Moederdag

Redactioneel

Albert Jolink
Hoofdredacteur ESB
a.jolink@sdu.nl

Moederdag

S

taatssecretaris Dijksma had het meest
originele moederdagcadeautje dit jaar:
ontneem alle moeders van Nederland de
stimulans tot werken. In haar optreden in
het tv-programma Buitenhof trok zij ten strijde tegen
het grote misbruik van de meest succesvolle beleidsmaatregel van de laatste decennia: de verlaging van
de kosten van de kinderopvang. De strijd was slechts
een achterhoedegevecht van de werkelijke veldslagen die zich op de departementen moeten hebben
voltrokken, en de mist die werd opgetrokken met de
misbruikende opa’s en oma’s en ander opvanggespuis kan slechts de werkelijke verliezers verhullen.
Met de invoering van de Wet Kinderopvang werden
vaders en moeders in Nederland in de ­ elegenheid
g
gesteld om tegen een laag bedrag de opvang van
kinderen in handen van derden te geven. Bij de
laatste verkiezingen boden de politieke partijen
nog gretig tegen elkaar op om vooral deze vaders
en moeders over de streep te trekken zodat ze met
name op hen zouden stemmen, maar daarnaast ook
meer zouden gaan werken.
De achterliggende gedachte is voor elke ouder van
een kinderschaar een bekend fenomeen: gaan
we opvoeden of gaan we werken. Als economische eenheid zal elk gezin de afweging maken
wie eropuit trekt om het hoogste salaris binnen
te hengelen en wie er, onbetaald maar niet onbemind, het familie­ edrijf bestuurt. Uiteraard
b
speelt er meer dan de gelde­ijke invulling van een
l
o
­ ptimaliseringprobleempje, maar elke uitbesteding
van gezinstaken heeft een financiële consequentie.
Elke partner die de thuistaken heeft, weet dat een
parttimebaan buitenshuis zowel marginale opbrengsten als marginale kosten heeft. In de praktijk
betekent dit dat, volgens het CBS, zeventien procent
van de moeders een vol­edige baan heeft, en zestig
l
procent werkt twintig uur of meer per week. Een
kwart van de moeders heeft geen betaald werk.

Een andere achterliggende gedachte is de noodzaak om het hoofd te bieden aan het aanstormende
vergrijzingsprobleem, waarbij de beschavingsnormen
vereisen dat nu alle hens aan dek komen. Naast alle
verloven die kunnen worden ingetrokken, ­ ensioenen
p
die kunnen worden uitgesteld, kennismigranten
die kunnen worden binnengehaald, resten nog de
kinderarbeid en de opheffing van de parttimers. In
de afgelopen jaren hebben velen betoogd dat er een
wereld te winnen is bij de onbetaalde thuiswerker,
mits er geen kinderen van de rekening overblijven.
De exercities van het Centraal Planbureau van bijna
tien jaar geleden gaven al aan dat een subsidie op
de kosten van kinderopvang de arbeidsmarktparticipatie van gehuwde vrouwen met kinderen stimuleert. Er werd benadrukt dat de werkgelegenheid op
macro-economisch niveau hierdoor meer toeneemt
dan een algemene lastenverlichting en dat de kosten
van de subsidie zichzelf terug verdienen door de
extra belastingopbrengsten. Ook in die tijd werd al
aangegeven dat de positieve effecten van de maatregel afzwakken als de extra subsidie wordt ingezet
om het aantal gesubsidieerde kinderopvangplaatsen
te vergroten. Hierdoor is de marginale opbrengst van
werken minder groot.
In de tussenliggende periode heeft Nederland
kunnen ruiken aan goedkopere kinderopvang, is de
aanspraak op overheidsmiddelen overweldigend, en
blijkt de maatregel te laag te zijn gebudgetteerd.
Als moederdagcadeau mag staatssecretaris Dijksma
het slechte nieuws brengen voor al die moeders
(en vaders) die wel hun week hebben omgegooid,
afscheid hebben genomen van het zorgbestaan, zich
hebben aangemeld bij het werknemersleger om van
een koude kermis thuis te komen. De vraag wat de
kosten van kinderopvang zijn, maakt nu plaats voor
de vraag wat de kosten zijn van geen kinderopvang:
ontbonden contracten, onrendabele investeringen,
acute vergrijzingsproblematiek, herinrichting van de
thuiswerkplek, gesol met kinderen, reputatieschade
van overheidsbeleid.
In een economie die zich ontworstelt aan de toekomstige crisis is het moeilijk voorstelbaar dat
vooruitzichten worden vertroebeld door budgettaire
belemmeringen. De extra kosten van de kinderopvang kunnen worden ingedamd door tussentijds
de spelregels aan te passen; of men kan de extra
kosten van de kinderopvang zien als een bereidheid
om te investeren in de toekomst.
Moederdag 2008 heeft Nederland de niet-werkende
moeders van dit land weer eens gewezen op wat
Nederland primair van hen verwacht: de hoeksteen
van het gezin.

ESB

93(4535) 16 mei 2008

291