www.idiootidee.nl
Aute ur(s ):
Ridder, W.J. (auteur)
Stichting Maatschappij en Onderneming, Den Haag.
Ve rs che ne n in:
ESB, 86e jaargang, nr. 4320, pagina 619, 10 augustus 2001 (datum)
Rubrie k :
Prikkel
Tre fw oord(e n):
Er is een instituut opgericht dat taboes verzamelt: het Instituut voor Idiote Ideeën. In dit verband zijn taboes de onderwerpen die niet
bespreekbaar zijn met politici, ambtenaren, collega’s en bazen. Het instituut verenigt mensen die weten waarover zij praten, maar
geen genoegen nemen met het moratorium op nieuwe meningen, inzichten en ideeën. Zij zijn op zoek naar gesprekspartners en doen
dat onder meer op het internet. Het bijzondere van het internet is dat je elkaar niet behoeft te kennen. Dat is een prettige factor, met
name als je over taboes wilt spreken.
Eigenlijk is het vreemd dat er juist in deze tijd zoveel taboes zijn. Mensen worden minder tolerant, organisaties bieden minder
bescherming en wie in de maalstroom van de maatschappij niet meekomt, heeft weinig steun te verwachten. Er wordt steeds harder
opgetreden tegen zieken, arbeidsongeschikten, drop-outs en verslaafden. Veel geciteerd is de toespraak van de baas die een werknemer
bij de viering van zijn 25-jarig trouw dienstverband de hemel inprijst en eraan toevoegt: “Je bent onmisbaar, we weten niet wat we zonder
jou zouden moeten beginnen, maar we gaan het toch maar eens proberen”.
Met veel instituties is het niet anders. Wij kunnen ons nauwelijks een wereld voorstellen zonder Eerste Kamer, zonder ministerie van
Economische Zaken en zonder provincies. Dat zijn pas idiote ideeën, maar het debat hierover is inmiddels toch begonnen. Nieuwe
duinen, een kilometer in zee bij Hoek van Holland, een drijvende stad in het Land van Altena en nieuwe meren in de provincie Groningen:
het is te gek om waar te zijn, maar de tekeningen liggen klaar. Wie zich terecht zorgen maakt over ideeënarmoede in de politiek en in de
media, verbaast zich tegelijkertijd over de creativiteit die op het internet wordt aangetroffen. Daar is alles bespreekbaar en alles wordt
besproken, ook al zit niet iedereen op vernieuwing en verandering te wachten. Als het niet lukt om langs traditionele wegen politiek en
media te bereiken en te mobiliseren, dan gebruiken we de digitale kanalen om onze creativiteit en innovativiteit aan te wenden. De drang
om te veranderen is blijkbaar groot.
Wie een probleem heeft, kan van deze tendens gebruikmaken. Van Hecke Catering zoekt personeel en komt met traditionele vormen van
personeelswerving niet tot de gewenste oplossing. Met behulp van het Instituut voor Idiote Ideeën werd uit een ander vaatje getapt: in
twee maanden tijd werden honderd beleidsvoorstellen verzameld. De meest idiote ideeën bleken de meest indringende. “Laat de klant zelf
koken” is hiervan een voorbeeld dat niet alleen een wereld van goed bruikbare associaties oproept, maar tevens de kiem legt voor een
nieuw cateringconcept. Was de werknemer met dit idee bij zijn chef gekomen, dan had hij de beleidsmakers in zijn organisatie naar alle
waarschijnlijkheid niet bereikt.
Ook economen worden regelmatig met idiote ideeën geconfronteerd. De euro was lange tijd een onmogelijk idee. Bij de totstandkoming
werd immers de omgekeerde weg gekozen. De politieke overeenstemming ging vooraf aan de harmonisatie van het monetaire en
economische beleid van de deelnemende landen. Toen de euro er eenmaal was, vonden veel economen het verzet ertegen onbegrijpelijk.
Het vereist een zekere mate van nieuwsgierigheid om achter de beweegredenen van de demonstranten van Seattle, Praag en Genua te
komen. Wie zich in hun motieven niet verdiept, valt van de ene verbazing in de andere. Wie zich echter wel verdiept in hun motieven, zal
ontdekken dat het fundament ervan wordt gevormd door diverse idiote ideeën. Dat laat onverlet dat niet elk idioot idee een direct
haalbaar of onaanvechtbaar idee behoeft te zijn!
Een ander idioot idee is om op de effectenbeurs de handel met voorkennis te stimuleren om aldus gelijke kansen voor iedere (mogelijke)
betrokkene in de aandelenwereld en -handel te bewerkstelligen. Na alle publiciteit over Begemann, Content, clickfondsen en Boonstra is
dit inderdaad een idiote gedachte. Maar de eerste reactie van beursexperts was een andere: “De huidige regelgeving is niet toegesneden
op deze problematiek, er moet iets anders komen en sluit maar zo dicht mogelijk aan bij de gang van zaken op de beursvloer”. Het idee
inspireerde vervolgens tot een discussie over een fundamenteel ander toezicht op de beurshandel, waarbij met name de rol van de
belegger cruciaal zou moeten zijn. Deze is immers de echte probleemeigenaar. Tot slot werd de vraag behandeld wie eigenlijk de
probleemeigenaar is die voor de invoering zou moeten opteren. De kans dat de Stichting Toezicht Effectenverkeer hiervoor in aanmerking
zou willen komen werd niet groot geacht, de politiek zou niet thuis geven en de effectenhandel gaat het gevecht met zijn regelgevers niet
aan. Op inhoudelijke gronden wordt het idiote idee algemeen met applaus begroet, maar alle betrokkenen zien grote problemen in de
realisatie. In een volgende ronde zullen probleem- en vraagstelling opnieuw in het instituut worden ingebracht, ditmaal om de
implementatie van het idiote idee van nieuwe idiote ideeën te voorzien.
Soms krijgen idiote ideeën momentum. Dan komen er idiote ideeën op de agenda, ook als direct betrokkenen er niet om vragen. Het
gevolg is dat de bordjes worden verhangen en de baas van zijn werknemers krijgt te horen: “Zonder jou kunnen wij niets, maar morgen
gaan wij het toch proberen”.
Copyright © 2001 – 2003 Economisch Statistische Berichten ( www.economie.nl)