Redactioneel
Albert Jolink
Hoofdredacteur ESB,
Associate Professor RSM Erasmus University
a.jolink@sdu.nl
Renaissance
O
ver negentig jaar zal niemand zich meer
de naam herinneren van de auteur van de
Da Vinci Code, net zomin als we nu nog
de auteur kennen van Mr. Britling Sees It
Through, de bestseller uit het jaar 1916, de beginperiode van de ESB. Zoals Couperus al schreef: van
oude menschen, de dingen, die voorbijgaan. Ook dit
is een geruststellende gedachte: sommige modetrends gaan ook weer voorbij.
De overweldigende aandacht voor het boek van
Dan Brown is intrigerend en nog niet eens om de
inhoud van het boek. De aanwezigheid van het boek,
en meer recentelijk de film, formeert en versterkt
groepen voorstanders en tegenstanders. Zonder
overdrijving is hier het begrip ‘information cascades’ op z’n plaats: voor- en tegenstanders laten zich
graag door groepspreferenties leiden en al helemaal
als kerkelijke leiders zich hiermee bemoeien. Met
middeleeuwse mystiek worden de verborgen tekenen gezocht van Maria Magdalena in Het Laatste
Avondmaal of in de zoveelste herinterpretatie van de
Heilige Graal. Het is een onderhoudende activiteit
en u bent allen van harte uitgenodigd om nog meer
symbolen te herkennen. Als econoom is het aanlokkelijk om in tekening van de Man van Vitruvius,
een eerste proeve van vraag- en aanbodcurve te
zien, waarin de mens dan nog wel centraal staat.
Ook moet het u zijn opgevallen dat de tafel in Het
Laatste Avondmaal overdwars is geschilderd door Da
Vinci, terwijl in de lengte richting veel meer ruimte
zou zijn geweest; dit allemaal om aan te geven dat
een prisoner’s dilemma aanstaande is en een Nash
evenwicht niet noodzakelijk efficient is.
Maar met alle commotie rond eventuele christelijke
thema’s in de Da Vinci Code, is de aandacht wat
afgeleid van de hoofdpersoon uit de titel van het
boek: Leonardo da Vinci (u weet wel van die Code).
Leonardo da Vinci, het schoolvoorbeeld van de
renaissancemens, schilder, beeldhouwer, architect,
uitvinder, ingenieur, filosoof, sterrenkundige, natuurkundige, scheikundige, kortom, een homo universalis. Leonardo was de man van de observatie en
inductie, die vogels bestudeerde voor de bouw van
een vliegtuig en menselijke anatomie bestudeerde
in de praktijk. En de periode waarin hij leefde was
er een waarin het wereldse karakter van de wetenschappen en het toenemende individualisme lieten
zien dat de Moderne Tijd was begonnen.
Economen hebben het niet zo op (kunst)stromingen
toegepast op de economische wetenschap. De indeling in ‘klassieke economie’ en ‘neoklassieke economie’ is alleen maar een voorzichtige poging om een
tijdsdimensie in de ontwikkeling van een ‘troosteloze
wetenschap’ aan te brengen, maar benamingen zoals
barok, rococo en romanticisme zijn aan de economie
voorbij gegaan. Maar zou de renaissance niet een
spiegel voor onze tijd kunnen zijn?
Aan het einde van de 20ste eeuw hebben economen, en niet-economen, kunnen zwelgen in wat
werd aangeduid als het toenemende individualisme.
Alle normen- en waarden discussies ten spijt hebben
we de economische liberalisering van markten in de
jaren negentig tot hoogste doel gesteld. Deze ontwikkelingen hebben niet altijd geleid tot een meer wereldse blik en is de terechte vraag nu wie er wat mee
is opgeschoten. Aan het begin van de 21ste eeuw is
het tijd voor een wedergeboorte van de economie,
zowel als wetenschap en als praktijk, om zodoende
meer realisme toe te laten in het economisch debat.
In de architectuur van de 20ste eeuw was de
stelregel dat de vorm de functie volgt (‘form follows function’). Met de hernieuwde ESB die voor u
ligt wordt een poging gedaan om deze regel om te
draaien: function follows form. Aan de vorm van het
blad is gesleuteld om meer mogelijkheden te creëren
voor interactie: meningen, reacties, debat. Of ESB
deze functie ook zal gaan vervullen zal grotendeels
afhangen van de deelnemers, die in het vakblad
een forum herkennen voor de renaissance in de
economie en ESB zullen gebruiken. In de afgelopen
negentig jaar heeft ESB de economen van Nederland
in beweging gebracht, zowel als auteur en als lezer.
ESB is er klaar voor om mensen in beweging te brengen, Leonardo da Vinci indachtig:
“IJzer roest als het niet gebruikt wordt, stilstaand water verliest zijn zuiverheid en bevriest
als het koud wordt; zo ondermijnt inactiviteit
de kracht van de geest.†(Leonardo da Vinci)
ESB
30 juni 2006
291