Promotiebespreking: Jasper de Jong

De waarschijnlijk bekendste Europese begrotingsregel, vastgelegd in het Verdrag van Maastricht, schrijft voor dat het begrotingstekort in landen in de Europese Unie niet groter dan drie procent van het bruto binnenlands product (bbp) mag zijn. Is dat toch groter, dan dienen lidstaten maatregelen te nemen om het begrotingstekort te verkleinen. Deze ‘drieprocentregel’ is van meet af aan door veel economen bekritiseerd, omdat hij lidstaten aanzet tot bezuinigingen tijdens recessies – juist wanneer bezuinigen het meest pijnlijk is. Anderen wijzen echter op de gebrekkige naleving van Europese ­begrotingsregels.

In mijn proefschrift onderzoek ik, ­samen met mijn co-auteurs, daarom allereerst of de Europese begrotingsregels daadwerkelijk het begrotingsbeleid in de landen van de eurozone beïnvloeden. Dat blijkt zo te zijn. ­Bezuinigingsaanbevelingen, zoals de Europese Raad die voorschrijft aan lidstaten met een hoog tekort, zetten lidstaten van de eurozone gemiddeld genomen aan tot het nemen van maatregelen die het begrotingstekort doen afnemen. Tegelijk – en minder wenselijk – lokken de regels strategisch gedrag uit. De ramingen van de Europese Commissie van het begrotingssaldo in eurozonelanden, die de basis vormen voor de handhaving van de begrotingsregels, blijken een ­grotere opwaartse vertekening te kennen wanneer het begrotingstekort boven de drie procent van het bbp dreigt uit te komen.

In het tweede deel van mijn proefschrift ga ik in op de economische gevolgen van consolidatie-inspanningen tijdens de crisis. Hoewel de stevige bezuinigingsmaatregelen van de ­Nederlandse overheid waarschijnlijk economische groei hebben gekost, ten minste op korte termijn, droegen deze per saldo wel bij aan een betere financiële positie van de overheid. Dat blijkt uit een analyse van de impact die nieuwsberichten met informatie over de waarschijnlijkheid van aankomende bezuinigingsmaatregelen hebben op de rentespread van Nederlandse overheidsobligaties ten opzichte van Duitse obligaties. Tot slot, tijdens de crisis schroefden eurolanden en andere ontwikkelde economieën hun publieke investeringen aanzienlijk terug. Ik vind geen overtuigende aanwijzingen dat dit het potentiële bbp in alle landen fors heeft geschaad, al verschilt dit van land tot land en kan de situatie veranderen indien investeringen lang-durig achterblijven.