.
ESB Boeken
Boeken
O
3 al mis: Van de Klundert is een groot
nder de veelbelovende
fan van het boek van Polanyi (1944)
titel ‘Capitalism and
over de ‘Great transformation’, waarin
democracy. A fragile
betoogd wordt dat de moderne marktalliance’ biedt Theo
economie ontstond tijdens de Britse
van de Klundert een boek aan dat een
Industriële Revolutie, en dat markten
overzicht wil bieden van de spanninvoor die tijd ingebed waren in sociale
gen tussen kapitalisme en democratie
relaties en gebaseerd waren op reciin het verleden en het heden. Het valt
prociteit en herverdeling. Sinds 1944
uiteen in twee delen, met nadruk op
is er echter wel wat gebeurd. Het onteconomische theorievorming in het
staan van de markteconomie in Westeerste deel, en de historische ontwikEuropa wordt nu gedateerd in de Late
kelingen in het tweede deel. De kern
Middeleeuwen; voor Nederland is dit
van elk hoofdstuk is de uiteenzetting
bijvoorbeeld in detail aangetoond in
van een of meer theorieën of modelAuteur  Theo van de Klundert
het klassieke boek van Jan de Vries
len die relevant zijn voor het begrijTitel  Capitalism and democracy: a fragile
en Ad van der Woude over de ‘First
pen van het proces van economische
alliance
modern economy’ (1997). En bovengroei, in combinatie met een schets
Uitgever  Edward Elgar
dien betoogt de nieuwe institutionele
van feitelijke historische ontwikkeeconomie dat ook moderne markten
lingen die daardoor belicht worden.
jan luiten van zanden
ingebed zijn in sociale en politieke
Van de Klundert put daarbij uit zijn
Hoogleraar aan de Universiteit Utrecht
relaties; de literatuur over varieties of
zeer rijke expertise op het gebied van
capitalism die in hoofdstuk 6 aan de
de economische modellenbouw, waardoor een breed palet aan benaderingen de revue passeert. Er orde komt, stelt dit ‘zelfs’ voor de 20e eeuw. Het is dus probleis ruime aandacht voor de nieuwe institutionele economie – matisch om Polanyi als uitgangspunt te nemen. Zo zouden er
North, Greif en Acemoglu ontbreken natuurlijk niet, maar meer voorbeelden te geven zijn van het ontbreken van recent,
ook de literatuur over de varieties of capitalism krijgt zijn plek, en soms niet zo recent, onderzoek.
net als Rodriks trilemma (tussen democratie, globalisering en Dat neemt niet weg dat het boek een waardevol overzicht
de natiestaat). In de hoofdstukken over instituties komt het geeft van theorieën die van belang zijn om historische groeiboek het dichtst bij de ambitie die in de titel verwoord wordt, processen te begrijpen, en de interacties tussen instituties en
namelijk het analyseren van de convergentie tussen democra- groei bloot te leggen. De auteur is vooral op dreef als hij de
tie en kapitalisme – de economische groei van de afgelopen nuances en implicaties van groeimodellen uit de doeken doet.
tweehonderd jaar is duidelijk gepaard gegaan met een demo- De ‘fragiele alliantie’ waar de titel naar verwijst betreft het feit
cratiseringsbeweging die zich in golven heeft afgespeeld. Maar dat voor economische ontwikkeling enerzijds democratie nohet proces van globalisering zet ook grote druk op de beweeg- dig lijkt – om eigendomsrechten veilig te stellen – maar dat
ruimte van staten om democratisch genomen besluiten uit te anderzijds democratie leidt tot redistributie van inkomen omvoeren, en ondermijnt daarmee in zekere zin het democratise- dat de mediane kiezer minder verdient dan het gemiddelde.
ringsproces. In de hoofdstukken over groeitheorie, catching up Dit is inderdaad een van de fundamentele spanningen van het
kapitalisme, waar dit boek vanuit verschillende invalshoeken
en lange golven, is dat verband niet altijd evident.
Als economisch historicus lees ik dit boek toch met gemengde licht op werpt.
gevoelens. Enerzijds is het een teken van de nog steeds groeiende belangstelling onder economen voor historische processen
– voor in het verleden gevormde instituties, padafhankelijkheden en de invloed van cultuur op contemporaine problemen
en ontwikkelingen. Toptijdschriften zijn momenteel zeer bereid om artikelen op te nemen waarin extreme padafhankelijkheden worden gesuggereerd; het meest extreme voorbeeld
hiervan is wel de recente bijdrage over de lange-termijninvloed Literatuur
van de migratie ‘Out of Africa’ op de huidige wereldongelijk- Ashraf, Q. en O. Galor (2013) The ‘Out of Africa’ hypothesis, human geheid (Ashraf en Galor, 2013). Dat history matters, blijkt ook netic diversity, and comparative economic development. American Ecoduidelijk uit Van de Klunderts benadering en conclusies.
nomic Review, 103(1), 1–46.
Het probleem is echter dat de auteur niet voldoende geïnfor- Polanyi, K. (1944) The great transformation. New York: Rinehart.
meerd is over het relevante onderzoek op het terrein van de Vries, J. de, en A. van der Woude (1997) The first modern economy. Cameconomische geschiedenis. Het gaat wat mij betreft op pagina bridge: Cambridge University Press.
564
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 98 (4668) 13 september 2013