boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
382
ESB
Als een tegenvoorbeeld volstaat
steeds groter worden. De laatste
om een stelling te weerleggen,
fase van deze onhoudbare toedan is de populaire stelling dat de
stand wordt gevormd door het
kredietcrisis onvoorspelbaar was
opkopen door de Federal Reserve,
onhoudbaar. Morris signaleerde in
ofwel de belastingbetaler, van
zijn recentelijk geactualiseerde The
bedrijfsobligaties. Hiermee is de
two trillion dollar asset meltdown
geldpers definitief aangezet, tenzij
de crisis begin 2007. Anderhalf
de obligaties later teruggeplaatst
jaar voor de val van Lehman
worden, wat de auteur evenwel als
Brothers, twee jaar voor het Haagse
ongeloofwaardig betwist.
crisisoverleg, en toen bonussen van
De auteur onderscheidt drie
tweehonderd miljoen dollar nog
overeenkomsten in de crashes
heel gewoon waren.
van de afgelopen decennia die
De analyse van Morris begint met
hem al voor 2007 tot de overhet loslaten van de goudstandaard
tuiging brachten dat de huidige
in 1971 om de Vietnam-oorlog te
crisis niet een breuk is met de
bekostigen. Hierdoor werd een
afgelopen decennia maar de
Morris, C. (2007) The two
waardedaling oftewel deprecionvermijdelijke uitkomst ervan.
trillion dollar meltdown;
atie van de dollar mogelijk; zo
Ten eerste ontstond een ongereeasy money, high rollers,
verdubbelde de dollargenoteerde
guleerd schaduwbankensysteem
and the great credit crash.
goudprijs bijvoorbeeld meermalen
van hedgefunds. Dit vergrootte
P
 hiladelphia: PublicAffairs.
in de jaren zeventig. Vervolgens
het tweede probleem, moreel
beschrijft Morris het verloop van
gevaar. Vermogensbeheerders en
de aandelenbubbel aan de hand van drie voorbeelbanken nemen grote risico’s met andermans geld.
den. De daling van de Dow Jones met 22 procent
De winsten daarvan zijn geprivatiseerd en worden
tijdens de Wall Street crash in 1987 is het bekenddaarmee geïnternaliseerd, de verliezen worden
ste voorbeeld, maar ook de Savings and Loans-crisis
evenwel niet geïnternaliseerd want ze zijn gecollecvan Amerikaanse spaarbanken begin jaren tachtig en
tiviseerd. De markt, zo stelt de auteur, is daarmee
het faillissement van het hedgefund LTCM in 1998
geen oplossing voor het probleem van moreel gevaar.
na de val van de roebel lieten een derangerend
Derde probleem zijn wiskundige risicomodellen die
financieel systeem zien. Dit systeem werd na elke
gezond verstand vervangen door incorrecte aannacrash aan de gang gehouden door renteverlagingen
men, bijvoorbeeld over kredietwaardigheid, en een
van de Federal Reserve, waarmee de consumenhistorische blik inruilen voor tijdreeksen die hooguit
tenvraag hoog bleef en schulden goedkoop konden
25 jaar teruggaan, ongeveer zeven decennia te
worden geherfinancierd. Zo was de reële rente in
weinig.
de periode van 2001 tot 2004 met een nominale
Het boek is zeer kritisch getoonzet, zonder evenwel
rente van een procent negatief, waarmee geld
de voordelen van marktwerking en financiële innovalenen gratis was. Hiermee belandt het boek bij de
tie onbenoemd te laten, of te stellen dat de overheid
recentere gebeurtenissen die de krantenlezer goedvoor alles een oplossing is. Minpunt van het boek is
deels bekend zijn maar waarover het boek aardige
dat er soms meer beweerd dan aangetoond wordt. Zo
gegevens geeft. Zo vervijfenveertigvoudigde de
stelt Morris dat hedgefunds elkaar tegen een hoge
Collateralized Debt Obligation-markt (door banken
prijs en met terugkoopbepaling aandelen verkochten,
doorverkochte schulden aan pensioenfondsen,
om de marked-to-market-waarde van hun activa hoog
hedgefunds en verzekeraars) tussen 2001 en 2007
te houden. Interessant en relevant, maar dat is geen
naar een waarde van 45 miljard. De huizenprijzen
substituut voor het staven van die bewering. Het
stegen in deze periode jaarlijks met veertien procent, opmerkelijkste aan Morris’ analyse blijft evenwel dat
terwijl de totale waarde van effecten toenam van
deze vóór de crisis geschreven is. Een Âoevalstreffer,
t
honderd procent naar 370 procent van het nationaal
gevolg van de omstandigheid dat er altijd wel
inkomen. Verder daalde de spaarquote, waarmee het
mensen zijn die de grote ineenstorting aankondigen,
aandeel van consumptie in het nationaal inkomen
en er dus altijd wel iemand gelijk heeft? Nee, daarvan 66 procent in 1980 steeg naar 72 procent. Het
voor is de analyse van Morris uiteindelijk te lucide,
tekort op de betalingsbalans steeg van 1,3 naar 4,8
geïnformeerd en overtuigend. Zijn uitgangspunt
procent; tegelijkertijd nam het aandeel dat naar de
daarbij is eenvoudig: “unsustainable trends have
productiefactor arbeid ging in de vorm van lonen af
the tendency to stopâ€. Het beste risicomodel blijkt
van 60 procent in 1980 naar 56 procent in 2007.
gezond verstand, een sceptische houding en een
Kortom, Amerika consumeert meer dan het produhistorische blik. Het zag de grootste crisis van de
ceert, verdeelt die consumptie steeds meer onder
afgelopen decennia in ieder geval aankomen.
kapitaalverschaffers en financiert die met obligaties
David Hollanders
die steeds ongeloofwaardiger worden omdat het
Promovendus Universiteit van Tilburg
tekort op de betalingsbalans en het overheidstekort
94(4562) 12 juni 2009
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.