■ Nander de Vette en Annelie Petersen (DNB)
De inflatieverwachtingen en de onderliggende robuuste economische groei in de eurozone geeft de Europese Centrale Bank (ECB) voldoende aanleiding om het aankoopprogramma eind dit jaar te beëindigen. Nu richten markten zich op de volgende stap: het tijdstip van de eerste renteverhoging. Ondanks dat de precieze datum van de eerste renteverhoging onbekend is, kan de markt ons twee dingen vertellen: wanneer de eerste renteverhoging wordt verwacht en hoe zeker die datum is.
Om in te schatten wanneer de ECB de rente gaat verhogen, kijken marktpartijen vooral naar de Eonia-forwardcurve (Euro OverNight Index Average). Deze is sterk gerelateerd aan de beleidsrente. De rente op Eonia-forward-contracten geven dus een beeld van de gemiddelde verwachte toekomstige beleidsrente. Terwijl markten tijdens de vorige ECB-vergadering nog uitgingen van een eerste rentestap in juni 2019, kunnen we nu uit de data afleiden dat een eerste renteverhoging in november 2019 wordt verwacht. Uit eigen analyse blijkt dat ontwikkelingen in de Eonia-forwardcurve vooral samenhangen met factoren die de groei- en inflatieverwachtingen in de eurozone beïnvloeden: de Duitse risicovrije rente, de Europese inkoopmanagersindex (PMI) en de olieprijs.
Hoewel de Eonia-forwardcurve een goede voorspeller is van het gemiddelde verwachte rentepad, bestaat er onder marktpartijen toch onzekerheid over de precieze timing van de eerste rentestap. Voor de ECB is het zaak die onzekerheid zo klein mogelijk te houden, zodat markten niet verrast worden. Om de onzekerheid over het toekomstige rentepad te meten kan naar EURIBOR-opties gekeken worden. Recent kwam er meer onzekerheid in de markt als gevolg van de politieke onrust in Italië en tegenvallende economische data (figuur). De ECB bezit met de communicatie over het toekomstige monetaire beleidspad (zogenoemde forward guidance) een krachtig middel om marktverwachtingen te sturen. Tijdens de laatste monetaire vergadering heeft de ECB met forward guidance over de eerste rentestap een deel van de onzekerheid uit de markt weggenomen. Marktpartijen zijn er nu al met al zekerder van dat de eerste renteverhoging pas na het einde van het voorzitterstermijn van Draghi (november 2019) zal plaatsvinden, waarmee hij de eerste ECB-voorzitter zou zijn die nooit de rente heeft verhoogd.
