Ceteris paribus

ESB Ceteris paribus

Ceteris paribus
het woord aan…
Oege Dijk
Oege Dijk is universitair docent aan de Radboud Universiteit Nijme­
gen. ESB stelde hem een aantal vragen.
Waar werkt u op dit moment aan?
“Ik ga volgend jaar een onderzoek doen in India naar het effect van het
hebben van hoge bonussen. Een bonus wordt uitgekeerd als de werkne­
mer goed presteert, is dit niet het geval dan krijgt men enkel het vaste
salaris. Dit mechanisme kan ertoe leiden dat werknemers meer risico
nemen. Als het genomen risico goed uitpakt, komt dit ten gunste van
de werknemer, maar pakt het slecht uit, dan komt het niet ten laste van
de werknemer. Denk hierbij aan het handelsvolume bij de handel in
aandelen of het hebben van een voorkeur voor aandelen die met een

Uit de oude ESB-doos
Indexeren van pensioenen

Alleen waardevastheid beschermt tegen tekortschie­
tende financiële middelen na pensionering. Nu de
pensioenfondsen er minder goed voor staan, blijkt
dat waardevastheid (aanpassing aan het prijspeil),
laat staan welvaartsvastheid (aanpassing aan de loon­
stijgingen), niet is gegarandeerd. Wat dat betreft hebben velen in
Nederland lang geloofd in een ‘pensioenillusie’ door aan te nemen
dat pensioenen tenminste waardevast zijn. Dit kwam waarschijnlijk
doordat in de afgelopen decennia bijna altijd werd geïndexeerd.
Garanties op indexatie van pensioenen bestaan in werkelijkheid
echter nauwelijks. De vergeleken met obligaties gemiddeld hogere
opbrengsten uit beleggingen in aandelen en onroerend goed worden
door veel fondsen ingezet als financieringsbron en helpen indexatie
mogelijk te maken. Zonder deze beleggingen zouden de premies ho­
ger zijn. Keerzijde is uiteraard dat met deze beleggingen meer beleg­
gingsrisico wordt gelopen dan met obligaties.
Bikker, J.A. en P.J.G. Vlaar (2005) Indexatiebeleid van pensioenfondsen. ESB,
90(4472), 439-441.

670

lage kans een hoog rende­
ment genereren. De vraag
hierbij is of de gedragsver­
andering van werknemers
komt door de structuur
van de bonus of dat het
hebben van een hoge bo­
nus een psychologische
invloed heeft op het handelsgedrag van de werknemer op de finan­ iële
c
markt. Zie het als een situatie waarin je een hele hoge bonus, denk bij­
voorbeeld aan een Maserati, kan verdienen – ga je je dan minder ra­
tioneel gedragen? Door zowel experimenten uit te voeren zonder bonus
structuur, met bonus structuur maar met relatief lage bonussen als ook
experimenten met extreem hoge bonussen, hopen we deze verschillen­
de effecten van elkaar te kunnen scheiden.â€
Je gaat dit onderzoek in India uitvoeren. Maar risicogedrag is toch cultureel bepaald?
“Klopt. Daarom vergelijken we binnen India een groep die geen aan­
spraak heeft op een bonus met een die dat wel heeft. Uit het verschil
tussen de gedragsverandering van bonusontvangers en niet-bonusont­
vangers kunnen we het effect afleiden.”
Waarom India en hoe pakken jullie het aan?
“In India ligt het vaste salarispeil vrij laag. Dit geeft ons de mogelijk­
heid om bonussen van twee à drie maandsalarissen aan te bieden. Hier­
bij letten we er wel op dat er geen traumatiserend effect ontstaat voor
degenen die de bonus niet krijgen. We leggen dit ook voor aan een
ethische commissie.”
Waarom is dit onderzoek relevant?
“Met de financiële crisis is aan het licht gekomen dat er veel mis gaat in
de financiële wereld, zo ook met de bonuscultuur. Daarom is het be­
langrijk om te weten of er een effect is van bonussen en zo ja, hoe groot
dit effect is. En ook of het nodig is om bonussen te reguleren, zoals in
de westerse wereld momenteel streng gebeurt.”

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

Jaargang 99 (4696) 23 oktober 2014