Schokken op de arbeidsmarkt
CXL
<
>
* De auteur is
werkzaam bij
de Universiteit
van Amsterdam
en het Ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid.
Met verband tussen werkloosheid en loonontwikkeHet meest opmerkelijke resultant van de analyse
ling blijft economen en politic! bezighouden. Onvan Blanchard en Katz is het grote verschil tussen
langs nog riep minister Melkert op tot een beheerste
de ontwikkeling van de werkgelegenheid enerzijds
loonontwikkeling. Voor wie daarover meer wil leren
en die van werkloosheid en participatiegraad anderis een paper van Olivier Blanchard en Larry Katz
zijds. Van de doling van de werkgelegenheid na
interessante kost .
een jaar met 1% neemt de werkloosheid 0,3% voor
Blanchard en Katz hebben de ontwikkeling
zijn rekening en de doling van de participatiegraad
onderzocht van werkloosheid, werkgelegenheid en
nog eens 0,2%. Maar wat is er gebeurd met de
lonen in vijftig Amerikaanse staten. Voor een groot
resterende 0,5% van de werkers? Het antwoord is
deel wordt deze ontwikkeling bepaald door de
simpel: zij zijn vertrokken naar veiligere oorden.
nationale conjunctuur. Als gevolg van specialisatie
Wie in staat A geen werk kan vinden trekt door
loopt het produktiepakket van diverse staten echter
naar staat B. Dit verklaart waarom in de eindsituatie
sterk uiteen. Het effect van een conjuncturele schok
de werkgelegenheid bijna 1,5% lager is dan in de
verschilt daardoor van staat tot staat. De olieprijsstijuitgangssituatie. De veelgeroemde flexibele reactie
gingen van ’74 en ’80 hebben anders uitgewerkt in
van de Amerikaanse arbeidsmarkt op conjuncturele
Texas dan in Massachusets. Blanchard en Katz zijn
schokken blijkt grotendeels te moeten warden toenu juist geYnteresseerd in deze
geschreven aan de mobiliteit
De gevolgen van een conjuncturele schok in jaar /
regionale verschillen.
van het arbeidsaanbod.
ter grootte van 1 % van de werkgelegenheid
Zoals bekend verschilt het
Voor Europa, en Nederland,
verloop van de werkloosheid
heeft de analyse van Blanchard
in de meeste Europese landen
en Katz vergaande implicaties.
fundamenteel met dot in de VS.
Formele, culturele en taalbarrieparticipatiegraad
Een conjuncturele schok heeft
res maken het arbeidsaanbod in
jaar
in Europa blijvende effecten
Europa veel minder mobiel dan
op het niveau van de werkloosin de VS. In de VS kan men het
heid. Zo niet in Amerika. Na
zich permiteren om de conjunctuwerkgetegenheid
een schok keert de werkloosrele tegenwind te laten uitrazen heid vrij snel terug naar het oorhet overtollige arbeidsaanbod is
spronkelijke niveau. Ook het
mobiel genoeg om elders een
loonniveau herstelt zich volledig
goed heenkomen te zoeken. In
van de gevolgen van een conjuncturele schok. ConEuropa kan men zich een dergelijke luxe niet veroorjuncturele schokken kunnen echter blijvende effecten
loven: wie werkloos is kan geen kant uit. Vandaar
hebben op het niveau van de werkgelegenheid.
dot loonsverlaging na een recessie cruciaal is voor
De onderzoeksresultaten van Blanchard en Katz
de Europese landen. Alleen op die manier kan een
over de samenhang van werkgelegenheid, werkloosland voldoende nieuwe banen aantrekken. Lagere
heid, participatiegraad en loonniveau zijn samengelonen vervullen in de analyse van Blanchard en
vat in de figuur, waarin een conjuncturele schok in
Katz een dubbele functie: enerzijds wordt daardoor
het eerste jaar de werkgelegenheid met 1 % doet
de emigratie van werknemers gestimuleerd (omdat
dalen. Een ongeluk komt nooit alleen: in de daarop
zij elders meer kunnen verdienen), anderzijds worvolgende jaren werkt de schok versterkt door. Na
den daardoor nieuwe banen uit andere staten aanvier jaar is de werkgelegenheid met 2% teruggelogetrokken. Zoals eerder is aangegeven is voor Europen ten opzichte van de oorspronkelijke situatie.
pa alleen het laatste mechanisme relevant.
De doling van de werkgelegenheid leidt tot een
De resultaten van Blanchard en Katz laten bovenstijging van de werkloosheid en, als gevolg van het
dien zien dat het effect op de lonen zeer long aanontmoedingseffect, tot een doling van de participahoudt: zelfs in de Amerikaanse situatie duurt het
tiegraad. Die effecten zijn echter veel bescheidener.
minstens tien jaar voor de lonen zich hersteld hebIn het eerste jaar neemt de werkloosheid met 0,3%
ben van een schok. In Europa, waar het arbeidsaantoe en de participatiegraad met 0,2% af. In latere
bod veel minder mobiel is, zal dit vermoedelijk nog
jaren nemen deze effecten nauwelijks in betekenis
longer duren. Uit het feit dat het loonstijging in ons
toe. Na zeven jaar is de werkloosheid zelfs weer
land nu al jaren achterloopt bij die van onze buren
terug op zijn oorspronkelijke niveau, een jaar later
mogen dus niet te snel conclusies warden getrokook de participatiegraad.
ken. Dergelijke langdurig fluctuaties zijn een gebruiVanwege de ruime arbeidsmarkt lopen de lonen
kelijke reactie op op zichzelf kortstondige conjunctuvanzelfsprekend terug. Dit effect houdt echter veel
rele schokken.
longer aan dan dot op de werkloosheid: het diepteCoen Teulings*
punt van de lonen wordt pas na zes jaar bereikt
(als de werkloosheid alweer terug bij af is) en zelfs
na twaalf jaar hebben zij zich nog niet volledig van
1. OJ. Blanchard en L.F. Katz, Regional evolutions, Brookings
de schok hersteld.
Papers on Economic Activity, 1992, nr. 1, biz. 1-75.