Trump stelt zich vijandig op tegenover de Amerikaanse (top)universiteiten. Programma’s ter bevordering van de diversiteit, gelijkheid en inclusie aan de universiteiten zijn stopgezet, federale fondsen zijn niet langer beschikbaar, en voor buitenlandse studenten aan Harvard geldt een visumstop. Wat merken Nederlandse economen die werkzaam zijn aan deze instituten hiervan? ESB sprak drie van hen.
Dat het onderwerp gevoelig ligt is duidelijk: meerdere mensen gaven geen antwoord op ons verzoek om een paar vragen te beantwoorden. “Mij is aangeraden om over dit onderwerp geen uitspraken te doen”, geeft een van hen aan. Zij die wel willen praten, doen dit op voorwaarde van anonimiteit. Uit deze gesprekken komt een grimmig beeld naar voren, zowel wat betreft de sfeer als de toekomst van het onderzoekslandschap en de perspectieven van academici.
Voor de geïnterviewden zelf zijn de gevolgen vooralsnog te overzien. Zij zeggen vooral voorzichtiger te zijn geworden. Voorbeelden die genoemd worden zijn LinkedIn-beschrijvingen die aangepast worden om minder ‘woke’ te lijken, en vakken die vanaf nu onderwerpen als inclusie niet langer behandelen.
Wel zijn er bij alle niet-burgers, zelfs greencard-houders, zorgen over hun immigratie-status. Waar voorheen reizigers die werden tegengehouden aan de grens gewoon een nieuw visum konden aanvragen, is het nu niet duidelijk of mensen die het land uitgaan en daarna terugreizen nog wel toegelaten worden. Velen achten het te risicovol om buitenlandse conferenties te bezoeken of deze zomer terug te gaan naar huis. Zij die wel vliegen boeken vluchten om langs Ierland of Canada, waar het mogelijk is de grenscontrole voor vertrek af te ronden. Dit scheelt inchecktijd en voorkomt dat je na een lange reis weer terug moet als je niet wordt toegelaten.
Maar dat betreft de geïnterviewden, die allen nog hun baan hebben. Anderen hebben grotere zorgen, geven ze aan: wegens bezuinigingen en onzekerheid zijn er al veel ontslagen gevallen en worden aanbiedingen voor PhD-posities ingetrokken. En jonge academici zien hun carrièrekansen afnemen. “De academische banenmarkt is geïmplodeerd. Instituten als de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds nemen uit voorzorg al langer geen mensen meer aan. En de hele development-sector is door het afkappen van USAID ook geen optie meer.” Dat verandert levens: “economen gaan nu de private sector in, of naar Europa.”
Ook het onderzoek zal achterop raken, verwachten de Nederlandse economen. Onderzoekers die eenmaal ontslagen zijn, komen niet meer terug. En daarmee verdwijnen ook hun kennis, netwerk en ideeën. “Het duurt twintig tot dertig jaar om dat weer op te bouwen.”
Toch is hun verwachting dat de topuniversiteiten de ambtstermijn van Trump uiteindelijk redelijk zullen doorstaan. Veel van de universiteiten betalen hun personeel met de rente die ze ontvangen op hun endowment. De echte problemen komen pas als deze potjes permanent belast gaan worden, waarvoor nu een voorstel op tafel ligt. “Als universiteiten te veel interen op hun eigen vermogen, kunnen ze omvallen.”
Terugkeren naar het vaderland lijkt voor de economen echter nog niet aan de orde. “Europa, en dan vooral Nederland, is een beetje een afvoerputje. Er is veel minder geld om onderzoek te doen, en de salarissen liggen flink lager dan in de VS.” Zodra de Amerikaanse universiteiten weer posities aanbieden zullen mensen die nu uitwijken weer terug willen komen, verwacht een van de geïnterviewden. Want al is het nu even doorbijten, “het onderzoeksklimaat is hier nog steeds beter dan in Nederland”.
Auteur
Categorieën