“Wie wil begrijpen waarom overheidsbestedingen een groot effect hebben wanneer de rentestand laag is, is goed geholpen met een horizontale LMcurve als weergave van de liquiditeitsval.”
ESB Column
Déjà vu
I
post altijd waar is, naar gedrag waark moet beginnen met een
bij plannen en realisaties verschillen.
bekentenis. Ik heb mijn
Je reist van partieel naar het inzicht
dochters, die uitmuntende
van endogene terugkoppelingen. Het
economen hadden kunnen
ISLM-model is de slagroom op de
worden, de afgelopen jaren
taart waarmee economie geïntrodudringend afgeraden om economie
ceerd kan worden.
op het vwo te volgen. Je hebt meer
Het ISLM-model is, denk ik, vooral
aan natuurkunde en geschiedenis,
overboord gezet omdat het keynevind ik. Management en organisatie
siaans was, maar het kind is met het
(vroeger: Economie II of bedrijfsecobadwater weggegooid, want je hebt
nomie) kan er nog steeds mee door,
ISLM nodig om te kunnen duiden
maar met het curriculum algemene
waarom het IMF bij het losbarsten
economie doet Nederland de vwo’ers
van de Grote Recessie deed wat ze
geen dienst. De universitaire econodeed (adviseren de fiscale en monemiebeoefening lijkt onvoldoende op
peter van bergeijk
taire teugels te vieren). Nog niet zo
datgene wat je op atheneum en gymHoogleraar bij het International
lang geleden was dat vloeken in de
nasium krijgt.
Institute of Social Studies van de
kerk. Wie wil begrijpen waarom overIk ben, net als veel economen van
Erasmus Universiteit Rotterdam
heidsbestedingen een groot effect
mijn generatie, opgevoed met Heerhebben wanneer de rentestand laag is,
tjes De kern van de economie. Je kunt
is goed geholpen met een horizontale
veel van ‘De kern vinden’ (bijvoorbeeld dat het te gedegen saai was), maar het was een redelijk LM-curve als weergave van de liquiditeitsval. Nog niet zo lang
goede introductie op datgene wat je te wachten stond als je geleden werd die liquiditeitsval ook door keynesiaans georiëneconomie wilde studeren. Ik wist dus waar ik destijds met ge- teerde auteurs als een zuiver theoretisch concept gezien; maar
paste tegenzin aan begon (het bleek uiteindelijk wel leuker de beleidsrentes van bijna nul procent laten zien dat het meer
was dan een debating trick van Keynes.
dan ik had verwacht).
Wie tegenwoordig economie op het vwo kiest, mist die voor- De belangrijkste rol van het ISLM-model is dat de geschiebereiding. Het vak is eerder algemeen vormend dan weten- denis ervan zo prima laat zien dat een theorie niet waar is of
schappelijk voorbereidend. De nieuwe tijd – net wat u zegt, onwaar, maar geschikt of irrelevant, afhankelijk van condities
maar het is erg jammer, want plezier in de economie komt van tijd en plaats. De jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw
door diepgang en het kunnen begrijpen van economische kan men begrijpen en analyseren met het model. In de jaren
inter ependenties omdat die uiteindelijk bepalen wat er met zeventig gaat het fout: het is de periode van stagflatie met ond
derbesteding (werkloosheid) en inflatie. Maar het monetaire
jou en je omgeving gebeurt.
De verwatering van het vak is onzinnig: omdat alfa’s economie gezichtspunt past ook prima in het model: hoe zuiverder in
moeten kunnen kiezen, is het algemener en minder wiskundig de monetaristische leer, des te steiler loopt de LM-curve. Misgemaakt. Ik heb nog nooit gehoord dat we speling in de spel- schien is het model ook wel uitgedreven omdat het onvolling moeten accepteren omdat bèta’s weinig taalgevoel heb- doende micro-economisch onderbouwd is. Maar dat is nu juist
ben. Sommigen zijn overigens minder verontrust door deze iets dat we aan het universitaire onderwijs kunnen overlaten.
ontwikkeling. Ze vinden het ook helemaal niet nodig om voor
te bereiden op een wetenschappelijke studie economie, want Ik hoop dat het economieonderwijs weer gaat voorbereiden:
maar één op de twintig leerlingen kiest het ook als studie. Dit op de wetenschap en op de problemen van de komende generoept natuurlijk de vraag op waarom we dan niet simpelweg ratie.
leren dat de aarde plat is, dat er een homunculus in ons hoofd
zit en dat licht een deeltje is (of een golf natuurlijk, maar niet
allebei). Juist door de wetenschappelijk ambitie worden vakken uitdagend en nuttig voor leerlingen.
Wat ik het meest zou missen als ik nu weer voor de klas stond,
is het ISLM-model. Dat is nog eens een krachtig didactisch
instrument. Je kunt er alles mee illustreren rond de crisis en
er de interactie tussen de goederenmarkt en de geldmarkt mee
duidelijk maken. Je gaat met de klas van een identiteit, die ex
158
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4680) 7 maart 2014