Redactioneel
Mark Dijkstra
Redacteur ESB
m.dijkstra@sdu.nl
Gratis
D
e ministeries van OCW, Justitie en EZ
brachten 18 januari een rapport uit over
het downloaden van muziek, films en
computerspellen via internet. Dit rapport
(Huygen et al., 2009) stelt dat het online delen van
bestanden een positief effect op de welvaart heeft
van ongeveer honderd miljoen euro per jaar. Deze
conclusie is vrij opmerkelijk, omdat stichting Brein
elke dvd laat voorzien van een halve minuut durende
reclame waarin duidelijk wordt gemaakt dat het
k
 opiëren van muziek en films gelijk staat aan diefstal. En diefstal staat meestal niet bekend als een
fenomeen dat de economie vooruit helpt.
Dat het delen van bestanden toch positief is voor de
welvaart, komt volgens de auteurs van het rapport
doordat een grote groep consumenten gratis over
de muziek of film kan beschikken. Voor een deel
zouden deze consumenten de muziek of film voor
de normale marktprijs niet hebben gekocht, maar
dankzij het downloaden kunnen zij er gratis over
beschikken, wat hun welvaart in de vorm van consumentensurplus oplevert. Het downloaden van de een
gaat daarbij niet ten koste van de consumptie van
een ander, omdat het auteursrecht niet rivaliserend
of uitsluitbaar is.
Een gevaar dat door tegenstanders van downloaden
wordt genoemd, is dat teveel mensen gaan downloaden en er onvoldoende vraag ontstaat naar een
bepaald product. Om de markt voor downloaders
in stand te houden, is dus wel een voldoende grote
massa kopers nodig. Voor de gemiddelde Britney
Spears of Steven Spielberg zal dit nog wel lukken:
zij kunnen nog wel op een paar miljoen aankopen
per album of film rekenen. Het downloaden zal met
name voor de kleinere artiesten uitmaken of zij in
hun levensonderhoud kunnen voorzien. Dit kan een
aanleiding zijn voor de overheid om in te grijpen, in
combinatie met de positieve externaliteiten van de
markt: het kopen van een cd door de een, maakt de
ander (de downloader) gelukkiger. Op het moment
doet de overheid dit in de vorm van inkomenssteun
aan kunstenaars die onvoldoende verdienen om in
hun levensonderhoud te kunnen voorzien. De wet
die dit voorschrijft is de opvolger van de inmiddels
afgeschafte Beeldende Kunstregeling (BKR), die
inhield dat de overheid een deel van de kunstwerken
van beeldende kunstenaars van hen opkocht. Dat
de wet op kritiek kon rekenen, verbaast niet. Omdat
de overheid waarschijnlijk slechter in staat is dan
de markt om de juiste prijs van een kunstwerk te
bepalen, ligt het voor de hand dat ze teveel heeft
betaald voor de kunstwerken.
Het rapport van Huygen et al. (2009) werpt een
nieuw licht op de BKR. Als het gratis gebruiken van
auteursrechten goed is voor de welvaart, kan in het
verlengde gedacht worden dat het gratis beschikbaar
stellen van deze rechten door de overheid dit ook is.
Probleem blijft het vinden van een goede prijs.
Hiervoor biedt Kremer (1998) een oplossing. Kremer
stelt dat de overheid een marktprijs kan bepalen
door het houden van een veiling onder  articuliere
p
partijen. Deze particuliere partijen zullen in een
veiling niet het risico willen lopen om teveel te
betalen voor een product, zoals in dit geval het
auteursrecht, zodat de prijs op een marktconform
niveau terecht komt. Om ervoor te zorgen dat de
overheid toch het recht in handen krijgt, werpt de
overheid aan het eind van deze veiling een munt
op. Bij munt koopt de overheid het product voor
het  innende bod, met eventueel een opslag. De
w
uitkomst is een marktconforme prijs, voor een
product dat daarna gratis aan het publiek gegeven
kan worden. Kremer volgend, kan de overheid het
intellectueel eigendom van een artiest die het zonder
s
 ubsidie niet redt, veilen en opkopen. Hierna kan de
o
 verheid de auteursrechten vrij beschikbaar stellen
en kunnen consumenten de muziek naar hartenlust
d
 ownloaden. En, doordat de downloader zich niet
kan uitsluiten van belastingen, net zomin als een
artiest het downloaden kan uitsluiten, zal hij vooraf
al betaald hebben voor de auteursrechten die hij
gebruikt. Het heeft iets eerlijks.
Literatuur
Huygen, A., P. Rutten, S. Huveneers, S. Limonard, J. Poort,
J. Leenheer, K. Janssen, N. van Eijk en N. Helberger (2009) Ups
and downs. Economische en culturele gevolgen van file sharing voor
muziek, film en games. Delft: TNO.
Kremer, M. (1998) Patent buy-outs: a mechanism for encouraging innovation. Quarterly journal of economics, 113(4), 1137-1167.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
ESB
94(4553) 6 februari 2009
67