelijkheid om het fonds te sluiten. Deze fondsen zouden dus in tijden van stress, als het moeilijk is om de onderliggende activa op de markt te verkopen, niet in staat zijn om hun fonds te sluiten voor onttrekkingen door beleggers. Er zal dan altijd moeten worden voldaan aan onttrekkingsverzoeken van beleggers, en dit zou kunnen resulteren in brandverkopen van activa die stress in de markt kunnen versterken. De Autoriteit Financiële Markten zal bij fondsmanagers aandringen op het beschikbaar hebben van voldoende LMT’s.