■ Ad Stokman (DNB)
In de jaren negentig convergeerden de prijzen van landen die toen deel uitmaakten van de eurozone, maar de laatste jaren is steeds meer divergentie te zien.
Een manier om de prijsverschillen in Europa onder de loep te nemen, is door de absolute waarden van de geharmoniseerde index voor consumptieprijzen (HICP) van de diverse landen met elkaar te vergelijken. Eurostat publiceert deze data sinds 1995. Vervolgens kan men, als maatstaf voor de spreiding van prijsverschillen, de standaardafwijking berekenen uitgedrukt als percentage van het gemiddelde prijsniveau in een regio (bijvoorbeeld de EU). Deze verhouding staat in de statistiek bekend als de variatiecoëfficiënt.
De figuur toont de prijsdispersiemaatstaf voor de EU (27 landen), wat betreft het eurogebied in zijn geheel (negentien landen), en voor de twaalf landen die in 2002 deel uitmaakten van de EMU. Het gezamenlijke bruto binnenlands product van deze laatste groep landen maakte in 2020 97 procent uit van dat voor het eurogebied in zijn geheel.
De prijsdispersie in de Europese Unie op basis van de variatiecoëfficiënt, is in het tijdvak 1995–2008 bijna gehalveerd, van 43 procent tot 24 procent in 2008. Ook in de negentien eurolanden was hiervan sprake, zij het dat het vertrok vanuit een lager uitgangsniveau. De oorspronkelijke twaalf EMU-landen waren al veel verder gevorderd met de integratie van de interne markt, ook al daalde hier de spreiding van de prijsverschillen in deze periode nog verder van zestien tot elf procent.
De financiële crisis betekende een keerpunt. De prijsconvergentie in Europa stokte. En ook de corona-uitbraak in 2020 droeg bij aan het verder uiteenlopen van de prijsverschillen. Opvallend is vooral de aanhoudende stijging van prijsdispersie voor de Euro-12-landen na 2008, tot een niveau van veertien procent in 2020. Onderzoek van De Nederlandsche Bank uit 2018 laat zien dat toenemende inkomensverschillen tussen de landen hieraan aanzienlijk hebben bijgedragen, met name tussen de noordelijke en zuidelijke landen. En in 2020 heeft deze ontwikkeling zich doorgezet.
