Jrg. 1, editie 48

1916_0048 Download [2,35 mb]

29 NOVEMBER 1916

Economi*sch-Stati
*sbsch
.e

Berichten

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID. FINANCIËN EN VERKEER –

1E JAARGANG

WOENSDAG 29 NOVEMBER 1916

No. 48

INHOUD

Blz.

DE CRAANVOORZIENING IN DE NAASTE TOEKOMST ……….
761
De

nieuwe

Staatsleening

……………………….
763
De toekomstige handelsrelaties van het Balkanschiereiland..
764
Militairisme

Vereenigde Staten ………………
764
Gemeentelijk

Giro-wezen ……………………….
765
Vooruitgang van het handeisverkeer van de Philippijnen..
766
INGEZONDEN STUKKEN:
Waardebepalingvan voorraad, grondstoffen en bezittingen
766
REGEERINGSMAATREGELEN OP NANDELSCEBIED

…………
767
MAANDCIJFERS:
Engelsche

handeisstatistiek ……………………
767
Nederlandsche

handelsstatistiek ………………..
768
Emissies

November

1916

………………….
760
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN

………………769-777
Geidkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.
Goederenhandel.
1
Bankstaten.
Verkeerswezen.

Bijdragen en mededeelin gen, den inhoud betreffende,
alsmede gegevens voor de afdeeling ,,Statistielcen en

Overzichten” gelieve men te zenden aan het secretariaat,,
Geldersche Kade
21 b,
Rotterdam,
telefoon
No.
3000.

Abonnementsprijs franco p. p. in Nederland f 10,—,

buitenland en icoloniën f
12,—
per jaar. Losse

nummers
25
cents.

Advertentiën f
0,35
per regel. Plaatsing bij abonne-

ment volgens tarief.

Mededeelingen
betreffende abonnementen en adv er-
tentiën richte men tot Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-

Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag.

28 NOVEMBER 1916.

De onophoudelijk elkaar opvolgende geldonttrek-

kingen hebben den toestand van de markt geheel ver-

anderd. De stemming was deze week dan ook weder

zeer vast en de koersen trokken belangrijk aan.

Particulier-disconto steeg van 2
1
/s tot 34 pOt. en

bereikte daarmede een sedert meer dan een jaar niet

genoteerde hoogte. Ondanks de hoogere prijzen was
de vraag naar wissels bovendien zeer gering, zoodat
de koersen meestal slechts nominaal waren. De pro-

longatie-rente noteerde aanvankelijk nog 2% pOt.,

daarna 3 pOt.

Ter consolideering van de groote vlottende schuld en

de verdere behoefte van de schatkist is door den Minis-

ter van Financiën een wetsontwerp ingediend tot het

aangaan eener geldleening groot
f
125 millioen in

4 pOt. obligatiën
t
97 pOt., waarvan de uitgifte dus

spoedig kan worden tegemoet gezien. In verband

hiermede en met de tallooze nieuwe uitgiften, die

dagelijks geannonceerd worden, is een verflauwing

van de geldprijzen dan, ook nauwelijks te verwachten.

In den weekstaat van de Nederlandsche Bank zijn
niet veel veranderingen: De binnenlandsche wissels

zijn met ruim 5 millioen verminderd door afbetaling

van de Regeering. De voorraad gouden munt is met

21/a
millioen gulden vermeerderd; de biljetten-om-

loop is met 2.300.000 gulden afgenomen’)
j

DE GRAANVOORZIENING’ IN DE

NAASTE TOEKOMST.

In de afgeloopen week verscheen in de dagbladen

een bericht omtrent uitvoerverboden voor tarwe en
maïs, die in Argentinië te verwachten zouden zijn.

Dit bericht heeft velen, die anders voor de graan-
voorziening van Nederland weinig belangstelling
toonen, doen bedenken, hoeveel belang zij als ver-

bruikers van brood en vleesch hebben bij een voldoen.
den aanvoer naar ons land van tarwe en voedergra-

nen. Wanneer men zich rekenschap geeft ‘van de

hooge mate, waarin de voeding van ons volk afhan-
kelijk is van den graanaanvoer van overzee, ziet men
met bevreemding, hoe weinig belangstelling de vele,
met dien aanvoer in verband staande, problemen on-

dervinden. In de vele economische overzichten en

verhandelihgen over den toestand van ons land ge-
durende den wereldoorlog zoekt men meestal tever-
geefs naar uiteenzettingen over de voorziening met

buitenlandsch graan. Een betreurenswaardig ver-
schijnsel is bovendien de onnauwkeurigheid en veelal
gedeeltelijke of zelfs geheele onjuistheid van de

meeste der karige berichtjes, die soms in onze bladen
over dit onderwerp te vinden zijn. Voor hoeveel on-
derwerpen van economischen aard in binnen- en bui-
tenland vraagt niet de courant dagelijks onze aan-
dacht, doch meestal zoekt men tevergeefs naar be-

richten over den aanvoer van het voornaamste voed-

sel van mensch en dier, het graan. Inlichtingen over
voorraden en oogsten vindt men onder de marktbe-
richten, doch over de pogingen der volken, om zich
in deze zware tijden van voldoende graan te voor-
zien, welke pogingen meer en meer een strijd ‘om het

bestaan beginnen
nabij
te komen, vindt men zelden
of nooit iets vermeld. En als dan eindelijk de elkaar

opvolgende verschijnselen geleid hebben tot eene be-
langrijke gebeurtenis of tot een economischen maat-
regel, die de vermelding waard wordt geacht, dan is
het publiek verrast en verontrust en weet het veelal de
beteekenis daarvan niet op de juiste waarde te schat-
ten. Het is niet onmogelijk, dat de beteekenis van het
bericht omtrent de Argentijnsche uitvoerverboden in
werkelijkheid minder, verontrustend behoeft te wor-
den opgevat, dan een onvoorbereide allicht zoude

doen. In de weke],ijksche overzichten in dit blad is ge-
regeld beschreven, welke moeilijkheden in dit seizoen

de graanvoorziening van West-Europa medebrengt.
Het bericht over de uitvoerverboden in Argentinië is
eene aanleiding, om die moeilijkheden nog eens na

te gaan.
In liet vorige seizoen zijn in vrijwel alle graan-uit-
voerlanden de oogsten zeer overvloedig geweest. In

762

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

Noord-Amerika en Canada was de tarweopbrengst

zoo groot als nooit te voren. Van Juli tot l)ecember

1915 hebben deze landen voorzien in 91 pOt. van de
tarwebehoefte van Europa en gedurende het eerste

halfjaar van 1916 hadden zij op denzeifden voet kun-

nen voortgaan. Ook in Argentinië was echter de

tarweoogst zeer bevredigend en in Australië was de

opbrengst van ongekenden omvang, zoodat het groote

moeite heeft gekost, den oogst tijdig binnen te bren-

gen, en nog grooter moeite om althans een flink ge-

deelte naar Europa te vervoeren. Ook van maïs be-

stond overvloed in Noord-Amerika en Argentinië en

slechts het gebrek aan voldoende scheepsruimte ver-

oorzaakte nu en dan eenige stagnatie in den voort-

durenden stroom van graan van overzee naar Europa,

welke stagnatie echter niet tot groote bezwaren heeft

geleid, afgezien dan van locale moeilijkheden in ons

land, waar
wij
in het voorjaar van 1916 met de be-

kende tarweschaarschte en bruinbroodperiode te

worstelen hebben gehad. Het eveneens bij ons steeds

gevoelde gebrek aan veevoeder vond zijn oorzaak groo-

tendeels in beperkings-maatregelen der Britsche

Regeering. De overvloed aan tarwe en maïs bracht

de
prijzen
in de uitvoerlanden nog op het einde van

het seizoen op een zeer laag niveau, zoodat de prijzen

de productiekosten niet dekten en in Argentinië

zelfs sprake was van Regeerings-maatregelen ter ver-hooging van de graanprijzen, teneinde de landbouwers
voor te groote verliezen te behoeden.

In enkele maanden is in dezen toestand eene
groote verandering ingetreden. Door verschillende

oorzaken, waaronder droogte en plantenziekte, is in

Amerika en Canada, doch vooral in het eerste land,

de oogst der zomertarwe ver ten achter gebleven -bij

dien van het vorige seizoen en de geheele tarweop-
brengst in de Vereenigde Staten heet slechts weinig
meer dan voldoende te zijn om de behoefte van het

land zelve te dekken. Wanneer niet van den vorigen

enormen oogst een groot gedeelte ware overgebleven,
dan zoude de uitvoer dit jaar al zeer gering zijn ge-
weest. In Canada is wel is waar een flink overschot

voor uitvoer beschikbaar, ofschoon dit eveneens veel
kleiner is dan in het vorige jaar, doch het ligt voor

de hand, dat de Canadeesche tarwe in de eerste plaats

gereserveerd blijft voor Engeland en de ententelan-

den. Ondanks den kleinen oogst is de uitvoer van

tarwe uit Noord-Amerika sedert den aanvang van het
nieuwe seizoen zeer groot geweest en van Juli tot
half November leverden de Vereenigde Staten en
Canada 66 pCt. van alle naar Europa verscheepte

tarwe. Er bestaat dus alle reden voor de vrees, dat in

het begin van 1917 de Noord-Amerikaansche tarwe-
verschepingen sterk zullen afnemen en Europa meer

dan tot nog toe op andere landen zal zijn aangewezen.
Daarvoor nu komt in de eerste plaats Argentinië in
aanmerking, doch, als door eene speling van het
noodlot, heeft dat land sedert Augustus eene onge-

kende periode van droogte doorgemaakt, die vooral
in de Noordelijke helft de tarwe zeer sterk heeft be-nadeeld. Taxaties, die de helft van de in onze eerste
wintermaanden te oogsten tarwe als verloren aanga-

ven, waren reeds in het begin van November Vrij
algemeen en ofschoon in de afgeloopen week eenige regen gevallen is, was het kwaad veelal reeds onher-

stelbaar. Reeds sedert September kwamen uit Argen-
tinië berichten omtrent den slechten stand der tarwe
en tezamen met de ongunstige resultaten in Noord-
Amerika brachten zij allerwegen eene verhooging van
den tarweprijs teweeg, die geleid heeft tot eene ver-
dubbeling in de waarde van tarwe sedert Juni 1916.

Gelukkig Vertoonde zich
bij
al dien tegenspoed een
lichtpunt. In Australië was op den prachtigen oogst
van het vorige seizoen weder een voorspoedig tarwe-
jaar gevolgd en de oogst, die nu aanvangt, belooft
weder zeer goed te worden. Daar ligt dus voor Europa
een zeer groote voorraad tarwe ter verscheping ge-

reed, want ook van het vorige jaar is een zeer groot

gedeelte van den oogst onverscheept gebleven. De
moeilijkheid is echter, deze tarwe naar Europa te ver-

schepen. De lange duur der reis is in deze tijden van
schaarschte aan scheepsruimte een niet te overschat-

ten bezwaar. Een schip, dat per jaar 6 tot 7 maal

eene lading tarwe uit Noord-Amerika kan halen of
4 tot 5 maal eene rondreis kan volbrengen naar Ar-

gentinië, maakt slechts 2Y2 reis naar Australië. Voor
Voorziening in eenzelfde behoefte aan tarwe zijn du$

van Australië bijna driemaal zooveel schepen noodig
als van Noord-Amerika en hoe meer dus een land is

aangewezen op tarwe-aanvoer uit Australië, hoe

zwaarder het gebrek aan scheepsruimte drukt. In

normale tijden zoude de toestand, zooals wij dien nu

hebben, zelfs indien men de tarwe uit Rusland en

Roemenië buiten rekening laat (hiertegenover staat,
dat de centrale mogendheden niet als tarwe-impor-

teurs behoeven te worden medegerekend) misschien

wel hebben geleid tot prjsverhooging, doch reden tot

ongerustheid zoude hij waarschijnlijk niet hebben ge-
wekt. De tarwe-overschotten in alle uitvoerlanden

tezamen, vermeerderd met de West-Europeesche

oogsten, zijn ook dit jaar kwantitatief voldoende om
in de behoefte van de Europeesche tarwe-importee-
rende landen te voorzien. Het groote bezwaar is dus

slechts de verre afstand van Australië in verband

met het gebrek aan scheepsruimte.

Teneinde de gevolgen van dit bezwaar te voorko-
men, is in Engeland op 11 October de tarweaanvoer
door de Regeering ter hand genomen. Deze maatre-

gel was niet in de eerste plaats bedoeld ter beteuge-

ling der prjsverhooging, doch beoogde schaarschte

te voorkomen en vooral den aanvoer uit Australië te
regelen. Niet de prijs verdient in den tegenwoordigen

tijd in de eerste plaats de belangstelling, doch de hoe-

veelheid, die kan worden aangevoerd. Men berekent,
dat voor Engeland althans tot April de tarwe-voor-

ziening is verzekerd en dat dus voor de overige maan-

den van het seizoen geen ongerustheid behoeft te be-
staan. Ook voor de andere Entente-landen heet, dank

zij de centrale Organisatie te Londen, voldoende te

worden gezorgd. Ook die landen zullen een gedeelte

der Australische tarwe ontvangen, welke door de
daarvoor te Londen bestaande commissie voor de Re-

geering van het Australische Gemeenebest, welke den
tarweuitvoer regelt, wordt verdeeld.

Ons interesseert echter in de eerste plaats, in hoe-

verre voor ons eigen land reden tot ongerustheid be-

staat. Het is zeer de vraag, of wij op Australische
tarwe mogen rekenen. Wel wordt aan het eveneens
neutrale Noorwegen tarwe uit Australië afgestaan,
wellicht als vergoeding voor de groote voordeelen,

welke Engeland ondervindt van de Noorsche han-
delsvloot, die zich, ofschoon zeker niet met geheele

instemming der reedeis, voor een groot gedeelte ziet
gebruiken voor de gevaarlijke vrachtvaart voor de
Entente. Maar is voor ons land op eene dergelijke

tegemoetkoming te rekenen, waar toch de Australi-

sche tarwe in de eerste plaats voor de Ententelanden

bestemd zal zijn? En indien ons een deel van dien
oogst wordt afgestaan, is dan onze handelsvloot in
staat om, ondanks den langen duur der Australische
reizen, voldoende tarwe aan te voeren? Het valt te vreezen, dat zelfs indien voor Nederland Australi-

sche tarwe wordt beschikbaar gesteld, de laatste vraag
ontkennend dient te worden beantwoord en wij ons

gedwongen zouden zien, liever van de Australische
tarwe af te zien, dan de capaciteit onzer vloot sterk
te verminderen, door haar de lange reizen naar
Australië te doen ondernemen. Bevrachten van Noor-
sche schepen zoude misschien mogelijk zijn, doch

waarschijnlijk niet in groote mate, want vele Engel-
sche maatregelen, bijvoorbeeld in zake kolenverschaf-
fing, zijn zoo doeltreffend, dat voor de neutrale vaart
slechts nu en dan Noorsche schepen beschikbaar zijn.

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

763

En onze eigen vloot heeft reeds moeite genoeg om in

de behoeften van het land aan het allernoodigste le

voorzien, om de aderlating der lange reizen naar

Australië te kunnen verdragen. Ons zal dus weinig

anders overblijven, dan te trachten onze tarwehe-

hoefte te blijven dekken in Noord- en Zuid-Amerika.

Die gevolgtrekking brengt ons dus weder tot het

aangekondigde Argentijnsche uitvoerverbod. Mis-

schien is het juist, dat van Noord-Amerika na

Februari niet veel tarwe meer mag worden verwacht,

ofschoon in deze materie pessimistische verwachtin-

gen dikwijls overdreven blijken te worden. Het schijnt

echter, dat eene zekere vermindering dient te worden

verwacht en dan blijft nog slechts Zuid-Amerika

als leverancier over. Is nu te verwachten, dat leve-

ring van daar binnenkort onmogelijk zal zijn? Een
positief antwoord op die vraag is moeilijk te geven,
daar de berichten omtrent den waren aard van het

verbod uiterst schaarsch zijn. Er bestaat echter aan-

leiding tot gegronde hoop, dat van een bepaald uit-

voerverbod geen sprake zal
zijn.
Het bericht sprak

van een
gedeeltelijk
uitvoerverbod en zonder zich aan

overdreven optimisme schuldig te maken, mag men

dus vermoeden, dat hier geen sprake is van con

eigenlijk uitvoerverbod, doch van een voorschrift, dat

eene zekere voor het binnenlandsch gebruik benoo-

digde hoeveelheid in het land houdt, terwijl de rest
mag worden uitgevoerd. Dit zoude niets anders zijn
dan wat in normale tijden zonder speciaal voorschrift
geschiedt. Slechts de voor de behoefte van het land

niet benoodigde hoeveelheid wordt dan uitgevoerd,

omdat, zoodra de uitvoer die grens zoude overschrij-
den, de locale prijs zonde stijgen boven export-pan-teit. Daar echter tegenwoordig de
prijs
niet zulk een

remmenden invloed op den export uitoefent en de

Europeesche landen bij de dekking van hunne be-
hoefte, ook zonder zich veel om den prijs te bekoin-
meren, zich zoo goed mogelijk dienen te voorzien van

tarwe, nu is een voorschrift noodig om voldoende
tarwe in het land te behouden voor eigen gebruik.
Het feit reeds, dat de tarwe-termijnmarkten in Noord-

Amerika niet zijn gestegen op het bericht omtrent
het uitvoerverbod, doet vermoeden, dat bovenstaande

uitlegging de juiste is. In dat geval zal dus ons land
waarschijnlijk uit Argentinië nog genoeg tarwe kun-
nen betrekken om voor gebrek gevrijwaard te blijven.
Op hooge prijzen mag echter, ook in dat geval, wor-den gerekend en groote zuinigheid blijft geboden. De

invoering van algemeene broodkaarten, waarvan
sprake schijnt te zijn en welke tengevolge zoude heb-
ben, dat werkelijk de tarwe uitsluitend gebruikt
wordt voor het doel, waarvoor zij wordt aangevoerd,
is daarom alleszins te rechtvaardigen.

De aanvoer van veevoeder zal waarschijnlijk niet
even groote bezwaren ondervinden als de tarwevoor-
ziening. De maïsoogst belooft namelijk in Noord-
Amerika een flinke opbrengst, ofschoon niet vast te
stellen valt, hoezeer het maïsverbruik in het land
zelve, in verband met den kleinen tarweoogst, is uit-

gebreid. De maïsoogst in Amerika is echter van zoo
grooten omvang (hij bedraagt in dit jaar meer dan
viermaal de hoeveelheid der geoogste tarwe) dat uit-
voer van een klein gedeelte reeds op den toestand in Europa grooten invloed uitoefent. Dezelfde droogte,

die in Argentinië de tarwe zoo heeft geteisterd, heeft
echter aan de jonge maïsplanten ook veel kwaad ge-
daan. Daarbij kwam nog een abnormaal groote sprink-
hanenschade en van den maïsoogst, die in Februari!
Maart plaats vindt, verwacht men in Argentinië al

evenmin veel goeds. Daarbij komt nog, dat de alfalfa,
het Argentijnsehe veevoeder bij uitnemendheid, even-
zeer sterk van de droogte geleden heeft en het maïs-
verbruik daar dus grooter is dan gewoonlijk. Wij mo-
gen echter hopen, dat de regen van de vorige week
nog veel goed heeft gedaan en het bericht omtrent het
eveneens gedeeltelijke uitvoerverbod van mais mag
dus gereedelijk op dezelfde
wijze
worden uitgelegd

als hierboven voor tarwe is geschied. Omtrent de ge-
grondheid van die uitlegging zal zeker de naaste toe-

komst uitsluitsel geven.

Ook dient niet te worden vergeten, dat reeds in

Mei de weiden in ons eigen land in een gedeelte der

veevoeder-behoefte voorzien.
Behalve mais dient nog gerst als veevoeder, als-

mede lijnzaad, dat na uitpersing der olie in den vorm

van lijnkoeken als veevoeder wordt gebruikt. Van

beide artikelen nu is de voorraad in de uitvoerlanden

weder beperkt. De gerstoogst in Noord-Amerika is

veel kleiner dan in het vorige jaar en het lijnzaad in

Argentinië, het eenige land, dat voor Nederland voor
aanvoer van dit artikel in aanmerking komt, heeft door

de droogte hevig geleden, zoodat de aanvoer sterk is

verminderd. Ook voor veevoeder zal een voldoende

aanvoer dus moeilijkheden met zich brengen, ook al,
omdat niet, zooals voor de tarwe, eene speciale voor-
raadsehuur voor de Entente-landen aanwezig is en

alle importeerende Europeesche landen zich in de-

zelfde markten hebben te voorzien. Gelukkig echter

bestaat er voor Nederland wel zulk een voorraad-
schuur en wel in Nederlandsch-Indië. Daar heeft in

de laatste jaren de maïsaanplant zich sterk ontwik-
keld en mais is er tot een uitvoerartikel van betee-

kenis geworden. Nu door onze Regeeriag aan de op

Indië varende stoomvaart-maatschappijen is voorge-
schreven, 50 pOt. harer scheepsruimte voor veevoeder
te reserveeren, mag uitbreiding van den aanvôer

van maîs worden verwacht en wij vinden daarin al-
thans eenig tegenwicht tegen de te verwachten ver-

mindering van den aanvoer van voedergranen van

andere landen. j-.

DE NIEUWE STAATSLEENING.

Voor de derde maal sedert het uitbreken van den

oorlog heeft de Regeering een wetsontwerp ingediend
tot het aangaan van een geldleening. Afgezien van

bedrag, data, rentevoet en koers van uitgifte is het
thans ingediende ontwerp vrijwel geheel gelijkluidend

aan zijn beide voorgangers, zelfs draagt het zoozeer
den stempel van een copie, dat een ,,Nota van Druk-

feilen” noodig is geweest voor wijziging van een paar
artikelen, waar men den rentevoet der vorige leening

had laten staan!
Het wetsontwerp zou tot geen bespreking aanlei-

ding geven, ware het niet, dat de omstandigheden,
waaronder de achtereenvolgende uitgiften hebben
plaats gevonden, zich allengs belangrijk hebben ge-

wijzigd. Reeds
bij
de tweede leeniug kon het rente-
type tot 434 pOt. worden teruggebracht, thans wordt

voorgesteld een 4 pOt. leening uit te geven tegen den
koers van 97 pOt. Wat dit alles mogelijk gemaakt
heeft, behoeft hier niet nader te worden aangetoond. Het is waar, dat verschillende omstandigheden er op
wijzen, dat op het oogenblik de geldruirnte hier te
lande stellig niet meer de afmetingen bezit van enkele
maanden geleden, dit neemt niet weg, dat rentevoet
en uitgiftekoers gemotiveerd schijnen. Men moet
bovendien bedenken, dat, zooals bekend, ieder jaar
in de laatste maanden zekere verstijving op de geld-
markt pleegt in te treden, en dat de stortingen op
de voorgestelde leening eerst in de maanden Februari
—Mei van het volgend jaar zullen plaats hebben. De
vraag komt dan echter op: is het nog wel noodig de bij
de vroegere leeningen gevolgde gedragslijn nog verder
door te trekken en ook thans weder in de lucht te
klappen met een zweep om deze zoo noodig op rug-
gen en schouders der bevolking te doen neerdalen?
Ook de minister heeft zich blijkbaar deze vraag
gesteld, welke hij beantwoordt met de volgende zin-
snede uit de Memorie van Toelichting: ,,Nu het
(systeem) echter reeds tweemaal is toegepast en de
Staat nog steeds in zeer bijzondere omstandigheden
verkeert, heeft de ondergeteekende vrijheid gevon-

11
764

ECONOMISCH-STATISiISCHE BERICHTEN

29 November 1916
1

den om op den eenmaal ingeslagen . weg voort te

gaan.” En bij de verdere motiveering stelt hij de be-

palingen omtrent een eventueele gedwongen leening

meer voor als een mooie reclameplaat ,,om algemeene

belangstelling voor de leening op te wekken”
1)
dan
als de stereotype. stok achter de deur ,,om het pu-

bliek te dringen tot deelneming onder voorwaarden,

waaronder dit het inteekenen op de leening als een
zware last zonde beschouwen”
1)•
Deze verzachting
van het dreigement hangt waarschijnlijk samen met

het feit, dat de straf, op onvrijwillige deelneming

gesteld, thans niet slechts één ‘percent rente, maar

bovendien drie percent emissiekoers bedraagt!

Reeds bij de vorige leening is in de afdeelingen

der Tweede Kamer de noodzakelijkheid der bepalin-

gen omtrent een gedwongen leening in twijfel getrok-
ken. De toen reeds merkbare geldruimte, de indruk

naar buiten en het bezwaar, kunstmatig inschrijvers

te trekken, die niet over vlottende middelen beschik-

ken, waren de argumbnten er tegen. Dit alles geldt

thans in niet mindere mate. Dat het middel nu reeds

tweemaal is toegepast, mag niet uit het oog doen

verliezen, dat het voor ons staatscrediet zijn beden-
kelijke zijden behouden blijft. En wat het laatste

argument betreft, het blijft een nadeel, indien’ per-

sonen met bedreiging van dwang worden genoopt tot
het nemen van obligatiën, die zij òf zeer spoedig zul-

len moeten verkoopen, ôf beleenen, welk laatste uit-

zetting van het opereerend kapitaal der Nederland-
sche Bank, en dientengevolge nieuwe vermeerdering

van de hoeveelheid ruilmiddelen tengévolge kan heb-
ben.
Terwijl
juist een werkelijk vrijwillige staats-
leening – men zie naar de oorlogvoerende landen om

ons heen— leiden kan tot ontlasting der centrale bank
en daardoor een remmenden invloed kan uitoefenen

op de stijging der biljettencirculatie.

Is het inderdaad noodig maatregelen te nemen ter
verzekering, dat de staat zich de noodige middelen

kan verschaffen, dan is het de vraag of boven de

thans gevolgde methode dan nog niet een andere de
voorkeur zou verdienen, n.l. het in het leven roepen
van een zekere regeling vooi het geheele emissiebe-

drijf. Terwijl toch vrijwel overal elders de regeling

van het emissiebedrijf aan die van het heurswezen
is voorafgegaan of althans gelijktijdig heeft plaats

gevonden, is hier te lande slechts de. beurshandel
onder zeker regeeringstoezicht gesteld. p.

DE TOEKOMSTIGE HANDELSREIA TiES VAN

HET BALKANSCHIE,REILAND.

Onder den titel ,,Adriatica” wijdt de Statist aan de
toekomst van het Balkanschiereiland een artikel, dat,
ontdaan van talrijke voorspellingen omtrent den af-
loop van den oorlog, van genoeg algemeen belang is,
om in deze kolommen .te worden weergegeven.

Zuid-Oost Europa, aldus genoemd weekblad, is een

van de landstreken bij uitnemendheid voor agrarische
productie en, hoewel de cultuur er nog weinig inten-
sief is, zijn voortbrenging bereikt thans reeds die
mate, dat het jaarlijks een aanzienlijke hoeveelheid

producten van landbouw en veeteelt ten uitvoer be-

schikbaar heeft. Tot dusverre vond dit overschot bijna
uitsluitend zijn weg naar of over Turkije eenerzijds
en Oostenrijk-Hongarije aan den anderen kant. De
schrijver van het opstel in de Statist meent, dat de
beste weg, waarlangs de producten der Balkanlanden
de wereldmarkt kunnen bereiken, voert o.ver de ha-
vens aan de Adriatische Zee.

West-Europa, daaronder begrepen het Vereenigd
Koninkrijk, zoo betoogt hij, moet trachten zoo spoe-

dig mogelijk verandering te brengen in de beschreven
toestanden. Een gebied voor de productie van de be-
hoeften der West-Europeesche landen ligt nog ver-

1)
Wij citeeren deze zinnen uit de Memorie vanToelichting

onachtzaamd in het Zuid-Oosten van ons werelddeel,

waar een vlijtige, huiselijke, geringe eischen stellende
bevolking bereid is de cultuur van den grond ter hand

te nemen in eea voor arbeid van b]nken zeer ge-

schikt klimaat, gunstiger dan het Indische. De vrach-

ten voor het vervoer der oogstproducten naar West-
Europa zullen belangrijk geringer zijn dan de thuis-

vrachten uit de Nieuwe Wereld. Uitmuntende havens
biedt de Oostkust der Adriatische Zee in ruime mate,

maar het verkeer is er onbeteekenend door het ont-
breken van goede verbindingen met het binnenland.

En dit is het hoofdpunt van het betoog van den

schrijver in de Statist. Om den Balkan onafhankelijk

te maken van de Centrale mogendheden en het ge-
bied voor een levendigen handel met West-Europa

– blijkens het artikel speciaal Engeland en Frankrijk

– te ontsluiten, zijn verkeerswegen noodig van het

binnenland van het schiereiland naar de havens aan

de Adriatische Zee. De hooggebergten, die thans die

beide deelen van het schiereiland gescheiden houden,
mogen vroeger voor zulk een afvoerweg een hinder-

paal hebben gevormd, na den bouw van v.ier pacific-
railways in Noord-Amerika dwars door de Rocky
Mountains, kunnen de gebergten van het Balkan-
schiereiland geen onoverwinnelijke moeilijkheden

meer opleveren.

Veel is in diplomatieke kringen reeds gesproken over

de Adriatische Zeehaven, die een van de levensbelan-
gen van Servië zou uitmaken. Men ‘moge aannemen,

dat Rusland en Italië bereid zijn, Ragusa of Cattaro

daarvoor aan te wijzen, in handelskringen verwcht
men meer van den ondernemer, die op het Balkan-

schiereilad het werk wil verrichten van hem, die

Alberta met Britsch-Columbië verbond of die de kort-
ste en gemakkelijkste route door de Andes in het le-
ven riep. De groote man in Zuid-Oost-Europa, ,,after
the kings and captains have departed” zal degene zijn,

die spoorwegverbindingen tot stand brengt van den

Donau en van de Drave met de Adriatische Zee.
Terloops merkt de schrijver op, dat zulke spoorwe-

gen ook tal van bergstreken en hoogviakten voor de
cultuur zullen kunnen ontsluiten. Zoo wijst hij ge-
bieden aan, die voor wolproductie in aanmerking ko-

men, andere, welke geschikt
zijn
voor teelt van rund-

vee, weer andere, waar tarwe, gerst, haver en mais

met vrucht kunnen worden verbouwd. En
hij
ver-

wacht, dat al deze producten – artikelen, waaraan
Engeland behoefte heeft – tezamen met een groot
deel der tegenwoordige exportgoederen, hun weg zul-

len vinden naar de West-Europeesche markten.
Welken invloed een spoorwegverbinding met de

Adriatische kust op het handelsverkeer
,
tusschen de

Balkanlanden en Italië zal uitoefenen bespreekt de
schrijver niet: hij ziet in den spoorweg slechts een

verbinding tusschen het schiereiland en West-Europa,
met name Engeland en Frankrijk. ,,Once tuined to

the West, Adriatica will make a steady progress”.
Hopen wij, dat Nederland, hetwelk niet door den
schrijver genoemd, niettemin tot West-Europa be-

hoort, mede zijn aandeel in dit ,,steady progress” zal
weten te verkrijgen.
1
a
1
–

MILITAIRLSME iN DE V.EREENIGDE STATEN.

Hier te lande is tot dusverre slechts weinig aandacht
geschonken aan eene toespraak, in September I.I. door

Frank A. Vanderlip, den president der National City
Bank, op de Bankers’ Convention te Kansas City ge-
houden en getiteld: The need for a United Nation.
Vanderlip begint met er op te wijzen, dat in deze
veelbewogen tijden tallooze onderwerpen voor bespre-
king in aanmerking komen, maar dat slechts één zaak
‘werkelijk belang heeft, n.l.: ,,the need of universal
military industrial and economie preparedness.” Hij

vervolgt: ,,I believe that the surest insurance of peace
this country can have is the universal training in military service of its men. 1 admit that perhaps

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

765

there is no other subjeet regarding which 1 have so

diametrically changed my opinions. 1 once thought you

could count universal military service as an economie

waste. 1 feel confident in the light of the events of

the last two years, that it is not only a military
necessity of super]ative importance, but that our na-
tional life would draw a unity, our democracy would

receive a reinvigoration and our youth would obtain
o physical training and eomprehension of the value

o:f obedience and a patriotic devotion to the welfare

of the nation, which could be obtained in no other
way.”Ook voor Amerikanen, zegt spreker, moeten de

nationale belangen, en niet het behalen van winst, de
hoofdzaak zijn.

De betrekking, die Vanderlip vervult, geeft aan zijne

woorden een officieus karakter, en de verwachting
van zoovelen, dat na den oorlog eene geheele of al-
thans gedeeltelijke ontwapening mogelijk zal zijn,

vindt in dergelijke toespraken niet bepaild steun.

Ofschoon op een ander gebied, verdient ook Van-

derlip’s beschouwing over de toekomst der industrie
na den oorlog de aandacht. Door den nood gedrongen,
is in Engeland de industrie nieuwe banen opgegaan;
met oude sleur is gebroken en het initiatief heeft

gelegenheid tot ontplooiing gevonden. De. bonen zijn
sterk gestegen; dit heeft op de rentabiliteit geen na-

deeligen invloed uitgeoefend, aangezien men met
oorlogsieveranties te doen hèeft. Maar na het tot stand
komen van den vrede zal dit peil alleen
bij
intensieve
productie kunnen gehandhaafd worden en dit zal
volgens spreker juist door de vermeerderde energie

mogelijk zijn.

Maar dan zullen de Vereenigde Staten ten achter
staan. Voorspoed is nooit een sterke prikkel tot
het aanbrengen van verbeteringen, en – hiermede

komt spreker tot zijn uitgangspunt terug – het is
dan ook noodig door ,,training” zich op de moeilijke
jaren voor te bereiden.

GEMEENTELIJK GIRO-WEZEN

Antwoord aan mr. S. de Vries Ozo.

Tot mijn leedwezen was ik niet vroeger in de ge-

legenheid, den heer mr. S. de Vries Ozn. te dienen
van repliek op zijn antwoord in zake het gemeentelijk
giro-bedrijf. Laat ik beginnen met te zeggen dat de
vragen in mijn artikel van 27 September min of meer
tastend en aarzelend gesteld waren, omdat ik niet
volkomen zeker was, dat in de debatten en elders
mijn hoofdbezwaar niet nadrukkelijk besproken of
althans aangeroerd was. Vandaar dat ik vroeg om
c.q. beter onderricht en van ongelijk overtuigd te
worden. Uit mi. De Vries’ antwoord blijkt inderdaad

dat ik gelijk had en dat werkelijk het groote gevaar,
waarop ik wees, niet ernstig onder de oogen gezien
was: mr. De Vries wijdt er nu eenige kolommen druks
aan, om aan te toonen dat het zoo’n vaart niet
loopen kan.

In zekeren zin doet het mij genoegen dat ik mét
mijn. repliek heb moeten wachten, want ik ken nu,
uit het artikel van onzen wethouder voor de finan-
ciën in de ,,Stemmen des Tijds”, gedeeltelijk overge-
nomen in het Handelsblad van Vrijdagavond 3 No-
vember, de psyche van mijn geëerden tegenpleiter
beter, en dat is een onwaardeerbaar voorrecht als
men elkander goed begrijpen zal. De heer De Vries

is n.l. een optimist pur sang. Hij heeft met zijn mede-
gedeputeerden eenige weken in de groote steden van
Giro-land vertoefd en daar gedineerd in de groote

hotels en bier gedronken in gezellige restaurants en
avondgelegenheden, en van de economische gevolgen
van den oorlog heeft hij niets gezien dan een enkele
vrouwelijke tramconducteur; overigens was alles,
zooal niet botertje-tot-den-boom (dat artikel was wel
wat schaarsch), dan toch buitengewoon goed. Of dit
nu inderdaad ook een gevolg van het onvolprezen

giro-vèrkeer was, blijkt
niet, maar in ieder geval be-

doelt ‘s heeren De Vries’ reisbeschrijving glashelder
aan te toonen, dat alle praatjes over armoede en ge-
brek en duurte in Duitschiand maar malligheid zijn.

Deze vroolijke en zonnige kijk op de dingen, die

men, uit niet minder waarheidlievende bron, ook wel
eens heel anders heeft hooren beschrijven, bewijst, dat

de heer De Vries een optimisme bezit, dat hem zeker

bij de zware en sombere taak die hij heeft te vervuilen

als beheerder van zijn moeilijk stedelijk departement,
in hooge mate te stade moet komen.

Datzelfde – ik kan hier niet zeggen: gelukkige –

optimisme heeft zijn antwoord op mijri zwaartillend artikel beheerscht, en nu ik dat weet, mag ik natuur-
lijk niet spreken van oppervlakkigheid, maar mag ik

toch zeker wel niet een enkel woord de sourdine zetten

op de cithersnaren, waarbij hij de ,,zegeningen” van
het gemeentelijk giro-bedrijf bezingt.
Bij de aankondiging van ‘s heeren De Vries aut-,

woord op mijn vragen heeft de redactie van het Han-

delsblad (26 October, avondeditie) er reeds op ge-
wezen, dat de schrijver mij ten aanzien van de hoof d-
zaak – de gevaren van een zoo uitgebreid mogelijk
gemeentelijk giro-wezen bij het
uit bre1en
eener crisis,

bij een plotselinge
geldpan,ielc –
misverstaan en mijn

argumenten op dit punt niet weerlegd heeft.

De heer De Vries verklaart gemoedelijk dat er

inderdaad bij een eventueel in te richten gemeente-
lijken giro-dienst wel deugdelijk gelet zal worden op
de liquiditeit van de middelen, en hij acht het niet

moeilijk aan dien eisch (die toch inderdaad de hoofd-
z,ak is en waarvan het eenigszins wonderlijk aandoet

te hooren dat men hem ,,niet zal mogen verwaar-
loozen”!) te voldoen. Want, zegt hij, de gemeente be-
schikt hierbij over alle hulpmiddelen, die aan eenige
particuliere bank ten dienste staan. Wij vragen op-
nieuw: welke? Bezit de gemeente beleenbare effecten
en discontabele wissels? Zal zij de schuld harer
rekeninghouders gebruiken om een voordeelige en
liquide belegging te zoeken, èf om kas te hebben voor
hare niet-realiseerbare publieke werken, voor duurte-toeslagen en loonsverhoogingen en sociale uitgaven?
Het antwoord op beide vragen is natuurlijk niet

moeilijk. Maar dan is daarmede ook liet gemeentelijk
giro-wezen veroordeeld. Temeer omdat, zooals de heer
De Vries zelf zegt, de rekeninghouders in de eerste
plaats zullen gerecruteerd worden uit de eigenlijke

kleine burgerij, die met haar kleine kasmiddelen niet bij de.banken terecht komt, maar die dan ook bij een
plotselinge paniek geen enkel stootje verdragen en

allerminst wachten kan totdat de gemeente hier of.
daar geld zal opgenomen hebben om de saldi in con-
tanten terug te betalen. Kom, kom, zegt de schr]Jver,
zoo’n vaart zal het niet loopen, want der gemeente

staat immers een gemakkelijke weg open om geld te
maken: zij fabriceert anticipatie-billetten (dat ,,mach-
tige credietmiddel”) en heleent of disconteert die bij
de Nederlandshe Bank. Maar nu vraag ik toch met
alle bescheidenheid die mij past tegenOver’ onzen wet-
houder voor de financiën: le. is hij zoo zeker, dat juist

bij een alles ontwrichtende crisis die billetten zoo
terstond zullen zijn onder te brengen? en 2e.
vooral:

wie richt er nu een financieele instelling op met de
zekerheid
dat, als het mocht ,,hokken”, niet op
nor-

male
wijze in de behoefte zal kunnen worden voor-
zien, maar ongedekt papier in circulatie zal moeten

‘gebracht worden? Dat dit laatste geschiedt op het
oogenblik van een crisis als die van 1914, die slechts
weinigen hebben kunnen voorzien en wier omvang

ook zelfs die weinigen niet in de verste verte hebben
kunnen meten, spreekt van zelf. Maar wat zou men
denken van een rijks- of gemeente-instelling die, na
de les van 1914, opgericht werd met de ,olledige
zekerheid, dat zij in geval van nood slechts een
catastrophe onder de kleine burgerij (en indirect dus
een algeheel onheil) zal kunnen bezweren door de
uitgifte van misschien niet eens gemakkelijk te plaat-

766

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

sen crediet-ppier? Men zou even goed, zich het lap-

middel van 1914 herinnerende, kunnen zeggen: wel,

wij gaan bij zulk een crisis naar de stadsdrukkerij,

wij laten stedelijke zilverbons drukken en daarmede

stellen wij onze rekening-houders tevreden! Wat in

1914, bij het geheel onverwachte, een prachtige tijde-

lijke uitkomst bleek te zijn, kan men toch niet ge-

bruiken als basis voor de oprichting van een finan-
cieelen dienst!

Dat een gemeentelijke giro-rekening grooter waar-

borgen van veiligheid aanbiedt dan het hebben van
saldi bij de groote en goedbeheerde geldinstituten,

is een gratuite bewering, die de heer De Vries in

gebreke
blijft
nader te demonstreeren. Indien, gelijk
hij zegt, aan het houden van een bankiers- of kassiers-

rekening reeds gevaren verbonden
zijn
(die intusschen

in 1914 hier te lande niet aan het licht zijn getreden!),

hoeveel onveiliger is dan het geld der burgerij bij de

gemeente, die het niet liquide belegt, maar het uit-

geeft voor haar dagelijksche en steeds wassende kas-

behoeften. Zeker zou het, naar des schrijvers woorden,
voor vele gemeenten in Nederland, die ,,zoozeer lijden

onder gebrek aan vlottende kasgelden”, ,,een uitkomst

zijn” als zij zich van het geld, dat de kleine burgerij

oppot en zelf bewaart, konden verzekeren. Maar of
deze burgerij en het algemeen belang er wèl
bij
zouden
varen in tijd van nood, is een andere vraag.

Niet uit vrees voor concurrentie, maar om het
groote gevaar dat er aan verbondenis, herhaal ik dus

met nadruk mijn waarschuwing tegen een stelsel dat,

indien het zal beantwoorden aan zijn doel, vele mii-

lioenen aan de gemeente zal doen toevloeien, die zij

bij een plotselinge paniek
‘niet
of slechts door het te
baat nemen van abnormale credietmiddelen al kun-
nen teruggeven.

Taren geleden, toen van een wereldcrisis als wij
thans doorleven niemand eenig denkbeeld had, bevatte

,,The Economist” reeds een
gelijke
waarschuwing

tegen ,,Municipal Banking” (No. van 22 April 1905), waaraan ik deze zinsnede ontieen:
,,Those municipalities which are encroaching upon ,,a certain division of the business of banking may be

,,described as a species of merchant banker, and the
,,merchant banker, both in England and Scotland,
,,was weeded out as unfit decades age,
because the

,,temptatio’n to employ his deposits right up to the
,,hilt in his own adventures was not to be resisted;
,,consequeutly, when his credit received a blow, or

,,when banking credit became indifferent,
his reserve

,,of cash was very seldom, suf ficient to enable him to
,,successfully meet a determined run upon h’im by
,,his depositors.”
1) –

En hiermede neem ik voor
mij
afscheid van verder
debat over de gevaren of de zegeningen van het giro,
,,met zijn boven allen lof verheven goede qualiteiten.”

Laat mij den geachten schrijver nog even mogen

verzekeren, dat ik hem zijn Duitsch citaat natuurlijk ,,ten goede houd”; waarom zou ik niet? Wat bedoelt.

de heer De Vries eigenlijk met deze captatio benevo-
lentiae? Wat ik hem echter
niet
ten goede houd, is het
woord ,,zich omvormen”, dat, wt het dan ook moge

zijn, in ieder geval geen Hollandsch is.

F. E. POSTH’UMUS MEIJES.

VOORUITGANG VAN HET HANDELS-

VERKEER VAN DE PHILIPPIJItTEN.

Volgens het officieele rapport, uitgegeven door het
•
Bureau of Insular Affairs te Washington, is het
laatste verslagjaar (eindigend 30 Juni 1916) voor de

1)
Cursiveeriug van mij. Men merke op, dat er bij het toe-
komstig gemeentelijk giro-wezen geen sprake is van een
,,verleiding”
om de deposito’s schoon-ôp te gebruiken voor
gewone kasbehoeften, maar dat dit het onomwonden uit-
gesproken
doel is.
Philippijnen een recordjaar geweest voor dn handel

met het buitenland. De totale waarde van den uitvoer

bedroeg iets meer dan 61 millioen dollars. Bhalve

voor copra, dat nog de nadeelige gevolgen ondervindt

van de droogte en den typhoon van het vorige seizoen,

blijkt uit de gepubliceerde cijfers, dat de uitvoer van
alle. producten, zoowel naar de hoeveelheid als naar

de waarde, zeer belangrijk is toegenomen. Vooral was

zulks het geval met hennep en zijn vezels en suiker.

Merkwaardig is vooral de toeneming van dit laatste

artikel, daar dit jaar de export voor het eerst het

maximum overschreed, dat in 1893 bereikt werd. De
suikerindustrie is sedert 1909, dank zij den vrijhandel

met de Vereenigde Staten, herleefd en thans ten-

gevolge van de oorlogsomstandigheden bijzonder voor-

deelig geworden. Aan deze omstandigheden toch kan

de toeneming van de verschepingen naar Engeisch-

Indië en de geheel nieuwe, handel met Engeland

worden toegeschreven. De invoerhandel, ofschoon

beter dan vorige jaren, bleef beneden normaal.

Belangrijke zaken werden alleen gedaan met de
Vereenigde Staten, Japan en Fransch Indo-Ohina.
Het laatste feit is toe te
schrijven
aan de groote rijst-invoeren, die het tekort tengevolge van de droogte in

1914 moesten aanvullen. De toeneming van den handel
met Japan is gedeeltelijk toe te schrijven aan het

betrekken van steenkolen, welke tot dusverre uit Ats-
tralië verkregen werden.

INGEZONDEN STUKKEN.

4
WAARDEBEPALING VAN VOORRAAD,

GRONDSTOFFEN EN BEZITTINGEN.

Geachte Redactie,

Met belangstelling las ik het artikel van mr.
J. Salomonson in het nummer van 15 November over
de ,,Waardebepaling van Voorraad en Grondstoffen”.

De beantwoording der hierbij opdoemende vragen

zal voor vele fabrikanten in de komende periode van
opmaken van inventaris en balans zeer zeker de noo-
dige moeilijkheden medebrengen.

Toch waag ik de stelling uit te spreken, dat in zeer

vele gevallen de fiscus genoegen zal kunnen nemen

met iedere methode van waardebepaling van voor-
raden, zonder de vrees te behoeven te koesteren, dat de

schatkist te kort wordt gedaan. In het bijzonder kan
de fiscus tegen de door den heer Salomonson voorge-
stelde methode, om als waarde het gemiddelde der
jaren 1911/13 aan te nemen, naar mijne meening geen
bezwaar maken, daar hierbij te maken fouten zich van
zelve weder zullen corrigeeren.

Wanneer een fabrikant op 1 Januari zijn magazijn-
voorraad prijst volgens de nu geldende hooge een-

heden, boekt hij een schijnbare winst, waarvan het

meer dan twijfelachtig is, of die realiseerbaar zal
blijken. Dit geldt zoowel voor grondstoffen als voor in
voorraad gemaakte goederen. Op een aandeel in die

nog te maken winst heeft de fiscus stellig geen recht
voor die werkelijk gemaakt is. –

Prijst de fabrikant alles volgens de lage eenheden

van voor den oorlog, dan zal hij op zijn magazijn-

dienstrekening een saldo verlies vinden en zal dus
zijn totale winst lager worden. Den fiscus wordt dus
voor het oogenblik schijnbaar tekort gedaan.

Beschouwt men eene industrieele onderneming ech-
ter als eene combinatie van drie zhken, namelijk 1
0
.

een handel in grondstoffen met één enkelen klant,
namelijk: 2°. een fabriek, eveneens met één enkelen
klant, namelijk: 3
0
. een handel in afgewerkt product, dan wordt de toestand wel eenigszins anders.
De handel in grondstoffen koopt tegen marktprjs,

verkoopt aan de fabriek tegen marktwaarde, geldende
op het oogenblik, waarop de fabriek de materialen
noodig heeft en inventariseert tegen de waardè in
normale tijden.

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

767

De fabriek verkoopt aan den handel in afgewerkt
product voor de som van materiaalprijs, loon en on-

kosten en wordt dus hier verondersteld geen eigen

winst te maken.

De handel in product verkoopt tegen marktwaarde

van het oogenblik, maar inventariseert tegen de

waarde van normale tijden.

Wanneer deze drievoudige onderneming bij de

tegenwoordige hooge prijzen van grondstof en product
haar balans opmaakt, wordt de winst dus vrij sterk

gereduceerd. Blijven de prijsverhoudingen in het vol-

gend jaar op hetzelfde hooge niveau, dan wordt de

normale winst op alle goederen, waarop aldus’ was
afgeschreven, maar die in dat jaar door een der drie
afdeelingen van de zaak verhandeld worden, direct

verhoogd met de bedragen, die in de beide handels-
afdeelingen schijnbaar te veel waren afgeschreven.

Het resultaat is, dat de fiscus dan onherroepelijk

het Zijne krijgt. Dit gaat zoo door, totdat de prijzen
weder gaan dalen. Het winstsurplus boven de normale

winst zakt dan geleidelijk met de marktwaarden en zijn de prijzen van materialen en product weder op

het oude normale niveau teruggekomen, dan is de

winst ook weder normaal.

Aldus boekt de fabrikant slechts die winsten, die
werkelijk gemaakt zijn en staat op het oogenblik, dat

de toestanden weder normaal zijn geworden, niet voor
de noodzakelijkheid een verlies te boeken, omdat hij
vroeger te veel winst heeft genomen. Op een aandeel
in die schijnbare winst heeft de fiscus zeer zeker geen
recht gehad. Omgekeerd heeft de fiscus echter vol-ledig gekregen wat hem toekwam, maar gemiddeld

een jaar later dan wanneer men met volkomen weten-
schap van wat de toekomst brengen zal in staat ware
geweest. de materialen en goederen bij voorbaat te
inventariseeren op de waarde, die zij werkelijk zullen

opbrengen.
Daar niemand die wetenschap bezit, lijkt het niet
te veel gevergd den fiscus in den boven aangegeven

Zin eenig geduld te verzoeken.

Het komt er dan ook zelfs niets op aan, of bij in-

ventarisatie thans zeer lage prijzen worden aange-
nomen. Het winstsurplus in het volgende jaar wordt
juist evenveel hooger als die prijzen nu lager genomen

worden.
Waar dus eene te groote afschrijving op grond-

stoffen of product zichzelve steeds corrigeert, is dit
Zeer zeker niet het geval met afschrijvingen op blij-
vende bezittingen of productie-middelen. Elke te

hooge afschrjving op fabriek of machinerieën is voor
den fiscus voorgoed verloren. Schrijft een fabrikant
dus daarop thans meer af dan hij vroeger gewend
was, dan heeft de fiscus zeer zeker het volste recht

daartegen op te komen.

Toch meen ik, dat hierop ook eene uitzondering
gemaakt mag worden, namelijk voor die fabrieks-

gebouwen en werktuigen, die in deze dure tijden

gebouwd en aangeschaft zijn.

Wanneer de toestanden weder normaal zijn gewor-
den, mag de balanswaarde van die bezittingen ook
niet hooger zijn dan normaal. Ware dat wel het geval,
dan zou het bedrag der dan benoodigde afschrijvin-
gen te hoog zijn en dit zou voor den fabrikant een
verlies of wel een te groote reductie van zijn netto-

winst beteekenen. Wie dus thans duur meent te
kunnen bouwen, omdat hij daardoor zijn winst kan
vergrooten, moet den meer-prijs, dien hij thans be-
steedt, als verlies beschouwen en heeft naar mijne meening ook het volste recht dat bedrag in minde-
ring van zijn thans gemaakte winst te brengen. Doet
hij dat niet of maakt de fiscus hiertegen bezwaar,
dan worden hem bedragen onttrokken, die hem na in-
treding van normale toestanden in slechter conditie
brengen om met zijn product te concurreeren. Dit kai
onmogelijk de bedoeling zijn.
P. LUGT.

REGEERINGSMAATREGELEN OP

HANDELSGEBIED.

Uitvoerverboden. Tot dusverre was ver-

boden de uitvoer van alle
visch,
met uitzondering van

zalm, aal of paling, gecontroleerde ansjovis, spiering
grooter dan 9 c.M., alle week- en schaaldieren en alle

zoetwatervisch; bij Kon. besluit van 22 dezer is dit

verbod aldus gewijzigd, dat onder de uitzonderingen is

vervallen
sp’iering
(deze is thans dus in alle grootten

ten uitvoer verboden), terwijl verder zijn toegevoegd
de woorden: ,,voor zoover deze vischsoorten niet zijn

gebakken”.

M a x i m u m p r
ij
ze n. Ingevolge art. 8 der Dis-
tributiewet zijn vastgesteld maximumprijzen voor

handelsmaterialen in
ijzer en staal.

Aangezien den Minister gebleken is, dat in ver-
schillende gemeenten de maximumprijzen voor
var-
kensvieesch
in dier voege worden gehandhaafd, dat

op eenigerlei wijze, hetzij openlijk, hetzij verscholen,

de slagers aan de gemeenten vergoeden het
1/10
van

het bedrag van het nadeelig verschil tusschen de in-

en verkoopsprijzen, bedoeld in art. 3, le lid, der Dis-

tributiewet, is er bij circulaire aan alle burgemeesters

op gewezen, dat zoodanige handelwijze niet toelaat-
baar is en dat in gevallen, waarin dergelijke afwente-

ling van distributiekosten op de slagers geconstateerd

kan worden, de aflevbring van varkens aan de betrok-
ken gemeente gestaakt zal worden.

Afvalproducten der bloemfabricage.
Door den Minister van Landbouw, enz. is, ingevolge
art. 8 der Distributiewet, bekend gemaakt, dat zij, die

gedurende de maand December en volgende, afval-

producten van de bloemfabricage wenschen te betrek-
ken, deze op dezelfde wijze zullen moeten aanvragen
als voorgeschreven is voor de veevoederartikelen in

het algemeen.

Bes p ar ing van brandstof f en. Bij nadere
circulaire aan de burgemeesters is er door den Minis-
ter van Landbouw, enz. nog de aandacht op gevestigd,
dat het, ter verkrijging van de volstrekt noodzakelijke

besparing van brandstoffen noodig is, dat de door de
gemeenten ten deze te treffen maatregelen uiterlijk
7 December in werking treden. Als doeltreffende

maatregelen voor besparing van gas- en electriciteits-
verbruik worden dan inzonderheid aanbevolen

verhooging van den gas- en electriciteitsprijs,

welke verhooging zich met het oog op het doel, berei-
ken van bezuiniging op gebruik en rekening houdend

met de financieele draagkracht der ingezetenen, er
toe kan bepalen, het verbruik boven een vast te stellen
minimum zeer aanmerkelijk te belasten;

het stellen van dwingende regelen, waardoor gas-

en electrische verlichting van winkels, koffiehuizen,
hotels, bij voortduring zeer beperkt en ria een bepaald

uur verboden wordt.

MAANDCIJFERS.

ENGELSOHE HANDELSSTATISTIEK

over October 1916.

INVOER.
UITVOER.
Waarde
Vermeerd.
Waarde
Vermeerd.
in
of verm.
in
of verm.
duizend,
in
0
/o
van
duizend.
in
0
/0 van
P. st.
Oct.1916.
P. st.
Oct.1915.

Voedings- engenotmidd. 37.244
+
20,4 2.537
+
35,7

Grondstoffen

……..28.704
+
32,4 5.960
+
2,6

Fabrikaten

……….14.876
+

2,3
34.473
+
41,8

Andere goederen ……311
+
62,0
1.745
+
53,8

Wederuitvoer van inge-
voerde goederen
….

–
7.663
+

7,0

Totaal Oct. 1916 …. 81.135 + 19,6 52.378 + 33,9
Totaal Oct. 1916 …. 67.816

39.132
Totaal Oct. 1914 …. 51.379

35.782

768

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

•

.. NEDERLANDSOHE HANDELSSTATISTIEK

De keuze der artikelen is bepaald tot de belangrijkste handelsartikelen en tot die, wier in- of uitvoer in verband met (le
buitengewone tijdsomstandighedenmeer dan gewone belangstelling wekt, alles voor zoover deofficieele gegevens vergelijkbaar zijn. Daar tengevolge van den oorlogstoestanci zoo goed als alle doorvoer is opgehouden, zijn hiet de algemeene in- en uitvoer-
cijfers gegeven, doch die van invoer tot verbruik en uitvoer uit het vrije verkeer. De aandacht zij er echter ôp gevestigd, dat
vçoral vÔÔr 1 Aug.1914 goederen voor invoer tot verbruik werden aangegeven, ter
,
yijl zij feitelijk in doorvoer aa.nkvamen.
(Tn

Algemeene
voedings-
middelen.
Aardappelmeel..
Boter ……….
Eieren ……..
Tarwe en -meel
t)

Rijst ……….
Andere granen
1)

Kaas ……….
Versche zeevisch
Haringenbokking
Versch vleesch..
Gez. of ger.vleesch
Krachtvoeder
koeken en -meel

Invoer tot verbruik
1

October

1915

–
11′

tJitv.uithetvrijeverkeer

October

’11

1915

1”

Invoer tot verbruik
eerste tien maanden

’19 14

1915

19 16

Uitv.uithetvrijeverkeer
eerste tien maanden

‘1914

1915

1916′

25
0
0
8.186 8.999
465
15.908
25
5
78.588
85.056 63.729
27
0 0
3.735
3.303
2.052
1.724
347
450
32.286 36.161
31.925
47
6 0
1.337 1.713
1.321
9.283
64
37
21.628 31.775
30211
77.263 22.243
66.542
61
10.068
54
1.474.022
680.364 698.034
1.021.63
49.697
798
1.849
3.855
1.249 318
11
3
344.661
50.574
57.675 222.198 3.232 4.139
46.884
127.246
81.630
70
102
36
1.701.57
1.076.462
739.032 860.868 23.605
569
? ?
8.773 8.844
3.837
? ?
58.172 79.098 83.967
?
2.780 8.084
12.088
?
?
18.163
42.479
62.316
631
129
•
5
18.677
35.115
12.449
6.879
11.752
732
64.617
96.645 70.903 8.706 5.654
600
?
?
57.058
62.827
30.943
?
2.948
1.675
2.737
? ?
.?
17.593 13.556 21.491
19.037
30.157 24.701
? ?
222.134 218.496
175.236
?
? ?
Genotmiddelen.
Cacaohoonen..
3.785 2.572 4.960
3.493
0
61
38.913 35.359
19.498
16.672 528 985
Cacaopoeder..
22
0
20
1.738
2.524
710
60
1.632
158
13.844
19.312 10.019 7.589 10.473 5.251
13.172
10.210
668
88.870
174.639
83.238 85.879
149.268
63.275
Ruwsuiker

..
605
1.041
73
11.355
4.549
0
92.833 8.367
1.057
14.735
29.038 29.286
Kandij, tuelis,

Koffie

………

basterd
434
76
459
14.825 2.981
0
6.937
7.828
6.245
117.277
86.131 16.895
Tabak

………
1.319 1.731
3.387
598 954
–
432 18.062 18.676
20.599 4.562
7.073
5.986
Sigaren ………
0,4
1,2
0,9
161
333
225
11
9
29
1.689 1.964
2.516
Olin, vetten en grondstoffen daarvoor.
9.767
7.092 10.642
4.736
548
0
‘78.129

188.501 73.358
53.514 106.845
0
Kokosnootolie
239
1.136
1.413
452 1.657
77
1L079
11.495
1.464 2.821
12.255
6.327
1.457 885
870 2.019
18,
1
17.143
16.350 12.985
18.311
2.023
49

Copra

……….

Margar(eetbare)
3
13
20
7.552
11.047
14.455
427 125
29
62.865
113.064
129.412′

Reuzel

……….

Margar.(ruve)
1.673 4.301
3.641
1.078
26
0
31.664
33.281 21.249
16.056
3.292 460,
Katoenpittenolie
2.334
765
2.842
1
22
0
12.289
60.404
26.001
31
14.451
89
Grondnoten ..
145
522
1.373
4
13
0
64.315
44.624′
17.414 21.535 6.489
43
Palmpitten

..
2.465
1.447
3.914
0
0 0
49.663
21.270
25.145
35.324
83
0
Palmolie
1.280
2.270
20
‘

98
0 0
16.463
16.146
702
4.986
1.778
139
Sojaboonen
1.012
0
123
0
22
–

‘0
17.480
13.374
3.565
13.531
128
0
Soja-olie
989 1.158
359
19
0
0
9.190 12.788 6.528
1.554
987
1
Koolzaad
733
2.033 510
‘

71 69
19
19.279
12.446
13.213
447
5.699
246
16.556 8.255
7.296
577
1
2
232.859
311.216
139.085
67.235
2.194 3.009
162
0
0
‘5.542
1.768
229
461
29.511
7
26.314 87.245
1.402

Lijnzaad

…….
Lijnolie ………….
Petroleum…….
12.043 12.307
277
5
3
129.878
136.288
136.833
514
31
32
Minersmeeroliën
15.6
.23
679
783 1.445
?
13.515
22.499
12.427
?
1′
Talk,roetensnieer
4.627
3.381
1.268
3.381,
889
14
44.460 36.177
10.118
32.884
16.786
1.801
Weefstoffen. flennep (ongeh.)
655

.
1.999
398
438
82
0
25.325
21.365
3.533 9.748 6.690
15
Ongetw.en ongev.
katoenen garen’
2.033
1.992 2.111
30
0
42
26.826
17.991
16.540
637
51
113
Katoen (ongesp.)
2.097
2.976
1.512
138
165
16
48.993 70.889 32.740 22.106 41.022
257
Vlas

(geroot en
gezvingelcl)

–
–
299
41
0
603
‘

956
0
554 1.233
‘257
4.806
8.733
13.821
Wol (alle soorten,
wolaf val en
kunstwol) ..
643
311
391
300
10
0
12.737
7.292 7.176 6.915
227
97
Metalen. IJzer (ruw gegot.)
5.660
‘3.346
2.830
1.271
159
0
199.278
39.653 52.020
124.123 4.035
38
IJzer (smeed-,
band-enpl.ijzer)
42.070
36.624
12.116
5.046 4.583
1.164
557.402 450.430 341.605 328.356
104.956
21.236
IJzer (spoorstav)
2.038
1.313
312
1.665
911
0
39.332
25.785 14.769
25.534
7.380
1.844,
IJzer (gaspijpen)
2.493
2.907 2.216
175
529
1
34.165
28.162
36.048
6.797
2.220 2.193
Staal (in staven)
1.520
3.733
765
236
143
2
163.191
26.972
32.654
91.043
1.671
2.028
Koper (ruw)..
821
50
72
131
15
0
57.387
1.158
1.138
54.878
909
3
498
423
356
439
16
0
27.928
7.376
3.484
18.887
608 710
Lood (ruw)

……
Tin (ruw)
638
485
89
1.365
733
0
16.582
2.604
1.084
13.754
5.806
37
Zink (ruw)

..
. –
367
34
19
530 1.746 434 30.031
513
2.337
44.698
16.278 7.176
Steenkolen.
uteenicolen

– . . .
649.498 t
455.5141
411.073
1
12.7531
7.2991
8.554 110.176.8111 5.953.5701 5.059.691
1
3.595.9831
247.711

1
78.558
Diversen.
1.024
2.348
1.355
150
3
36.888 33.009
‘19.463
6.687 3.415
13,
,
Chilisalpeter
0
–

0 0 0
0′
0
149.160
37.880 48.687 111.548
204
1

Soda

………..3.053

Cement, tras..
37.603 27.892
31.881
4.046
3.818
19
436.960 319.910 347.775
117.360
47.834
1.182
Huiden (gedroogd
enonbereid)
144
324
772
110
139
45
11.722
5.416 2.409
7.534
451
332
Huiden (gezout.)
289
64
165

.
‘

322
646
638
11.443
2.267
2.288
12.697
2.661
8.556

‘)’ Tarwemeel is uitgedrukt in tartve; aangenomen
is, dat 75 X.G. meel mt 100 K.G. tarwe gelijk staat.

Bij ,,andere
granen” vond voor roggemeel eenzelfde verrekening plaats.

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

769

EMISSIES IN NOVEMBER
1916.

Provinciale en Gemeentelijke leeningen
f 19.930.500,-
zijnde:
Noord-Holland
f
20.600.000 4
0
/0
Obi.
t
968/
4
O
lo.

Bank- en Oredietinstellingen …………,,
2.000.000,-
zijnde:
Wiegman’s Bank f2.000.000 6
0/
pref.
aand. 9. 100
0
/o

Hypotheekbanken, werkzaam in Neder-

land

………………………………….,,

105.000,-
zijnde:
Haarlemsche
f
500.000 aand. 10
0/
ge-
stort 9. 210
°Io.

1
–
lypotheekbanken, werkzaam in het

buitenland …………………………… ,,

30.000,-
zijnde:
Holland Washington
f
300.000 aand.
10
0/
gestort 9. 100
0/.

industriëele Ondernemingen …………
,,17.941.500,-
zijnde:
:Levers Zeep f3.000.000 5’12 01 Obl.
9.’ 100
0
/0
BatavaMargarinef600.000 aand.9.125
0
/0.
md. Mij. Stulemeyer f250.000 6
0/
Obi.
9. 101
0
/0
Lettrgieterj Amsterdam 1500.000 aand.
9. 153
0/

Ant. Jurgens
f
2.000.000 gen’. eend.
9.
175 9/o.
Ant. Jurgens
1
4.000.000 1)ref. eend.
9.
101
0
/0
Ant. Jurgens
1.
4.800.000 preI. winstcl.
aand. B 9. 101
Olo.

Coöp. Beetwortelsuikerfabriek Zeeland
f 800.000
5
0
/o
obl. 9. 99
0/

Cultuurond., Hand.elsvbreen. en Han-
delsvenn.

………………………….
…

500.000,-
zijnde:
Alg. Mij. v. Handel en Industrief 500.000
aand. 9. 100
0
/0

Mijnbouw-Maatschappijen ……………

Mij. tot ExpI. v. Limb. Steenkolenmijnen

f
4.000.000 5
0/
obl. 9. 10092
0
10.

Diversen ………………………………….,
4.566.000.-
zijnde:
Mij. Onr. Goed Domus
f
280.000 aand.
9.
100
O
lo.

Hengelosche Bouwvereen. f 1.400.000
4
1
12
0/
ObI. 9.’ 99
O
lo.

Hotel Atlantaf 2.900.000 aand. 9.100
0
/0.

Tramweg-Maatschappijen ……………,,

495.000
1
–
zijnde:
Rott. Tramw. Mij.
1
500.000 4
1
12 pCt.
ObI. 9. 99
0
/0

Totaal……
f 49.588.000,-

Totaal der emissies in Januari …
f 26.282.800,-
Februari … ,,
18.978.475,-
Maart ……,,
132.756.462,50
•

April … … ,,

2.507.000,-
Mei ………,,

9.708.625,-
Juni ………

108.229.300,-
Juli ………

7.418.375,-
September..
,,

8.755.772,50
October …

30.185.250,-
November..

49.588.000,-

Algemeen totaal……
f 414.754.960,-

Bovendien:

f10.789.000 éénjarige 4112
0/
schatkistbiljetten 9.11006,-
f
2.650.000 6 md. schatkistpromessen 9.
f
985,-.
f
5.190.000 3 md. schatkistpromessen .
f
992.50.
Introductie van 5’/2
0
10 preI. aand. Vereen. tot Expl.
van Margarinefabrieken 9. 98
1
/2
0
/0.

STATISTIEKEN .EN OVERZICHTEN.

N.B.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.

I. BANKDISCONTO’S.

ZO
Juli
1914

–

(Disc. Wissels.
I’ed.
4’2sedert 1Juli’15
3’/2sedert23 Mrt. ’14 Bel.Binn.Eff.
4
1
12

’15
4

’14
Bank(,TrschinRC
512

j 9Aug.’14
5

’14
Bank van Engeland
6

14Juli’16
3

29Jan. ’14
Duitsche Rijksbank
5

23 Dec. ’14
4

5 Fehr.’14
Bank van Frankrijk
5

20Aug.’14
3
1
12

29Jan. ’14
Oostenr. Hong. Bk.
5

10Apr.’15
4

12 Mrt. ’14
Russische Staatsbk.
6

27 Juli ’14
5

1 Apr. ’14 Nat. Bank v.Denem.
5

’15
5

6 Febr.’14 Zweedsche Rijksbk.
5’12

9Nov.’16
4
1
1
2

’14
ZwitserscheNat.Bk.
4
1
12

2Jan.’15
3
1
12

’14
Bank van Italië
..
5

1Juni’16
5

.9 Mei

’14
Feder. Res. Bk. N.Y.
3-5
,,

4Febr.’15
–
Javasche Bank….
3
1
12

1Aug.’09
3
8
12

1Aug.’09

II. OPEN MARKT.

Amsterdam

Londen Berlijn
IPariisl
N. York
Dato

Part.
1
Prolon-
1
Part.

Part.
-I
Part.
j
(‘all-
disconto
1 gatie

disconto discortÔ disc.
i
moncy

25
Nov.
’16
311
4
8)
3
5
17
/82
481
–
2-1121)
20-25,,

’16
20/
0
.3
’14
21-3
54-41
4-1
–
2-4
13-18
,,

’16
2I8-I4
281
4
_3 511182
4-
1
1s
–
2 ’14
1
12
6-11

’16
2’I0’14
–

2-14
5
19
182
41
– –
2’I4’I2

22-27 Nv.’15
3
7
1t6
2
2
1e3
5I16’14
–
–
1718
23-28Nv.’14
– –
214-3’j
-.
–
4
1
I214

20-24Jul.’141 3
1
18
-2
1ic 1 2 l/4_8/4 1
2h/4.214
1 2 ‘/$-‘/2 1
21
1 1/42
1
12

1) Noteering van 24 November

WISSELKOERSEN.

1. KOERSEN IN NEDERLAND.

Voor Londen, Berlijn en Parijs worden voorloopig ook de
dagelijksche noteeringen te Amsterdam opgenomen. De dage-
lijksche koersen op New York, alsmede de laagste en
hoogste der week zijn aan particuliere opgaven ontleend.

Data

1 Londen
1
Berlijn
1
Parijs
1
New York

20
Nov. 1916

. .
11.671
4

41.25
–

42.02
1
/
2.4481
4

1916

..
11.68
1
12
–

41.-
42.05
2.44/8
22

1916

. –
11.68
1
14
40.47
1
12
42.05
2.45
23

1916

– .
11.67
1
/
40.60
41.95
2.441
24

1916

. .
11.67
2
14
40.90
42.02
8
12
2.44f4
25

1916

. .
11.6881
4

40.95
42.02’12
2.4481
4

Laagste der week
11.66’/a
40.35 41.82
1
1
2.44 1/4
Hoogste

,,
11.70
41.45
42.10
245’1
18
Nov.
1916

. .
11.66’14
41.52
1
12
42.02
1
/
2.44’14
11

1916

..
11.62
2
14
42.15
41.85
.243
8
18
Muntpariteit

..
12.10’18
59.26
48.-
2.48
81

Data

–
Zwitser.
land
Wce,icn
Kopen-
hagen
1

Stock.

kom,
Bal avia
telegrafisch

25 Nov. 1916
47.65
25.92
1
/2
65.97’12
69.50 99*-100
Laagste d.
w.
47.20
24.85
65.75
69.-
–
Hoogste
,,

,,
48.05
26.40
66.07
1
12
69.52’12
–
18
Nov.
1916
47.65
25.80
6 5.9 7 ’12
69.10
99-100
11

1916
46.75
26.70
66.12’1 69.25 994-100
Muntpariteit
48.-
50.41
66.67
66.67
100

OVERZICHT.

De wisselmarkt was deze berichtsweek buitengewoon on-
regelmatig en deed weder denken aan de eerste tijden van
den oorlog. Sedert maanden varen de koersen niet zoo
onzeker en vooral voor Berlijn en Weenen kwamen zecr
sterke schommelingen voor. De eerste dagen der week hield

770

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

voor deze beide deviezen de flauwe stemniing, die reeds selert
het begin dezer maand geduurd heeft, aan, zoodat Berlijn
op 40,40 en Weenen op
24,75
kwam. Daarna trad eenige
reactie in, speciaal voor Weeneu, waarbij bekende speculanten
h la baisse, trachten te. dekken, zoodat de koers weder
plotseling tot 26,40 steeg, om echter ten slotte weder flauw
te eindigen. Evenzoo Berlijn 40,40, 41,35. 40,90.
Ook Zwitserland was in verband hiermede zeer onregel-
matig 47,55, 47,25, 48,—, 47.65.
Londen en Parijs, hoewel niet met zuke sprongen schomme-
lend, waren eveneens onzeker, terwijl ook de overige landen
zich niet aan de onzekere stemming konden onttrekken.

II. KOERSEN TE NEW YOR&

Cable
Zicht
Zicht Zicht
D t
0
0
Londen
Parijs
Berlijn
A,nsterd.
(in
,
(in frs.
(in cents
(in cents
per £)
P.

)
P. Rm. 4)
pet gid.)

25 November 1916
4.76.45
5.84
1
/2
6881
4

40
28
116
Laagste d. week..
4.76.45
5.8418
6881
4

40
28
/10
Hoogste,,

.
.
4.76.45
5.84’12 69
401
19 November1916
4.76.45
5.84
2
12
69’1
4018
11

1916
4.76.45
5.84’12
6981
4

“/ie

Muntpariteit ….
4.86.67
5.1821
4

95214
40/o

III. KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP
–

LONDEN.

Plaatsen en
Landen
Noteerings-
eenheden
10Nov.
1916
17Nov.
1916

Week
18-24 Nove,nber

LaagsecHoogste

24Nov.
1916

Alexandrië.
.
Piast. p.
£
97818

978/8
97319
9781
97818
B. Aires
. . . .
d.p.gd.pes.
49110
4918
49
5
18
49719 49518
Calcutta
. . . .
sh/d.p.rup.
114
1
18
11412
114
2
128
114e 82
114128
Hongkong ..
id. p.
$
213
5
19
213
1
14
2
1
3
213
1
12
2/3
2
/1
Lissabon ….
d. p.escudo
32
1
12
32
2
18
31114
32
8
14
31
1
18
Madrid

….
Peset. p.
£
23.32k
23.12’12
23.10
23.30
23.07k
Montevideo..
d. p. peso
33114
53
9
116
5311/16
53814
53 8/
Montreal….
$
per
£
4.76
8
18
4.76’/2
4.76i
4.76
2
12
4.76e/s
Petrograd ..
R. p. £10
163
2
14
155
153
6
12
158
15581
4

R.d.Janeiro
1)

d. p. milr.
12/
12
1
18
11
81
/25
12
8
18
8
12
Lires p.
£
31.52+
31
7
95
31.75
32.02k
31.95
Shanghai

.
sh/dp.tael
31421
4

3135/
4

31381
4

3481
4

3148/
4

Rome

…….

Singapore

.
id. p.
$
214
8
116
214
8
166
21411
214/io
21411o
Valparaiso
1)

d.p.pap.p.
10
11
1
10

10
28
/16
10
7
18
1025/16

10’1i8
Yokohama
. .
sh/d.p. yen
211/i
211°Iio
211/
211°/o
211°/Il
1)
Noteeringen op 90 dagen.

GOUD EN ZILVER.

–

GOUDBEWEGING BIJ DE BANK VAN ENGELAND.

Sedert begin Augustus 1916 worden de dagelijksehe ont-
vangsten en onttrekkingen van goud door de Bank van
Engeland tijdelijk niet bekend gemaakt.

ZILVER

De Chineesche kooporders blijken nog niet van de markt
te zijn en daar het Hemelsche Rijk ook te San Francisco
op groote schaal als kooper optreedt, werd van Amerikaansche
zijde deze week zeer weinig ter markt gebracht. Waar ook
Indië kooplust toonde en de Muntbesturen nog steeds ge-
neigd zijn, het aangebodbn materiaal gretig te absorbeeren,
kon een prijsstijging uit den aard der zaak niet uitbljvei. De noteering liep dan ook ruim 1 d. op en de markt sluit
op het hoogste punt van de week.

Noteering te Londen.

te New York.

25 Nov. 1916 ……..35/jo

73
5
19
18

1916 ……..34/8

7118
11

1916 ……..34l/j

71’12
4

1916 ……..32/4

6881
4

27 Nov. 1915 ……..27
2
4

56
1
12
28 Nov. 1914 ……..22/4

49114

20 Juli 1914 ……..24
25
/16

54
1
18

NEDERLANDSCHE BANK:

VERKORTE BALANS OP 25 NOVEMBER 1916.
II

Activa.

Binnenl.Wis-[ ll.-bk.

f
55.699.387,53
sels, Prom.,

B.-bk.

451.056,47
enz. in disc.
k
Ag.sch.

12.129.686,51
1
12

68.280.130,51
1
1
Papier o. h. Buitenl. in
*

–
disconto

……………………..
–
Idem eigen portef..
f

8.014.129,-
Af: Verkocht maar voor de bk. nog niet afgel.

–

Beleening:n
8.014.129,-

H.-bk.

/
28.673.870,96

in rek -crt1 B.-bk.

4.289.075,53

pnjrp

Ag.sch.

33.266.115,91
2
12

f
66.229.062,40
2
12

OpEffecten

……/ 60.723.262,40
1
12
OpGoederen en Spec.

5.505.800 66.229.062,40
2
/8

Voorschotten a.h. Rijk …………….
8.718.624,021

MuntenMuntmaterial
Munt, Goud
.
…../
62.949.925,-
Muntmat. Goud.. .. ,,521.640.663,05
1
12

ƒ584.590.588,05
1
12

Munt, Zilver, enz.
.

6.725.169,1012
Muntmat. Zilver

591.315.757,16
Effecten
Bel. v.h. .Res.fonds..
f

5.143.970,12 ‘/1
id. van
‘/2v.
h. kapit.

3.956.173,25 9.100.143,37
1
/2

Geb. en Meub. der Bank …….
. ……..
,,

1.400.000,-
Diverse rekeningen

………………
,,

62.692.833,52

/
815.750.680,-

Passiva.

Kapitaal ……
………………….
f

20.000.000,-
Iteservefonds
……………………
,,

5.155.090,93
1
/2
Bankbiljetten in omloop …………..
,,
736.284.365,-
Bankassignatiën in omloop………….
,,

2.957.409,10
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk …….

f
Van anderen
……,,
45.992.185,06
1
12
45 .992 .185 ,06 ‘Is
Diverse rekeningen

………………..
5.361.629,90

/
815.750.680,-

Beschikbaar metaalsaldo ……………
f

433.373.755,17
Op de basis van
81

metaaldekking ……
,,

276.326.963,33
1
12
Minder bedrag aan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd
is ..
,,2.166.868.775,-

Bij vergelijking met den vorigen weekstaat blijken de volgende verschillen:
Meer Minder
Disconto’s
5.381.450,77
2
/2
Buitenlandsche wissels..
281.122,-
Beleeningen
770.682,22 Goud

………………
2.469.914,56
Zilver

………………
184.389,84
1
/2
Bankbiljetten…………
2.259.670,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s
168.224,26
2
/1

N.B. Uit de bekendmaking van den Minister van Financiën
blijkt, dat uitstonden op:

25
Nov. 1916

1
18Nov. 1916

Aan schatkistpromessen
fi 13.060.000,—
f118.910.000,-
waarvan rechtstreks bij
de Ned. Bank geplaatst
,,
50.000.000,—
,, 56.000.000,-
Aan schatkistbiljetten
,,
85.090.000
1
‘—
,,85.090.000,-
Aan zilverbons

………
,,
15.968.623,—
,,
16.271.133,-

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

771

Dato

Disconto’s

Belee-
Beschik-
baar
Dek-kings-
Hiervan

Totaal
Schatkist-
nin gen
Metaal- percen-
proonessen
saldo tage
rechtstreeks

25 Nov.1916
68.280 50.000
66.229
433.374
75
18

i916
73.662
56.000 67.000
430.096
75
11

1916
67.920 52.000
66.721
431.577
75

1916
70590
54.000
70.927
431.346
73

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden guldens.)

1
Andere
Dato

Goud

Zilver

1
opeischbare
Bank-
bsljetten

schulden

25 Nov.
1916
..
584.591
6.725
736.284
48.950

,,
1916
..
582.121
6.541
738.544
49.804

11
1916
….
584.157
6.450 740.458 50.211

4
1916
..
585.201 6.318
744.709 51.672

28 Oct.
1916
..
583.642
6.531
730.338
76.022

,,
1916
..
583.658
6.410
715.965
91.762

1.4

,,
1916
.

.
584.677
6.273
715.453 90.348

7
1916
..
587.354
6.189
708.521 99.070
1
)
,,
30 Sept.
1916
.

.
587.360
6.597
700.782
108.636

23
1916
….
587.367
6.931
678.644
143.451

,,
1916
587.373
7.000
678.243
146.374

,,
1916
583.879
7.160
675.829
146.397
2
1916
..
584.865
7.460
679.571
134.879

27 Nov.
1915
..

..
411.498
3.777
565.479
35.462

28 Nov.
1914
….
181.183
4.884 481.145
21.978

25 Juli
1914
….
162.114 8.228 310.437
6.198

1)
Waarvan Rek. crt. saldo vaji het Rijk
f
2.694.000.

SURINAAMSCHE BANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden guldens.)

Andere1
Div. reke-
Data

Metaal Circulatie opeischb. IDiscontO’s1
n
i
ngen
1)
schulden 1

Sept.

1916..
650
1.098
743
876
.

718

1916…
658
1.132
759
874 724

1916..
643
1.155
745
885
727

1916..
708
1.054
791
882
623

Sept.

1915..
879 958
1.040
865 1.262

Sept.

1914..
845 999
895 734
320

Juli

1914..
845
1.100
560 735 396

Sluitpost der activa.

UJTENLANDSCHE BANKSTATEN.

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekèljks opgenomen bankstaten.

1.
BANK VAN ENGELAND.

WEEKSTAAT VAN 22 NOVEMBER 1916.
ISSUE DEPARTMENT.

Notes issued..

73.022.190
Governm.Debt £
11.015.100
Othersecurities,,
7.434.900
Gold coin and
bullion.. ..
54.572.190

7.022.190
£
73.022.190
28 Oct. 1916
99.035 83.000
63.153 428.001
73

BANKING DEPARTMENT.

1916
,,
105.286 89.500
59.986
431.122
73
Capital ……£

14.553.000

Government

30Sept.1916
105.616
89.500
60.662 431.171
72
Rest ……….3.188.932

securities
. .

42.187.582

1916
,,
106.005 89.500
61.692
428.984
72
Publiedeposits ,,

55.580.473

Othersecurities ,,

98.634.422

1916
106.348
89.500 62.736 428.547
72
Other deposits,,

105.417.900

Notes ……..
;,

36.102.600

1916
105.368
88.500 63.168
425.731
73
Seven-day and

Gold and silver

1916
97.276 80.500
64.043 428.532
74
other bills.
.
,,

20.142

coin

……..1.835.843

£
178.760.447

£
178.760.447
27 Nov. 1915
71.762
39.560
91.230
294.542
69
28 Nov. 1914
179.194
77.500
135.548
85.248
37
.

25 Juli 1914
67.947 14.300 61.686 43.521
1
)
54
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

1)
Op de basis van
2
15
metaaldekking.
Onderstaand overzicht bevat tevens de cijfers der door de Regeering uitgegeven currency notes van 1
£
en 10 sh. met
het bedrag der gouddekking en der tot dekking aangewezen

JAVASCHE BANK.
Government securities. De pubijcatie dezer cijfers geschiedt sedert 26 Augustus 1914.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.
(In duizenden p. St.)
.
(In duizenden Guldens.)

Currency Notes.

Data
Goud
Zilver
°”°
t
jetten
Andere
opeischb.
Data Metaal
Circulatic
Bedrag

Goudd.

Gov. Sec.
schulden

16 Sept. 1916 …….
69.393 23.823
152.070 54.620
22 Nov. 1916
56.469
36.920
135.808
28.500 104.878

1916 …….
69.085 24.716
149.637
56.224
15

1916
56.476 36.895
138.880
28.500
107.767

71.599
24.806
145.520
67.471
8

1916
56.495 37.172 139.072 28.500
107.822
71.107
24.633
145.577
64.986
1

1916
56.363 37.224
137.188 28.500
105.807
2

1916 …….
26

Aug. 1916 …….

42.770
32.514
134.876
32.474
24 Nov. 1915
52.457
33.302 90.226
28.500 44.621
18 Sept. 1915 …….
27.296 21.728
133.380 16.239
25 Nov. 1914
72.223 35.315
34.134
13.500
13.924
19

Sept. 1914 …….

Juli

1914 …….
22.057 31.907
110.172
12.634
22 Juli

1914
40.164
29.317

Data
Dis-
conto’s
buiten
N.-rnd.
betaalbaar

Belee-
ningen

Diverse

reke

–

1
ningen’)

“””
baar

1
metaal-

1
saldi’

kings_
Percen-
tage

16Sept.1916
6.790 36.430 64.511
9.051
51.878
45
9

1916
6.749 35.485 65.460
.7.486
52.629
46
2

1916
6.871
37.841 67.579 7.365 53.807
45
26Aug.1916
6.840
37.942
65.583
7.401
53.628

18Spt.1915
5.977
14.063
49.225 25.102
41.814
45
19 Spt. 1914
6.673
6.914 67.575
4.920
19.101
33

25 Juli1914
7.259
6.395 47.934
2.228
4.8422)

Sluitpost der
activa.

Op de
basis van
2
1

metaaldekking.

Go,’.
1
Other
1
Public
1
Other
1
Re-
1
kings-
Data

Sec.

Depos.
1
Depos.
1
servo
1
percen

22Nov.1916 42.188 98.634 55.580 105.418 37.938 23’1
15 1916 42.188 06.234 53.738 114.925 38.031 22’1
8 ,, 1916 42.188 100.683 51.597 111.252 37.773 23’14
1 ,, 1916 42.188 105.714 51.107 116.622 37.589 22
1
/8

24 Nov. 1915 18.895 98.116 52.149 84.649 37.605 27’12
25 Nov. 1914 26.286 111.316 18.691 156.463 55.358 31’/8

22 Juli
1914
1
11.0051 33.633
1
13.7351 42.185
1
29.2971

1)
Verhouding tusschen Reserve en Deposits.

772

ECONOMISCH-STATIS1ISCHE BERICHTEN

29
November 1916

II. DUITSCHE RIJKSBANK.

STAAT VAN 23 NOVEMBER 1916.

De biljetten
zijn
sedert den oorlog niet .iuwisselbaar

Metalibestand

………………….Mk
2.534.517.000
davon

Goidbestand

………………
2.518.231.0.00
Reichsm und Darlehenskassenscheine..
281.848.000
Noten anderer Banken

……………
,
12.933.000
Wechsel

……………………….
8.383.509.000
Lombardiorderuugen

…………….
10.726.000
Effekten ………………………..
71.791.000
Sonstige Aktiva

………………..
681.908.000

Gruudkapital ……………………

..
180.000.000
Reservefonds ……………………..
85.471.000
Notenumlauf ……………………..
7.127.016.000
Sonstige tiiglich fiilligeVerbindlichkeiteu
4.173.806.000
Sonstige Passiva

………………….
410.939.000

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE
POSTEN.

Onderstaand overzicht bevat tevens het cijfer
der uitgegeven
Darlehenskassenscheine. De Schèine, welke niet in kas zijn
bij de Reichsbauk, circuleeren grootendeels onder het publiek.
De Darlehenskassen zijn ingesteld op 11 Augustus
1914.

(in duizenden Mark)

Daarvan Ka.ççen-

Circu-

kings-
Data

Metaal

Goud

scheine

latie

percen- _____________

ta
g
e

‘)

23 Nov. 1916 2.534.517 2.518.231 281.848 7.127.016

40
15
,,
1916 2.533.020 2.516.753 300.574 7.178.348

39
7
,,
1916 2.527.915 2.511.881 252.942 7.245.928

38
31 Oct. 1916 2.522.286 2.506.076 229.445 7.260.036

23Nov. 1915 2.473.449 2.434.754 556.745 5.764.868 53
23 Nov. 1914 1.993.669 1.948.686 599.867 4.009.164

23 Juli 1914 1.691.669 1.356.857

65.479 1.890.895

0
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.

Data
Wiçscls
Rek. Cr1.
DarlehenskassonscJ,cjnç

Totaal
In kas bij
uitge.
de Rcichs.
1

geven
bonte

23 Nov. 1916
8.383.569
4.173.866
2.733.100
269.400
15

1916
8.230:813 3.933.091 2.691.800
288.500
7

1916
7.795.31
3.403.665 2.596.900 242.400
31 Oct.

1916
7.877.607 3.458.360
2.528.800 218.700

23 Nov.’1915
4.666.794
1.723.347
.1.499.000
508.000
23 Nov. 1914
2.887.493
1.415.795
894.000
595.000

23 Juli

1914
750.892
943.964

IV. RUSSISCHE STAATSBANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

Iie post ,,Schatkistbiljetten” komt eerst sedert 14 Noember
1914 n. st. in den weekstaat voor. De biljetten zijn niet in-
w
jsselbaar.
(In millioenen Roebel).

Tegoedl Zj1

1 Dis.
1

kislbil conto’s
1
Circu.

Rek.
Data ii. st
.

Goud uh bui-

Con.

fenland
ver

jette,, leo helee-I latie
1
rant
1
n inoen
1

21 Nov. ’16 1.559 2.055 102 6.148

907 8.176 1.691
14

’16 1.561 2.055 113 6.202

890 8.083 1.709
5

16 1.556 2.055 110 6.014

798 7.935 1.770
29 Oct. ’16 1.559 2.055 107 5.368

764 7.875 1.708

21 Nov. ’15 1.605

134

29 3.368 1.521 5.113 .1.548
21 Nov. ’14 1.550

215

433 1.223 2.805

993

21 Juli ‘141 1.601
1

144
1
74

757 1 1.634 1 1.099

V. BELGIË.

Van de Nationale Bank van België, die haar goudvoorraad
naar Londen heeft overgebracht, zijn sedert 6 Augustus 1914
geen weekstaten openbaar gemaakt. De Socité G.nrale de Belgique is einde 1914 met de functie
van circulatiebank belast. Het Notendepartemeot dezer bank publiceert wekelijks verkorte balansen. 1)e biljetten zijn niet
i nwisselbaar.
S

OVERZICHT VAN ISE VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden francs.)

10 Nov. 1915158.2051 36.8861480.000 60.014538.202198.018

VI. VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

1?EDERAL RESERVE BANKS.

–

In werking getreden op 16 November 1914.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden dollars.)

Metaal
Beleen. Beleen.
Binn.
1
Rek.
Data
mcl.
van van
wissels
1

Circu.
Crt. buiteni.
buiten!,
prom. d.
en
latie.
saldi
vo’dcr.
provinc.
beleen.
saldi.

7 Nov. 1916
350.990
76.742
480.000
47.743
827.228
118.616
31 Oct.

1916
352.036
76.639
480.000 45.520
828.562
115.235
26

1916
352.330
76.443
480.000 44.075
828.431
114.262
19

1916
352.872
76.033
480.000
39.834 828.739
110.068

III. BANK VAN FRANKRIJK.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.
Van 6 Aug. 1914 tot 28 Jan. 1915 werden geen staten
gepubliceerd. J)e met * geteekende posten komen eerst sedert
28 Jan. 1915 inden weekstaat voor. De biljettén zijn sedert
den oorlog niet inwisselbaar. –

(In duizenden francs.)

Rek. Cc
1*
voo!3iiitgew

Bank-

i. Rek. Crt.
Data

Bcleening
1

rsh.

Particu-
Staat

1
a/d. Staat

biljetten

heren
23Nov.19161.346.936 6.600.000 15.952.396 1.852.500

86.220
16
,,
lQlOil.354.111 6.400.000 15.894.282 1.730.120

72.390
9
,,
19161.362.108 6.400.000 15.972.641 1.797.823 122.052
2

19161.380.300 6.600.000 16.128.286 1.743.294 180.888

25Nov.19151 571.669 7.400.000 14.278.424 2.671.181

42.842
26Nov.1914 –

–

23Juli1914 769.400

5.911.910 942.570 400.590

Circu 1 Dekking:.
Data

Goud

Zilver Wissels Deposito’s late
1
Perc
en.
1 tage
1)

27 Oct. ’16 397.979

9.976 107.216 581.900 12.997

20
,,
’16 384.284 10.561 104.057 564.218 12.928

13
,,
’16 386.977 13.991 101.094 559.990 12.815

6
,,
’16 394.348 11.377 99.486 568.758 13.349

29 Oct.’15 281.406 37.058 44.067 358.554 13.918

1)
Gouddekking van deposito’s en circulatie na aftrek van
de posten tusschen de banken onderling.
VEREENIGDE NEW YORKSCHE BANKEN EN TRUST

MAATSCHAPPIJEN.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(Gemiddelden in duizenden dollars.)

Data
Reserve
Deposito’s
Circulatiel'”‘
Sur
plus

25Nov.’16
640.580 3.554.430
30.150
3.446.560
56.970
18

16
696.630
3.601.350
30.620
3.458.360
84.770
11

’16
695.480
3.564.210
31.240
3.401.890
109.730
4

16
688.160 3.502.350 31.500
3.346.610
112.370

27Nov.’15
735.660
3.361.090
35.090
3.138.210
179.930
28Nov.’14
468.850
2.045.920
78.320
2.156.710
132.420

25 Juli’14
467.880
1.958.320
41.730
2.057.570
26.1701)

1)
Op basis van 25
O/
van alle deposito’s.

Data
Goud
Zilver
*
Tegoed
in het bui-
tenland
Wissels
•L(itge.
stelde
wissels

23 Nov. 1916
5.036.089 316.258 840.690
601.978 1.362.556
16

1916
5.023.004
319.187
813.610 618.356
1.365.961
9

1916
5.009.400
325.798
894.720 632.052 1.368.906
,,

1916
4.992.020 326.094
933.780 576.256
1.371.186

25 Nov. 1915
4.835.193
361.539
995.315
295.831
1.868.057
26Nov.1914
– –
– –

23 Juli 1914
4.104.390 639.620
–
1.541.080

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

773

EFFECTENBEURZEN.

Amsterdam, 25 November 1916.

Nederlandsche
sfaatsfondsen
hadden in
i
1
e afgeloopen
week een zwak verloop. Ook Indische Schuldsoorten werden
lager verhandeld. Eensdeels is dit te wijten aan de op
handen zijnde nieuwe staatsleening van
f
125 millioen,
anderdeels aan de vele andere emissies, die thans aange-
kondigd worden en die de geldmarkt doen verstijven, zoodat
de prolongatiekoers reeds tot 3 pCt. is opgeloopen. 1)at een
Nederlandsche staatsleening weer spoedig zou moeten
komen viel te voorzien, aangezien de vlottende schuld van
het Rijk weer bedenkelijk begon te vermeerderen en drin-
gend om èonsolidatie vroeg. Al vertoont de geldmarkt op
het oogenblik de neiging, haar goedkoop aanzien te laten
varen, zoo mag te zijner tijd toch een gunstig onthaal voor de derde staatsleening worden verwacht; trouwens ook nu
nog blijft de uitslag van de zeer talrijke particuliere emis-
siën over het algemeen zeer bevredigend. Slechts de aan-
deelen Hotel ,,Atlanta.” vormen een uitzondering en doen
wegens de feitelijke mislukking van de uitgifte sterk
disagio. Van
buitenlandsche staatsfondsen
genoten Russen aan-
vankelijk veer vraag op hoogere koersen, een vraag die
later eenigszins inkromp, daar het bericht, dat hicr Rus-
sische obligatiën met valsch Hollandsch zegel in omloop
zijn, de kooplustigen tot afwachten aanleiding gaf. De
grondstemming blijft evenwel vast, aangezien deze onaange-
name factor niets afdoet aan het feit, dat de Russische
economische verhoudingen zich op bevredigende wijze blijven
ontwikkelen. De goudvoorraad bij de Russische staatsbank
neemt steeds toe en op de thans in gang zijnde nieuwe
oorlogsemissie komen de inschrijvingen, naar bericht wordt,
ruim binnen. Onder de hand heeft de Russische regeering
een 5
/2
pCt. leening van $ 50 millioen in de Vereenigde
Staten ondergebracht.
Voor Zuid-Amerikaansche staatsfondsen was de stem-
Ining ook in de afgeloopen week minder gunstig. De oogsten
schijnen namelijk sterk te zijn tegengevallen en de geruch-ten, dat de uitvoer van tarwe gedeeltelijk zou worden stop-
gezet of wel hooge uitvoerrechten daarop geheven zouden
worden, vinden thans bevestiging. Dit geldt o.a. voor
Argentinië en Urugay. Ook voor Brazilianen was de stem-ming gedrukt.

zing
18 Nov. 22Nov.25 Nov.
R
ij

5
% Ned. Werk Schuld …. 10214 1021oo 102 1/4
– 112
3
1
12
01

85
1
1
4

85114

.4…
21

3
0/

77l/,

7710 762/
4
—
2
1
12
01 ,,

64
1
V16 64
‘/,0
6418 —
5
0/
Oost-Indië 1915 ……101’/4 101

10018 —
5
0/
Bulgarije 1902 ……..62
8
/4

—114
3
1
12
0
/o
Italië 1862-1881 – – 57

—3
4 o/
o
Nicolaï 1867-1869 . . 69

671

67214 – 1’14
4 o/o Rusland 1880 ……..60
2
/4

61V2

61’1

+ 814
4 °/o Rusland Hope ……..66

66’I,o
66″/, + ‘Vio
4
0/
Servië 1895 ……….46

+ 5
5
0/
Sao Paulo 1905 ……67
2
/4

65’1

—1/4
5
0/
Chili 1896 ……….80

78/4

8114 + 1014

De houding van de
locale
markt was verdeeld bij ge-
ringen zakenomvang. Bijzonder vast blijft de stemming voor
bankaandeelen
en wel speciaal voor dezulke, die zich met
cultuurzaken bezig houden.
Voor
industrieele
soorten is de belangstelling den laat.
sten tijd niet zon groot meer, ofschoon de koersen zich over
het algemeen goed kunnen handhaven. Aandeelen Wester Suikerraffinaderij brokkelen echter regelmatig in koers af en verloren in de afgeloopen week bijna 20 pCt.
Een onverdeeld gunstig aanzien had de
cult’uurafdeeling,
gesteund als zij werd door den dubbelen factor:
a.
een bijna
geëindigde oogstcampagne die zeer gunstig schijnt geweest
te zijn; 5. hooge opbrengstprijzen, waaruit te zamen een
nieuwe gunstige omstandigheid ontstaat: uitzicht op hooge
dividenden. Prijsstijgingen schommelend tusschen 10 en
30 pCt. behoorden niet tot de uitzonderingen. Bijzonder
vast waren aandeelen Handelsvereeniging ,,Amsterdam”,
Java.sche en Pagottan Cultuur.
Alijnbouwfondsen
waren andermaal verwaarloosd en zwak-
ker, inzonderheid voor Aequators, die 6Y pCt. verloren.
Een zeer stil aanzien had de
petroleumafdeeling,
die
vooral voor de Rumeensche soorten wederom koersdalingen
te zien gaf. Zoo sluiten o.a. Geconsolideerde en Orions on-
derscheidenlijk en 3Y
2
pCt. lager. Het hoofdfonds
Koninklijke en zijn satellieten: Perlak, Moeara Enim en Sumatia Palembang konden vrijwel hun vorige koersen
handhaven.

De wel is waar zeer langzame, maar gestadige hausse-
beweging in den prijs van het
rubberproduct
te Londen oefent haar gunstige uitwerking ook op de betreffende af-
deeling hier ter beurze uit. Zoo konden o.a. Amsterdam Java Rubber een koerswiust van ruim 10 pCt., Timbang
Deli van ruim 15 pCt. boeken, enz. Alleen Serbadjadi’s
waren in reactie.
Ofschoon uit de fabelachtig hooge prijzen, die voor nieuwe
schepen betaald worden, het groote gebrek aan scheeps-
ruimte nog altijd blijkt, is toch in de afdeeling van
scheepvaart fondsen
ter beurze van Amsterdam de willige houding niet wedergekeerd, deels omdat het vasthoüden
van de ,,Koningin Regentes” een pijnljken indruk maakt,
deels omdat de vredesgeruchten nog altijd niet van de
lucht zijn. Van veel bela.ng waren de koersverliezen even-
wel niet.
Tabaksfondsen
konden zich eenigszins van hun vorig
kocrsverlies herstellen; blijkbaar maakten de door eenige
maatschappijen (Deli-Mij. en Rimboen) gepubliceerde oogst.
ramingen voor 1916 een goeden indruk.

18 Nov. 22Nov. 25Nov.

Koloniale Bank ……….
165/4
170
170
+
4
1
14
Ned. md. ilandelsbank
247
254 ‘/2
253
1
12
+
6
1
1
Ned. Handel Mij. resc…..
l98’/,o
205
20714
+
9116
Amsterdamsche Superfosfaat 160’12
176’12
170
1
14
+
9214
Insulinde Oliefabrieken

. .
250
1
1
254
265
+
14’12
Ned. Scheepsbouw ……..
180
170 182
+
2
Nec]. Fabriek van verduurz.
levensmiddelen

……..
121
125 126
+
5
Wester Suikerraffinaderij.
.
2091
200
191
—
1814
orstenlauden….. …….
241
249
1
12
250
3
14
+
9214
lIandeisvereen. A’dam
413 428 442
‘/o
+
29
1
12

Javasche Cultuur

……..
410
427 ‘/2
420
+
10
,,Pagottan” Cultuur Mij…
210
226 ‘/2
225
+
15
,,Aequator”

…………..
94
90
87’12
—6
0
11
Guyano Goud …………
l5/,
16
16/
+
1’12
Ketahoen .. …………..
272/
4

26
1
12
26
1
12
—
1
1
14
Geconsolideerde

……….
l67/,o
15714
159’14
—8/,
Koninklijke ………. ….
518/
514/,
518
—
1
18
Perlak

…. . ………….
62’/2
62 61’18
—
1
3
1
North Caucasian

……..
254
258
258
+
4
Orion

………………
57
1
12
54
54
—3 ‘/z
Amsterdam Rubber

……
220
1
14
224
226’/4
+
6’12
Amsterdam Java Rubber.
.
70
79
1
1
80
1
1
+
10’14
Kali

Telepak

…………
214
22011
4

217’12
+3ij2
Serbadjadi

…………..
334
3
/4
331
330
_43/
4

Timbang Deli

……….
162
17414
177014
+
15/
ilolland Amerika Lijn

….
443 442
439112
—3 ‘/
Kon. Roll. Lloyd

……..
209/
4

205’12
205’/
4

—
4’12
Kon. Nec]. Stoomboot

. . . .
259
254’1
255
—4
Dcli

Batavia

…………
422
1
12
421
421
—
1V2
Deli Maatschappij
……..
505’/2
510
509/4
+
4
1
14
Medan cert. v. aand …….
190
19614
191
+ 1
Medan gew. aand ………
194/4
191’14
190014
—4112
Banjoewangi

…………
1l4/4
112
110
_43/4
Leidsche Veem

……….
130’/4
141
13818
±
8
1
1
Bosch-Helmond Stoomtram
21
27’12
27
1
12
+
6
1
12

De handel in de
.Amerikaansche
afdeeling is verder inge-
krompen. Alleen Steels en voorbijgaand Marine’s genoten
nogal vraag. Vast waren Gulf States Steels en bijzonder willig
Dominion Steels, die in navolging van Wall Street 26
1
/8 pCt.
in prijs verbeterden op, naar het schijnt, zeer gunstige
bedrijfsvooruitzichten. Zoo worden o.a. naar verluidt de
petroleumterreinen van deze onderneming met succes ge-
exploiteerd. Voor preferente Marine ontstond later weer
vraag op hoogere koersen, vermoedelijk onder den in-
druk van de jaarcijfers, die zeer bevredigend luiden:
bruto $ 61.669.000 (+ $ 16.049.000) ; netto $ 28.270.000
(+ $ 20.477.000). Zeer ongunstig was daarentegen het ver-
loop voor Missouri Kansas- & Texas-aandeelen, die lager
werden aangeboden op het bericht, dat circa 30 pCt.
($ 26.600.000) op de gewone aandeelen gestort zou moeten
worden.
18Nov. 22Nov. 25 Nov.
Rijzngof

American Beet Sugar
……
103v/s
107’12
I041
+
1
12
American Can
…………
66 1
8

63
1
12
67’/4
+
3
18
American Car
&
Foundry
–
7418
76
9
/io
7692
+
118
American Hide
&
Leather
72 75 74
1
110
+
2
1
1j6
AoacondaCopper
……….
206’/2
211
206’14
—’/
Central Leather

……….
118
3
14
118
120
+
1’14
Citres

Service

…………
304
315’/,,
330’/
+
26
1
1
Dominion Steel …………
76/io
82
8015/,0
+
4
3
18
Gulf

States Steel
……….
170 150
150’18
–
Studebaker Corp
……….
131’/,
133
134
-f-2’/,

774

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29. November 1916

18 Nov.
22 Nov. 25 Nov.
Rijzingof

U. S.

Steel Corp ………..
l22Is
123e116
124
1
18
+
1’12
Atchison Topeka ……….
l07Ig
1071
107114

–
Cliie. Rock Islanci …… . …
372/4
36
2
/2
37
1
/8
—
2
18
Denver

………………
21
2
/8 2021
21
–
2
18
Ene

………………..
38
8
/8
37
1
12
38 12
+
18
Kansas

City … ………..
281/
2

27
11
111
27e18
–
1
1
18
Missoui
–
i Kansas
&
Texas

. .
11
1
18
10
51
111

9
15
116
—1 /io
Nw
York Ontario
&
Western
.
33
2
18
32
1
18
31 2/
–
1 /&
Southern Pacific ……….
101i8
10118
101
Union

Pacific

…………
149’/2
148 Vii
149.
–
Intern. Mere. Mar. common..
50
1/
jo

49
1
18
49
11
/26
–
2
18
prei…..
120 12
118
3
14
120112
–

De beurzen der geallieerden hadden een weinig opgewekt
verloop. Nauwelijks is de inschrijving op de oorlogsieening
aan de S e i n e afgeloopen en werden door de regeering
eenige belangrijke bedragen bij de Fransche Bank terug-gestort of de staat komt weer voor niewe bedragen bij de
Bank in het krijt. Zoo stegen de voorschotten, door de Bank
van Frankrijk aan den Staat verstrekt, in de afgeloopen
week met
fr.
200 millioen. Een ongunstigen indruk maak-ten ook de resultaten door de groote Fransche spoorwegen
verkregen. Over 1914 bedroeg het tekort van de 5 groote
Fransche spoorwegma.atschappijen en de Staatsspoor te
zamen
fr.
3434 millioen, over 1915
fr.
372 millioen, terwijl
het voor 1916 op
fr.
450 millioen geraamd wordt.
Ondanks al deze min gunstige ömstandigheden mag
Frankrijk zich in een groot vertrouwen van de zijde der
Vereenigde Staten verheugen. Terwijl Morgan c.s. steeds ge-
reed staan om oorlogscredieten te verstrekken, blijkt de firma
Kuhn Loeb, die zich om bekende redenen op streng neutra-
liteitsstandpunt plaatst, geneigd om in de financieele be-
hoeften van de groote Fransche steden te voorzien, hetgeen
indirect natuurlijk een even groote steun voor de Fransche
schatkist is, die, waar stedelijke leeningen in Frankrijk
thans moeilijk kunnen worden ondergebracht, anders allicht
zou moeten bijspringen. Zoo worden door genoemde firma
na een leening, onlangs aan de Stad Parijs verstrekt, thans
Bordeaux, Lyon en Marseille elk aan $ 20 millioen geholpen.

•
Te L o n d e n liepen Consols verder gevoelig terug: 56
—56-553%. Ook voor andere fondsen was de tendenz on-
behagelijk.

Te B e r 1 ij n oefende het verscheiden van keizer Frans
Jozef slechts voorbijgaand een ongunstigen invloed op het
marktverloop uit. Eenige successen op het Rumeensche
oorlogsveld behaald en een verdere verhooging van prijzen
in de ijzerindustrie herstelden de stemming.

Te W e e n e n zal het overlijden van den ouden keizer
vermoedelijk geen invloed uitoefenen op de bereids in gang zijnde inschrijving op de vijfde oorlogsleening, want geld is
ZclO
goedkoop, dat tal van industrieele maatschappijen en
bankinstellingen tot zeer groote kapitaalsuitbreidingen met
succes overgaan. Zoo verhoogt of verhoogde de Pester Un-
garische Commerzialbank haar kapitaal met Kr. 40 mii-
lioen, de Pester Vaterlitudische Sparcassa met Kr. 15 mil-
lioen, de Bodenkreditanstalt met Kr. 9 millioen enz.

De aanvankelijk vaste houding van Wall S t r e e t, die
gesteund werd door groote bestellingen bij de industrie,
voornamelijk van de zijde der spoorwegen, voorts door het
verder oploopen van den koperprjs en door een ontworpen
fusie tusschen eenige voorname koperproducenten, die een
groep willen vormen met een kapitaal van $ 70 millioen,
werd later geheel verdrongen door een aantal minder gun-
stige factoren. Hiertoe moet in de eerste plaats gerekend
worden het hernieuwde gevaar voor spoorwegstaking indien
de maatschappijen den achturigen arbeidsdag 1 Januari a.s.
niet hebben ingewilligd. De toestand is ernstig, nu een
rechter te Kansas _City de betreffende wet in strijd met de
grondwet heeft verklaard. Vermoedelijk zal de zaak evenwel
ook thans in der minne geschikt worden. President Wilson
schijnt namelijk der Interstate Commerce Commission een
wenk te hebben gegeven om den spoorwegmaatschappijen ten
spoedigste tariefverhooging toe te staan, waardoor deze
voor het verlies, dat het toestaan van den achturigen
arbeidsdag berokkenen zal, vermoedelijk voldoende compen.
satie zullen vinden.
De markt werd nog beheerscht dcor ongunstige politieke
berichten uit Mexico, alsmede door de publicatie van de
in- en uitvoercijfers over October, die voor het eerst sedert
langen tijd in vergelijking met de vorige maand een ver-

mindering van den uitvoer en een vermeerdering van den
invoer aantoonen, zooals uit onderstaande opgaaf blijkt.

Uitvoer.
September 1916…. $ 513.000.000 ($ 297.767.000)
October

1916..

$ 491.000.000 ($ 334.639.000)

Invoer.
September 1916…. $ 164.000.000 ($151.425.000)
October

1916..

$176.000.000 ($148.530.000)

GOEDERENHANDEL
GRANEN.
27 November 1916.
T a r iv e. Op de prijsverlaging aan de Noord-Amerikaan-
sche markten is door opleving der Europeesche vraag in
het begin der week weder eenige verhooging gevolgd, die
echter slechts kort heeft geduurd en spoedig voor verdere
prijsdaling heeft plaats gemaakt. Regen in Argentinië is
daaraan blijkbaar niet vreemd geweest. Verder wint de
overtuiging veld, dat de tarveoogst in de Ver’enigde Sta-
ten grooter is geweest, dan aangenomen werd. De versche-
pingen van tarwe uit Noord-Amerika blijven dan . ook
steeds groot en zijn sedert het begin van het seizoen van
zulken omvang geweest, dat, indien zij nog drie weken op
denzelfden voet voortgaan, dan reeds de hoeveelheid tarive
uit de Vereenigde Staten en Canada zal zijn uitgevoerd,
die indertijd als het geheele export-overschot van het sei-
zoen werd aangegeven. Blijkbaar is de Amerikaansche tar-
we-markt zeer gevoelig, wat in tijden, waarin het specu-
leerende publiek zich bij tarwe interesseert, dikwijls voor-
komt. De statistische positie der tarwe heeft namelijk in
het algemeen geene verandering ten goede ondergaan. Uit
Australië wordt zelfs bericht, dat de oogst tegenvalt en de
opbrengst waarschijnlijk belangrijk minder zal zijn, dan
verwacht werd. In Argentinië wordt zelfs een uitvoerrecht op tarwe en een gedeeltelijk uitvoerverbod aangekondigd,
ivaarover elders in dit nummer meer wordt gezegd. Als
natuurlijk gevolg van zulke berichten zoude men prijsver-
hooging in Amerika verwachten, doch inplaats daarvan is
de prijs van den Decembertermijn te Chicago van 20 tot 25
November 5Y
4
c. gedaald en aangeland op 176/
8
. Misschien
heeft daartoe medegewerkt het Engelsche bericht, dat de
behoefte van dat land tot April is gedekt en het vermoe-
den, dat de vraag althans van dien grooten kooper waar-
schijnlijk voorloopig niet sterk zal zijn. Als bezuinigings-
maatregel is in Engeland voorgeschreven, dat voor het ver-
volg slechts een enkele soort meel mag ivorden gemalen
van geringr zuiverheid dan tot dusver gewoonte was,
zoodat een kleiner percentage der tarwe voor veevoeder in
aanmerking komt. Een bruinbroodvoorschnift dus in gema-
tigden vorm, want het percentage, dat uit tarwe mag wor-
den verwijderd is nog zeer groot en er is dus nog lang
geen sprake van kropmeel. Als gevolg van dezen maat-
regel wordt echter reeds eene zoo sterke vermindering van
de beschikbaar komende afvalproducten verwacht, dat de
prijzen van voedergranen niet onbelangrijk zijn gestegen
met uitbreiding der vraag.
Mal s was vast in Europa en slechts weinig lager in
Amerika, waar de prijs voor den December-termijn te Chi-
cago ondanks de flauwe tarwemarkt op 25 November slechts
c. lager was dan 5 dagen tevoren. De verschepingen van
Argentinië waren ivedr belangrijk lager dan de vorige
week. In Amerika zijn de aanvoeren van den ouden oogst
vrijwel afgeloopen en in de volgende week wordt uitbrei-
ding van het aanbod van den nieuwen oogst verwacht. De vrachten van Argentinië zijn belangrijk gedaald, doch on-
danks die verlaging was Plata-Maïs aan de Engelsche
markten zeer vast met flinke vraag en nu en dan zeer
‘hooge prijzen. De berichten omtrent den Argentijnschen
maïsoogst blijven ongunstig en ook voor dit artikel wordt
een gedeeltelijk uitvoerverbod aangekondigd. Er is echter
eenige regen gevallen en in dat land, waar regen op het
laatste oogenblik soms wonderen doet, kan dus de oogst
nog meevallen.
€1 e r s t wordt nog steeds duurder en de aanvoeren in
Noord-Amerika nemen reeds af. Wel zijn de verschepingen
tot nog toe van flinken omvang geweest, hetgeen deed ver-
moeden, dat de ongunstige oogstberichten overdreven wa-
ren geweest, doch spoedig schijnen kleinere uitvoeren te
mogen worden verwacht.
II
a v e r schijnt nog steeds in voldoende hoeveelheid aan-
wezig in de belangrijkste uitvoerlanden Argentinië en
Noord-Amerika. In zijn prjsbeweging is dit artikel het
minst aan de
.
tegenwoordige heftige schommelingen der
graanmarkten onderhevig.

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

775

Buitenlandsche granen in Nederland.

De distributie der Regeerings-v o e cl e r g a n e n en
lij n k o e k e n vindt geregeld plaats en nu men aan het
nieuwe systeem begint te gewennen, gaat de uitvoering met
minder bezwaren gepaard, dan in den aanvang werden
ondervonden. Te beginnen met 10 December zal aan den
Vrij en handel in de afv.lproducten der meelmolens een
einde komen. Deze artikelen zullen verder tezamen met de voedergranen door de veevoederbureaux worden ge-
distribueerd.
Zaken in 1
ij
n z a a d zijn ook in de afgeloopen week
niet tot stand gekomen. De aankoop in Argentinië is zeer
bezwaarlijk geworden wegens het geringe aanbod en de
door den ongunstigen oogsttoestand veroorzaakte hooge
prijzen, die voor de Nederlandsche olieslagers geen marge
overlaten.
Noteeringen.

Chicago

Bueno Aire,)

Data

‘

1
1 Tarwe 1 Mais 1 Flaver

Tarwe Mais 1 Luns.
Dec.

Dec.

Dec.
1
Dec.

27 Nov.1916
173
1
1
90 55
14,75 10,50
22,70
20

1916
182V8
941/8
5721
4

14,95 11,45
26,00
27 Nov. 1915
103
1
12
63
1
/4
39/s
9,452)
5,20
12,00′)
27Nov.1914
113
63V4
48
9,80
8
)
5,15
10,258)

20 Juli1914
82
1
)
56
1
18
1
)
36’12’)
9,40
2
)
5,38
2
)
13,70
2
)

1)
per Dec.
1)
per Sept.
2)

per Jan.

*)
De noteeringen van Buenos Aires zijn van 23November
en
16 November.

Loco-prijzen te Rotterdam/Amsterdam.

Soorten.

127 Nov. 120 Nov.
1

Soorten.

127 Nov. 120 Nov.

Tarve …….456′) 456
1
) Haver38 lb.white
Rogge No. 2

clipped …….18,-‘) 18,-‘)
Western .. nom. nom. Lijnkoeken. Nd.
Mais LaPlata 335
1
) 335
1
)

Amer. van

La
Gerst 46 ib.

Plata-zaad .. 190
1
) 190
1
)
feeding.. .. 3350 3351) LijnzaadLaPlata 680,- 680,-

1)
Regeeringsprijs.

AANVOEREN in tons van 1.000 kilo’s.

Rotterdam

Amsterdam

Artikelen

19-25

Sedert
Nov.-25

Sedert

Nov. 1915

1 Ja,,. ’16

o 1916 1 Ja,,. ’16

Tarwe ……………17.231 1.444.068
(waarvan voor de Bel-

gium Relief Comm.) 13.970

807.429

Rogge ……………..1.087

22.280

Boekweit …………..-

10.258

Mais ……………..10.126

456.100
(waarvan voor de Bel-
gium’ Relief Comm.)

4.812

88.940

Gerst ……………..3.257

100.352

Haver ……………..-

44.430

Lijnzaad ………….2.650

106.264

Lijnkoeken ………….-

142.705

Tarwemeél ………..2.314

26.552
(waarvan voor de Bel-
gium Relief Comm.)

–

1.260

METALEN.

IJZER EN STAAL

Engeland. Er valt geen bijzondere verandering in de
ijzer- en staalindustrie te vermelden. De fabrieken werken
met volle kracht, doch er zijn slechts kleine hoeveelheden beschikbaar voor andere doeleinden dan die van het Gou-
vernement.
Duitschland. Door het vrijlaten van een grooter aan-
tal troepen voor industriëele doeleinden, schijnen de fabrieken
het vraagstuk om den omvang van het geproduceerde oor-
logsmateriaal te vergrooten, met succes te hebben opgelost
en. er
wordt beweerd, dat in sommige inrichtingen de pro-
ductie tot 90
0f
van die in vredestijd is verhoogd. Door
eenige staalfabrikanten is een poging aangewend om de
prijzen van hun producten te verhoogen, doch de Regeering
schijnt, met het oog op de abnormale winsten, die door
sommige grootere instellingen werden behaald, niet gunstig
gestemd te zijn voor dit plan.

Amerika. De markt toonde in de afgeloopen week
groote’levendigheid tengevolge van het hardnekkige gerucht,
dat de aanvoer van ruw-ijzer in het komende jaar wellicht
niet voldoende zal zijn om de vraag te bevredigen. Er zijn
reeds orders geboekt voor het tweede halfjaar van 1917. De
hoogovens in Alabama., die voornamelijk voor export bestel-
lingen werken, hebben hun geheele productie voor de eerste
helft van het volgend jaar verkocht. De prijzen voor staal-
producten be’%’egen zich nog steeds opwaarts.

Loco-Noteeringen te Londen:

Ijver

Koper d
Data

Cicv.

Tin
tandar

Lood

Zink

d
No.3

24 Nov. 1916..
nom.
144.10/-
190.101-
30.10/-
58.-!-
17

1916..
nom.
139.10/-
188.1716
30.10/- 57.10/-
26 Nov. 1915..
7217
81.51-
168.101-
28.101-
100.-!-
27 Nov. 1914..
5115
54.216
141.51-
19.51-
25.151-
20 Juli 1914..
5114
61.-!-
145.151-
19.-!-
21.101-

STEENKOLEN.

Er valt niets n(euws te vermelden. Er is geen verbetering
waarschijnlijk vOOr de bestaande voorraden verminderd zijn.
Onder deze omstandigheden zijn de prijzen voor prompte
levering nog steeds erg zwak. Voor December is de toon
echter beslist vaster, terwijl de eigenaars, beïnvloed door
het kleine aantal orders, dat zij geboekt hebben, hoogere
prijzen verlangen.

PETROLEUM.

(Ontleend aan den ,,Petroleum Rview”.)

Londen, 17 November 1916. Petroleum. Markt vast. Prijzen zijn onveranderd.
2e destillaat ……..1 s. 1 d.
Standard White …. 1 s. 1
1
12 d.
Water White ……1 s.
2’12
d.

Smeeroliën. Markt zeer vast.
American pale …………..£ 21
American red …………..£ 21
American filt.cyl. ………. £ 18
American dark cyl…………£ 15

Benzine. In Londen zijn de prijzen voor benzine per
gallon (klein handel):’
No. 1 …………2s. lOd.

No.2 …………2s.

9d.

No.3 …………2s.

8d.
Alle merken zijn in Schotland en Ierland 1 d. per gallon
d,iurder.
Voor de verbruiksbelasting moeten bovenstaande noteeringen
met 6 d. per gallon worden verhoogd.

Stookolie en vethoudende oliën. Geen officieele noteeringen.

Terpentijn. De noteeringen voor terpentijn zijn de afge-
loopen drie weken geweest.

3 Nov.

10 Nov.

17 Nov.
Amer. loco. . 44 s. 4V d.

44 s.
10112
d.

45
S.
1 12 d.
Nov./Dee. .. 44 s. 4
1
1 d.

45 s.

–

44 s. 1
1
1 d. (Dec.)
Jan.IApril.. 45 s. 3

d. 45 s. 7
1
12 d.

45 s. 9

d.
Mei!Aug. ..

46 s. 3 d.

Paraffine. Geen veranderingen in de prijsnoteering.
Liverpool, 16 November 1916.
Petroleumproducten vinden vasten verkoop. Amerikaansch
gaat tegen 11 d. – 1 s. per gallon. De benzine noteert 2 s. 10 d.
per gallon voor den kleinhandel. Leveringen volgen moeilijk.

Bakou, 16 November 1916. Markt vast. Noteering staat op 45 kopeken.

N e w York, 16 November 1916.
Noteeringen zijn de afgeloopen veertien dagen onver-
anderd gebleven.

Philadelphia, 16 November 1916.
Standard White noteert 8,35 per gallon.

Bucarest, 16 November 1916.
Toestand onveranderd. Bustenari staat 76 francs per ton
genoteerd.

KATOEN.

Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester .dd. 15 November 1916.
De markt was de laatste dagen van de vorige week in
verhouding kalm en de prijzen sloten zelfs iets flauwer,
maar Maandag begon een nieuwe hausse-campagne en

4.785
1
25.938

–

525
–

500
– 181.333

–

21.019
–

12.550
–

50.012
–

8407

776

.ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

rniddling Amerikaansch katoen kost nu bijna een shilling
per pond. Deze veranderde
stemming
is moeilijk te ver-
klaren, tenzij dat men thans meer algemeen de kleine oogst-
schattingen als correct aanneemt, hoewel Neili Brothers in
hun laatste circulaire als volgt schrijven: ,,Over het alge-meen meenen wij geen verandering te moeten brengen in onze laatste oogstschatting, n.l. een Amerikaansche oogst
van 13.150.000 balen en een vermoedelijke consumptie van
14.750.000 balen, waardoor de zichtbare voorraad aan het
einde van het seizoen 2.230.000 ,balen zal zijn tegen
3.830.000 balen verleden jaar.” Een ding is echter opmer-
kelijk: de balen zijn zwaarder dan verleden jaar en het
zachte weer zal in verschillende districten een gunstigen
invloed op den na-oogst hebben. De Egyptische katoen-
markt is wat kalmer, waarschijnlijk doordat het Beurs-
bestuur den handel daarin aan zekere beperkingen heeft
onderworpen. Prijzen zijn dan ook circa een penny lager
dan een week geleden.
Amerikaansche garens blijven goed gevraagd en fabri-
kanten van Medium-nummers hebben hun marge eenigszins
kunnen verbeteren. De groote vraag is voor het binnen-
land, terwijl deeport-handel reeds sedert weken niet veel
beteekent. Fabrikanten van boomen zijn goed bezet en ver-
schillende spinners van fijne garens willen geen verdere
orders aannemen uit vrees, dat zij geen geschikte katoen
kunnen krijgen. ]lundelgarens zijn rustig en de export-
vraag in Egyptische garens beierkt zich hoofdzakelijk tot
stocklots, die belangrijk onder de huidige noteeringen ver-
kocht worden.
De doekhiarkt blijft zeer vast, maar prijzen stijgen zoo snel, dat overzeesche koopers in den regel achter het net visschen en men alle offertes alleen vrijblijvend kan uit-
seinen. Er is een goede vraag van Engelscli-Inclië, hoofd-
zakelijk voor Calcutta en Madras, maar de meeste biedingen
zijn te laag. China is rustig, maar verkoopprijzen worden
wat beter en men toont daar zelfs neiging, voor vlugge
levering bij te koopen. De kleinere markten zijn zeer leven-
dig en de meeste fabrikanten zijn beter bezet dan sinds
maanden het geval is geweest; iu vele gevallan is het
moeilijker oude orders af te leveren dan nieuwe orders te
boeken.

NOTEERINGEN VOOR LÖCO-KATOEN.

(Middling TJplands.)

24
Nov.’l
6
jl
7
Nov.’lbIloNov.’
1
b1
24
Nor.15124
Nov.14

New York …..20,10e 20,20e

19,30e 11,85e 11,- c
Liverpool

12,13d
11
,91d

11,31d

7,04d
1
4,46d

Ontvangsten in, en uitvoeren van Atnerikaanscite havens.

n dtiizen’.ballen halen.)

.4
,p. ’16
Overec’,ko,n çti.’e pe, iode,:
tot
17
Nov.
‘iS
1915-16

1914-15

Ontvangsten Gulf-Havens..
2471
1732 1632
11

Atlaat. Havens
1080
1069
.

757
Uitvoer iia:ir Gr. Brittannië
1050
641
458
‘t Vasteland.
903
911
401
Japan ete..
. 166 99
134

Voorraden in duizendtallen
17
Nov.
‘IS
17
Nov.
’15
1

17
Nov.
’14

1434 1364
1111
Binnenland …………..

1187 1207 981
Anerik. havens ………..

299
75
New
York

……………112
429

300
196
New Orleans

………….
Liverpool

……………
635
892
711

WOL

Noteeringen te Bradford:

Colo,,iol carded
–

Doaa

‘
averope

24 November 1916’….60

27’12
17

1916….

59’/

27’I
2

24 November 1915
….

38’/2

1
12

23
1
12

De stemming op de markt te Bradford blijft onver-
anderlijk vast en de prijzen blijven een opwaartsche bewe-
ging vertoonen.

De La Platamarkten blijven zeer opgewekt met willigen
tendenz. Vooral van de zijde van Noord-Amerika, Italië en Frankrijk bestaat er levendige kooplust.

SUIKER.

De B iets u ik er markt verkeerde in zeer kalrne stem-
ming en er kwam

weinig
–
verandering in
de waarde van
November- en ])ecember-levering. Bij het slot was November tot
f
23,-, December tot
f
22
29
122 en Mei tot
f
241, o verkrijg-
baar.

Volgens F. 0.

Licht bedroegen de zichtbare voorraden:

1916

1915
1914
Du1tschl.

‘
1

Sept.

250.000*

545.000*
Haniburg
,
p
536.607 tons

Oostenrijk

305.000*

478.000*
244.741
Frankrijk

1 Juli

33.189

118.953
295.126
Nederland

1 Nov.

‘

19.243

24.947
36.303
België

Oct.

9.193

29.738
53.447
Engeland

151.134

181.438
112.437

Totaal Europa

767.759

1.378.076
1.278.661

toiis Ver.St.v.N.A. 2 Nov.

51.000

170.116
298.289
Cubahaveus

143.000

181.778
89.373

Totaal ……961.759

1.729.970
1.666.320 tois
5
liaming.

Zonderen wij

Duitschland, Oostenrijk en
België uit, dan komen u’ij tot dc volgende cijfers:

1916

1915
1914
Frankrijk

Juli

33.189

118.953
–
295.126 tons
Nederland

1 Nov.

19.243

24.947
36.303
Engeland

1 Oct.

151.134

181.438
112.437
V. St. v. N.A.

2 Nov.

51.000

170.116
298.286

Cubaha’ens

143.000

181.778 89.373

Totaal ……397.566

677.232.

831.525 tons

Op Java bleef de vaste stemming der markt gehandhaafd.
Verdere verkoopen uit den volgenden oogst vonden plaats
tot
f
14’12 en
f
1481
4
voor Superieur,
f
128/
4
tot f13,- voor
No. 16 en hooger en
f
121a voor No. 12114. Britseh-Iudië
toonde minder belangstelling, doch enkele kleiere Euro-
peesche landen hebben in den laatsten tijd reeds contracten voor Javasuiker uit oogst 1917 afgesloten.
De suik
–
èrexport van Java gedurende October heeft 148.000
tons bedragen tegen .115.000 tons verleden jaar, waardoor
de totale uitvoeren tot einde October van dit jaar gebracht
worden op ongeveer 950.000 tons tegen ongeveer 865.000
tons verleden jaar. Bij een circa 250.000 tons grooteren oogst zijn de voorraden op Jav1 thans nog aanmerkelijk grooter dan A. po,
De Amerikaanse h e markt toonde gedurende dc afge-
loopen week eene scherpe daling en de noteeriag van Spot-
Centrifnga.ls liep van 6,40 c. terug naar 5,88 e. De nieuwe
groote Cuba-oogst begint reeds invloed uit te oefenen. Volgens
iimely zullen op Ciiba waarschijnlijk 12 nieuwe fabrieken
in deze campagne in werking gesteld worden.
De stock op C u b a bedroeg op 13 dezér 97.000 tons tegen
119.268 to1i en 77.000 tons in de beide voorgaande jaren.

NOTEERINGEN.

Data
Amslerda,n
per
Londen
New
York
96′
Tats
141,ite
rnc.
Dece,nber.
Cubes
Java
–
~„
r.
“
r
“
,
c

Ceiirij
og.
No.
1
joob.

24 Nov. 1916.
. .
f
221
4711
1
12
– –
6,27 0.6,40
17

1916
23
1
/
471192
251-
311-
6,40
24 Nov.1915….
20
1
14
406
201-
2316
4,77
24Nov.1914….
13’8
311-
–
–
4,04
21 Juli

1914 ……
,

ll’/s 2
181-
–
–
3,26

–

RUBBER.

De markt was in de afgeloopen week over het algemeen
vast en p’rijzen liepen op tot 2110
1
12 voor loco prima Crepe.
Daarna trad een reactie in en de week sluit op 219.
De rjing der prijzen wordt toegeschreven aan de be-
langstelling, die door de fabrieken, zoowel de Amerikaansche
als de andere, getoond wordt. De premie, die prima Crepe
boven snioked Sheets bedong, is verdwenen en voor deze
laatste sort worden nu dezelfde prijzen betaald. Para-soorten deelen niet in de algemeene belangstelling

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

777

en de noteering van
3/4
1
12
voor loco moet dan ook als nomi-
naal beschouwd worden.

Slotnoteeringen:

Prima ilevea Crepe en smoked Sheets:

loco ………………..2/9

einde vorige week
217 ‘/

December …………….2/9

2/7
214

Jan./Juni …………….2/9

218
Hard cure fine Para loco
. 3/4’1

314
1
12

KOFFIE.

(Uit het
Mailbericht van de Makelaars G. Duuring & Zoon,
Kolff & Witkanip en Leonard Jacobson & Zonen).

Wederom staat de berichtgever voor dezelfde taak waar-
mede hij verleden week en overigens reeds zoo dikwerf had
te worstelen, namelijk om mccle te deden dat de toestand onveranderd is en dat er letterlijk niets te vermelden valt.

Noteeringen en voorraden.

Rio

Santos

1
Data

1.
Voorraad
1
Voorraad
1
Wisselkoerr

24 Nov. 1916
408.000
6475
2.636.000
6300
11132
18

1916
433.000
6475
2.609.000
6200
12
1
/1
24 Nov.
1915
492.000
5300
1.995.000
5900
12/,&
24
Juli

1914
353.000
4900
889.000
5700
16

Ontvangsten.

Rio
Santos
Data
,4fgeloopen
–
.

Sedert
,lfgeloopen

Sedert
week
1

Juli
week
1

Juli
24
Nov.
1916

..
44.000
1.236.000
288.000
1

6.296.000
1

24 Nov. 1915

..
92.000
1.833.000 292.000
6.990.000

VETTEN
EN
OL1N.

Ole o
–
Ma r ga r inc. De afladiugs-offerten luiden f128,-
voor ,,Choicest”; tot dezen prijs zijn er echter geen koopers.
Premier
–
Jus. Zuid-Amerikaansche. De afladings-offerten
luiden:
f105,— voor le soort;
–

,,101,—

,, 98,—

,,
3e

doch worden door de fabrikanten als te hoog beschouwd,
daar men c. i. f. Engeland
f
8,— goedkooper kan koopen.
N e u t r al 1 ard. Op pronipte-aflading werden ronde po’
ten verkocht tot f126,—.
Imitatie-Neutrallard geen offerten.
–
Katoen za a dol ie. Er zijn geen vaste offerten aan de
markt, doch biedingen van
f
87/86,— c.
f. Rotterdam zouden
misschien tot zaken leiden.
Geraffin eerd Cocosvet. Noteering f81180,— voor
December-levering.
De noteeringn .voor P rem ie r’J u s in Weenen zijn ge’
durende den oorlog dusdanig gestegen, dat het wel iuteres
sant is ze met die der vorige jaren te vergelijken.

einde Nov.

1913

1914

1915

1916

Fijnste ,,Landware
..
…..117-120 122-128 605-615 1040-1050
Midd.kwal. ,,Landwa.re” 114-116 1 16-118 585-600 1030-1040
Prima eetbare Talk..
..
104-106 108-115 575-580 1010-1020

Prijzen in Kronen pr. 100 Kg. netto, franco wagon Weenen.

COPRA.

De markt vas deze week weder zeer vast gestemd. Het
aanbod van sundried was betrekkelijk gering, dat van teiquel
iets ruimer.
Java f. m. s. was tenslotte tot
f
4614 te plaatsen. Molul
ken telquel tot
f
441/2.
Ceylon cif. Londen £ 40.10.- en cif. Marseille £ 43.15.-.

NOTEERINGEN.

Java f.m.s.

25 November 191.6..
..’
f
46
3
/4)
18

.
19 16
……46

“N. 0. T.-condities.
25 November 1915 ……34
3
/4

25 November 1914 ……
20-25 Juli

1914 ……28/4

VERKEERS WEZEN.

BEVRACHTINGEN.

25.Nov. 1916. Ïn de afgeloopen week vertoonde de markt
geen
wijziging.
Vrachten van Noord-Amerika., Engeisch-
Indië en Cardiff bleven stijgen.

GRAAN.

.411. Kust

San Lorenzo
Petro- Odessa

Ve,. Staten
grad
Data

Londe,,/1 Rotter-
d

Rotter’ Bristol
1
Rotter-
1
Enge’
am
R’darn

dam
1
Kanaal
1
dom
1
land
20125 Nov. 1916
–
–
f12,—
161-
f75,—
1101-
13
1
18

1916
– – –
161-
,.75,—
–
22127

Nov. 1915
– –
/7,50
1312
,,51,—
883
2328

Nov. 1914
–
–
66
4/4’1
4716
3016
Juli 1914
lid.
7/3
1/]1/4
1111’1.
121-
12/-

HOUT.

Cr0,1 stadt
Golf ven Mextco

Data
Holland
Ootk.
Encland
Holla,,d
Engeland

(gezaagd)
(mijn.
(pit;
pine)

.
(pitch-
p1,,
c)
stutte,,)

20125 November 1916
..

–

500/-
1
)
13118

1916
. .

–

f336,—

43161)
22127 November1915
. .

–

—
23!28 November 1914
..

–

– .

–

–
Juli1914
..

/12,—

2416

751-

7716

ERTS.

Bilbao
1

Ca,’tIia_
1
Grieken-
Poti
Data
Middies.
Middlcs-
genu

Middk’s-
Middies-
Pro
kr,,’
brô’
bro’

20125 November1916..
18/6
19
1
6
–
–
13
1
18

1916
– –
18/6
1916
–
–
22127 November 1915
– .
1711
‘f
18/-
–
–
23/28 November 1914
..
6/6
6/6

Juli1914..
413
5I4’1

519 816

KOLEN.

Cardifi
Oostk. Engeland
Data
Dor
–

–
(,enuo

Port _[~PLk-lar

Rotte,-
Cro,,-
deaux Said
dam
stadt

20125
Nov. 1916
341-
5916
741-
4216
/
7,—
–
13118

1916
341-
5916
601-
42)6
7,—
–
22127 Nov.1915
fr 39,35
53i3
551-
39/6
,,
6,—
–
23128 Nov.1914
,,
13,—
1516 1713
16110
–
–
Juli 1914
,,

7,—
71-
7/3
1416
32
51-

DIVERSEN.

D ata
West
Europa
(d.
te.)

West
Europa
(rijst)

sit
W
loc
csi
Eu,o/’a

West
Europa (salpeter)

20125, November1916
. .

1851-

2051-
–
–
13118

1916
– .

160/-

1951′
–
1501
1
“)
22127

November1915
. .

751
–

105!-

‘
–
731-
23/28 November1914
..

211-

321-
36149
21/3
Juli 1914
. .

1416

1613
‘

251-
2213

‘) Per zeilschip.
Grua,,

Petrograd per

guurter von 496 tbs. zwaar, Odessa per U,,it, Ver. Staten per quarter van
480
Ibs. zwaar.
Hout gezaagd en pitchpine per St. Pet. Standard van
165
#,ih.
.
vt.,
mijnstutten per vadem van
216
kub. vt.
Overtge noteeringen per ton van
1015
K.G.

BINNENVRACHTEN..

Er is geene wijziging van den toestand te verwachten.

VRACHTEN TE ROTTERDAM.

(in GId. per 2000 K.G.)

Erts
ur. RuJ,rl,ave,zs
Mussalel
Data
1
‘/

lostijdl
1
1

lostijd
goed.
Dcve,,-
‘Watersta,,d
1
‘nl__

20-25 Novembr1916..
–
–
–
gunstig
13-18

1916..
–
–
–
gunstig
22-27 November 1915..
0,45

–
0,55
–
vallende
23-28 November1914..
0,20 0,30
–
gur.eii
20-24

Juli

1914..
0,60
0,70
1,05
gUIN:.;:

778

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

GEBROEDERS CHABOT

ROTTE R DAM

KASSIERS en MAKELAARS in ASSURANTIËN

Deposito’s. – Rekening-Courant. – Franco Chèque-Rekening.

Aan- en Verkoop van Wissels op het Buitenland. – Aan- en Ver-

koop van Fondsen. – Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Oorlogs-, Transport-, Casco-, Brand-,. Diefstal- e. a. verzekeringen

van eiken aard.

NIEUWE BERGIN&•IY!ÂATSCHAPPIJ – JYIAASSLU!S

OPGERICHT 1887

Contracteeren voor het lichten en bergen van gezonken schepen

en ladingen, op de rivieren en buitengaats.

Belasten zich met het instellen van duikeronderzoek; het opruimen

van wrakken enz. door middel van springstoffen; het uitvoeren

van pompwerken, waaronder het zuigen van ertsen en granen.

J. & J. M. VOORHOEVE

)i’Iakelaars in i.lssurantiën

Anno 1836

ROTrERDAM
NEDERLANL
I)SCHE
HANDEL-MAATSCHAPPIJ

Maatschappelijk Kapitaal
f75.000.000,—,
waarvan reeds uitgegeven
f56.000.000,—.

Uitgifte van 4000 Aandeelen
ƒ
1000,

tot
den koers van 180 pCt.

Deze aandeelen deelen ten volle in het dividènd over het boekjaar
1916.

Ee NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ stelt te haren Kantore en bij hare

Agentschappen te Rotterdam en te ‘s-Gravenhage alsmede bij hare Factorij te Batavia en hare

Agentschappen te Samarang, Soerabaja en Medan de inschrijving open op bovengenoemde

aandeelen op

DINSDAG
5
DECEMBER 1916

van des morgens 9 uur tot des namiddags 4 uur

Bij elke inschrijving moeten gevoegd zijn de dividendbewijzen
No. 20
van
f
14.000,-

oude aandeelen
voor elk
nieuw aandeel,
waarvoor wordt ingeschreven.

Prospectussen en Inschrijvingsbiljetten zijn verkrijgbaar te harén Kantore en bij hare

Agentschappen te Rotterdam en te ‘s-Gravenhâge.

AMSTERDAM, 27
November 1916.

ALGEMEEN ADRESBOEK VAN NEDERLÂND

TEN DIENSTE VAN HANDEL EN NIJVERHEID

Algemeene Naamlijst van beroepen en bedrijven uit alle Gemeenten Naar officieele gegevens bewerkt

1
4de
druk. Gebonden in geheel linnen band
f 10,—.

Alom verkrijgbaar bij den Boekhandel en NIJGH & VAN DITMAR’S UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ, Rotterdam

29 November 1916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

779

ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING

Maatschappelijk Kapitaal …………
f 50.000.000,-

Waarvan reeds uitgegeven …………

……………………….,,

9.500.000,-

UITGIFTE VAN

Nominaal
f
6,000.000,-
Nieuwe
Aandeelen

tot den koers van
132 pCt.

ten volle deelende in het dividend over het boekjaar 1917 en waarvan reeds

f2.000.000,—
vast geplaatst zijn.

Ondergeteekende bericht, dat op

VRIJDAG 1 DECEMBER 1916

van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur

bij hare kantoren te ROTTERDAM en AMSTERDAM en bij hare Bijbank te ‘s-GRAVEN-

HAGE eene
INSCHRIJVING
zal zijn opengesteld op

/ 4.000.000,— nominaal Nieuwe Aandeelen

Prospectussen en 1 nschrijvingsbilj etten zijn bij de i nschrij vi ngskantoren verkrijgbaar.

ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING

ROTTERDAM )

AMSTERDAM

‘
27
November 1916.

‘S-GRAVENHAGE i

De Nederlandsche O

Trust-lYlaatsohappij

maakt bekend dat hare Afdeeling

ALGEMEENE ‘ZAKEN II is verplaatst

van PALEIS STRAAT No. 2 naar

ORANJESTRAAT No. 9

•
Spreekuren: Maandag 10-12

Donderdag 2-4

(Maandag,
27 November,
geen spreekuur)

De Afdeeling TELEGRAMMEN, thans Parkstraat 14
zal van WOENSDAG, 29 NOVEMBER, af, eveneens

ORANJESTRAAT No. 9 gevestigd zijn

780

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 November 1916

Nederlandsche Bankinstelling
VAN RIJN
&
C

voor waarden belast met
UTRECHT
–
POSTBUS 40

vruchtgebruik en periodieke uitkeeringen
EENIGE FABRIKANTEN

GEVESTIGD TE ‘s-GRAVENHAGE
I
7
ANDE UTRECHTSCHE
FIJNE TAFELMOSTERD

Geplaatst Maatschappelijk Kapitaal
…. f

3.000.000,—

Reserves ruim …………………….

512.000,-

Geldieeningen en aangekochte waarden

per 1 November 1916
…………….,
14.814.862,-

Uitstaande Pandbrieven per 1 Nov. 1916 ,,
14.807.400,—
Een polis der

UITGIFTE VAN

f
1.ÖOO.000,–
AANDEELEN

NILLMIJ.

in stukken van /2500,— en
/
1250,—
van 1859

waarop 10 pCt. is te storten.
‘s.Gravenhage, Veenestraat
i

Een

bericht betreffende

bovenvermelde uitgifte is verkrijgbaar:
geeft volledige

te
Amsterdam:

bij de AMSTERDAMSCHE BANK,
zekerheid en rust.
de ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING

en de Heeren KERKHOVEN
&
Co.

te
Rotterdam:

bij MARX
&
Co’s BANK.

te ‘s-Gravenhage:
bij de BANK VOOR EFFECTEN- EN WISSEL-

ZAKEN,

MARX
&
Co’s BANK

en ten
IÏIJGFI
&
TAJJ
kantore der Vennootschap.

De Directie:

D 1 T M A R’ S
R. SCHWARZ.
–
Mr. H. R. VAN MAASDIJK.

UITGEVERS-MIJ

Bol!
&
Dunlop’s Distilleerderij, Rotterdam

OPGERICHT ANNO 1821
ROTTERDAM
Agenten, de Heeren: JACOBSON, VAN DEN BERG
&
Co., Semarang,
Wijnhaven 111-113
Soerabaya, Batavia, Cheribon
VAN NIE
&
Co., Medan, Dcli
Telef. 7841 -’42 -’43

HESTERMAN
&
Co., Menado
NICHOLAS RATH
&
Co., New York

Belast zich
De Erven de Wed. J. van Nelle

ROTTERDAM
met’t verzorgen

Tabaks- en Sigarenfabrieken

van uitgaven

en tijdschriften

–

Koffiebranderij
–
Theehandel
op elk gebied

Scheepvaart- en Steenkolen-Maatschappij — Kotterdam

Filialen: AMSTERDAM
–
IJMUIDEN
–
LEEUWARDEN
–
HARLINGEN

ENGELSCHE STEENKOLEN

GEREGELDE
LIJNEN:

ROTTERDAM—LEITH

AMSTERDAM—NEWCASTLE o/T.

HARLINGEN—GOOLE

Jrg. 1, editie 48

Auteur