Kerstverhaal: 2014 is het jaar dat het moet gebeuren

ESB Kerstverhaal

kerstverhaal

2014 is het
jaar dat het moet
gaan gebeuren
Terwijl in het nieuwe jaar op 6 januari de sneeuw neerdwarrelt en de
Hofvijver bevolkt is met schaatsende mensen, kijkt Mark Rutte naar
buiten en mijmert “dit wordt het jaar waarin het gaat gebeurenâ€.

Philip Hans
franses
Hoogleraar aan de
Erasmus Universiteit
Rotterdam

784

E

nkele kilometers verderop kijkt Louis van Gaal
naar zijn selectie die een eerste oefentraining
uitvoert, en hij mijmert iets vergelijkbaars, aangevuld met “het zal toch niet zo zijn dat Guus
(Hiddink) het straks van me overneemt?â€
Ruw wordt de minister-president uit zijn gedachten gehaald door een heftig rinkelende telefoon. Aan het nummer
te zien kan het niemand minder zijn dan president Obama,
en als de hoorn is opgenomen, is zijn dwingende stem duidelijk hoorbaar. Of we in Nederland helemaal gek geworden
zijn, en of de koning en zijn charmante vrouw onmiddellijk
langs kunnen komen, want hier is wel wat te bespreken. Met
een zucht hoort Rutte het aan, want hij was er al bang voor
dat dit zou gaan gebeuren. Een week voor de Kerst van 2013
had Nederland een petitie aangeboden aan de Verenigde Naties met daarin een officieel protest tegen het kerstfeest, en
dan vooral de uiterst dubieuze rol van de Kerstman daarbij.
De Partij voor de Dieren, samen met Geert Wilders – als
enige over van de PVV – benoemden dat “gedoe met die rendieren†als “je reinste dierenmishandelingâ€. Zo’n dikke kerel
voortslepen, en dan nog wel door de lucht, helemaal vanaf de
Noordpool en weer terug, dat kon niets anders zijn dan “misselijkmakend gedragâ€. De arme dieren leken wel “gedrogeerdâ€,
en “iets te eten krijgen zag je ze ook nooitâ€. Het was natuurlijk
te verwachten dat deze Nederlandse petitie slecht zou vallen
bij het Amerikaanse publiek, en nu, aan de telefoon, eiste
Obama terugtrekking en excuses. Goed, goed, zei Rutte, ik

zal het koningspaar sturen, en … mogen er dan ook wat bedrijven meekomen?
De doortastendheid van de minister-president past helemaal bij de sfeer in Nederland, nu het CBS één dag voor Kerst
in 2013 het groeicijfer van 2013-kw3 ophoogde naar 0,4 procent. Tevens ging 2013-kw2 van 0,0 naar 0,3 procent, en nog
diezelfde dag braken de records van de kerstinkopen. Er werd
die dag nog nooit zoveel gepind, en de absolute bestsellers
waren het intieme egodocument van DNB-president Klaas
Knot, met de titel ‘Mijn gevoel, toen en nu’, en het spel Call
of Duty, Liborgate, waarbij de speler zich al schietend een pad
door de Amsterdamse Zuidas moet banen. Het nieuwe jaar
werd traditioneel ingeluid met erg veel vuurwerk, de conference van Theo Maassen werd door velen bekeken maar zijn
sketch over Poetin viel helaas slecht bij Buitenlandse Zaken,
en leidde ook tot een reactie van de Russische ambassade dat
de Nederlandse schaatsers in Sotsji nog wel wat te wachten
zou staan.
De Winter

Wanneer op vrijdag 7 februari 2014 de Olympische Winterspelen worden geopend, zit Nederland aan de buis gekluisterd. Er is de spanning voor de Nederlandse sporters, maar
vooral ook is iedereen benieuwd hoe het toernooi verloopt.
Immers, de lente is vroeg dit jaar in Sotsji en ook in Nederland, en terwijl het buiten vijftien graden is en de eerste lentebloemen ontluiken, schaatst Sven Kramer naar goud, overigens licht gehinderd door een vijftal dweilpauzes tijdens de
ritten die het smeltwater moeten afvoeren. De winnende tijd
op de tien kilometer is dan ook 35 minuten en 40 seconden,
maar zijn directe, snellere tegenstander Skobrev wordt gediskwalificeerd omdat hij zich zou hebben vastgehouden aan de
veel snellere dweilmachine.
Het feestende Nederland komt in een nog grotere roes
als het CBS op 14 februari laat weten dat ook 2013-kw1 zoals
gezegd “uit de rode cijfers†is gekomen, en dat er dus in 2013
helemaal geen recessie blijkt te zijn geweest. Mediagenieke

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4674 & 4675) 13 december 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

Kerstverhaal ESB

economen buitelen in de media over elkaar heen, en vooral
de voor- en tegenstanders van de drieprocentsnorm spreken
grote woorden. Het CBS heeft echter nog meer te melden die
dag, en wel dat de huizenprijzen gemiddeld genomen enorm
gestegen zijn, vooral in de regio Amsterdam. De zojuist opgerichte De grote Consumentenbank brengt een nieuw product
op de markt, de Rente-vermorzelaar, met de pakkende slogan
‘Gaat u lekker wonen, dan doen wij het afbetalen’. Velen stappen in, want je zou immers wel gek zijn als je het niet deed. In
de veel te kleine lettertjes staat dat het afbetalen over de rente
gaat, niet over de koopsom, maar daar komt het programma
Radar pas in juni achter, als al honderdduizenden nietsvermoedend zijn ingestapt. ( Jaren later, in 2018 bij de volgende
economische crisis, zal men stellen dat de kiem voor die ellende al in 2014 is gezaaid.)

ste trend in het voorjaar is echter de Spekman-lijn, genoemd
naar de grote roerganger van de PvdA. Voor de mannen zijn
daar het ongestreken shirt, de laaghangende broek, een baard
van twee dagen, en natuurlijk is de schipperstrui weer helemaal terug. Absolute topper voor de moderne, vooral iets rondere, man is de Spekman-naveltrui, terwijl voor vrouwen de
groene regenlaars wordt gecombineerd met een gebreide jas
tot net iets onder de knie. Koningin Máxima weet als geen ander hoe een echte Spekman te dragen, en tot ver in het voorjaar zijn de wollen slof, de Palestijnse sjaal en de paarse parka
niet te missen in het straatbeeld.
Na afzegging van Ilse de Lange en Waylon doet Nederland mee met het Songfestival met de Jeugd van Tegenwoordig, maar eindigt helaas als laatste omdat de teksten van Willie Wartaal totaal onverwacht niet goed worden begrepen.

De lente

Mede dankzij de rap stijgende huizenprijzen gaat ook de
inflatie flink omhoog. Een zeer bekende economieprofessor
neemt het woord in vele televisieprogramma’s waarin hij laat
weten al bijna tien jaar lang te waarschuwen voor het inflatiespook, en zo roept hij triomfantelijk: “Zie je wel, het is zover!
Ik heb het altijd al geweten.†En: “Ja, het is soms even wachten
op een stijging van inflatie, in mijn geval zelfs acht volle jaren,
maar ja, als het dan gebeurt, dan ben je natuurlijk erg trots op
je eigen inzichten.†De communicatieafdelingen van DNB en
het CPB komen bij elkaar in spoedoverleg want het blijkt dat
het Nederlandse publiek de professor op handen draagt. “Eindelijk eens iemand die het goed heeft gezienâ€, zo zegt Geert
Wilders, en ook leden van het kabinet zijn openlijk onder de
indruk van de vooruitziende blik van deze topwetenschapper.
Als dan eind maart het CPB het Centraal Economisch Plan
2014 uitbrengt, horen we directeur Laura van Geest dan ook
beweren dat op een dag de groei zal toenemen, en er een tijd
komt dat de inflatie zal dalen. “Nog even, en Nederland loopt
economisch in de pas met de wereldwijde ontwikkelingenâ€,
aldus de optimistische directeur. Gestimuleerd door een door
hem recent gevolgde Feng Shui-cursus, oppert Stef Blok wijselijk dat “als de oostenwind die van het westen passeert, dan
pas zal er een nieuwe huizencrisis zijnâ€. Tevreden knipoogt
Mark Rutte in de PowNed-camera en zegt: “Ja jongens, het
is dit jaar dat het gaat gebeuren, kijk maar eens om je heen.â€
Gelouterd door zo veel wijsheid maakt Nederland zich
op voor Koningsdag. Het ongekende feest heeft nog wel wat
last van de datum plus de grote gewenning aan Koninginnedag oude stijl. Voor- en tegenstanders ontmoeten elkaar begin april op het Malieveld, en even dreigt het uit de hand te
lopen totdat onverwachts een lange vrouwelijke gestalte het
podium betreedt. Met een licht Zuid-Amerikaans accent zegt
de dame: “Weet u wat, Nederland, we maken er gewoon een
hele week feest van, een Oranjeweek.†Uitbundig wordt dit
voorstel begroet, en Nederland viert van 26 april tot en met 1
mei groots dit feest. De hitparade wordt overspoeld met speciale liederen met als onbetwiste topper de nieuwe meezinger
van John Ewbank getiteld ‘Daar ga je dan!’
Dat niemand Máxima heeft opgemerkt op het Malieveld
komt niet helemaal als een verrassing omdat zij geheel was gekleed volgende de heersende mode. Couturier Jan Taminiau
heeft helemaal afgedaan toen in januari bleek dat Michelle
Obama en Máxima exact dezelfde jurk aanhadden. De nieuw-

Absolute topper voor
de moderne, vooral iets rondere, man is de
Spekman-naveltrui, terwijl voor vrouwen
de groene regenlaars wordt gecombineerd met
een gebreide jas tot net iets onder de knie

Overigens wordt dit programma slecht bekeken want het
nieuws wordt die dagen overheerst door het verbale gooi- en
smijtwerk van Louis van Gaal en Guus Hiddink. Hiddink
zegt dat zijn handen jeuken, maar van Gaal weet van geen
wijken. Als compromis wordt besloten dat Hiddink mee zal
reizen naar Brazilië, “voor het geval datâ€.
Het is een rustige lente en de zomer lijkt zich al vroeg
aan te dienen. Ronald Plasterk stapt uit de politiek en keert
weer terug naar de universiteit, ditmaal als voorzitter van het
College van Bestuur van de 400-jarige Rijksuniversiteit van
Groningen. Nog geen week aan het werk kondigt hij aan dat
de salarissen van universiteitsbestuurders wel omhoog zouden
kunnen, en in de vele praatprogramma’s heeft hij het regelmatig over “flopsectoren†en “Horizon 2020, hoezo, waarom
zo ver weg, wat is er mis met morgen?†De VSNU sluit het
zogeheten Stapel-akkoord, waarin staat dat wetenschappers
nog maar één publicatie per jaar het licht mogen doen zien, in
om het even welk open-accesstijdschrift. Dit initiatief wordt
verrassend genoeg breed omarmd, vooral door ervaren wetenschappers die in januari van elk jaar al hun quotum bereiken
en daarna in de rest van het jaar, zoals een van hen het zegt,
“op fantastische wijze werk en gezin kunnen combinerenâ€.
Een zeer vooraanstaande wetenschapper weet de pers te halen
met zijn uitspraak “ik heb erg veel wetenschappelijk werk verricht, maar ik heb het niet opgeschrevenâ€, waar velen een peilloze filosofische diepte in menen te herkennen. Studenten,
gewend aan interactief onderwijs, kijken voortaan hun eigen
tentamens na, de rendementen stijgen met sprongen, hoewel
er altijd wel iemand is die zichzelf een 5 geeft, “gewoon omdat
het kanâ€.

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4674 & 4675) 13 december 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

785

ESB Kerstverhaal

De zomer

In juni gaat het dan eindelijk gebeuren. Het WK voetbal in
Brazilië gaat van start. Louis van Gaal noemt België als de
grote favoriet, want ze blijven maar alle oefenpartijen winnen.
Het Nederlands elftal haalt de tweede ronde door driemaal
gelijk te spelen, en dat is de druppel voor de Telegraaf bij monde van Cruijff. Guus Hiddink, die toch al was meegereisd,
neemt de taak over, en terwijl Van Gaal op het strand geniet
van de zon, wordt Oranje later uitgeschakeld door, inderdaad,
België. Tijdens het toernooi, dat overigens door het gastland
wordt gewonnen, wordt het toernooi in 2022 in Qatar afgeblazen. Dat land hoopte nog door heel vroeg met de bouw
van stadions te beginnen, een claim te kunnen leggen, maar
er wordt toch besloten ergens anders naar uit te gaan zien.
Het gesmolten ijs en de groene skihellingen in Sotsji hebben
de toon gezet.

Ondanks de ellende, ofschoon er
miraculeus alleen maar materiële schade is,
is Nederland een eenheid en in alle opzichten
met elkaar betrokken

Ondertussen groeit de economie met een rustige 0,4
procent per kwartaal, al weer maar liefst vier kwartalen op
rij. Door deze eentonigheid vergist het CBS zich, en brengt
in juli exact hetzelfde persbericht uit als in april, maar niemand die het merkt. Iedereen is immers buiten, want het is
een geweldige zomer. De collectie-Spekman kan in de kast
voor de volgende winter, want de nieuwste trend is ‘terrassen’.
Iedereen laat zich buiten zien, wetenschappers al vanaf het
voorjaar, studenten permanent, en volkomen uit de tijd is de
kromgebogen houding boven een klein schermpje. Facebook
kondigt verlies aan, Twitter wordt al weer van de beurs gehaald, want 2014 is het jaar dat later bekend zal gaan staan als
het jaar waarin de sociale media tot een eind kwamen – wat de
AIVD niet leuk vindt. Er worden weer brieven geschreven en
verstuurd, studenten volgen de altijd lastige minor ‘Schoonschrijven’, postzegels zijn weer helemaal in, en voorover gebogen lopen, kijkend op een smartphone, wordt zóó 2013, dat
kan echt niet meer. De nieuwste modieuze activiteit betekent
dat je met zo veel mogelijk vrienden tegelijk op een terras aan
open water neerstrijkt.
Even dreigt de positieve sfeer in september nog om te
slaan nu er weer een zoveelste groot ICT-project is mislukt bij
een ministerie. In 2005 heeft het CBS nog flink wat miljarden
bij het bbp opgeteld vanwege “de positieve bijdrage van de
ICTâ€, maar nu kondigt een woordvoerder van het CBS aan
dat bij de nieuwe directeur de wens leeft om weer eens een
flink deel van het bbp ervan af te halen. Dit zou betekenen
dat de groei in Nederland in één klap weer flink negatief is,
maar liefst zoiets als –4 procent in 2014-kw3, maar na lang
aandringen vanuit het Ministerie van Economische Zaken
ziet het CBS toch af van deze drieste actie. De toon is wel
786

gezet, en gaandeweg ontstaat er een beweging die ‘slow ICT’
voorstaat, met slogans als ‘Als het pas maandag af is, is het ook
goed; zet hem toch eens uit voor een dag’ en ‘Get off of the
cloud ‘– het laatste onderstreept met de bekende deunen van
de Rolling Stones.
De herfst

En dan begint de herfst, verrassend heftig. We zijn helemaal
gewend aan een zorgeloze zomer, waarin niemand zich bekommerde over de euro, over China, of over het kabinet,
en dan komt volkomen onverwacht de hevige najaarsstorm.
Eerst begint het eind oktober te regenen, en die regen houdt
weken achtereen aan. Dijken hebben het moeilijk, polders lopen vol met water, en dan begint het ook nog te waaien. Het
gaat niet een beetje waaien, maar heel erg hard. Bomen vallen
om, huizen eveneens, sommige flatgebouwen houden geen
stand, mensen raken huis en haard kwijt, en er is opvang in
sportkantines. “Nu moet het dan gaan gebeurenâ€, denk Mark
Rutte en via Nederland 1, 2 én 3 spreekt hij de Nederlandse
bevolking elke dag toe. Hij is dag en nacht aanwezig in het crisiscentrum, en ook de koning en de koningin, beiden volledig
in Spekman-herfsttenue, vertonen zich bij dijkversterking en
het uitdelen van warme soep. Ondanks de ellende, ofschoon
er miraculeus alleen maar materiële schade is, is Nederland
een eenheid en in alle opzichten met elkaar betrokken. Bekende Nederlanders stellen hun huizen open, belcampagnes
halen vrachten euro’s op, en terwijl de wind slechts langzaam
van kracht 11 naar een redelijke 5 afzwakt, komt op 15 november Sinterklaas aan in Almere. Oplettende kinderen zien
op het Sinterklaasjournaal dat de Zwarte Pieten verbluffend
veel lijken op de mensen die hebben geholpen de dijken te
stutten en de hulpbehoevenden te steunen, en als er dan ook
nog een Koningspiet met onvervalste Haagse tongval de loftrompet steekt, dan weet Nederland het helemaal zeker: de
Zwarte Pieten hebben niet alleen het Sinterklaasfeest gered,
maar zelfs heel Nederland. Prachtige foto’s gaan de wereld
over, en bij de Verenigde Naties wordt met chocoladeletters
een excuusbrief gecomponeerd.
Wanneer op 6 december Nederland emotioneel afscheid
neemt van de goedheiligman vanaf het strand van Scheveningen, lijkt ook de wind nagenoeg verdwenen te zijn, en warempel begint ook de zon weer te schijnen. “Wie heeft het nog
over de economie,†stelt Mark Rutte in zijn toespraak vlak voor
het kerstreces, “wanneer we als Nederlanders laten zien dat het
ons niet gaat om een procentje meer of minder, wanneer de
euro minder belangrijk is dan de wind, wanneer onze dijken
op het spel staan, en niet de olijven uit Griekenland, wanneer
onze werklozen laten zien dat ook zij kunnen aanpakken, wie,
mensen, wie heeft het dan nog over de economie?†En hij vervolgt: “Wij hebben laten zien dat wanneer het moet gebeuren,
dat het dan gáát gebeuren.†Niet iedereen pakt dit laatste inzicht meteen op, maar trots is Nederland wel.
Op kerstavond staat de minister-president wijdbeens
voor het glas-in-loodraam van het Torentje en ziet tevreden
dat het eerste ijs begint aan te groeien in de Hofvijver. Snel
zullen de schaatsers komen, zo mijmert hij, al knipogend naar
zijn spiegelbeeld, en dan gaat de telefoon. Dat nummer kent
hij, 020 en nog wat, en hij neemt snel op. “Mark, kun je direct
komen, als mijn gevoel me niet in de steek laat, staat ons in
2015 nog heel wat te wachten, kom gauw!â€

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 98 (4674 & 4675) 13 december 2013
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.