Bij ons thuis is het Koningslied een grote hit. Vooral als de rap van onder andere Gers P., Lange F. en Ali B. aanstaande is, staan mijn kinderen te springen op de bank. Ook het w-symbool doet het goed, al heeft Beau (bijna 3) nog wat moeite om tegelijkertijd z’n duim en pink naar beneden te krijgen. Dit aanstekelijke enthousiasme staat in schril contrast met de stroom negatieve berichten die het lied ten deel is gevallen in de media. De spanning is zelfs zo hoog opgelopen dat het lied is teruggetrokken (wat later overigens weer ongedaan is gemaakt).
Het opzienbarende aan deze affaire is dat de stemming net zo goed andersom had kunnen zijn. Mijn kinderen die het een vreselijk lied vinden, omdat het niet goed mee te zingen is, en een enorme pluim voor componist John Ewbank die het voor elkaar heeft gekregen om van ingezonden zinnen een tekst te maken die in crisistijd een soort “we are the world”-gevoel van saamhorigheid creëert.
Het gedrag van de massa is onvoorspelbaar en fragiel, waardoor op basis van een kleine hoeveelheid informatie grote verrassingen en veranderingen in meningsvorming en gedrag kunnen plaatsvinden.
De onvoorspelbaarheid zit hem in het feit dat een klein aantal berichten met negatieve recensies over het Koningslied heeft geleid tot een grote stroom van negatieve publiciteit en een snel oordeel. Bikhchandani, Hirshleifer en Welch noemen dit een “informatiewaterval” (zie hier hun publicatie). Mensen met weinig informatie over een onderwerp of met te weinig kijk op de zaak gaan af op informatie die door anderen wordt verstrekt. Dit gedrag wordt sterker als de informatie wordt verstrekt door mensen die kennis van zaken wordt toegedicht of door mensen met macht. Diverse bekende Nederlanders, met veel volgers op Twitter of vrienden op Facebook, hebben zich negatief uitgelaten over het Koningslied waardoor er voor de massa een prikkel ontstaat deze negatieve geluiden te volgen. De stroom die zo ontstaat, leidt tot een haast niet te stoppen waterval van negatieve meningen.
Sociale media als Twitter en Facebook werken als een katalysator voor dit soort berichtgeving, waardoor de meningsvorming sneller verloopt en extremer is. Extra tweets maken nauwelijks een verschil als de stroom eenmaal op gang is gekomen, omdat volgers via een enkel berichtje al op de hoogte zijn. Mensen die zich toch willen onderscheiden, verspreiden steeds extremere berichten om gehoord te worden. Dit effect is amper te stoppen en kan leiden tot een bedreigende situatie voor in dit geval John Ewbank die door verschillende mensen naar het hiernamaals is gewenst.
Toch is de stemming in Nederland over het Koningslied redelijk omgeslagen. Nadat Ewbank er de brui aan heeft gegeven, zijn de negatieve berichten gestopt en is er zelfs lof voor het lied en de componist. Dit is het gevolg van de fragiliteit van de stroom berichten. Deze fragiliteit wordt veroorzaakt doordat er slechts een beperkt aantal mensen aan de basis staat van de negatieve berichtgeving. Het blijkt dat wanneer zij hun berichtgeving aanpassen of excuses aanbieden voor de felheid van hun bewoordingen de stemming onder het hele volk verandert of zelfs omslaat.
Sociale media zijn bijzonder gevoelig voor de onvoorspelbaarheid en fragiliteit van succes en falen, omdat het bijna gratis is een mening te verspreiden en later weer van mening te veranderen. Maar er zijn ook genoeg andere voorbeelden. De commotie in 2009 rond de vaccinatie van meisjes tegen baarmoederhalskanker heeft er toe geleid dat veel meisjes zich niet hebben laten behandelen. Of Youp van ’t Hek die door één scène een heel biermerk te gronde richtte (en later via Twitter bijna een telecomgigant). Ook rages vallen onder hetzelfde principe: Waarom kopen kinderen massaal jojo’s om er een half jaar later nooit meer naar om te kijken?
Ondertussen zijn wij klaar voor de kroning. De rap zit er bij de boys redelijk in. Drie vingers gaan de lucht in of het nu regent of niet. We maken van de dag “die je wist dat zou komen” een mooie dag.
Auteur
Categorieën