Stimulering van investeringen
Er mag in dit land over veel dingen gebakkeleid
worden, maar grote eensgezindheid bestaat er over
de voornemens van het kabinet om de komende
paar jaar een forse investeringsimpuls aan de economic te geven. Er is/ 5 miljard ter beschikking gesteld
om strategische projecten zoals de Betuwelijn en de
hoge-snelheidslijn te financieren. Het geld is afkomstig uit vervroegde aflossingen van woningwetleningen.
Er zijn verschillende wegen waarlangs de overheld investeringen kan stimuleren. De koninklijke
weg is via de begroting met inachtneming van de
afspraken over het terugbrengen van het financieringstekort. Op de begroting kan ieder departement
aangeven waar het binnen zijn budget de prioriteiten
legt. De keuzen voor de investeringen vloeien dan
logisch voort uit het beleid. Zo eenvoudig ligt het
echter niet. De koninklijke weg is namelijk tegelijkertijd de politick meest gevoelige weg, want prioriteiten stellen betekent kiezen binnen beperkte marges.
En kiezen is niet altijd delen, zeker niet als het om
echte prioriteiten gaat. De jaren van kaasschaafbezuinigingsbeleid hebben bovendien hun sporen
nagelaten. Belangengroeperingen en betrokken
ambtenaren zullen zich dus met hand en tand verzetten om ten gunste van grote, nationale investeringsprojecten verder te moeten inleveren.
Gelukkig zijn er meer wegen die naar Rome
leiden. Zowel bij werkgevers- als werknemersorganisaties vallen geluiden te beluisteren voor verruiming
van fiscale maatregelen ten gunste van investeringen.
Zelfs valt hier en daar al te horen dat we wat het
financieringstekort betreft ook niet roomser dan de
paus hoeven te zijn. De FNV is voorstander van een
tijdelijke (tweejarige) investeringsaftrek te verrekenen met met de vennootschapsbelasting. Zij verwacht dat hierdoor extra investeringen tot stand
kunnen komen die voor mogelijk duizenden nieuwe
banen kunnen zorgen. Een wat groter financieringstekort is dat volgens haar wel waard. De werkgevers
in de metaal, georganiseerd in de FME, zien veel in
een fiscaal vrije reserve van 25% van de winst. Het
KNOV pleit voor fiscale maatregelen die bijdragen tot
Stimulering van R&D-werkzaamheden. Technologische vernieuwing blijft volgens de werkgevers noodzakelijk en zal vooral in tijden van recessie extra
gekoesterd moeten worden. Het VNO pleit zelfs
voor een blijvende fiscale stimulans voor R&D om
te zorgen dat het vernieuwingsproces door blijft
gaan. Men denkt hiervoor maar liefst/ 350 tot/ 400
miljoen nodig te hebben.
Binnen de regeringspartijen wordt welwillend
geluisterd naar dergelijke stimuleringsplannen. In
een onlangs verschenen notitie ontvouwt Ad Melkert,
financieel specialist van de Tweede-Kamerfractie van
de PvdA, plannen om de publieke investeringen de
komende jaren grootschalig stimuleren. We praten
dan over forse bedragen, die kunnen oplopen tot
ESB 28-7-1993
wellicht/ 15 a 20 miljard. De doorsneeburger zal intussen allang niet
meer begrijpen hoe ondanks de
aanhoudende bezuinigingen,
plotseling toch weer een pot met
geld te voorschijn getoverd kan
worden. Het antwoord zit in de
aardgasbaten die in een speciaal
investeringsfonds worden gestopt.
Via de gasbel van Slochteren uit het
wingewest Groningen kan Nederland zich infrastructureel gaan
opmaken voor 21e eeuw. De aardgasbaten kunnen onder meer aangewend worden om het spooren wegennet uit te breiden, de
‘mainport’-functie van Schiphol en
AJ.JU. Roobeeb
Rotterdam te versterken, milieu-investeringen te
plegen en aan stadsvernieuwing te blijven doen.
De infrastructurele investeringen hebben tot doel
de bereikbaarheid van de stedelijke centra te verbeteren. Grootschalige investeringen zouden ook een
oplossing kunnen bieden voor de structurele onderbezetting in de bouw en voor het opvangen van te
grote pieken en dalen door het jaar heen. Langetermijnprojecten maken het voor werknemers aantrekkelijker te kiezen voor de bouw en werkgevers
zouden eerder geneigd zijn om in hun mensen te
gaan investeren. De bouw kan bovendien een goede
opstap zijn voor allochtonen en jongeren om werkervaring op te doen.
De overheidsbijdragen via het aardgasbatenfonds
hebben tot doel additioneel particulier kapitaal in
beweging te zetten. Hoewel de problemen rond de
financiering van de Wijkertunnel wel geleerd hebben
dat men zich bij infrastructurele projecten wel twee
keer moet bedenken om privaat kapitaal aan te trekken in plaats van als overheid geld te lenen, zijn er
zeker andere terreinen waar particuliere en institutionele beleggers indirect gestimuleerd worden investeringen te doen.
Hoe men ook over de oorsprong van de investeringsgelden moge denken, het is in ieder geval positief dat er zo’n breed draagvlak bestaat om in Nederland grote investeringen te doen. Daarbij zou men
wat mij betreft wel wat gedurfder te werk mogen
gaan. Grote infrastructurele projecten vragen er als
het ware om als echte uitdagingen behandeld te
worden, zowel in technologische zin als in de zin
van versterking van organische dwarsverbanden
tussen bedrijven in de betrokken clusters (bouw,
transport, logistiek, telematica). De overheid mag
hierin best richtinggevend optreden. Het Centraal
Planbureau sprak vorig jaar in Nederiand in drtevoud
over de noodzaak de Nederlandse Industrie kwalitatief te ‘upgraden’. Dit is een gouden kans om dat te
doen.