Raymond Gradus en Jan Luiten van Zanden presenteren in hun blog op de ESB-website scenario’s waarin het vier tot acht jaar duurt voordat groepsimmuniteit zou zijn bereikt. Ook in Trouw stond op 18 maart dat het bereiken van groepsimmuniteit bij de Nederlandse aanpak tien jaar zou duren. Deze berekeningen gaan ervan uit dat vijf procent van de patiënten op de ic belandt.
Met die aanname zien zij een belangrijk gegeven over het hoofd – iets wat ik overigens zelf ook deed, toen ik onlangs vergelijkbare berekeningen maakte: het cijfer van 5 procent besmette mensen die op de ic terecht komen is berekend ten opzichte van het aantal geteste besmettingen. Een bevriende arts wees me er op dat schattingen van de GGD laten zien dat ongeveer een op de zes besmette mensen getest is. Van het totale aantal patiënten belanden dus veel minder mensen op de ic dan aangenomen bij de genoemde berekeningen.
Gevolgen van onjuiste aanname
Dat minder mensen op de ic belanden dan aangenomen, verandert het scenario aanzienlijk. De bevolking van Nederland bestaat uit circa 17 miljoen mensen. Stel dat 60 procent daarvan de ziekte gehad moet hebben om groepsimmuniteit te hebben, dan komt dat neer op iets meer dan 10 miljoen. Een op de zes getest betekent 1,7 miljoen geteste besmettingen en daarvan 5 procent impliceert dat er 85.000 mensen op de ic komen. Bij een capaciteit van 2.000 ic-plaatsen en een ligduur van 2 weken, kunnen er wekelijks 1.000 patiënten op de ic worden opgenomen. Dan duurt het dus 85.000 gedeeld door 1.000 is 85 weken, ofwel circa anderhalf jaar, voordat 60 procent van de bevolking besmet is geweest. Bij een gemiddelde ligduur op de ic van 1 week halveert dit tot driekwart jaar.
Deze anderhalf jaar is nog steeds fors maar niet de vier tot acht jaar uit de berekeningen van Gradus en van Zanden. Ook het aantal overleden mensen dat Van Zanden noemt is overigens berekend ten opzichte van het aantal geteste besmettingen. Bij het meest recente (opgehoogde) sterftepercentage van 3,5 procent komt het aantal overledenen op 60.000 in plaats van 100.000.
Uitwoeden of intomen
In Trouw is ook te lezen dat zonder intomen van de besmetting ergens in juli of augustus 60 procent van de bevolking besmet zou zijn geweest. Dat maakt het mogelijk een gestileerd beeld te schetsen van een scenario waarbij we het virus simpelweg laten uitwoeden versus een scenario waarin we het virus proberen in te tomen zonder dat de capaciteit van de ic wordt overschreden – het scenario waar Nederland met de huidige maatregelen op inzet.
Op basis van bovenstaande cijfers zien beide scenario’s er ongeveer uit als in figuur 1. Merk op dat dit gestileerde uitersten zijn: de werkelijkheid zal ongetwijfeld anders uitpakken, eens te meer omdat deze berekeningen gebaseerd zijn op zeer onzekere cijfers.
In het ‘uitwoeden’-scenario is er geen enkele sociale controle van het virus met als gevolg dat de ic-capaciteit extreem wordt overschreden. Het huidige Nederlandse beleid is er niet voor niets op gericht die situatie te vermijden. In het ‘intomen’-scenario zal de sociale controle van het virus substantieel moeten zijn om te voorkomen dat we de ic-capaciteit overschrijden.
Meer over corona?
Zie onze artikel- en blogreeks en onze serie videocalls met economen.
Auteur
Categorieën
2 reacties
Dank voor deze reactie, we zijn het eens dat groepsimmuniteit niet in 2 of 3 maanden is bereikt en de onzekerheid groot is.
De grootste uitdaging voor de strategie van de regering (hoe je die ook noemt) is om onder de IC capaciteit te blijven (de blauwe lijn in het plaatje hierboven, hoe meer ik lees hoe realistischer een ligduur van 2 weken is boven 1 week). Dat moet je dan volhouden totdat er op grote schaal een medicijn beschikbaar is, of een vaccin, of groepsimmuniteit is bereikt.
Elk van die opties vraagt eerder anderhalf jaar dan 3 maanden. Het inmiddels breed geciteerde Imperial College rapport (zie link onderaan) gaat uit van anderhalf jaar lang afwisselend twee maanden sociaal afstand houden met dichte scholen etc. en een maand de teugels vieren. Hoe moeilijker de Nederlandse bevolking zich daar aan kan houden (zie het gedrag dit weekend) hoe groter de kans dat de zorgcapaciteit overschreden gaat worden. Hopelijk vinden onderzoekers snel een medicijn, dat is misschien nog de snelste optie.
Imperial college rapport:
https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-COVID19-NPI-modelling-16-03-2020.pdf
Helder artikel over dat rapport:
https://www.technologyreview.com/s/615370/coronavirus-pandemic-social-distancing-18-months/
Onderstaande reactie op de blog ontvingen we op de redactie van Jan Luiten van Zanden:
De bijdrage van George Gelauff komt er op neer dat de schattingen van de populaties door het virus besmette mensen veel te laag zijn omdat deze uitgaan van de officiële statistieken en meer dan 80% het virus oploopt en daarvan herstelt niet in de statistieken terecht zouden komen (volgens het GGD). Het is altijd lastig om te schatten wat zich onder de radar afspeelt, en deze aanname lijkt me aan de ruimhartige kant, maar ik laat dat verder graag aan virologen en andere deskundigen over.
Waar het in mijn bijdrage over ging was dat premier Rutte in zijn toespraak uitdrukkelijk koos voor de strategie van de groepsimmuniteit zonder dat hij zich afvroeg hoeveel tijd het ongeveer zou kosten om dat te bereiken. Zelfs een buitenstaander als ik kon, dacht ik, laten zien dat het niet de 2 tot 3 maanden waren waar men in de discussie van uit leek te gaan. En dat we dus er van uit moeten gaan dat het nog een hele tijd zal duren voordat we met deze strategie terug naar normaal zouden kunnen schakelen.
Inmiddels heeft Rutte in de Tweede Kamer al toegegeven dat de weg naar groepsimmuniteit veel te lang is (hij stelde nu dat dit alleen maar een bijeffect van het gevoerde beleid van zachte onderdrukking was). In de publieke discussie speelt de groepsimmuniteit overigens nog wel een belangrijke rol, en blijft de assumptie veelal gebruikt worden dat we er over een paar maanden wel zijn.