Ga nou gauw
D.J. Wolfson
Het is nog maarde vraag of u wel met
vakantie kunt. Hoe moet dat dan met de
economie, met Gorbatsjov en met het
milieu als u er niet bent? U wou toch niet
zo maar de boel de boel laten?
Wat een probtemen allemaal. Laten
we eerst de economie even in orde maken. Daarbij moeten we opboksen tegen
lets wat ik nog het beste kan omschrijven
als een dubbele collectieve leugen-ombestwil. We maken elkaar wijs dat (1) de
conjuncturele omslag nabij is en dat (2)
we 400.000 werklozen hebben. Wat we
bedoelen is: niet toegeven dat het goed
blijft gaan. Als we de schrik er niet inhouden gaan we weer potverteren in de lonen en in de collectieve sector want die
werkloosheid is zo weg bij het huidige
tempo van 100.000 nieuwe banen per
jaar. Dat zijn de verkeerde uitgangspunten. We hebben meer dan een miljoen
structured werklozen, dat is de reden
waarom we ons vooralsnog moeten blij- grotere scholingsinspanning en een
ven matigen en ons moeten blijven inzet- voortzetting van de terughoudende
ten dat het goed blijft gaan. Er is geen re- loonontwikkeling om de uitstekende uitden voor pessimisme over het conjunc- gangspositie van Nederland in Europa
tuurverloop en de structurele werkloos- verder uit te buiten. Voor potverteren is
heid is oplosbaar als we haar durven te geen ruimte, maarde nieuwe Europese
onderkennen. Maar het gaat om meer dynamiek is de voornaamste garantie
dan een miljoen werklozen, ja, als we de dat het goed kan blijven gaan. Er zijn
vergeten groepen die uit de statistiek zijn maar twee kwetsbare voorwaarden: we
weggeschreven weer in herinnering moeten het arbeidsaanbod op een bebrengen: de boven 57-jarigen, de hon- taalbare manier bij de veranderde vraag
derdduizenden die als een tikkeltje ar- brengen (al gezegd), en de ondernebeidsongeschikt vervoegd zijn afge- mers moeten weer gaan ondernemen,
schreven en de huisvrouwen die graag nu de investeringsruimte weer beschikbuiten de deur zouden werken.
baar is (al gezegd door Van Lede). Bij
Al deze mensen moeten aan het voldoening aan deze voorwaarden is er
werk in de jaren negentig. Duurzame een groeipotentieel van 4-5% voor de
welvaart zal afhankelijk blijken van de jaren negentig, in een tweede integramate waarin we er in slagen de partici- tiegolf die impulsen zal geven die terug
patiegraad in het arbeidsproces dras- doen denken aan de eerste golf van de
tisch te vergroten. Dat is noodzakelijk jaren zestig. En de conjunctuur dan?
om het sociale en economische draag- Leg eens uit waarom die noemensvlak van de samenleving te verbreden, waard zou verzwakken. De perspectieom het financieringstekort en de collec- ven zijn zoning, we zijn meer inflatiebetieve-lastendruk endogeen te verlagen, wust, de OPEC blijft ontregeld en de Euen om de vergrijzing op te vangen die ropese vrees voor een harde landing
aan het einde van deze eeuw doorzet. van de dollar heeft plaats gemaakt voor
De grootste en dringendste opgave is een Amerikaanse zorg om de uitverde absorptie van de allochtonen. Onder koop van hun activa. Omdat het hemd
Turken en Marokkanen in Nederland is ook daar nader is dan de rok, zal dat ten
de werkloosheid opgelopen tot meer langen leste leiden tot een Amerikaandan 40%, het hoogste percentage in se bijdrage aan het mondiale aanpasWest-Europa, schrijft de WRR in zijn de- singsproces. En de schulden van de
zer dagen verschenen rapport Allochto- derde wereld? Die zijn een extra aannenbeleid. Het spijt me, maar dat rap- sporing om bewust te blijven groeien,
port moet mee op vakantie, om u er van want gegeven onze gierigheid is die tijdte overtuigen dat we niet voorbij kunnen bom alleen bij groei te demonteren.
blijven gaan aan wat zo’n percentage
Ook over meneer Gorbatsjov hoeft u
aanricht in de betrokken gemeenschap. zich niet ongerust te maken. Dat is een
Meer in het algemeen vereist de op- kat met zeven levens. Mijn achteruitlossing van de werkloosheid een veel strevend lijfblad The Economist schrijft
ESB 5-7-1989
al drie weken niet meer dat hij binnenkort wordt uitgerangeerd. Het ging weer
prima in Duitsland. Die man begrijpt
waar het om gaat: om joint ventures met
technologie- en managementoverdracht om Rusland in beweging te krijgen en in economische wedijver te verweven met het westen. Het leverde
deze keer nog niet veel op, maar dat
wordt wel beter als wij dat ook gaan begrijpen. Next stop Tokyo, zou ik hopen.
Het slechte nieuws komt nu uit China,
maar dat is voor ons, vooralsnog, meer
een menselijk dan een economisch of
veiligheidsprobleem.
Ten slotte het milieu. Ook daar een
breinbreker: het lijkt alsof het veel moet
kosten, maar die kosten gaan voor de
baat uit – we worden er beter van, ook
in klassieke groeitermen. Het meest
plausibele scenario dat het CPB berekende voor het Nationaal Milieubeleidsplan – een min of meer Europees gecoordineerde inspanning metde nadruk
op structurele maatregelen – geeft verrassend gunstige uitkomsten voor de
macro-economische
draagbaarheid
over een twintigjarige periode. Goed
beschouwd is dat niet zo verrassend.
Wat pas langzaam is doorgedrongen, is
datde milieurekening eral lang ligt in de
vorm van achterstallig onderhoud. Tijdig onderhoud spaart al in deze generatie geld uit, dat snapt zelfs een automobilist. De maatregelen zijn dan ook,
per saldo, kostenbesparend. Natuurlijk
zullen bepaalde sectoren er wat meer
aan moeten doen, omdat zowel doelmatigheid als rechtvaardigheid vereisen dat vervuilers verantwoordelijk worden gesteld. We zullen selectiever moeten groeien, met meer oog voor de mogelijkheden van milieuvriendelijke technologie. Van die technologie kan vooral
de landbouw, als onze innovatiefste bedrijfstak, goed gebruik maken: je kunt je
niet omkeren of Wageningen heeft een
nieuw varken of een nieuwe mestverwerkingstechniek bedacht.
Kortom, het valt allemaal best mee.
Mijn boodschap is eigenlijk dat u, als u
na die openingszin nog doorgelezen
hebt, nodig met vakantie moet. Gorbatsjov en de economie redden het wel.
En de enige echte bedreiging voor ons
milieu komt van de blij-dat-ik-rij-lobby in
de rechtervleugel van de VVD. Ik denk
dat de VVD daar zelf wel weg mee weet,
maar zo niet, dan kunt u daar bij terugkomst nog iets aan doen. Ga nou gauw,
tot 6 September!
D. J. Wolfson
fiS.Q