Verder met mdw
Aute ur(s ):
Janssen, D.J. (auteur)
Projectgroep Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit van het ministerie van Economische Zaken.
Ve rs che ne n in:
ESB, 86e jaargang, nr. 4325, pagina D18, 27 september 2001 (datum)
Rubrie k :
Dossier: Effecten en toekomst van mdw
Tre fw oord(e n):
toekomst
Een overheid die verantwoording aflegt en burgers en bedrijven niet onnodig in de weg zit: daar moet mdw in de komende
kabinetsperiode op gericht zijn. Omschakeling van aanbod- naar vraagsturing is daarbij één van de belangrijkste thema’s. Ook
betrouwbare handhaving van regels en het doorlichten van verstorende regelgeving staan hoog op de agenda.
In meerdere opzichten is mdw de avant-garde in moderne beleidsvorming. De nauwe en ontkokerde samenwerking tussen ministeries
in mdw-werkgroepen zorgt ervoor dat departementale belangen overstegen worden en er gezamenlijk gezocht wordt naar nieuwe en
creatieve oplossingen. De onafhankelijkheid van de voorzitters van mdw-werkgroepen en de beperkte invloed van externe
belanghebbenden in de advisering versterken dit nog eens. Gecombineerd met de geïnstitutionaliseerde ambtelijke en politieke regie
zorgt deze opzet ervoor dat mdw het aangewezen instrument is om snel en daadkrachtig hervormingen door te voeren. Internationaal is
mdw dan ook een veel aangehaald voorbeeld van een effectieve aanpak van institutionele hervormingen 1. Dit neemt niet weg dat het
mdw-proces verder versterkt dient te worden, Belangrijkste punt daarbij is dat het reeds in gang gezette beleid met betrekking tot het
aangeven en meten van de (beoogde) effecten van mdw-projecten versterkt voortgezet wordt. Kosten en baten van projecten dienen
systematisch in kaart te worden gebracht.
In de eerste mdw-operatie ging het bij de genoemde hervormingen vooral om versterking van de marktwerking in marktsectoren. In de
tweede paarse kabinetsperiode is het blikveld verbreed; ook het gebruik van marktmechanismen bij de publieke dienstverlening werd een
speerpunt. Uitgangspunt voor voortzetting van mdw in de volgende kabinetsperiode, is dat belangrijke ontwikkelingen als
individualisering, internationalisering en informatisering de overheid dwingen om de organisatie van markten, maatschappij en bestuur
systematisch door te lichten en aan de veranderende omgeving aan te passen. Vooral op de volgende terreinen is de behoefte aan die
aanpassing groot.
Kwaliteit van de publieke sector
Burgers en bedrijven willen een overheid die goede prestaties levert, particulier initiatief niet onnodig in de weg zit en verantwoording
aflegt. Om in deze vraag te voorzien zijn ingrijpende verbeteringen nodig in tal van (semi-) publieke sectoren. De beelden zijn bekend:
wachtlijsten, ondermaatse dienstverlening, bureaucratie, gebrek aan keuzevrijheid, de 3½-uurs economie van gemeentelijke loketten. De
overgang van aanbodgestuurde systemen naar vraaggestuurde systemen is dé uitdaging voor de komende kabinetsperiode. Hierbij kan
het inzetten van de juiste marktmechanismen bij de publieke dienstverlening (onder andere vormen van vraagfinanciering, benchmarking
van publieke diensten en maatstafconcurrentie 2) een belangrijke rol spelen. Gebruikers van publieke diensten krijgen meer keuzevrijheid,
beter zicht en meer invloed op de kwaliteit en de doelmatigheid van de dienstverlening door (semi-)publieke instellingen.
Vooral in het onderwijs en de gezondheidszorg knellen de institutionele kaders en is er winst te behalen (zowel in de kwaliteit als in de
doelmatigheid) met gebruik van markttechnieken. In de stelselherziening van de gezondheidszorg kan het mdw-instrument heel goed
worden ingezet om onderdelen uit te werken en snel de vereiste hervormingen door te voeren. In feite is dit proces al in gang gezet met
mdw-projecten als die over vraagfinanciering in de AWBZ en toetredingsbelemmeringen voor medische beroepen, waarin de expertise
van (onder andere) VWS, EZ en Justitie gecombineerd is.
Ook in het onderwijs kan, voortbordurend op de Verkenningen, het mdw-instrument goede diensten bewijzen, bijvoorbeeld in de vorm
van projecten over de invoering van vraagfinanciering en maatstafconcurrentie.
Uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van regels
Wanneer de overheid regels opstelt, zullen deze gehandhaafd moeten en kunnen worden. Waar dit niet het geval is komen het gezag en
de betrouwbaarheid van de overheid in gevaar. Wrange voorbeelden zijn de rampen in Enschede en Volendam, maar het probleem speelt
veel breder. In de volgende kabinetsperiode kunnen wetgevingscomplexen vanuit een ketenbenadering worden doorgelicht. Daarbij gaat
het om de vraag of de regels die op de verschillende onderdelen van maatschappelijke en economische processen van toepassing zijn,
goed op elkaar aansluiten en of die processen onnodig verstoord worden. Een hoogwaardige rechtsorde is een essentiële voorwaarde
voor een efficiënte marktallocatie: minimaal belastende wetten van hoge kwaliteit, identieke regels en handhaving daarvan voor alle
spelers op een markt.
Consumentenbelang en innovatie in marktsectoren
Markten dienen geordend te worden op een wijze die innovatie, dynamiek en efficiëntie stimuleert. Op veel markten blijft de potentiële
winst van structurele hervormingen groot 3. In de woningmarkt is er bijvoorbeeld nog altijd sprake van onevenwichtigheden tussen het
huur- en koopsegment en kan er meer concurrentie tussen corporaties en particuliere verhuurders worden ingebouwd. De aandacht dient
gericht te worden op de oorzaken van het niet goed functioneren van markten, óók als toetredingsbarrières en andere
monopoliebevorderende factoren zijn weggenomen 4. Daarbij gaat het onder andere om informatie-ongelijkheid tussen vragers en
aanbieders van producten en diensten. De marktordening moet bovendien waarborgen dat efficiëntiewinsten terechtkomen waar ze
horen, bij de consument.
Verder blijft de geringe innovatiekracht van de Nederlandse economie een punt van zorg. Regelgeving zal zoveel mogelijk ontdaan
moeten worden van innovatiebelemmerende voorschriften. Op diverse gebieden sluit de regelgeving niet aan bij de technologische
ontwikkeling, in enkele gevallen frustreert de regelgeving die ontwikkeling zelfs. Zo sluit het huidig mediaregelgevend kader niet aan bij
de digitalisering van infrastructuren en diensten en zijn er nogal wat regels die de plaatsing van windmolens verhinderen.
Daarnaast dienen de administratieve lasten voor het bedrijfsleven verder teruggebracht te worden. Hier heeft mdw al veel bereikt, maar
elke week komen er nieuwe regels bij. Voorgenomen regelgeving zal dan ook systematisch getoetst moeten worden op administratieve
belasting.
Dossier Effecten en toekomst van mdw
A. Jorritsma-Lebbink en A.H. Korthals: Mdw: een operatie met effect
M. Stefanski: Mdw in vogelvlucht
J.B.G.M. Holtus en G.W.J.M. Linssen: In het kraaiennest van mdw
J. Boone, reactie: De vragen die mdw niet stelt
D.P. van den Bosch: Meer vrijheid in de vrije beroepen
W. Koole en H. Sandriman, reactie: Notarissen: kernproblemen onopgelost
J. Vianen: Werkt mdw voor het mkb?
B.I. van der Burg, reactie: Haal meer uit de mdw-operatie
W. Derksen: Marktwerking en publieke belangen
A. Klamer, reactie: Welk belang prevaleert?
D.J. Janssen: Verder met mdw
H.A. Keuzenkamp, reactie: Doelen of dolen
W. Etty en M.D.L. Veraart: Ontvoogding van de burger
F.J. De Vijlder, reactie: Verandering technische uitgangspunten nodig
E. Bauw, F. van Dijk en P. van Wijck: Impulsen voor een effectievere overheid
H.M.C.M. van Oorschot, reactie: Nog een lange weg te gaan
J.J.M. Theeuwes: Nooit meer zonder mdw
C.N. Teulings, reactie: Niet ontpolderen maar depolitiseren
A.M. Reitsma, epiloog: De markt meester
1 Zie o.a.OESO, Regulatory reform in the Netherlands, Parijs, 1999 en OESO, Flagship report on regulatory quality, verschijnt eind
2001.
2 Hierbij worden aanbieders beoordeeld op relatieve prestaties ten opzichte van andere aanbieders.
3 Bijvoorbeeld de arbeidsmarkt, postmarkt, watervoorziening, woningmarkt, financi ële dienstverlening, afvalmarkt, transportmarkt,
elektronische mediamarkt, markt voor wetenschappelijke publicaties.
4 Het lopende mdw-project Overstapkosten is hiervan een goed voorbeeld
Copyright © 2001 – 2003 Economisch Statistische Berichten ( www.economie.nl)