■ Ad Stokman (DNB)
In ruim tien jaar tijd heeft de wereldeconomie twee zware klappen opgelopen: de financiële crisis van 2008 en de wereldwijde uitbraak van het coronavirus begin 2020. De onzekerheid neemt onder zulke omstandigheden enorm toe en consumenten kunnen zich daardoor anders gaan gedragen. Een recente studie van De Nederlansche Bank laat zien dat in Europa en de Verenigde Staten animal spirits een belangrijke drijfveer kunnen zijn voor het uitblijven van consumptieve uitgaven of het aantrekken daarvan. Inzicht in de ontwikkeling van het consumentenvertrouwen is daarom van grote betekenis.
Om de uitwerking van corona op de economie op de voet te kunnen monitoren, peilde het CBS sinds afgelopen april huishoudens tijdelijk twee keer per maand. In de veertien maanden voorafgaand aan de corona-uitbraak schommelde het consumentensentiment in Nederland rond nul (figuur); positieve en negatieve beoordelingen hielden elkaar in balans. In maart van dit jaar was dit cijfermatig nog steeds het geval. Dit komt omdat de consumentenvertrouwensenquêtes gehouden worden in de eerste tien werkdagen van de maand en er begin maart niets aan de hand leek. In april en mei duikelde het vertrouwenscijfer over het geheel met ruim dertig punten en is nadien volgens het CBS “nog nauwelijks opgeveerd” (figuur).
Onderliggend ziet het beeld er voor het consumentenvertrouwen evenwel positiever uit. De indicator is opgebouwd uit vijf onderdelen, waarvan twee betrekking hebben op een beoordeling van de afgelopen twaalf maanden, en twee op de komende twaalf maanden, zowel voor de algemene economische situatie als voor de eigen financiële positie. De figuur laat zien dat tot de uitbraak de gecombineerde terugblikkende en de gecombineerde vooruitlopende deelindicatoren van de vertrouwensindex gelijke tred hielden, maar daarna scherp uiteen zijn gaan lopen. De terugblik is steeds negatiever geworden, terwijl de vooruitblik vanaf juni herstel laat zien. Dat is een belangrijke nuance, want een (hier niet getoonde) regressieanalyse over het tijdvak 1973–2019 laat zien dat de vooruitkijkende componenten een sterker effect op de bbp- en consumptiegroei hebben dan de terugkijkende. De algehele index op dit moment geeft dus mogelijk een te somber signaal af. De opgaande lijn in het producentenvertrouwen bevestigt dit.
Auteur
Categorieën