Redactioneel: Een vluchtelingbestemming algoritme

637Jaargang 100 (4721) 5 november 2015
Redactioneel ESB
H
et vluchtelingenprobleem
dreigt uit de hand te lo –
pen, en dat komt niet
door de vluchtelingen. Het publieke
debat raakt vooral oververhit over de
vluchtelingen die nog aan de rand van
Europa staan te wachten in combina –
tie met het beeld van de over elkaar
heen buitelende politici die niet tot
concrete afspraken komen. Zolang er
geen ferme afspraken liggen over wie
waarheen gaat en waarop hij recht
heeft, blijft de dreiging van een aan –
komende vluchtelingentsunami in de
lucht hangen.
‘Men lijdt het meest onder het lijden
dat men vreest’ kenmerkt op dit mo –
ment het debat. Kranten krijgen maar
geen genoeg van opiniestukken die de
stemming en de beweegredenen van
de Nederlanders ten aanzien van de
komst van asielzoekers duiden. Paul Scheffer voert de boven –
toon: is het onze moraal waaraan wordt geappelleerd? Drijft
ons het eigenbelang of het gebrek daaraan? Zijn we machte –
loos vanuit praktisch oogpunt van grensbewaking of vanuit
juridisch oogpunt door het vluchtelingenverdrag ?
Alle aandacht is gericht op de emotie die wij Nederlanders
ondergaan in het asielvraagstuk en wat dat voor ónze samen –
leving betekent. Zelfs Weber wordt van stal gehaald om ons te
helpen nadenken of wij nu lijden aan een overtuigingsethiek
of toch aan een verantwoordelijkheidsethiek..
Ook ‘ons’ Europa wordt geanalyseerd. Waar tot voor kort het
probleem met Europa nog was dat niemand er iets bij voelde,
is nu de conclusie dat de Europese Unie een aangetaste waar –
dengemeenschap is die nooit meer hetzelfde zal worden (Het
Financieele Dagblad, 31 oktober).
Extreem rechts spint hier volop garen bij, want wroeten in
onze gevoelens over de komst van grote groepen getrauma –
tiseerde vreemdelingen leidt tot angst en dat is koren op een
extreem rechtse molen.
Maar waar zijn toch de vluchtelingen statistieken? De mees-
ten worden geregistreerd en toch lijkt Eurostat geen recente
informatie te hebben over basale demografische kenmerken,
opleiding en gezinssituatie. Mogelijk is deze informatie nog
niet beschikbaar bij aankomst in een vluchtelingenhotspot
(aanmeldcentrum). Wel beschikbaar en zeker evenzo bruik –
baar bij de herverdeling vanuit de hotspots naar bestemmin –
gen, is de statistiek van potentiële bestemmingen in Europa. Hoeveel opvangplaatsen zijn er en
waar? Welk arbeidsvraag is er, hoe
hoog is het maatschappelijk geaccep
–
teerde absorptievermogen? Hoe groot
is de bestaande gemeenschap van eer –
der gearriveerden uit een vluchtregio?
Door deze en nog veel meer bekende
statistieken te bundelen kan Juncker,
lijkt mij, meer bereiken dan met het
17 puntenplan van de Europese Com –
missie. Dit plan, dat vorige week tot
stand kwam, bevat toezeggingen van
landen over informatie-uitwisseling.
Het plan is volledig gericht op het
coördineren van de eerste registratie.
Goedbedoelde toezeggingen zijn
prachtig , maar wat we nu nodig heb –
ben is een technocratisch, op statistiek
gebaseerd advies waar een Europees
politicus nauwelijks omheen kan. Een
Europees Centraal Planbureau dus.
Zo’n planbureau kan een matching algoritme schrijven, dat
een vluchteling een locatie toewijst. In het algoritme wordt
rekening gehouden met zoveel mogelijk vraag en aanbodken –
merken, maar niet met de door de vluchteling zelf geprefe –
reerde bestemming.
Door dat laatste element kan de polariserende discussie over
economische of politieke motieven van een vluchteling ein –
delijk de prullenbak in. Economisch vluchtelingen lopen
dan immers het risico in Hongarije gestationeerd te worden.
Daarbij dwingt het politici veel meer om te doen wat ze zeg –
gen. Net als bij een CPB doorrekening , moet een politica van
goede huize komen als zij tegen de vluchtelingentoewijzing
die uit het algoritme rolt wil ingaan.
Een vluchteling-bestemming algoritme zelf komt natuurlijk
ook niet zonder discussie tot stand. Zo kun je erop wach –
ten dat landen zich minder welwillend zullen voordoen ten
aanzien van vluchtelingenopvang om maar zo min mogelijk
mensen toebedeeld te krijgen. Dat zou in theorie tot een ver –
rechtsing van Europa kunnen leiden maar in de praktijk kan
dat in een democratie alleen standhouden als de kiezers dat
ook gevoelsmatig ondersteunen.
Is dit nou echt allemaal nodig ? Ja. De schrijnende realiteit is
dat van de 680.000 vluchtelingen er over 120.000 een princi-
pe afspraak is gemaakt over eerlijke herhuisvesting over Euro –
pa. Spontaan hebben vervolgens tien EU-landen gemeld dat
ze plek hebben voor in totaal 844 vluchtelingen. Daarvan zijn
er tot nu minder dan 100 geherhuisvest (NRC, 27 oktober).
Een vluchteling-
bestemming algoritme
SANDRA PHLIPPEN
Hoofdredacteur ESB
sandra.phlippen@economie.nl