Boeken

boeken
Soms lees je een boek van het
negentiende eeuw en daarenbobegin tot eind uit, ofschoon je
ven bij de twintigste-eeuwers de
het al vanaf de eerste bladzijde
(neo) marxistische benadering
oneens bent met de analyse van
het beeld grotendeels bepaalt.
de auteur. Op zich is dat natuurlijk
Het aardige van deze aanpak is
het grootst denkbare compliment
overigens dat de ontwikkeling
dat een schrijver ten deel kan valvan het denken over internatiolen, omdat hij de lezer dan blijknale handel en investeringen van
baar weet te boeien, hoewel hij
Adam Smith via Karl Marx tot
tegen diens professionele intuïtie
Dani Roderik aan bod komt en
en vakkennis in gaat. The enigma
dat levert verrassende doorkijkjes
of globalization van Robert Went is
op (soms is er bij deze recensent
zo’n uniek tegendraads boek. Een
zelfs sprake van jeugdsentiment
boek waarin de neomarxistische
omdat de maatschappijkritische
analyse overheerst en waar veel
theoretici weer eens aan bod
feiten en theorema’s net niet juist
komen), zoals Rowthorn of Mandel
zijn. Went stelt bijvoorbeeld bij
die in de jaren zestig en vroege
herhaling dat de voordelen van
Went, R., The Enigma of
jaren zeventig van de vorige eeuw
het vrijmaken van internationale
Globalization: A journey to toonaangevende denkers over
handel door de toonaangevende
a new stage of capitalism,
het wereldsysteem waren. Robert
internationale organisaties louter
Routledge: 2002
Went heeft zich in zijn jongste
op basis van modellen van compennenvrucht, zoals ik het zie,
paratieve voordelen worden bepaald terwijl in de
een doel gesteld dat maar moeilijk haalbaar is. The
gehanteerde simulatiemodellen lokale marktonvolenigma of globalization laat zich het best karakterisekomenheden en duale stelsels van prijsvorming zijn
ren als een kritische poging om globalisering als een
geïncorporeerd. Een boek waarvan desondanks de
nieuwe fase van het kapitalisme te duiden, waarbij de
stijl aansprekend is en de auteur meer dan volgeschiedenis van het denken een centrale bouwsteen
doende integer is om tóch door te lezen en te kijken
vormt. Een dergelijke evaluatie van de contemporaine
wat Went nu eigenlijk vindt en waarom dat zo is.
economische geschiedenis van een fenomeen dat
De kernboodschap van Robert Went is dat de internanog in volle beweging is, loopt het risico snel te wortionale instituties geen pas gehouden hebben met de
den achterhaald door nieuwe empirische inzichten.
opmerkelijk sterke grensoverschrijdende economische
Dit geldt zeker voor het proces van globalisering dat
integratie die zich in de wereldeconomie aftekent.
volgens sommigen onstuitbaar als een tsunami op
Hier toont Went zich een navolger van Tinbergen
ons af c.q. over ons heen komt. Een voorbeeld is de
die immers pleitte voor een wereldregering waar dat
snelle opkomst van China en India die de stelling van
door de aard van de voorliggende problemen werd
Went ondergraaft dat globalisering niet tot meer gegeïndiceerd. Dit achterblijven van de instituties bij
lijkmatige inkomensverdeling op wereldschaal geleid
de globalisering van de zakenwereld klemt. Er zijn
zou hebben. Recent onderzoek laat voor de periode
weliswaar eerder fasen van versnellende internatiosinds de eerste oliecrisis een afname zien van het
nalisatie geweest zoals in de jaren 1870-1914, maar
absolute aantal aardbewoners onder de armoededeze fasen kenmerkten zich door grote internationale
grens met 250 tot 500 miljoen en die prestatie krijgt
mobiliteit van goederen of van financieel kapitaal of
natuurlijk extra reliëf door de substantiële groei van
een combinatie daarvan. In de voorbije decennia heeft de wereldbevolking (Sala-I-Martin, 2006).
zich daar een nieuw aspect bij gevoegd: de mobiliteit
Er zijn meer plaatsen waar dit risico zich materiavan fysieke productiefaciliteiten. De waardeketen
liseert en de vraag zich opdringt of men met een
wordt opgeknipt in stukjes die worden ge-outsourced
au fond conjuncturele vertekening te maken heeft of
en daar uitgevoerd worden waar de comparatieve
dat Went écht een structurele karakteristiek van ‘het
voordelen het best tot hun recht komen. Het beleidsnieuwe kapitalisme’ beet heeft. Die twijfel is overirecept in deze omgeving lijkt louter gericht op het begens een van de vruchtbare resultaten die men als
werkstelligen van vrijhandel en bij de legitimiteit van
lezer overhoudt aan lezing van deze studie. Het is een
die beleidsreceptuur plaatst Went vraagtekens. Net
prima prikkel om toch weer eens de meest recente
zo min als marktfalen (bijvoorbeeld inzake het milieu)
feiten te checken. Een fenomeen als globalisering is
op de koop toegenomen moet worden in het nationale
zo dynamisch dat actuele feitenkennis een must is!
beleid, is er internationaal – volgens Went – ruimte
om vrijhandel op eigen merites te verdedigen.
Literatuur
Dit zijn hoogst actuele thema’s die niet alleen de
Sala-I-Martin, X. (2006) The World Distribution of Income:
‘anders-globalisten’ bezighouden. Gezien die actuaFalling Poverty and … Convergence, Period. Quarterly Journal of
liteit is het opmerkelijk dat in dit boek het accent in
Economics, 121, 351-397.
de behandelde literatuur toch vooral wordt gelegd op
de politieke economie van de achttiende en vroege
Peter van Bergeijk

ESB

De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek

6 oktober 2006

509