boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
638
ESB 1
Dat netwerken in allerlei vormen
Met deze technieken kan men ook
een belangrijke rol speelt in de
het verband tussen de microstruceconomie, zal iedereen beseffen
tuur van lokale netwerken en de
die op zoek is naar een baan, moet
macrostructuur van het netwerk
overstappen bij het station, of aan
van netwerken beter bestuderen.
het surfen is op het internet. De rol
Waarschijnlijk de belangrijkste
van netwerken was altijd enigszins
sociologische theorie over dit
onderbelicht in de economische
verband is de theorie van de ‘kracht
literatuur, maar recentelijk is er
van zwakke schakels’ (Granovetter,
ook vanuit de economische hoek
1973). Deze theorie stelt dat vage
steeds meer aandacht en waardekennissen vaak belangrijker zijn
ring voor netwerken gekomen. Dat
dan goede vrienden om nuttige
het onderzoek naar de netwerkinformatie over bijvoorbeeld vacatueconomie volop in ontwikkeling is,
res te verkrijgen. In hoofdstuk drie
blijkt wel uit dit proefschrift. Het
wordt deze theorie getoetst aan
proefschrift bestaat uit drie delen
de hand van de gegevens over het
die de rol van drie verschillende
economennetwerk. Zeer verrassend
soorten netwerken in de econoVan der Leij, M.J. (2006)
wordt deze theorie verworpen. De
mie beschrijven: netwerken van
The Economics of Networks:
analyse in hoofdstuk drie geeft hier
economische wetenschappers,
Theory and Empirics. Roteen structurele verklaring voor. Het
netwerken van arbeidscontacten,
terdam: Tinbergen Institute
blijkt dat het economennetwerk
en vervoersnetwerken.
Research Series, no. 384.
bijeen wordt gehouden door een
Het onderzoek in het eerste deel
kern van ‘ster’-economen met
bevat een empirische analyse van een netwerk van
sterke samenwerkingsverbanden tussen de sterren.
samenwerkingsverbanden tussen alle economen die
Deze sterke schakels zijn juist erg belangrijk voor de
tussen 1970 en 1999 een wetenschappelijk artikel
samenhang van het netwerk.
gepubliceerd hebben. Empirische analyses van netwerDe analyse van het economennetwerk in deel een vormt
ken beperkten zich voorheen tot analyses van kleine
de kern van het proefschrift. Het onderzoek in deel twee
netwerken. Lokale netwerkjes vormen samen echter
en drie heeft een geheel ander karakter. Het betreft twee
zelf een gigantisch netwerk, en de structuur van zo’n
theoretische verhandelingen over de rol van netwerken in
globaal netwerk kan ons veel vertellen over ontwikrespectievelijk de arbeidsmarkt en de vervoersmarkt.
kelingen in de samenleving. Recentelijk zijn er in de
In deel twee wordt beschreven hoe sociale netwerken
natuurkunde nieuwe technieken ontwikkeld om zulke
segregatie en ongelijkheid op de arbeidsmarkt op basis
grote, complexe netwerken te analyseren.
van ras of geslacht in stand kunnen houden, zelfs in een
Hoofdstukken twee en drie maken van deze nieuwe
wereld waarin iedereen met dezelfde kwaliteiten gebotechnieken gebruik om twee belangrijke sociale vraagren wordt en waarin discriminatie geen rol speelt. De
stukken te beantwoorden. In hoofdstuk twee wordt
cruciale factoren in dit model zijn dat mensen vaak een
gekeken naar de vraag of de recente technologische
baan via hun netwerk krijgen, met name via mensen van
revolutie in de ICT de wereld ‘kleiner’ heeft gemaakt.
hun eigen groep. Als gevolg daarvan hebben mensen
De gedachte hierachter is dat door de gedaalde comde neiging een opleiding te kiezen waarin ze omringd
municatiekosten er geen geografische beperkingen
worden door groepsgenoten, zelfs als ze verwachten dat
meer zijn om relaties aan te gaan. Als dat waar is,
het hun uiteindelijk een lager salaris oplevert.
dan zou dat ook in de macrostructuur van het sociale
In deel drie wordt onderzocht hoe concurrentie tussen
wereldnetwerk zichtbaar moeten zijn.
twee verschillende transportmogelijkheden, bijvoorbeeld
Hoofdstuk twee toetst deze gedachte aan de hand van
auto en trein, of vliegtuig en HSL, beslissingen over netgegevens over het economennetwerk. De analyse van
werklocaties beïnvloeden. De analyse in dit hoofdstuk
hoofdstuk twee laat zien dat de netwerkstructuur intoont aan dat complementariteit tussen transportmoderdaad sterk veranderd is in de afgelopen dertig jaar.
gelijkheden van grote invloed is op de netwerklocatie.
De jaren zeventig werden gekenmerkt door kleinere en
Samenvattend laat dit proefschrift met zowel theoregrotere ‘eilanden’ zonder enige samenwerking tussen
tische als met nieuwe empirische technieken zien hoe
die eilanden. Deze eilanden zijn in de jaren negentig
netwerkeffecten markten en samenlevingen vormen, en
samengeklonterd tot een supercontinent, waarin iehoe het analyseren van grote netwerken een bijdrage
dereen direct of indirect met elkaar verbonden is door
kan leveren aan het analyseren van belangrijke sociale
een pad van tussenpersonen. Bovendien is de lengte
vraagstukken.
van deze paden steeds korter geworden. De conclusie
Literatuur
van dit hoofdstuk is dan ook dat er in de economische
Granovetter, M. (1973) The Strength of Weak Ties. American
wetenschap een ‘kleine wereld’ is ontstaan.
Journal of Sociology, 78(6), 1360-1380.
Hoofdstuk twee laat zien hoe waardevol de uit de
natuurkunde overgewaaide technieken kunnen zijn om
Marco van der Leij
een macro-analyse van grote netwerken uit te voeren.
Tinbergen Instituut Erasmus Universiteit
december 2006