column
Wim Groot
De nieuwe Keynes
De kredietcrisis lijkt de opmaat te vormen voor een
wereldwijde recessie. De conjuncturele golf is weer
helemaal terug.
De aanzwellende golf van de conjunctuurcyclus is ook
in het economische debat zichtbaar. Nog maar enkele
maanden geleden dachten we dat de conjuncturele
neergang beperkt zou blijven tot de Verenigde Staten.
Na enkele weken bleek deze ontkoppelingstheorie toch
niet houdbaar. Ook bij ons zou de economische groei
vertraging oplopen, en misschien kwam deze wel tot
stilstand. Het pessimisme in het economische debat
accelereerde; een recessie werd niet langer uitgesloten. Daarna ging het hard omhoog met de hyperbolen.
De vergelijkingen met de jaren dertig waren niet van de
lucht. De recessie zou wel eens langdurig kunnen zijn
en kunnen overslaan in een depressie. De G20 kwam
volgens de media in Washington bijeen om een nieuw
Bretton Woods-systeem te bedenken.
Binnen enkele weken is de depressie van de jaren
dertig het referentiepunt voor de opkomende recessie
geworden. Het enige wat nog ontbreekt, is een nieuwe
General Theory. Waar blijft de John Maynard Keynes
van de 21e eeuw?
De nieuwe Keynes schrijft waarschijnlijk geen dik en
moeilijk te begrijpen boek. Moeilijke dikke boeken
zijn zo 20e eeuw. Nee, de nieuwe Keynes schrijft een
snelle weblog waarin hij direct reageert op wat er in het
nieuws en de wereld gebeurt. Op zoek naar de nieuwe
Keynes heb ik het internet afgestruind op zoek naar
economenblogs.
De eerste blogger die we tegenkomen is Paul Krugman,
die misschien nog wel de meeste overeenkomsten met
Keynes vertoont. Hij is wetenschapper en publicist en
zijn blog bevat de columns die hij voor de New York
Times schrijft. In zijn column van 14 november betoogt
hij dat de Verenigde Staten zich in het tijdperk van
de depressie-economie bevinden. Hiermee doelt hij
op een situatie waarin, net als in de jaren dertig, de
instrumenten van economisch beleid niet meer werken.
Verlaging van de rentetarieven helpt niet meer. Hoewel
hij niet gelooft dat we in een nieuwe Grote Depressie
terechtkomen, is een omvangrijk stimuleringsprogramma van zo’n zeshonderd miljard dollar wel nodig.
Winston Churchill heeft eens gezegd: “Als je twee economen in een kamer zet krijg je twee opinies, behalve
als een van hen Lord Keynes is, dan krijg je drie
opinies.†Het is daarom opvallend dat veel economen
het met Krugman eens zijn dat een forse bestedingsimpuls nodig is. Martin Feldstein, een adviseur van John
McCain en in politiek opzicht een tegenhanger van de
Clinton-supporter Krugman, schreef al op 30 oktober in
de Washington Post dat een omvangrijke toename van
de overheidsbestedingen nodig is om de driehonderd
miljard dollar daling in de bestedingen van gezinnen op
te vangen.
Robert Samuelson is in zijn Newsweek-blog van 10
november pessimistischer. De hoge economische
groei is ten einde en keert ook niet terug nadat de
r
Âecessie voorbij is. Het tijdperk van welgestelde deprivatie (affluent deprivation) is aangebroken. De reden
hiervoor: de periode van dalende inflatie is voorbij, de
vergrijzing eist zijn tol en de groei van de arbeidsproductiviteit zou wel eens kunnen stilvallen.
Robert Frank, hoogleraar aan Cornell University, kijkt
in de Economix blog naar de toekomst. Amerika moet
meer sparen en minder consumeren. Hij stelt daarom
voor om op termijn de inkomstenbelasting te vervangen
door een belasting op consumptie.
Een depressie heeft ook positieve kanten, aldus
Richard Posner op becker-posner-blog.com. Een
depressie vergroot de efficiency van de inzet van arbeid
en kapitaal en maakt het aantrekkelijker om in onderwijs te investeren. De daling van de grondstoffenprijzen
zorgt ervoor dat landen die vijandig staan tegenover
de Verenigde Staten minder inkomsten hebben. Een
depressie leidt tot meer overheidsbemoeienis en dat is
volgens Posner geen slechte zaak. Tot slot stimuleert
een depressie de ontwikkeling van nieuwe ideeën onder
economen.
Met dat laatste valt het voorlopig nog wel mee. Als je
de economenblogs bekijkt, valt op dat vrijelijk geput
wordt uit de bekende Keynesiaanse gereedschapskist. De vergelijking tussen de huidige recessie en de
depressie van de jaren dertig vormt voor veel economen een goede aanleiding om het Keynesiaanse
instrumentarium nog eens af te stoffen en opnieuw in
te zetten. De nieuwe Keynes is in de blogosfeer nog
niet aangetroffen. Voorlopig moeten we het nog even
doen met de oude Keynes.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
ESB
93(4548) 28 november 2008
719