Nederlandse inflatie relatief gevoelig voor schommelingen gasprijs

De energie-inflatie jaagt de totale inflatie in Nederland sterker op dan gemiddeld in de eurozone. In oktober droeg de energie-inflatie met 9,4 procentpunt bij aan het Nederlandse HICP-inflatiecijfer van 16,8 procent. Voor de eurozone als geheel gaat het ‘slechts’ om een bijdrage van 4,4 procentpunt op een totaal van 10,6 procent.

De figuur laat zien dat de Nederlandse inflatie sterk reageert op schommelingen in de gasprijs, terwijl voor de eurozone als geheel er gedurende deze periode een meer geleidelijke opwaartse trend zichtbaar is.

De hogere gevoeligheid van de inflatie voor de gasprijs houdt mogelijk verband met drie factoren. Ten eerste zorgt de grote gasafhankelijkheid van de Nederlandse economie ervoor dat de inflatie gevoeliger is voor de de gasprijs. Zo beslaat de gasconsumptie hier bijvoorbeeld 3,7 procent van het totale consumptiemandje, tegenover 2,2 procent in de eurozone.

Ten tweede draagt de geliberaliseerde Nederlandse energiemarkt er mogelijk aan bij dat veranderende inkoopprijzen sneller worden doorberekend aan consumenten. In een aantal andere Europese landen zijn de energieprijzen gereguleerd, en meerdere overheden hebben ingegrepen met prijsbeperkende maatregelen. Nederlandse huishoudens betalen sinds augustus de hoogste retailprijzen voor gas in Europa.

Ten derde wordt de gevoeligheid van de Nederlandse inflatie voor de gasprijs versterkt doordat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de energie-inflatie berekent onder de veronderstelling dat huishoudens iedere maand een nieuw energiecontract afsluiten tegen de dan geldende marktprijzen. Bij sterk stijgende gasprijzen leidt dit tot een overschatting van de daadwerkelijke inflatie, doordat een deel van de huishoudens een doorlopend contract heeft tegen een lagere prijs. Het CBS heeft recent een nauwkeuriger cijfer gepubliceerd op basis van eigen berekeningen, en is van plan om de HICP-rekenmethode medio 2023 aan te passen.

De hoge energieprijsinflatie heeft een negatief effect op de koopkracht van huishoudens. Het door de overheid ingestelde prijsplafond zal ertoe leiden dat stijgende prijzen bij normaal verbruik niet aan huishoudens doorberekend worden, terwijl bij hoog verbruik de prikkel voor vraag­reductie behouden blijft.