‘onjunctuurbericht
Figuur 2. Orderpositie industrie
Algemeen conjunctuurbeeld
Het economisch herstel zet volgens
de meeste indicatoren voort. De economische groei in het vierde kwartaal van vorig jaar is relatief fors. De
produktie van de industrie en de
bouw vertonen een duidelijk stijgende tendens. Het aantal uitgesproken
faillissementen ontwikkelt zich gunstig. De door uitzendkrachten gewerkte uren groeien fors terwijl de
werkloosheid stabiliseert. Vorig jaar
was de ontwikkeling van de werkloosheid in ons land wel veel ongunstiger dan in een groot aantal andere
landen. De ondernemers in de industrie en de zakelijke dienstverlening
en de consumenten zijn optimistisch
gestemd. De producentenprijzen lopen de laatste maanden sterk op. De
consumentenprijzen ontwikkelen
zich betrekkelijk stabiel. Internationaal gezien behoorde Nederland wat
de inflatie betreft vorig jaar tot de
middenmoot.
Figuur 1. Bbp (volume), % kwartaalmuiaties t.o.v. voorgaand jaar
jaarmutatie
1989 | 1990 I 1991 I 1992 I 1993 I 1994
Conjunctuurtest industrie
Volgens de meest recente uitkomsten
van de Conjunctuurtest blijven de ondernemers in de industrie zeer tevreden over het aantal orders in portefeuille. In februari is het oordeel
over de Orderpositie gelijk aan het
hoge niveau van januari 1995 en december 1994. Sinds het begin van
1994 heeft het oordeel een bijna onafgebroken stijgende lijn. Heel anders is het met het indexcijfer van de
Orderpositie. Dit cijfer, dat een beeld
geeft van het aantal maanden werk
in portefeuille, is vanaf begin vorig
ESB 29-3-1995
-100
95
mmj s n
J nunj s n ‘i mmj s n’|1994 1995i
1992
1993
jaar betrekkelijk stabiel. Ook het februari-cijfer is ten opzichte van januari niet gewijzigd. Het is opmerkelijk
dat vanaf 1994 de ontwikkeling van
de Orderpositie en de beoordeling
hiervan sterk uiteenlopen terwijl in
de jaren daarvoor het verloop meer
parallel was.
zinnen reageerde op het herstel met
een vertraging van ongeveer een jaar.
Ook het recente economische herstel verloopt globaal volgens de genoemde patronen. Ook nu gaat de
eerste impuls uit van een krachtig
herstel van de uitvoer vanaf het tweede kwartaal van 1993. Ook de trendmatige groei van het bbp loopt vanaf
het tweede kwartaal van 1993 weer
op. Het herstel van de investeringen
volgde een half jaar na het bbp-keerpunt. De consumptie door gezinnen
laat vooralsnog een aarzelend verloop zien, met recente groeicijfers
die achterblijven bij die van de andere genoemde indicatoren.
Het herstel na de recessie aan het
begin van de jaren tachtig, toen dalingen van het bbp-volume werden
waargenomen, kende een ander patroon. In deze periode waren het
Herstelfasen
In een vaak genoemd conjunctuurpatroon trekt in de eerste fase, onder invloed van een groeiende wereldhandel, de uitvoer aan. Later volgt
herstel van investeringen, werkgelegenheid en consumptieve bestedingen. De vraag dringt zich op of deze
fasen in de conjuncturele ontwikkelingen van de laatste jaren zijn terug
te vinden. In 1988 herstelde de economie zich na een afnemende groei
van het bruto binnenlands produkt
(bbp) in het voorgaande jaar. Vooruitlopend hierop bereikte de uitvoer
van goederen en diensten in 1987
het keerpunt. Dit herstel was opmerkelijk krachtig met een volumegroei
op jaarbasis van meer dan 8%. De
omslag in de trendmatige groei van
de investeringen viel samen met die
van het bbp. De consumptie door geFiguur 3- Bbp en uitvoer (volume), procentuele jaarmutaties van het voortschrijdend vier-kwartaalsgemiddelde
•sol’ ‘lizl’ IM!”‘rsa” Issl
r9ol
fel
juist de investeringen en de consumptie die, ongeveer gelijktijdig, als
eerste het keerpunt bereikten. Enige
kwartalen later bereikte het bbp het
omslagpunt, terwijl de uitvoer van
goederen en diensten nog enige tijd
op zich Het wachten.
Figuur 4. Bbp, consumptie en investeringen (volume), procentuele jaarmutaties
van het voortschrijdend vier-kwartaalsgemiddelde
1-94
319
Kerngegei’ens recente ontti’ikkelingen. procentnele mutaties t.o.v. betzelfde jaar daarvoor. tenzijanders aangegeven
1994
1988/’92
gemidd.
1993
3,0
5.2
0,4
5,4
-2,0
0.2
1,7
1,7
0,6
2,4
-1
4
1
2
3
5
6
3
2
2
1
-2
-2
-1
-2
-2
-4
-2
0
-1
-6
2
-5
3
2
4
3
1
0
_2
2
2
2
1994
nov.
1995
Jan.
Trend 2)
1994
lekw.
2ekw.
3ekw.
4ekw.
2.2
2,6
1,6
3,0
4.0
2,8
1,6
2,2
-2.8
4.0
0,8
3,1
2,6
1,1
1,9
-1,3
4,0
3,3
10
3
0
3
1
6
6
6
7
4
2
6
3
0
3
2
3
2
5
6
7
9
5
3
4
5
-12
8
4
8
4
4
1
3
2
1
1
1
2
2
-2
0
3
0
0
2
-5
2
1
0
2
3
1
4
2
2
0
0
2
1
3
-3
2
1
1
0
2
2
0
4
3
4
-3
-4
2
1
1
1
8
9
3
5
5
6
I-M-
3,7
1,7
3.2
-0,2
4.1
2,3
4.0
0,4
2,5
4,0
1,0
3,6
3,9
dec.
febr.
VOLUMEGEGEVENS
Produktie (Kwanaairekeningen)
Brulo binnenlands produkt (m.p.)
Landbouw en visserij
Nijverheid
Handel, hotel- en reslaurantw., rep. bedr.
Transport, opslag- en communicatiebedr.
Overige dienstverlening (excl. overh.)
Algemeen overheidsbestuur, enz.
Prodalaie (maandindicatoren)
Delfstoffenwinning
Industrie
Voedings- en genotmiddelenindustrie
Textiel-, kleding- en lederindustrie
Papier- en grafische Industrie
Chemische Industrie
Rubber- en kunststofverw. Industrie
Hout- en bouwmaterialenindustrie
Basismetaalinduslrie
Elektrotechnische industrie
Openbare nutsbedrijven
Bouwnijverheid
Consumpne
Binnenlandse gezinsconsuniptie
Voedings- en genotmiddelen
Duurzame consumptiegoederen
Overige goederen en diensten
1,9
3,7
5,5
3,1
0,9
1+
1
1+
1
1+
1+
1
-0,8
2,7
2,7
0,9
^
0
2
2
0
3
2
5
2
2
1
7
2
7
7
14
16
12
7
9
-5
9
2
-31
7
3
2
7
7
12
19
7
10
7
-12
18
-7
12
7
3
10
7
25
23
22
13
16
-2
8
1
1
2
1
-25
3
.
.
2
2
2
2
-1
1+
1
1+
1+
I++
I++
I++
I++
1+
1
1+
1
1
1
1+
Investeringen in vaste activa
Bruto investeringen, totaal
Bedrijven
Overheid
4
-2
.2
-3
Buitenlandse handet (goederen)
Invoer
Uitvoer
5
6
-1
1
1,9
3.9
1,0
4,3
3.1
-1.7
2.1
-0.2
4.1
2,5
3.8
2,6
2,7
3,0
2,9
2,7
2,7
2.5
2,6
2,4
2,4
1+
19,20
-1.9
-3,6
17,24
0,7
1,6
15,85
-0,8
-1,3
13,74
-0,1
1,1
15.97
0,9
2,5
17,08
3,0
4,4
16,61
3,0
4,4
17,07
3,4
4,8
16,17
4,2
6.2
16,54
.
.
16,94
1
1+
1
2,6
2.4
2,8
3.2
2.5
3.7
1,7
0,9
0,9
2,4
1,6
2,6
1,7
1,2
0.4
1,3
0,9
0,4
1.2
0,0
0.2
1.2
0,0
0,2
1,3
0,0
0,2
1,0
0,5
0,4
0.9
0,5
0,4
1
1
1
1,91
1,127
3,33
1,42
1.86
1,123
2,79
1,68
1,82
1.121
2,78
1.78
1,93
1,122
2,88
1,80
1.87
1.122
2,81
1.81
1,75
1,122
2,72
1.77
1,73
1,120
2,74
1.75
1,73
1,121
2,74
1,76
1,76
1,120
2,75
1,76
1,72
1,121
2.70
1 ,72
1,68
1,121
2,65
1 ,7 1
-1
1
-1
1+
-1
-11
5
4
6
-22
-50
-4
16
27
-7
-14
-2
18
1
-16
-36
-3
37
13
-9
-19
-2
25
-1
1
3
0
14
-3
-4
-2
-5
3
-6
-2
0
-4
3
4
-8
-8
-7
1
-18
-1
1
-2
-4
-4
5
7
3
-4
-15
I++
-1
-7
118
85
-22
102
81
-7
103
84
-12
102
83
-9
104
83
-4
104
-2
103
84
-1
103
0
103
0
103
0
103
85
-26
-21
-14
-3
-14
-4
8
•25
-8
-14
-17
-8
-20
-13
5
16
-2
-5
5554
39
415
6,5
664
-10
486
7.5
767
20
5537
43
520
8,0
778
-1
5609
42
461
7.1
753
14
5591
39
484
7,5
760
27
480
7,4
779
37
480
7,4
776
492
7,6
794
484
7,5
815
.
.
.
4,6
7
3,4
4
3,2
7
3,2
5
3,3
4
1,9
1
1.9
3
2,0
0
BBP inlemationaal
Verenigde Staten
Duitsland
Verenigd Koninkrijk
Japan
l-f
1+
1+
1
PRUZEN
Consumentenprijsindex
Producentenprijzen industrie
Afzet
Verbruik
Aardolie, North Sea Brent (in $ per barrel)
Regelingstonen
Particuliere bedrijven
Overheid
Gepremieerde en gesubsieerde sector
Wisselkoersen (in gld.)
Amerikaanse dollar ( 1 )
Duitse mark ( 1 )
Engelse pond (1)
Japanse yen (100)
OVERIGE EMDICATOREN
Consumentenvertrouwen 1) (in %)
Economisch klimaat
Koopbereidheid
Koersindex voor aandelen, algemeen
Uitgesproken faillissementen
Conjunctuunest
Industrie
Beoordeling orderpositie 1) (in %)
Orderpositie (4e kw. 1993=100)
Bezettingsgraad (in %)
ZakeUJke dienstverlening
Beoordeling orderpositie 1) (in %)
Computer servicebureaus
Ingenieurs- en architectenbur.
Economische adviesbureaus
Afbeidsmarkt
Aantal banen van werknemers (x 1000)
Aantal vacatures
(x 1000)
Geregistreerde werklozen 3) (x 1000)
Idem, in % van de totale beroepsbevolking
Aantal werkloosheidsuitkeringen (x 1000)
Aantal uren uitzendkrachlen
Geld en krediet
Spaanegoeden
Binnenlandse liquiditeitenmassa
5325
5,9
8
1
1+
1
–I
I++
I++
I++
I++
1+
1+
1) Saldo van positieve en negatieve antwoorden in procenten van het totaal; 2) Trend: procentuele jaarmutatie van het meest recente voortschrijdende 12-maands gemiddelde;
– -1: kleiner dan -5%; – I : tussen -5% en -2%; I : tussen -2% en +2%; I +: tussen 2% en 5%; I ++: groter dan 5%. 3) Driemaandsgemiddelden opgenomen onder de middelste
maand. De gegevens zijn niet voor het seizoen gecorrigeerd; – : gegevens nog niet beschikbaar.
520