Liquiditeitsbuffer bankwezen daalt door monetaire verkrapping

Sinds mei is de liquiditeit van Nederlandse banken, gemeten als de ‘Liquidity coverage ratio’ (LCR), gedaald van 167 naar 159 procent. Dat is het gevolg van het verkrappende monetaire beleid. Historisch gezien blijft de liquiditeit echter nog hoog.

De LCR is een maatstaf voor de liquiditeit van een bank en wordt berekend door de liquiditeitsbuffer, die bestaat uit liquide activa van hoge kwaliteit, af te zetten tegen de netto-uitstroom die in geval van stress op de korte termijn kan plaatsvinden. Deze ratio moet minimaal honderd procent zijn, zodat de liquiditeitsbuffer groot genoeg is om de netto-uitstroom van gelden voor de komende dertig dagen op te kunnen vangen.

De daling van de LCR hangt samen met de afbouw van het ruime monetaire beleid in het eurogebied. Vanaf eind 2022 lossen banken de Eurosysteem-financiering af wegens het stopzetten van de gunstige voorwaarden. Hierdoor daalden de reserves die zij aanhouden bij De Nederlandsche Bank. Deze centralebanktegoeden tellen, voor zover zij uitgaan boven de minimum-reserveverplichting, mee in de liquiditeitsbuffer. Tot mei resulteerden deze aflossingen niet in een daling van de LCR, door een gelijktijdige daling in de netto-uitstroom en een stijging in andere assets van hoge kwaliteit. Sinds de recente aflossingen van 31 miljard euro in juni 2023 laat de LCR wel een daling zien.

De recente daling is zichtbaar in het hele eurogebied: de banken betaalden het tweede kwartaal van 2023 gezamenlijk 503 miljard euro aan financieringen terug aan de Europese Centrale Bank.

Ondanks de recente daling bevindt de liquiditeit zich met 159 procent nog altijd op een relatief hoog niveau. Tegen een achtergrond van lage inflatie, en later de pandemie, nam de balans van het Eurosysteem tussen 2014 en 2022 toe door de inzet van balansinstrumenten in aanvulling op de reguliere manieren om sturing te geven aan de markt. Op de balans van de centrale bank stond tegenover die toename aan activa een toename aan passiva, met name reserves aangehouden door banken. Hierdoor steeg de LCR van Nederlandse banken tijdens de coronapandemie van 139 procent in maart 2020 naar een piek van 180 procent in juni 2021.