Koopkracht werkenden stijgt vaak meer dan van uitkeringsgerechtigden

Sinds 2011 is de jaarlijkse koopkrachtstijging van werkenden gemiddeld hoger dan die van uitkeringsgerechtigden.

De figuur laat zien hoe de koopkracht zich de afgelopen vijftien jaar heeft ontwikkeld. De jaren in de figuur zijn losstaande observaties. Tussen 2011 en 2026 is de (verwachte) gemiddelde jaarlijkse mediane koopkracht­ontwikkeling gelijk aan +0,39 procent. Voor werkenden ligt de gemiddelde jaarlijkse mediane koopkrachtontwikkeling op +0,81 procent. Dit is hoger dan bij uitkeringsgerechtigden, met een positieve ontwikkeling van +0,56 procent, en gepensioneerden, die min of meer gelijk zijn gebleven met –0,13 procent.

In de figuur is goed te zien hoe de bezuinigingen na de financiële crisis hun weerslag hadden op de koopkracht in 2011, 2012 en 2013. Vanaf 2014 stijgt de koopkracht van werkenden weer flink, als gevolg van het economisch herstel. Opvallend is dat er in 2020, het eerste coronajaar waarin het bruto binnenlands product sterk daalde, géén negatieve invloed op de koopkracht zichtbaar is. Die nam dat jaar juist toe, onder andere vanwege overheidssteun en lastenverlichtende maatregelen.

De koopkrachtontwikkeling van 2022 valt ook op. In dat jaar was de koopkrachtstijging voor uitkeringsgerechtigden sterk positief, terwijl werkenden en gepensioneerden juist een flinke daling zagen. Als reactie op de oorlog in Oekraïne en de sterk gestegen energieprijzen nam het kabinet-Rutte IV maatregelen om vooral kwetsbare huishoudens te helpen. Dit ging onder andere om het verhogen van toeslagen, inclusief de incidentele energietoeslag. Deze positieve ontwikkeling voor uitkeringsgerechtigden in 2022 behoeft wel enige nuance. Juist deze laagste inkomens geven een relatief groter deel van hun inkomen uit aan energie, en ondervonden dus meer nadeel van de hoge inflatie. Deze onevenredigheid zit niet in de inflatieberekening.

Verder laat de figuur zien dat het mediane koopkrachtverlies voor alle huishoudens tijdens de energiecrisis (naar verwachting) in de jaren 2024 tot en met 2026 grotendeels wordt goedgemaakt.