26 SE1TEMBER 1923
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN.
Econômisch-Stafistische
.’
Bé ri
*
chten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDELNIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
8E JAARGANG
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1923
No. 404
INHOUD
BIz.
Z
WITSIDRSCFI EN NEDERLANDSCE SPOOR WEGVE
iisi&
1922
1 door
Jhr. J. Â. van Kretschmar van Veen ……..
834
ilet Scheepvaartbedrijf door
0.
Vermey …………..
835
De afschaffing der Turksche Capitulaties 11 (Slot) door
Prof. Mr. J. P. A.
François …………………..
837
Indische Staats- en Particuliere Spoorwegen II (Slot),
door S. A.
Reitsma …………………………
840
De Rijksmiddelen …………………………….
842
BUITENLANDSCHE MEDEWERKING: Bescherming der Wollenstofien-industrie? door
Dr.
T. E.
Gregory …………………………..
843
AANTEEKENING:
Indexcijfers van groothandeisprijzen …………..
844
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN …………………845
MAANDCIJFERS:
Overzicht der Rijksmiddelen …………………
846
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN …………….846-852
Geldkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.
Goederenhandel.
B ankitaten.
1
Verkeerswezen.
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.
Redacteur-$ecretaris van het weekblad: D. J. Wansink.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 122, Rotterdam.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaa,tweg 37.
Telefoon Nr. 3000. Postche’ qua- en girorekening
Rotterdam No. 8408.
Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland
f
20,—. Buitenland en Koloniën f 25,-
per jaar. Losse nummers 50 cents.
Leden en donateurs van het Instituut ontvangen
het weekblad gratis.
De verdere publicaties van het Instituut uitgaande
ontvangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloos, voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.
25
SEPTEMBER
1923.
in den toestand van de geldmarkt kwam niet veel
vc.randerjng. Particulier disconto liep aanvankdiijk
nog iets verder op, zoodat uitsluitend voor 3X pot.
of hooger verhandeld werd, maar later kon ook voor
3Ys pOt. weder geplaatst worden. Daarentegen bleef
prolongatie gezocht en steeg van 3 to
31%
h
316 pOt.
* *
*
Op dcii weekstaat van De Nederlandsche Bank ver-
todnt de post hinnenlandsche wissels een daling van
f
2,5 millioen. Deze daling betreft zoowel de Hoofd-
bank als de Bijbank en de Agentschappeu en is blijk-
baar geheel toe te schrijven aan verminder:ing der
urodieteischen van het bedrijfsleven; het totaal der
rechtstreeks bij de bank geplaatste schatkistpromes-
sen ‘bleef ook ditmaal wederom onveranderd. Het
hoofd beleeningen geeft eveneens een vermindering
te zien. In totaal liep het van
f
136,8 millioen tot
f
134,4 millioen terug. De vermindering komt voor
het g.rootste gedeetle voor rekening van de Hoofdbank
en de Ageutschappen en geldt uitsluitend de effec-
tenbeleenin gen.
De post papier op het buitenland daalde van
f
53,3 niilhoen tot
f
51,8 millioen. Daarentegen liepen
le diverse rekeningen op de actiefzijde vân de balans
vrij belangrijk op; zij noteeren thans
f
81,9 millioen.
De metaalvoo:rraad der bank bleef vrijwel op dezelfde
hoogte. Het renteloos voorschot aan het Rijk daalde
‘met een kleine
f
600.000.
De’ biljettencirculatie steeg vn
f
965,6 millioen tot
‘f
966,5 millioen. De rekening-courant saldi stelden
zich rond
f
8 millioen hooge.i’ dan verleden week. Het
beschikbaar metaalsaldo daalde met nagenoeg
f 1,1
millioen.
* *
*
Op het
dor
den Minister van Financiën aangebo-
ed
en
schatkistpap:ier werd in totaal ingeschreven voor
teen bedrag van
f
95.629.000. Toegewezen werden
Yf
46.340.000 3-maands promessen â
f
991,93;
-f
12.130.000 6-maands promessen h
f
983,39 en
f
5.928.000 jaarsbiljetten h
f
1.002,50 of resp. â 3%,
en 3% pOt.
–
p
***
De stemming op de wisselmarkt was dooreengeno-
4men vast. Vooral Francs konden niet onaanzienlijk
verbeteren; maar ook Marken waren na een sterken
val gedurende de eerste twee dagen later weder aan-
‘merkelijk beter. De koers is echter herhaaldelijk vrij
–
‘wel nominaal, daar door de zeer moeilijke geldniarkt
Çscherpere maatregelen, de lust om engagementen aan
‘te gaan vrijwel verdwenen is.
LONDEN
,
22
SEPTEMBER
1923.
Daar er deze week weinig Treasury Buis vervielen
en eenige groote ban Ien hunne uitstaande gelden lie-
ten afloopen, was de geldmark krapper en dienten-
dgevolge waren de koersen vrij vast.
. Voor het vernieuwen van daggeld werd 2-2
püt. gevraagd, maar voor nieuw opnemen moestmen
2y
4
pOt. betalen en tot
Vrijdag
zelfs vaak 3 pOt.
Toen had er echter een lichte reactie plaats en liep
de noteering tot
*
2Y2 pOt. terug, terwijl saldo’s op
2 pOt. gelaten werden.
Onder de groote vraag naar December Schatkist-
wissels – de toewijzing geschiedde deze week op
£
2.19.11.2 d. – waren alle noteeringen in de dis-
contomarkt ietwat flauwer.
2-maands prima bankaccept
3_h116
pOt.
3-maande
idem
31/1/ pOt.
4-maands
idem
33
18_
1
12 pOt.
6-maands
idem
3
18
–
14 pOt.
834
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
ZWITSERSCH EN NEDERLANDSCH
SPOORWEGVERSLAG 1922.
1.
In de nummers van 13 en 20 December. 1922 van
dit Tijdschrift mocht ik een vergelijking maken tui-schen de Zwitsersche en Nederlandsche Spoorweg
cijfers van 1921 en daaraan eenige beschouwingep
vastknoopen. Thans woxdt mij de gelegenheid gebo-
den iets dergelijks te doen voor 1922.
1
Ofschoon er sedert wel eenige verandering is ge-
komen in de valutaverhoudingen, is deze toch niet
van dien aard, dat een groote fout wordt gemaakt
als ik voor de omrekening in guldens – hetgeen
voor den lezer gemak heeft – ook thans den fran
weder
0])
f
0,50 aanneem
1).
Bedrijfsresnitaten volgens Winst- en Verliesrekening.
Zwitserland.
Exploitatiekosten
. . .
f
156.856.433
Overige lasten …..
,, 60.734.756
f
217.591.189 Opbrengst exploitatie
f
172.107.725
Overige baten …….
.. 22.726.625
11
194.834 350
Verlies:
f
22.756.839
Gemiddelde exploitatie-lengte
2942 KM.
(vorig jaar
2882)
Nederland
Exploitatiekosten
– . –
f
172.656.397
Overige lasten ……,, 35.852.266
2
)
f
208.508.663 Opbrengst exploitatie
f
175.358.761
Overige baten …….
,,
2.647.880
,, 178.006.641
Verlies:
f 30.502.022
Gemiddelde exploitatie-lengte
3671 KM.
(vorig jaar
3656)
Voor de
vergelijking
van het jaarresultaat moet
voor de Zwitsersche rekening een correctie wordefl
aangebracht, omdat onder de baten is begrépe.n eeA
vergoeding van
f
15.000.000 voor diensten gedurende
den oorlog aan het Land bewezen; daarentegen is
als uitgave geboekt een betaling van diensten en
leveringen over diezelfde periode ten bedrage van
f
409.807. Verder is om den magazijnprjs van den
steenkolenvoorraad voor 1923 te drukken, daarop
ten laste van 1922 een afschrijving toegepast van
f
4.250.000. Het verlies
van het jaar
moet daarom
per saldo met
f
10.340.193 worden verhoogd. Hier-
door zijn te vergelijken de volgende cijfers:
Zwitserland.
Nederland.
p. KM.
P. KIl.
Verlies
1922….
f33.097.O32
flL249
f
3
O.
5
O
2
.
022
f
8.309
,,
1921 ——36.252.921 ,, 12.579 ,, 32.932.927 ,, 9.008
Verlies geringer
in
1922 …… ,, 3.155.889
2.430.905
In beide landen is dus een verbetering ingetreden,
maar van een sluitende rekening is men nog ver
verwijderd.
In Zwitserland waren de exploitatie-opbrengten
f
4.878.000 of 2,76 püt. minder dan in 1921. De
exploitatiekosten verminderden met
f
14.103.000 of
8,25 pCt.
In Nederland waren de opbrengsten
f
18.864.735
of 9,71 pCt. minder dan in 1921; de exploitatiekos
;
ten
f
21.470.192 of 11 püt. minder.
11
Ii. Zwitserland zijn dus de verhoudingen gunstigei.
De Opbrengsten der Enploitatie.
Zwitserland.
i
‘Teclerla?d
–
p. KM.
P. KIl.
Reizigers ….
f
60.565.462
f
20586
f
87.360.449
f
23.797
Bagage ——
,,
5.459.825
1.856
2.942.039
801
Dieren, enz..
3.255.326
1.106
3.140.273
855
Goederen
..
90.843.618
31.747
77.169.420 ,,21.021
Postvervoer
.
2.557.175 ,,
869
1.117.312 ,,
305
f
162.681.408
f
56.164 f171.729.493
f46.780
Versch. ontv.
,,
9.420.316
,, 3.629.267
Totaal …….
f
172A07.724
f58.500
f175.358.760
f
47768
De francskoers bewoog zich liet grootste gedeelte van
‘t jaar boven
f50,
de hoogste koers was
f51,45 op 6
April,
de laagste
f
46,10 op 27
October.
Inclusief gegarandeerd dividend.
–
Ook nu weer waren de ontvangsten per Kilometer
in Zwitserland belangrijk hooger; alleen voor reizigers
zijn in Nederland, evenals het vorige jaar de cijfers
gunstiger.
De volgende vergelijking der verschillen in procenten
tegenover 1921, voor de rubrieken geeft de richting
aan waarin zich de opbrengst beweegt:
Zwitserlafld.
Nederland.
Reizigers
– – . ± 2,94
0
/0
+
3,6
0
/0
Bagage …..
±
5,59
0
/0
± 15,4
iif
0
Dieren, enz.. +
19,31
0
/0
+ 10,4
0
/0
Goederen . . –
±
1,74 o/
± 16
0
/0
Postvervoer.
.
1,84
0
/0
±
6 o/
In beide landen hadden geen ingrijpende taiiefs-
wijzigingen plaats, doch werden tal van verlagingen ingevoerd voor bijzondere verv6eren en is ook door
wijziging in sommige voorwaarden, het versoer be-
gunstigd
1).
Het vorige jaar toonde ik aan, dat de
reizigerstarieven in Zwitserland algemeen iets hooger
waren dan in Nederland en dat de goederentarieveii
belangrijk verschilden. De opbrengst per ton was in
Zwitserland in 1922 gemiddeld
f
767tegen
f
4:77 in
Nederland, hetgeen deels het gevolg- kan zijn van
vervoer over grootere afstanden, maar dat voorna-
melijk zijn grond vindt in de hoogere tarieven. Op-
leving van het verkeer zal dus daar spoediger merk-
baar zijn in de opbrengst:
Het Zwitsersche verslag erkent, dat de verlagingen
hebben bijgedragen tot een ontwikkeling van het
verkeer, maar tevens, dat zij vermindering van op-
brengst teweegbrachten. Dit blijkt uit de volgende
verhoudin gen:
Opbr. reizigers
2,94
0/
o
minder – aantal reizigers
0,38
0/
meer.
11
goederen
1,74
0
/o
—hoeveelb.goed.
10,5
0/o
Dit resultaat bevestigt ook hier de juistheid van
de meening, geuit in het Nederlandsche verslag.
Zelfs bij behoud van de opbrengst
bij
verlaging van
het tarief zou er nog verlies zijn, omdat ook de
kosten van het vermeerderde vervoer moeten worden
goedgemaakt.
Slechts met het veevervoer
zijn
in beide landen
gunstiger resultaten bereikt; in Zwitserland werd
het tarief 1 Juni 1922 met 20 pOt. verlaagd en ook
in Nederland werden in den loop van ‘t jaar achter-
eenvolgens voor – sommige relaties de vrachtprijzen
met 15 en 20 pOt. verminderd. De toename in Ne-
derland wordt uitsluitend toegeschreven aan het ver-
keer mOt het buitenland, waarvoor juist geen tarie-
ven werden verlaagd; wellicht dat ook in Zwitserland
andere oorzaken tot de aanzienlijke toename van
vervoer en opbrengst hebben medegewerkt.
Zoowel hier als ginder is men van meening, dat
om van tariefverlaging voordeel te hebben, de behoefte
aan vervoer moet toenemen, waarvoor in de eerste
plaats noodig is een verbetering van den economischen
toestand, clie nog door internationale oorzaken wordt
tegengehouden. Zoo wordt in het Zwitsersch verslag
gewezen op een uit spoorwegoogpunt geheel onnoodige,
politiek misschien gewettigde, verlaging van het
transiettarief voor steenkolen naar Italie, die bij
een
gelijk
‘vervoer als in 1921, de opbrengst met
f
1.500.000 deed dalen.
2)
Opvallend is het groote verschil in ‘t voordeel’ van
Zwitserland
bij
het goederenvervoer, waarvan de op-
brengst slechts met 1,74 pOt. verminderde tegen 16
pOt. in Nederland. Deze verhouding was ook het
vorige jaar voor Nederland ongunstig maar thans in
veel sterkere mate. Meer nog ten aanzien van de
vervoerde hoeveelheden: in Zwitserland een toename
van 10,6 pOt., tegen een vermindering in Nederland
van 6,6 pOt. Hieruit
blijkt
wel duidelijk, dat de ver-
keersverhoudingen in Zwitserland onder andere in-
vloeden staan. Behalve van een afwijkende ontwik-
[Verg. het overzicht der vrachtverlagingen in Neder-
land op
p. 238
en
358
van dezen jaargang. – Red.]
[Verg. ook het art. ,,Spooiwegtarieven” in het nummer
van
29
Augustus ji. – Eed.]
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
535
keling van den economischen toestand, kan dit ook
worden toegeschreven aan den toenemenden invloed
van de waterconcurrentie in Nederland en die van
andere vervoermiddelen.
Ten aanzien van de concurrentie van andere onder-
nemingen is het be1anwekkend in het verslag te
lezen, dat de Zwitsersche spoorwegadministratie door
cle Regeoring wordt geraadpleegd over coneessiever-
leen ingen. Behalve omtrent eeni ge smalspoorlijnen,
werd advies gegeven over aangevraagde autodiensten
en o.a. bezwaar gemaakt tegen een concessie, die den
spoorweg afbreuk zou kunnen doen. Ook blijkt, dat
een wetsontwerp regelende het verkeer van automo-
be1en en rijwielen in voorbereiding is, waarbij de
spoorwegadministratie in haar praeadvies betoogt, dat
het nieuwe vervoermiddel
01)
gelijken voet behoort te
worden behandeld als de spoorwegen, met name ten
aanzien van bepalingen omtrent arbeidsduur, aan-
sprakelijkheid voor schaden en bevoegdheid om als
voertuigbestuurder op te treden.
Hoewel in Nederland de vrachtauto’s en autobus-
sen den spoorweg belangrijk afbreuk doen, kan voor-
alsnog de vrijheid om concurrentieverbindingen te
openen op geeneriei wijze worden gebreiclelci. Wel-
licht dat de thans in deze materie werkzame Staats-
commissie hiervoor een ‘weg zal vinden.
(‘lot volgt).
VAN KRETSCIEnAR.
• HET SCHEEF VAARTBED1?IJF.
Ofschoon dd ingewijden, die uit hoofde van hun
bedrijf verplicht zijn zi.ch dagelijks opnieuw te ver-
cI.iepen in de vrachtenmarkt en de vooruitzichten der
wereld-scheepvaart, zich geen illusies meer maken ten
opzichte van een spoedige verbetering van het vrach-
tenpeil, is het toch wellicht niet ondienstig de ver-
schillende factoren, die de scheepvaart op dit oogen-
bij k heheerschen, nog eens nader onder de oogen te
zien.
Emmers valt niet te ontkennen, dat deze ook voor
ons land zoo belangrijke tak van bedrijf nog steeds
uiterst zorgelijke tijden doormaakt, ja de moeilijkhe-
don, waarmede de reederijen thans reeds enkele jaren
hebben te kampen, schijnen zich nog voortdurend toe
te spitsen.
Leek het eind 1922 of de gunstiger tendens, die
zich 1angaam in handel en industrie scheen baan te
breken, ook voor cle scheepvaart betere tijden zou brengen, zoo zelfs, dat vooral in het buitenland tal
van reeders overgingen tot het bestellen van nieuwe
tonnage en ook hier te lande meer en meer de mee-
ning veld won, dat de prijzen voor nieuwbouw waren
teruggeloopen tot een peil, waarop men weder aan
bestellingen kon denken, de Roerbezetting zou alras
aan deze schijnverbetcri ng een eind makn.
Weliswaar ontwikkelde zich ten gevolge’ van de
abnorrnaai groote vraag van Duitsche zijde naar En-geische kolen, zij het dan ook gedurende korten tijd,
een lcvendigc vraag naar ruimte voor het vervoer van
kolen van cle Engelsche Oost- en Westkust naar
Duitsche Noordreehavens en Rotterdam, zooclat niet
alleen de vrachten een scherpe stijging ondergingen,
doch ‘ook groote vi’achtbooten in de z.g. korte vaart
emplooi konden vinden – als bijzonderheid werd des-
tijds*inelding gemaakt van de bevrachting van een
10.000 tonner van Wales naar Rotterdam – maar de
seric gestegen koienprij’zen en het dikwerf lange op-
onthoud in laadhaven deden een groot deel van de
winst, die anders door de hoogerc vracht zou zijn
behaald, teniet en weldra zakte ook bij het vermin-
deren van den kooplust van Duitsche zijde en de
daarmede gepaard gaande afoemende vraag naar
in imte het vrachtenpeil bedenkelijk in.
De opening der Oostzeevaart bracht niet de zoozeer
gewenschte verruiming van vraag. Eenerzijds toch
blijft de aanvoer binnen enge grenzen, althans wat
Holland betreft, zoodat ook de vraag naar ruimte be-perkt is, anderzijds doet zich de Duitsche coneurren-
tie in de Oostzee-vaart ernstig gevoelen en wordt hier-
door het vrachtenpeil dermate gedrukt, diat verschil-
lende Nederlandsehe reederjen, wier schepen v66r
den oorlog regelmatig emplooi in deze vaart vonden,
r de voorkeur aan geven de Oostzeè-vaart vooralsnog
Met te hervatten en liever trachten hun schepen in
andere richting te bevrachten.
In de groote vaart is het al niet beter gesteld. Een
tijdelijke opleving maakte oold hier weldra plaats voor
een nog scherper inzinking. Ofschoon de oogstherich-
ten uit
vrijwel
alle graanproduceerende landen zeer
•gunstig luiden, een omstandigheid, die in normale
jden een hausse-factor zou kunnen zijn, maakt het
êhrek aan koopkracht in de groote verbruiks-centra,
dat deze gunstige omstandigheid in het geheel geen
invloed ten goede kan uitoefenen. Bovendien melden
ook de verschillende graanverhouwencie landen in
Europa gunstige oogstresultaten, zoodat landen, die
anders een niet onaanzienlijk deel hunner behoeften
moeten invoeren – wij denken hierbij o.a. aan Frank-
rijk en België – hun invoer dit jaar tot een minimum
kunnen beperken, terwijl bijvoorbeeld Duitschland dit
jaar in meerdere mate dan tot dusver uit Rusland, waar de oogstber:ichten eveneens gunstig luiden,
hoopt te betrekken. Weliswaar gaan in laatstgenoemd
land stemmen op, dat men, vooraleer aan export op
eenigszins belangrijke schaal mag wordeh gedacht,
dient te voorzien in eigen behoeften waarbij ook het creëeren van voorraden niet uit het oog mag worden
verloren, maar
eenerzijds
beteekent de graanexport
voor Rusland een niet te versmaden bron van in-
komsten, terwijl anderzijds .Duitsehland in den aan-
voer van gtaan uit Rusland een welkom middel ziet
om den afzet van eigen industric-voortbrcngselen te
bevorderen.
Zoo zien wij dan den internationalen graanhandel
tot uiterst enge afmetingen teruggebracht en het
behoeft geen betoog, dat hierdoor ook de vraag naar
ruimte van de Noord- en Zuid-Amerikaansehe cii
Canadeesehe afscheephavens ongunstig wordt hc-
invloed. –
Het kan dian ook nauwelijks verwonderit’ig wekken,
dat de vraehten van de La Plata-rivicr hij zeer ge-
ringe animo tot hevrachten, allengs
zijn
teruggeloopen
tot ca. 13/6 per ton voor stoomschepen van middelma-
tige grootte, terwijl aanzienlijk lager vrachten wor-
dien geaeceptee.rd door reeders, clie er cle voorkeur aan
geven hun schepen op de ,,berth” af te laden (een
Grieksehe boot accepteerde dezer dagen 1.113 voor
2000 tons Buenos Aires/Hamburg). Bovendien blijkt
uit berichten van Zuid-Amerikaansche exporteurs,
dat de verschepingsvooi’uitziehten voor de eerstvol-gende maanden totdat de nieuw’e oogst beschikbaar
is, dermate o:ngunstig zijn, dat men vreest tegen mid-
den/eind September• nauwelijks voldoende lading te
hebben voor de tallooze geregelde ljnhooten wier ge-
zamenlijke verschepings-capaciteit thans circa 100.000
tons per week bedraagt.
Het aanbod van graan van Noord-Atlantische ha-vens is nog geringer en de w’einige booten, die van
Noord-Amerika naar Europa worden hevraeht, ver-
voeren bijna uitsluitend kolen, waarvoor de vrachten
al evenzeer gedaald zijn en thans gemiddeld bedragen
$ 2,10 naar Antwerpen/Hamburg range, $ 2,15 naar
Fransch-Atlantische havens en ea. $ 2,00 naar West-
Italiaansche havens. Ofschoon deze vrachten nauwe-
lijks loonend kunnen worden genoemd en het veeleer verwondering moet wekken, dat tot dergelijke cijfers
nog steeds tonnage wordt aangeboden, schijnen ook
hier verdere verlagingen niet uitgeslote:n. Een enkele
order van de Gulf waarvoor 143”/15 cents basis i.én
loshaven Vasteland wordt geboden, vindt onder deze
omstandigheden gereedelijk reflectanten, daar tal van
reeders ,,at their wits’ end” zijn om emplooi voor hun
in Amerika liggende of verwacht wordende schepen
te vinden.
– Ook Montreal en Quebec deden in de algemeene
836
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
apathie der giaanmarkten en wij zien dan ook het
ongetwijfeld voor deren tijd van het jaar eigenaardig
verschijnsel in die havens, dat booten, die onbevracht
zijn uitgevaren, vaak geen emplooi kunnen vinden, tenzij tegen vrachteijfers, die terecht ruïneus moe-
teti worden genoemd.
:Dat de overige ,,homeward-markets” al een even
weinig opwekkend beeld toonen, is een natuurlijk ge-
volg van de zoo volkomen ontwrichte oeconomische
toestanden. Enkele cijfers toonen den desolaten toe-
stand der overige wereldrnarkten voldoende aan. Zoo
zijn bijvoorbeeld de vrachten in de open markt voor geheele scheepsladingen niaïs van Zuid-Afrika naar
het Vereenigd Koninkrijk/Continent van 27/- terug-
geloopen tot
251-,
terwijl thans slechts 2316 geboden
wordt. Van Karachi en Bombay naar dezelfde bestem-
mingen wordt thans gereecleljk ruimte afgesloten tot
een vracht van 22/6 op cle deadweight; zelfs accep-
teerde een der Indische lijnen onlangs hij gebrek
aan lading van Java dit vrachtcjfer voor een harer
‘rachtbooten, die daartoe in ballast van Java vertrekt.
De eenigste thuismarkt, die den laatsten tijd in
meerdere mate activiteit ten toon spreidt, is de
Donau en Zwarte Zee, doch ook hier is het vrachten-
peil verre van aantrekkelijk en varieert van 14/6 tot
1516 basis éSn loshaven.
Ertsvrachten van de Middel]andsche Zee zijn tdt
een zooclanig peil teruggeloopen, dat het aanbeveling
verdiènt de schepen in ballast te laten varen, daar de
verliezen op deze wijze geleden in de meeste gevallen
geringer zijn. De gevolgen der Roer-bezetting doen
zich ook hier ernstig gevoelen.
De uitgaande kolenvrachten ten slotte lijden al
evenzeer onder de gedrukte stemming en ofschoon
anders lage retourvrachten de kolenvrachten als regel
dwingen een opwaartsche richting te volgen, schijnt
de chaos op economisch gebied ook aan deze nivellee-
rende werking een eind te hebben gemaakt. De maxi-
mum vracht bijvoorbeeld van Wales naar Zuid-Ameri-ka bedraagt niettegenstaande de volkomen onvoldoen-
de thuisvrachten slechts ca. 1413 en dit vrachtcijfer
weerspiegelt getrouw het peil der overige kolen-
vrachten.
Kan het beeld dat de internationale vrachtenmarkt
toont dus allerminst tot tevredenheid stemmen, ook
andere factoren zijn er te over om de positie der
reeders-gemeenschap tot een weinig benijdenswaar-
dige te stempelen.
Werd in een vorig overzicht
1)
reeds gewezen op de
bestaande wanverhouding tusschert exploitatiekosten
eenerzijds en inkomsten anderzijds, helaas valt te dien
opzichte van eenige werkelijke verbetering al bitter
weinig te bespeuren.
Zoo zijn de prijzen der buriketkolen ten gevolge der
Roerbezetting weder aanzienlijk gestegen en bedra-
gen deze heden ongeveer het dubbele der prijzen, die
v66r den oorlog voor prima hunkerkolen werden be-
taald. De havenkosten bedragen nog steeds een veel-
voud van de v66r-oorlog cijfers. Een Engelsch vak-
blad constat•eeide dezer dagen, dat de gemiddelde
stijging voor Eneland 59 pOt., voor Zuid-Afrika
58 pOt. en voor Austraiië niet minder dan 148 pOt!
bedraagt. Van de Engelsche havens toont Huli met
een
stijging
van 75 pOt. wel het minst gunstige beeld.
De actie, die hier te lande door de Kamers van Koop-
handel, Reeders en Scheepvaart-Vereenigingen ge-
voerd wordt, ten einde ook in de Nederlandschè ha-
vens de zoo noodige verlagingen tot stand te brengen,
mag geacht worden voldoende bekend te zijn en het
kn slechts teleurstelling wekken, dat het particu-
liere initiatief zoo aarzelend gevolgd wordt door de
Gemeentebesturen, die slechts noode overgaan tot
trapsgewijze verlaging der gedurende de oorlogspe-
node zoo zeer verhoogde tarieven. In dit verband zij
ook nog eens gewezen op de onjuiste taktiek der Over-
heid, die zoo weinig oog blijkt te hebben voor den
1)
[Zie
pgn.
182 van
dezen jaargang. – Red.]
noodtoestand der Nederlandsche reederj, dat voortdu-
iend nog pogingen worden gedaan om op dit bedrijf
nieuwe lasten te leggen; wij denken hierbij aan de
Stoomwet en het intusschen door de Eerste Kamer
verworpen wetsvoorstel ter zake van het recht op de
zeebrieven.
Dat ook de gages nog op een te hoog peil staan en
dat – behalve dan in Amerika waar kort geleden,
dank zij het Danaïdenvat, dat men daar te lande den
naam van Shipping Board heeft gegeven, de gages
opnieuw werden verhoogd – overal meer en meer de
noodzakelijkheid van verdere verlaging wordt inge-
zien, is een harde werkeljheid, die slechts in de lcnin-
gen der werknemers in twijfel wordt, getrokken. Zon-
derling doet in dit verband dë actie aan in zekere
kringen van werknemers gevoerd en beoogend ver-
hooging der gages, ten einde deze in overeenstem-
ming te brengen met die, welke op Amerikaansche
schepen worden betaald. Slechts een volkomen ge-
brek aan economisch inzicht kan een dergelijke hou-
ding verklaren.
Nog steeds is er vergeleken met 1913, een jaar van
intensief internationaal handeisverkeer, een grodt
surplus aan tonnage. Weliswaar stellen velen het nog
steeds zoo voor, alsof dit surplus in werkelijkheid niet
zoo heel veel te. beteekenen heeft, maar de practijk
heeft allengs geleerd dat cle Shipping Board niet
spoedig zal besluiten tot slooping op groote schaal
en veeleer door ,,lapmidclelen” als de hoogst probie-
matieke conversie van stoommachine in dieselmotor, een poging, die in Engeland op schepen, oorspronke-
lijk met triple-expansie machines uitgerust, met
hoogst twijfelachtig succes werd toegepast, wil
trachten een gedeelte der thans opgelegde schepen
wederom in de vadrt te brengen.
Ook elders maakt het sloopproces slechts tragen
voortgang en weégt nog geenszins op tegen de hoe-
veelheid nieuwe tonnage, die op de markt gebracht
wordt als gevolg van de jongste uitbreidingspolitiek
der buitenlandsche reeders. Zoo blijkt uit een recente
statistiek van Lloyds Register, dat gedurende 1922
716 schepen met 887.812 bruto register tons aan de
vaart werden onttrokken; intusschen bedraagt deze
ton nenmaat slechts een derde van de tonnage gedu-
rende het afgeloopen jaar te water gelaten, resp.
thans in aanbouw!
De maatregelen van protectionistische strekking,
gedurende de laatste jaren door de Amerikaansche
overheid genomen, heteekenen even zoovele hinderpa-
len voor cle ontwikkeling van het particuliere initi-
atief. Naast beschermende rechten en invoerverboden,
lagere spoortanieven voor goederen met schepen onder
Amerilcaansehe vlag varend aangevoerd enz. behoo-
ren cle beperkende bepalingen ten aanzien der emi-
gratie wel tot de meest funeste en deze laatste• be-
rokldenen dan ook allen transatlantischen lijnen en
moer hepaaldeljk onze nationale verbinding met New
York ernstige schade. De quote toch voor Nederland
vastgesteld blijft zeer belangrijk beneden het-aantal
emigranten, dat v66r het in werking treden der be-
perkende bepalingen met Nederlandsche passagiers-
schepen werd vervoerd en lijkt bovendien in ongun-
stige ‘verhouding tot de quota der overige landen te
staan, zooals blijkt uit onderstaande cijfers van de
gedurende 1922 uit verschillende landen in Amerika
toegelaten emigranten:
Groot Brittanuië …………..
77.432
Duitschiand
………………
49.258
Italië
……………………
42.057
Rusland
………………….
29.751
Polen
……………………
29.730
Zweden
………………….
19.867
Tsjeclios]owakye
…………..
14.357
Roemenië
………………..
7.419
Oostenrijk
………………..
7.358
Ni(Icr/ancl
…………………..
07
let eenigste land, welks scheepvaart een tijdperk
van wederopbouw en bloei doormaakt, is Duitsehiand.
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BËRICHTEN
837
De anomalie van, het betalen van gages en havenkos-
ten in het eigen land in papiermarken en het incas-
scoren der vrachten in pounds, shillings en ‘pence
maakt, dat de Duitsche Reederij grove winst behaalt,
terwijl haar concurrenten in alle andere landen nau-
veiijks het hoofd boven water kunnen houden. De
uttbreiding welke de Duitsche vloot sedert den oorlog
heeft ondergaan en nog steeds ondergaat – slechts
.Duitsche reederijen zijn nog in staat en bereid sche-
pen te koopen en te doen bouwen – is phenomeuaal
en hoewel het peil van 1913 nog niet is bereikt, moet
niettemin met cle Duitsche koopvaardijvloot als fac-
tor van beteekeriis in het wereldverkeer ter dege reke-
ning worden gehouden.
De concurrentie der Duitsche handelsvloot doet
zich het meest gelden op de lijntrajecteu en zoowel in
de vaart op Noord- en Zuid-Amerika als op Australië,
het Ven’c Oosten enz. hebben de Duitsche lijnen zich
weder vasten voet weten te verwerven. Zoo klagen de
Engeische lijnen op Zuid-Amerika thans reeds, dat
cle Duitsche ieederijen het leeuwendeel van het pas-
sagiersverkeer tot z:ich trekken en door het voort-
durend in de vaart brengen van een grooter aantal
modern ingerichte en comfortabele passagierssche-
pen, wordt ook de rol door de Hamburg-Amerika Lijn
en Norddeutscher Ll’oyd in het transatlantisch ver-
keer gespeeld, voortdurend
belangrijker.
In dit ver-
band, is belangwekkend de oprichting van het ,,Ocean-
Reisebüro” waarbij geïnteresseerd zijn eenerzijds de
1 Lamhurg-Amerika Lijn, Norddeutscher Lloyd en
Wh,ite Star Line en anderzijds de Russische Gouver-
nementsvioot en de Volunteer-vloot, aan welke beide
Russische Maatschappijen de Sovjet regeering Oor-
spronkelijk het monopolie voor de Russische emigra-
tie en immigratie had verleend. Als karakteristieke
bijzonderheid zij vermeld, dat aan cie
Sovjet
regeering
voor ieder door het ,,Ocea’n-Reisebüro” verkocht
passagebiljet een zekere commissie plus $ 5,— moet
worden betaald.
Ook cle Scandinavische landen, met uitzondering
van Zweden, weiks betaalmiddel zich bij voortduring
kan handhaven, profiteeren zij het in mindere mate
van hun gedeprecieerde ruilmiddel. Niettemin waren
op 1 Augustus in Noorwegen 5 schepen met, een
tonnenmaat van 95.000 tons opgelegd, terwijl daaren-
tegen op dien datum alle Deensche schepen in de
vaart waren. Voor Frankrijk bedragen deze cijfers
per 15 Juli jl. 409 schepen met 661.382 bruto register tons, voor Engeland op 1 Juli jl. 312 schepen met een
tonnenmaat van 109.102 tons, terwijl in ons land op
15 Augustus waren opgelegd 69 schepen met een
tonnenmaat van 354.156 tons.
Daar de vrachtenmarkt zooals uit het voorgaande
blijkt niet de minste neiging tot verbetering toont
en •een blijvende verbetering ook nauwelijks kan wor-
den verwacht vooraleer de volkomen ontreddering,
die het geheele bedrijfsleven paralyseert, plaats heeft
gemaakt voor meer geordende toestanden, kan het
niet anders of de scheepvaart heeft nog zeer zware
tijden voor den boeg, en het zal dan ook naarmate de
crisis langer duurt meer en meer worden een ,,sur-
vival of the fittest”.
Niet alleen de reeders, doch ook zij, die als carga-
dloors en stuwadoors. uitsluitend op het scheepvaart-
verkeer zijn aangewezen en wij denken hierbij meer
in het bijzonder aan de ondernemingen, die in Rot-
terdam hun bedrijf uitoefenen, ondervinden even-
eens den vollen omvang van de ongunst der tijden.
Het weleer zoo bloeiend havenbedrijf, dat Rotter-
dam allengs een vooraanstaande plaats deed innemen
in de rij der wereldhavens, toont sedert de Roerbe-
zetting slechts een schaduw van de vroegere bedrij-
vigheid.
Meer dan ooit wordt thans ondervonden, hoe vol-
komen afhankelijk Rotterdam is van het achte:rland, hoe de ongetwijfeld unieke outillage der Rotterdam-
sche haven slechts dan’ tot volle recht komt, wanneer
Duitschiand als v66r den oorlog intensief deel neemt
aan den wereidhandel.
De aard van het verkeer via de Rotterdamsche ha-
von is in vergelijking met v66r den oorlog geheel ge-
wijzigd en brachten op het oogenblik de kolenladingen
voor Duitschland bestemd en gedeeltelijk via Rotter-dam geleid niet een, zij het ook zeer beperkte bedrij-
vigheid, het beeld, dat onze nationale haven biedt,
rou inderdaad troosteloos zijn.
Eindigen wij dan ook met de hoop uit te spreken,
‘dat in de naaste toekomst een bevredigende oplos-‘siog der internationale problemen moge gevonden
worden en dat zij, in wier handen de liding der_in-
ternationale politiek berust, de regeling van het alles beheerschende vraagstuk der schadevergoeding.
niet uitstellen tot den woreldhandel onherstelbare
schade is toegebracht. C.
‘v.
Augustus 1923.
N a s c h r i f t. Sedert het schrijven van dit over-
zi(‘ht hebben de vrachtcijfers in enkele markten ceni-
ge wijziging ondergaan. Zoo is de kolenvracht Wales!
La Plata/Monte Video teruggeloopen. tot 13/6, waar-
tegnover de thuisvracht van Zuid-Amerika, thans
ca. 20/- bedraagt. Intussehen is de belangstelling van
de zijde van bevrachters voo.r September/October ruim-
te zeer gering en bepalen de hevrachtingen van Zuid-
Amerika zich op het oogenblik hoofdzakelijk tot
Januari/Februari, tonnage, w’aarvoor vrachtcijfers
va,r,ieerend tusscheji 23/- en
251-
worden betaald.
T
an
Montreal zijn enkele booten – hoofdzakelijk naar de
Middellandsche Zee/Griekenland – gedaan op basis
van 41- éôn, 4116 twee loshavens, terwijl van Zuid-
Afrika de vracht voor mais iets vasfer is op 25/- â 2516.
Als gevolg van de ramp, die Japan getroffen heeft,
verwacht men een toenemende vraag naar tonnage met
daarmede gepaard gaande hoogere
vrachtcijfers
in het
Oosten. In hoever deze verwachtingen zullen worden
verwezenlijkt zal de naaste toekomst leeren; het valt
iotusschen niet te ontkennen, dat de tendens voor
deze markt iets gunstiger is, wat o.m. blijkt uit de
dezer dagen betaalde vracht van 301- Mauritius/Ver-
een. Kon. ‘ C. V.
DE AFSCHAFFING DER TURESCHE
CAPITUTJATJES.
ii (Slot).
Onderzoeken wij thans eenigszins uitvoeriger, waar-
n het capitulair regiem in Turkije zich uitte.
‘in burgerlijke en handelsgeschillen tusschen vreem-
delingen van clenzelfden landaard is de betrokken
consulaire rechter, met uitsluiting van den Turlcschen
rechter, het bevoegde, rechtsprekende orgaan. Het-
zelfde geldt voor strafzaken, waarbij zoowel cle be-
klaagde als cle benadeelde onderdanen van denzelfden
vreemden staat zijn, mits daarbij geen Turksch be-
lang is heti’okkcn.
Geldt het vreemdelingen van verschillende nationa
liteit, dan nog houdt de Turksche justitie zich geheel
afzijdig. Overeenkomstig den regel
,,,actor sequitur
forum rei”
wordt dan de procedure ingesteld voor
den consul van het land, waartoe .de gedaagde of, in
strafzaken, de beklaagde, behoort.
Betreft het daarentegen geschillen tusschen een vreemdeling en een Ottomaan, dan wordt de zaak
door den Turkschen rechter berecht. Hetzelfde is het
geval in strafzaken, waarin een Ottomaan, hetzij als
beklaagde, hetzij als benadeelde, of een Ottomaansch
belang is betjokken, ok al is de wed.erpartij een
vreemdeling. Hier is men op het terrein van de z.g.
gemengde processen die, zooais hierboven reeds werd
opgemerict, steeds een bron van moeilijkheden zijn
geweest. Oorspronkelijk stond men voor het bezwaar,
dat een Turksche rechtbank geeii rekening mocht
houden met het getuigenis van een ongcloovige. Om
hieraan te ontkomen, ging de Verheven Porte er-
838
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
toe over, deze gemengde ge
–
schillen aan de rech-
terhjke macht te onttrekken en zelf in handen
te nemen. Dit echter bleek, hij de uitbreiding van het
aantal vreemdelingen, die zich over het geheele rijk
verspreidden, op den duur practisch onuitvoerbaar.
Toen is men overgegaan tot het in de meeste Capitu-
laties neergelegde regiem, om de beslissing van der-
gelijke gemengde geschillen op te dragen gemeen-
schappelijk aan den Turkschen rechter en een verte-
genwoordiger van de vreemde overheid. Zoo vindt
men in art. 38 vat de Nederlandsche capitulatie van
1612 het volgende voorschrift:
,,Soo wie met yemant van de voorsz. Nederlanders
een ich verschil of te questïe hebbende, hem voor de Cadi
doet gaen, sal de Cacli syn eisch niet mogen hooren, ten
sy de Drogeman van Neclerlandt daer present sy, ende
de Drogeman geoccupeert syirde in importante saken,
soo stillen sy wachten tot dat hy kome, nochtans soo
stillen sy-luyden oock door de excuse van cle absentie
van den Drogeman niet mogen eenige onrechte uytvluch-
ten soecken. alleen om beer Parthycu te quellen, encie
de saken met quade praetycquen dilayeeren.”
Deze ,,drogmanscontrôle” heeft zich tot een hoogst
belangrijk instituut in de gemengde processen ontwik-
keld. Hoewel van Turksehe zijde zooveel mogelijk is
getracht, de beteckenis van de tusschenkomst van den
drogman te verkleinen en
zijn
functie voor te stellen
als het verleenen van bijstand aan den vreemdeling,
in de ceiste plaats ten aanzien van de taal, dus als
tolk, heeft in de practijk,
zij
het dan ook niet zonder
verzet der Turksche regeering, de drogmanstussehen-
komst zich ontwikkeld tot medewerking aan de recht-
spraak in dien zin, dat zonder de onderteekening of
cle toestemming van den drogman, geen rechtsgeldige
beslissingen door de Turksehe rechtbanken in ge-
mengcie processen kunnen worden genomen. De drog-
manscontrôle bestaat in alle gemengde processen, be-
halve die over grondeigendom, waar zij met toestem-
ming der vreemde mogendheden is uitgesloten, en in
de procedure voor het Hof van Cassatie, waar de
Ottornaansche Regeering ze
niet
wenseht toe te laten, waarom de vreemde mogendheden dan ook weigeren
de uitspraken van dit Hof te erkennen. De contrôle
bestaat dus ook bij de procedure voor de z.g. gemengde
handeisrechtbanken. Deze zijn dooi’ de Turksche Re-
geering in 1860 in liet leven geroepen.
Zij
spreken
recht met drie Turksehe reehtei’s en twee vreemde
bijzitters, bij voorkeur van de nationaliteit van den
betrokken vreemdeling. Deze rechtbanken
•
oordeelen
over alle handeisgeschillen tusschen Ottomanen’ en
vreemdelingen en bovendien over alle andere burger-
lijke geschillen, wanneer cle vordering een bepaald
bedrag te boven gaat. 1-loewel dus
bij
deze procedure
het vreemde element reeds zijn medewerking ver-
lceiit – zij het dan ook, dat het de minderheid vormi
-, is niettemin de drogmanscontrôle aanwezig, en
kan dus de vreemde overheid ook hier haar recht
‘aii veto doen gelden.
Het is niet alleen op het gebied van de rechtspraak,
dat de medewerking van de vreemde autoriteit nood-
zakelijk is, maar ook waar het geldt uitoefening van
politiebevoegdhei.d. Zoo is voor uitzetting uit het land,
evenals voor de hetreding van de woning van een
vreemdeling con s ulai ie medewerking noodig. Aan-
houding buiten cle woning is alleen geoorloofd bij he-
trapping op heeter daad; volgens het standpunt van
de vreemde mogendheden, waartegen cle Turksche Re-
geering zich evenwel verzet, moet ook in dat geval cle
vreemdeling aan den consul uitgeleverd om door hem
in voorloopige hechtenis te worden gesteld. Ook zou
het, volgens het standpunt der mogendheden, de con-
sul zijn d:ie, in geval van vei’oordeeiing, niet de ten
u.i.tvoe.i’iogging va:n de straf zou moeten worden belast.
Z[rt de p.ractijk schijnt hiervan echter niet veel te
komen.
Is de competentiekwestie in de capitulaties hoogst
vaag en onvolledig geregeld, op een ander punt zwij-
gen de capitulaties volkomen, t.w. ten aanzien van de
vraag, welk recht op de vreemdelingen van toepas-
sing is. Men kan niet zeggen, dat de Ottomaansche
wet in geen enkel opzicht voor den vreemdeling geldt;
zelfs de consulaiie rechter zal in bepaalde gevallen
het Ottomaansche recht moeten toepassen. In liet al-
gemeen zal op het gebied van het strafrecht – tenzij
de benadeelde zelf ook vreemdeling is -, op het
gebied van veiligheid, gezondheid enz. de Turksche
wet op den vreemdeling toepasselijk zijn. Daarentegen
zijn de belastingwetten niet voor hem verbindcnd : de
Capitulaties bevrijden uitdrukkelijk den vreemdeling
van alle belastingen behalve douanerechten. Ook het
statutuni personale
van den vreemdeling blijft geheel
door zijn eigen wet heheerscht.
Dat hij al deze moeilijkheden en onzekerheid de
Ottomaansehe Regeering er reeds lang naar gestreefd
heeft, de Capitulaties af te schaffen, behoeft zeker
niet te verbazen. Reeds hij het Vredesverdrag
van Parijs van 1850, dat een einde maakte aan don
Krimonrlog, werd door de Mogendheden verklaard dat de Capitulaties ,,répondent â une situation ii la-
quehle le Traité de Paix tendra nécessairement â
mettre fin et que les privilèges qu’elles stipulent pour
les personnes circonscrivent l’autorité de Ja Porte
dans des limites regrettables; qu’il y a hen d’aviser
des tcmpéraments propres b tout concilier, mais
qu’il n’est pas moins important de les proportionner
anx réformes quo la Turcuie introduit dans soni
administration cle manière è. combiner les garanties
nécessaiies aux étrangers avec celles qui naitront des
mesures do.nt la Porte poursuit l’apphication.”
Inderdaad begon de Turksche Rogeering – gelijk
om. blijkt uit de oprichting van cle gemengde han-
•deisrechthanken in 1.60 -, meer aandacht aan de
ontwikkeling der ,,n.izam”-rechtspraak, dc rechtspraak
volgens w’ereldljke wetten, los van den Koran, te wij-
den. Aangezien echter van cle noodzakelijke algcheele
reorganisatie van de Turksche rechtspraak niets
lcwam, bleven ook de Capitulaties in stand. Sindsdien
werd in verschillende verdragen de opheffing ervan
in uitzicht gesteld, zoo in het Turksch-Oostenrijksche
verdrag van 26 Februari 1900 en het Turksch-Itn-
liaansche vredesverdrag van 19191 Ook dit alles bleef
oriuitgevoerd, waarop bij het uitbreken van dcii oor-
log, in September 1914, Turkije korte metten maakte,
met ingang van 1 October de Capitulaties in liet ge-heele Turksche gebied en tegenover alle naties voor
opgeheven verklaarde, en in 1915 een wet uitvaardig-
de, waarbij het regiem der vreemdelingen opnieuw, en
nu nair Europeeschen trant, werd vastgesteld. Waar
liet hie.r verclragshepalingen gold kon, althans voor de staten waarmede Tctrlcije niet op voet van oorlog was, deze eenzijd:ige vericlaring geën rechtsgevolg hebben.
De Nederiandsche Regeering heeft dan ook geantwoord
dat zij, ,,attribuant aux Capitulations un caractère
bilatéral ne saurait reconnaître leur abolition per un
acte autonome de la Sublime Porte.” De kwestie
kwam tijdens den oorlog niet verder. Den ilden Januari 1017 sloot Turkije met zijn bondgenoot
Diii.tschland een aantal verdragen, wo. een consulair
en een vestigingsverdj’ag, waa:rhij dc beëindiging van
het capituia.ir regiem werd gesanctionneerd. Dit ver-
anderde, principieel, niets in cle verhouding van
Turkije tegenover de staten, clie de rechtsgeldigheid
van de eenzijdige opheffing woigenien to erkennen.
Do voor Turkije ongeluklcige afloop van dën oorlog
had ten gevolge, dat hij het vredesverdrag van Sèvres
aan de Porte bepal in gen werden opgelegd, die cle
Turken wei heel ver voerden van het beoogde doel van
cle opheffing der Capitulatics. Niet alleen dat de..
Capitulaties tussehen de Geallieerden en het Tiirksche
Rijk weder uitdrukkelijlc van Icracht werden verklaard,
maar zij werden zelfs uitgebreid tot alle Geallieerde
Mogenciheclen, oolc tot die, welke vroeger niet in. het
genot daarvan waren geweest. Het vredesverdrag van Sèvres werd evenwel niet geratificeerd; de krijgskans keerde en hij de vredesonderhandelingen te Lausanue
kon het Ottomaansche Rijk een geheel andere positie
‘ –
—
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
839
innemen dan die, waarmede liet zich te Sèvres had
.1
moeten vergenôegen. Van een volledig herstel der
Capitulaties was geen sprake meer; de Geallieerden
trachtten nog te redde’i vat te redden was door een
systeem van ,,Coseillers lôgistes” voor te stellen dat
ongeveer hierop neerkwam: Aan de rechtbânken te
Constantinopel, Smyrna, Samsun en Adana, alsmede
aan het Hof van Appel en het Hof vai Cassatie zou-
den vreemdelingen als ,,Conseillers légistes” worden
toegevoegd. Uitsluitend deze rechtbanken zouden be-
voegd zijn te oordeelen in strafzaken, waarin een
vreemdeling partij was. Id die gevallen zou een ,,Con-
seilier légiste” zitting nemen als een lid van de recht-
bank. Redht doende in hooger beroep zou de recht-
bank aldus moeten zijn samengesteld, dat het aantal
Conseillers de mëerderheid vormde. Aanhoudi.ng
van
vreemdelingen en huiszoeking zou in het ressort der
viei eerstgenoemde rechtbanken niet mogen geschie-
den dan met voorafgaande toestemming van een Con-
seiller. In gevallen van betrapping op heeter daad zou
onmiddellijk aanhouding door de Turksche overheid
kunnen plaats hebben, doch desgewenscht moest bin-
nen 48 uur de aangehoudene voor den Conseiller wor-
den geleid.
Di.t voorstel werd echter door de Turken afgewe-
zen, het was een der beide punten, die de Conferentie
van Lausanne in Februari onverrichter zake uiteen
deed gaan. Na de hervatting de:r besprekngen hebben
de Geallieerden nogmaals concessies gedaan, en het
resultaat is artikel 28 van het vredesverdrag: ,,aboli-
tioa compl ète” van de capitul ati es.
Toch zou het niet juist zijn te meene.u, dat met dit
artikel de materie in het vredesverdrag is uitgeput.
1-Jet vredesverdrag bestaat, behalve uit het eigenlijke
tractaat, nog uit 16 ,,overeenkomsten”, ,,verklaringen”
en ,,protocQlien”, en van deze zijn er in het bijzonder
twee voor dit onderwerp van belang, te weten de ,,con-
vention relative ii l’établissement et á la compétence
judiciaire” en de eenzijdige: ,,déclaration sur l’admi-
nistration judiciaire”. De eerste is een overeenkomst
tusschen Engeland, Frankrijk, Italië, Japan, Grieken-
land, Roemenië en het Rijk der Serven, Kroaten en
Slovenen eenerzij-ds en Turkije anderzijds, regelende de
véstiging van onderdanen op elkanders gebied, de be-
iast:ingen en de- jurisdictie. Hover men hier verwij-
derd is van het capitulaire stelsel blijkt alreeds dade-
lijk uit artikel 1:
,,L’applicatio-n en Turquie de chacune des dispositions
dn présent chapitre aux ressortissants et socités des –
autres Puissauces coutractantes est suborclonnée & la con-
dition expresse de parfaite réciprocité
k
l’égard des res-
sortissauts et sociétés tures dans les territoires des dites
Puissances.” -.
De volgende artikelen bepalen, dat op het Turksche
gebied de onderdanen der verdragsluitende partijen
zuilen toegelaten en behandeld worden overeenkom-
stig het internationale recht; zij zullen er volledige
bescherming van hun persoon en goederen genieten;
zij zuiien,roerend en onroerend goed in eigendom kun-
nen verwerven en volledige testeervrijheid genieten. Toelating van de wederzijdsche onderdanen tot han-
del, nijverheid en tot -de uitoefening van beroepen
zal hij nadere verdragen worden geregeld. De vreem-
delingen in Turkije zullen niet onderworpen zijn aan
krijgs-di.eust, en bevrijd ‘an alle belasting ter vervan-ging van den krijgsdienst. Het Turksche Rijk behoudt
zich het recht van uitzetting voor om redenen van
redelijkheid, gezondheid, behoeftigheid en in- of uit-wendige veiligheid. De bepalingen omtrent de belas-
tingen gaaii uit van de vo-liddige gelijkstelling van
vreemdelingen en Turksche onderdanen. Artikel 13
bepaalt nog eens uitdrukkelijk te dien aanzien:
,,Conformément á l’abolition des Capitulatioas, la
Turquie n’aceordera pas aux ressortissé.nts des Puissan-
ces étrangôres un traitement ‘plus favorable quii ses
propres ressortissants- et appliquera
5.
ses ressortissants et aux ressortissants des autres Puissaiices coritractantes
le priticipe cle l’égalité de traitement en ce qui conceine les matières prévues dans Ja présente Section.”
Wat de rechtspraak betreft wordt vastgesteld, dat
de vreemdelingen in Turkije vrijen toegang zullen
hebben tot de Turksche rechtbanken en geheel op
denzeifden voet als de Turksche onderdanen in rechte
kunnen optreden. Alleen voor kwesties van familie-
recht wordt nog de mogelijkheid van vreèmde juris-
dictie eridend ; hier zullen uitsluitend bevoegd zijn
de rechterlijke en andere autoriteiten, van dengeen,
wiens
statuturn personale
in het spel is, tenzij de beide
partijen zich vrijwillig tot den Turkschen rechter
wenden. De reserve, gemaakt in de wet van 1015, voor
het geval ook Ottomaansche belangen bij de zaak wa-
ren betrokken, wordt hier niet teruggevonden. Ten
slotte bepaalt artikel 11, dat de vreemdelingen
in Turkije ,,seront assurés, quant á ieu:r persori-
nes et á leurs biens, d-evant les juridictions turques,
d’une protection conforme au droit des gens ainsi
qu’aux principes et méthodes généralement suivis
dans les autres pays.” Van toezeggingen omtrent op-
neming van vreemde rech’cers in de Turksche recht-
banken is echter in deze Conventie niets te vinden.
Het eenige, dat op dit gebied bereikt – is, heeft men
te zoeken in de eenzijdige Turksche ,,Déclaration sur
l’administration judiciaire”. De tekst van deze De-
claratie, die ontstaan is uit de transactioneele z.g.
Montitgria-formule, moge hieronder in zijn geheel
worden weergegeven:
,La Délég:ition turque a déjá eu loccasiou de faire
co
,
nnaitre que le Gouvernement de la G-rancte Assernblée
Nationale de Turquie est en mesure cl’assurer aux
étrangers clevant les tribunaux turcs toutes les garanties
«ime bonne justice et qu’il est
5.
niême dy veiller clans le
plein exercice de sa souveraineté et sans aucune interven-
tion étrangfre. II Hen est pas moins disposé
5.
faire pro-
céder
5.
des enquêtes et éttides pour introduire telles rélor-
mes que justifierait le progres des n!oeurs et de Ja civili-
sation.
Dans eet esprit, les Soussignés, agissant en vertu Lie
– leurs pleins
1)Oli’Oii,
tiennent
dc
faire Ja déclaration
stuvante
1.
Le Gouvernement Turc se propose de prendre in-
cessamment ii, son service, pour Ja période qu’il jugera
nécessaire et qui ne sera pas inférieure
dc
einq années,
des Conseillers légistes européens, qu’im choisira sur
liiie liste clressée par la Cour Permanente de Justice In-
ternationale de Ja llaye parmi les juriscousultes ressor-
• tissants des pays ii’ayant pas participé
5.
Ja guerre de
1914-1018, et qui seront engagés comme fonctionnaire
tunis.
Ii. Ces Conseillers mégistes clépendront dci Ministre
cle la Justice et auront leur siège, les uns dans Ja ville
de Constantinople et les autres dans Ja vuile de Smyrne.
Els participeront aux travaux des commissions mégislatives
– et seront chargés de suivre, sans s’immiscer dans l’exer-
eice des fonctions des magistrats, Je fonctionnement des juridictions civiles, commerciales et pénames turques, et
cl’adresser nu Ministre cle in Justice tous rapports qu’ils
estimeraient Ilécessaires; ils auront qualité pour recevoir-
toutes – plaintes auxquelles pourraient donher lieu soit
l’admiuistration de Ja justice civile, commerciale oct
péname, soit l’exécution des peines, soit l’application des bis, avec mission d’en rencire compte aux Ministre cle la
Justice,
di
J’effet classurer Ja stricte observation cle in
législation turque. Eis auront égaiement qualité pour recevoir les pmaintes
auxquebbes pourraient donder iieu les visites domicibiaires,
perquisitions ou arrestations, ces mesures étant, d’iutre
part, clans les circonscriptions judiciaires de Constan-
tinople et de Smyrne, portées sans délai, dès qu’elles sont
effectuées,
di
Ja connaissance clii Conseiller légiste par
Je représentant sur pbace du Ministre de Ja Justice; ce mgistrat aura, en pareil cas, quaiité pour correspondre
clirectement avec le Conseiller légiste.
III. Dans les matières correctionnelles,
In
mise en
liberté sons caution devra toujours qtre prononcëe,
di
• moins que Ja sécurité publique ne ,soit de ce fait corn-
• promise, ou que In
mise en liberté provisoire n’entrave
Ja bonne ma,rche de l’instruction de l’affaire.
J.V. Tous
compromis et clauses compromissoires en
matiôre civile oct commerciale sont permis et les décisions
arbitrabes ainsi rendues seront exécutées sur Je visa
clu Président du Tribunal de première instance, qui no pourrd refuser son visa quau Gas oti Ja décision serait
contraire ttl’ordre public.
840
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
V. La pn5sente Déclaration sera valable pour tine
diirée de cinq aus.
Fait
?t
Latisanne, ie vingt-quatre juiliet mii neuf cent –
v
ingt-trois.
ISMET.
Dr.
RIZA NOUR.
HASSAN.
Dit is dus ongeveer alles wat van de Capitulaties iS!
overgebleven: In twee steden Oonseillers légistes, in
dienst van de Turksche Regeering, die zullen toezicht
houden op de werkzaamheid der Turksche rechtban-
ken, en hun opmerkingen kunnen maken aan den
Turkschen Minister van Justitie. Huiszoekingen hij
en arrestaties van vreemdelingen in het ressort van
de rechtbanken te Konstantinopel en Smyrna moeten
zoo spoedig mogelijk ter kennis van deze Oonseillers
worden gebracht; voorafgaande toestemming is echter
niet noodig. Om ten slotte in burgerlijke en handels-
zaken den weg van de arbitrage open te houden in
geval de heide partijen den Turkschen rechter ver-
Iciezen uit
te
schakelen, waarborgt de Turksche Re-
gecring dat zij deze wijze van beslechting van ge-schillen niet zal leletten.
Zooals reeds hierboven werd opgemerkt, – bezitten
al deze bepalingen uitsluitend rechtskracht tusschen
de verdragsluitende partijen. Nederland behoort niet
daaronder en,
de iure,
bestaan derhalve voor Ne-
derland nog de Oapitulaties in den ouden vorm. Het
ligt echter voor de hand, dat thans de Turksehe Re- i
geering zal beproeven, ook met de landen, die niet
het vredesverdrag van Lausanne hebben geteekend, tot
een accoord te komen, als met de Geallieerden ge-
sloten. –
Moeten wij het verdwijnen van de Capitulaties als
een groot nadeel beschouwen? Het antwoord hierop
wordt geheel en al beheerscht door de wijze, waarop
het bestuur en de rechtsbedeeling zullen worden in-
gdricht. Het capitulaire regiem heeft ongetwijfeld,
ook voor de vreemdelingen zelf, groote bezwaren. Be-
schikt een land over een behoorlijk bestuur en een
kundige, onpartijdige en onomkoopbare magistra-tuur,
dan is er geen enkel motief om het capitulaire regiem
te handhaven. Maar is die voorwaarde niet vervuld,
dan wordt de afschaffing van de Oapitulaties voor de
vreemdelingen een ramp, die zich ten slotte zal kee-ren tegen het land, dat op deze wijze de vreemdelin-
gen van zijn gebied verdrjft en de ontwikkeling van
den handel met het buitenland belemmert.
J. P. A. FRANÇOIS.
INDISCHE STAATS- EN PARTICULIERE
SPOORWEGEN.
II. (slot).
Het eerste deel van dit artikel werd besloten mat
de opmerking, dat ik eenige critische aanteekeningen
zon plaatsen. bij hetgeen de heer G-erlings over de
S.-J. S. ten bewijze zijner stelling omtrent de activi-
teit der particuliere ondernemingen
bij
de uitbrei-
ding harer netten met weinig opbrengst gevende lij-
ii en aanvoerde.
Wat blijkt dan al dadelijk?
Om te beginnen, dat het altruïstisch streven van
de S.-J.
S.,
waarbij de winst der aandeelhouders op
een tweede of derde plan kwam, op een fictie berust.
Wat toch lezen we in het jaarverslag der Maatschap-
pij van 1886 naar aanleiding van de concessieaan-
vraag Koedoes-Majong (bi, 5 en 6):
,,Verdere uitbreiding van den werkkring onzer maat-schappij blijft iii de toekomst wenschelijk, deels om de
algemeene kosten over een meer omvangrijk bedrijf te
verdeelen, deels om den bloei onzer zaak hoe langer hoe
meer onafhankelijk te maken van de welvaart in eene
bepaalde laudstreek of van het welslagen eener bepaalde
cultuur.”
Ongetwijfeld is het bovenstaande zakenstandpunt
zeer te loven…. alleen het is -geen Gemeinwirtschaft.
En onder deze uiteenzetting van het privatwirt-
schaftliche standpunt schreef de toenmalige Directie:
,,De aandeelhouders kuunen zich verzekerd houden,
dat de aandacht der directie voortdurend op deze gewich-
tige aangelegenheid gevestigd blijft en dat wanneer de
omstandigheden haar daartoe gunstig voorkomen, hun de
noodige voorstellen zullen worden onderworpen.”
In de latere jaarverslagen, toen de directie blijkbaar
het vertrouwen der aandeelhouders in dit opzicht
reeds verworven had, komen dergelijke ontboezemiu-gefi niet meer voor.
Een andere bron van gegevens treffen we in de
oudere aanvragen tot concessie aan. Dit was het ge-
volg van het voorschrift, voorkomende’in artikel 3
van Staatsbiad 1885 No. 114, luidende, dat een der-
gelijke aanvraag vergezeld moest zijn o.a. van:
,,e. gegevens betreffende het bestaande en te verwach-
ten vervoer en in het algemeen van alle toelichtingcn,
die de levensvatbaarheid der onderneming en de vensche-
lijkheid van het verleenen der gevraagde vergunning -kun-
nen aantoonen,”
welk voorschrift in de regelen, opgenomen in Staats-
blad 1893 No. 191, niet meer voorkwam. De verwach-
tingen van de S.-J. S. zijn dus alleen maar te toetsen
in de concessieaanvragen, welke in het tijdvak tot
’93 werden ingediend.
Nu komen de
lijnen
in het in het nummer van 12
dezer afgedrukte staatje opgenomen, niet geheel over-
een met de
lijnen
in de aangevraagde en verleende
concessies vermeld; het wordt dus
vrijwel
onmogelijk
om de oorspronkelijke ramingen te vergelijken met de
door den heer Gerlings thans verkregen resultaten:
Toch is een bestudeering der partieele concessieaan-
vragen de moeite waard, omdat er uit blijkt, dat men
te allen tijde een behoorlijk financieel rendement ver-
wachtte en elke andere overweging aan de aanvraag
vreemd was.
Zoo vermeldt het rekest van 30 Juni 1887, waarbij
concessie voor de lijn Demak—Poerwodadie—Wiro-
san werd aangevraagd (verleend bij G. B. van 10
Sept. 1887 No.
lfO):
,,dat de voorgenomen aansluiting met de hoofdlijn vati
de
S.-J.
S. het der betrokken maatschappij mogelijk zal
maken den zijtak naar Wirosari zoo voordeelig te exploi-
teereu, dat volgens een matige berekening, na storting
van een zekef percentage der ontvangsten in ha.re vet-nieuwingsfondsen, er 6 pOt. van het aanlegkapitaal als
winst zal overblijven.”
Vermeld mag worden, dat het oorspronkelijk in de
bedoeling gelegen had de
lijn
van Demak over Wiro-
sari tot Blora te bouwen, doch dat financieele angst
voor het feit ,,dat het uitzicht op eenigszins bevredigen-
de rente, die toen tot 5 pOt. was gestegen, in de waag-
schaal werd gesteld”, de Directie hiervan terughiel’d.
Bij rekest van 28 Februari 1891 werd het ontbeken-
de stuk Wirosari—Blora echter aangevraagd; in dat
rekest werd de rentabiliteit na storting van een zelcer
percentage der ontvangsten in de vernieuwingsfond-
sen op ,,ongev-eer 5 pCt. van het aarilegkapitaal” op-
gegeven. –
– In het rekest van 30 October 1890, waarbij namens
de S.-J. S. concessie voor een
tramlijn
van Samarang
over Kendal naar Weleni werd aan-gevraagd (gewei
gerd bij G. B. van 17 Dec. 1890 No. 21), werd een
endement van ruim 5 pOt. van het aanlegkapitaal
becijferd.
Dat ook rentabiliteitsoverwegingen en geen andere
cle S.-3. S. er toe gebracht hadden om in 1886 de con-
cessie aan te vragen voor het lijntje Koedoes—Majong
blijkt uit bi. 4 van het meergenoemde jaarverslag der
S.-J. S. over 1886.
– Den 4den Juli 1899 werd -de concessie voor de goe-
d erenljn Blora—Lem ahpoetih teruggegeven, omdat
bij onderzoek was gebleken, dat de ]ijn niet levens-
vatbaar zou
zijn
en wat de lijn Djatirogo—Lasem aan-
gaat, welke in het staatje van den heer Gerlings met
eene rentabiliteit van 0,8 pOt. is opgegeven, zoo moet
ik opmerken, dat de verwachting was, dat de lijn ren-
dabel zou wezen. Zoo niet, dan had de Nederlandsch-
Indische Spoorweg Maatschappij, die eerst de lijn
Bodjonegoro—Djatirogo—Lasem had willen aanleg-
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
841
gen, cl.ci 24 Augustus 1910, niet geschreven:
,,en dat de N. T. S., zoo zij al geene winstn mag ver-
wachten van de exploitatie Djatirogo—Lasem, zich toch verzekerd kan achten, dat clie exploitatie eene voldoen-
de opbrengst zal opleveren om na korten tijd de rente-
betaling van het ten behoeve van den aanleg van dat lijn-
gedeelte te besteden kaitital te waarborgen.”
Nu is de vraag niet of een particuliere maatschappij ten gevolge van tegenvallers, te dure exploitatie, con-currentie-overwegmgen, geen onrendabele stukken in
haar net heeft. Daar gaat het niet om. Als
dat
de be-
doeling was,
dan zou
aan het staatje van den heer
Gerlings bewijskracht kunnen worden toegekend; al-
thans indien gelijktijdig duidelijk gemaakt was, hoe
de getallen in de ko]omrnen 4 en 5 berekend waren
geworden, want de partieele ver.deeling van inkomsten
en uitgaven ian lijngedeelten is een zaak, welke op
vele manieren kan plaats hebben. Voor het doel, dat volgens den heer Gerlings met de samenstelling van
‘dergelijke staatjes nagestreefd wordt, kunnen deze
zeker dienen, vooral indien zij over verschillende jaren
volgens dezelfde beginselen worden opgemaakt. Voor
‘eene bewijsvoering, dat de stelling onjuist is, dat
particuliere lijnen slechts daar ontworpen en aan-
gelegd worden, waar men meent, dat het behalen van
winst met voldoende zekerheid verwacht kan worden,
kunnen deze noch in absoluten, noch in betrekke-
-lijken zin dienen, vooral niet, omdat blijkens de eenige
toelichting van den heer Gerlings het door de zijlijn
(of de verlenging) aangebrachte vervoer op de hoofd-
lijn voor de zijlijn buiten beschouwing gelaten is. Nu
wordt de opbrengst van een zijlijn (of verlenging)
altijd beschouwd als uit twee deden te bestaan: a. de opbrengst op het lijnvak zelve, b. clie van het bijge-
brachte vervoer op de stamlijn. De factor b. kan soms
grooter zijn dan a. en de practijk bij de S.S. wees
dan ook uit, dat zij bijna nooit minder was dan 50 pOt.
van de bruto-opbrengst. Deze werkwijze, welke ook
op de theorie steunt (Launhardt), toepassende op het
staatje van den heer Gerlings, geeft belangrijke ver-
schillen; de kolommen 4, 6 en 8 voor de zijlijnen zul-
len met
minstens
40 pOt. van de bruto-opbrengst
(kolom 4) verhoogd moeten worden, aannemende dat
de exploitatiekosten op de hoofdljn met 20 pOt. van
die der zijlijn zullen stijgen. Handelt men niet aldus,
dan is nagenoeg elke zijlijn onrendabel, voert men deze
of een soortgelijke werkwijze, zooals behoort, wel in,
dan zal de
echte
rentabiliteit er geheel anders uitzien
dan kolom 9 aangeeft. Ik teeken hierbij aan, dat aan
de cijfers 50, 20 en 40 geen absolute waarde wordt
toegekend, doch dat zij ingevoerd werden uitsluitend
om de gedachten te bepalen.
Alvorens tegenover de opvatting der particuliere
maatschappij omtrent de rentabiliteit van aan te leg-gen lijnen, die van den Staat te stellen, zij er hier ter
verrnijding van misverstand nog eens uitd.ukkelijk
op gewezen, dat op het zakenstandpunt der maat-
schappijen, waarvan de heer Gerlings directielid was,
in geen enkel opzicht critiek wordt uitgeoefend. Het
beheer is daar volgens algemeene opvatting uitste-
kend en in technisch zoowel als in financieel opzicht
kunnen de lijnen aan elke andere onderneming van
dien aard als voorbeeld gesteld worden. Stuurlui aan
den wal hebben wel eens beweerd, dat de leiding te
voorzichtig was en .dat de directie, in plaats van haar
aandacht dadelijk aan voedingsljnen te wijden, beter gedaan had om de lijn geleidelijk door te trekken tot
Soerabaja, waardoor zij de N. T. S. v66r zou zijn ge-
weest en een afgerond gebied tusscben Samarang en
Soerabaia zou hebben bediend. Ook of het wel ver-
standig was, dat in 1898 de concessie Balapoelang
over Margasari en Adjibarang naar Poerwokerto
teruggegeven werd, omdat ,,de tijd nog niet gekomen
was, waarin zij (de S. 0. S.) zich kou belasten met
cene uitbreiding van haar bedrijf, die gedurende ver-
scheidene jaren tot een belangrijk verlies zou leiden”,
terwijl in 1905 die lijn tevergeefs – in concessie
teruggevraagd werd, omdat cle opbrengst toen reeds
voldoende zou zijn tot dekking van de rente van het
vereischte kapitaal”. Ware toch de concessie indertijd
uitgevoerd, dan zöu bij een voorgenomen fusie van
de S. 0. S. met de Serajoedal Stoomtram Maatschap-
pij de S. C. S. een buitengewoon sterke en gunstige
positie hebben ingenomen. Al deze en andere vragen
kunnen we laten rusten, immers men moet de genomen
beslissingen beschouwen in verband met de toenma-
lige omstandigheden; critiek achteraf op den voor-
uitzieuden blik van particuliere (of overheids) exploi-
tanten is altijd heel gemakkelijk, doch heeft voor de
beoordeeling van de tegenwoordige toestanden weinig
waarde.
Keeren we terug tot de rentabiliteits- en andere
overwegingen en wel tot die, welke bij den aanleg
der Staatslijnen golden, dan valt het in de eerste
plaats op, dat daarbij op den voorgrond stond: het
aanleggen van een stamlijn over Java. . Dit was het
eerste noodige en daaraan werkte men consequent
door. Men liet zich in het algemeen niet afleiden door
den aanleg van voedingslijnen voor het groote doel –
bereikt was. Bij een staatsnet, hetwelk met beperkte
financiën aangelegd moest worden,
moest
men zoo
handelen. –
De zachte critiek, welke de heer Gerlings hierop
uitoefent, is onbillijk en onjuist; wat voor de S.-J. S.
wellicht verstandig was – zie boven -, zou het voor
den Staat zeker niet geweest zijn. Daarin ligt mede
een verschil tusschen de particuliere en de overheids-
•bemoeiing, welke de heer Gerlings in
zijn
ijver om zijn
door niemand aangevallen beleid als directielid van
bloeiende particuliere ondernemingen te vei-dedigen,
uit liet oog verloren heeft. Doch afgescheiden hier-
jvan is er nog een ander verschil. Terwijl we bij S.-O.S.
en S.-J. S. uitbi-eidingen zien, wanneer de rentabili-
teit verzekerd is en concessies worden teruggegeven,
als de levensvatbaarheid niet of nog niet aanwezig
eacht wordt, bouwde de Staat zoodi-a de noddzake-
Jijkheid voor de volkshuishoudiog was aangetoond en het kapitaal en de werkkrachten aanwezig waren. Wat
het eerste betreft zij vermeld, dat het tekort op het
ietto-rendement, indien aanwezig, gecompenseerd
verd geacht, zoodra de indirecte voordeelen voor de
betrokken streek en het land het offer van de schat-
kist gevergd, waard schenen.
1
In de voorontwerpen van de S.S.-lijnen zijn de
nettQ-overschotten zoo
zuiver mogelijk berekend en in de Memories van Toelichting op de betrekkelijke
vetsontwerpen vindt men de vermoedelijke rentabili-
teit in procenten van het aanlegkapitaal uitgedrukt.
Jammer genoeg beschik ik in Bandoeng niet over al
Jie cijfers, slechts enkele zijn in mijn bezit; onder
enige reserve kan ik deze hieronder vei-melden.
De kosten der lijn Buitenzorg—Tjitjalengka wer-
den becijferd op
f
21.000.000, met een netto-over-
khot van 1,14 pOt.; van •de dure lijn Padalarang-
Krawang waren de verwachtingen al evenmin hoog-.
espanuen, ni. werd een overschot van 1,5 pOt. ge-
iaamd. Het nett6-overschot der lijn Probolinggo-
Panaroekan werd geschat op 3,55 pOt. van het aanleg-
kapitaal, dat van Tjilatjap—Tjitjalengka (met zijtak
naar Garoet) op 2Y2 pOt., zijnde dithet uiterste maxi-
mum, dat van de verbinding Malang—Blitar op 2;4
pOt., van Tank naar Soerabaia op 3 pOt., van Tji-
kampek naar Oheribon op 3,6 pOt., van Oheribon naar
Kroja op 4 pOt. (door commissie-Middelberg), van
Kalisat naar Banjoewangi op
2,11
pOt., van Batavia
naar Anjei- op 3,03 pOt., van Bandjar naar Parigi
op 0,61 pOt., van Rangkas Betoeng naar Laboeau op
3,4 pOt., de lijnen in Zuid-Sumatra op Ve pOt., ter-
wijl men bij de dure lijnen in Atjeh in ‘t geheel niet
niet eenig overschot rekende. Tot toelichting van deze
ijfers, waarbij voor wat de zijlijnen en verlengiûgen
aangaat het aangebrachte vervoer op de stamlijn mede-
gerekend is, diene nog het volgende:
De bovenstaande rendementscijfers geven aan het
dooi de opname bij de .vôôrontwerpen becijferde
bruto-rendement. ‘Hiervan dienen nog te worden
af ge-
ti-olcicen de kosten voor pensioen- en diè voor vernieu-
842
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26
September 1923
wingsfonclsen v66r zij vergeleken kannen worden met
de rentahiliteitscijfer in de
Mec1edéelin gen No.
27 en
in de
Actnteelceningen
van den heer Gerhngs; cle
iaatstbedoeide reutabi itejtscijfers geven ni. het
netto-
rendement aan. Wil meii deze cijfers dus naast die
van den heer Ger]iigs in het bovenstaande staatje
stellen, clan moet men ze alle nog verm:i:ncleren met
IX
,
pOt. a 2 pOt. (gemiddeld 1,85 pOt.) of wel men
moet ze vergelijken met liet exploitatieoverscliot
(koiom6) van het staatje van den heer Gerlirigs, na-
dat dit is gecorrigeerci als door mij boven werd aan-
gegeven. Dat dit zeer groote verschillen geeft, blijkt
bijv. hieruit: Voor cle
lijn
J’oana—Tajoe zal, de mini.-
mcm stijging van 50 en 20 pOt.
oor aangebracht ver-
voer aanhoudende, de gecorr.i geercle rentabilitei.t zeker
1
pOt. inplaats van ‘de door den heer Gerlings aan-
gegeven 2,5 pOt. bedragen. Eliermecie moeten dan cle
bovenstaande S.S. ‘cijfers – waarbij met het’op de
hoofdiij ii aangebrachte vervoer rekening was gehou-
den – vergeleken worden, nadat daarvan nog 1,85
pOt. afgetrokken is. Voor eene zuivere vergelijking
wrare nog het allerbéste, om deze laatste cijfers naast
cle door de S. J. S.
gecaiculeerde
winsteijfers te stel-
len, welke echter
01)
eenige uitzonderi ngen na, welke
boven, vernield werden, niet publiek zijn gemaakt.
Deze
vermoedelijke
rendernentseijfers der S.S.-iij-
nen, welke gelukkig alle te laag zijn geblelcen, pas-
seerden in Indië van af den dienst van Opname der
S.S. alle instantiën, zij werden door Minister en
Vol ksvertegcnwoorcl igiug cri.ti sch bekeken, zoodat men
kan zeggen, dat de lijnen tot stand kwamen, nadat
men zich volkomen bewust vareenigd had met liet
principe, dat het ccoriomisih rendement de vermoe-
clelijke verliezen
0
1) de exploitatie waard was. Ook in
de pers werden tegen de gevolgde politiek geen oh-
jecties van belang gemaakt. Plotseling komt thans in
deze abnormale tijden de self-supporting eisch uit cle
lucht vallen en treft men vergelijkingen met parti-
cuhere lijnen, die uit geheel andere overwegingen
werden aangelegd (en geëxploiteerd). De onredelijk
–
imeid hiervan behoeft wel niet aangetoond te worden,
noch liet gevaar uit een oogpunt der voikshuishou-
ding, aangenomen, ‘dat op grond hiervan de weusch
naar seif-supporti ng werkelijk nagestreefd wordt.
1-lierop verder in te gaan zou
mij
te ver van het
eigenlijk onderwerp afvoe:ren. Ik meen te kupnen
eindigen, nu ik nogmaals heb aangetoond, dat tus-
schen het aanleggen van particuliere en Staatsspoor-wegen essentieele verschillen bestaan, dat de poging
van den heer G’erlings om mijn betoog en dat van den
i)irecteur van Gouvernementsbedrijven in het uit-
gangspunt aan te vallen, niet geslaagd Ican heeten,
zoodat dan ook de stelling onverkort gehandhaafd’
wordt, dat terwijl de Staat er geen bezwaar in zal en
mag zien, nuttig gcoordeelde lijnen met onvoldoende
opbrengst aan te leggen, de particuliere maatschap-
pijen alleen die lijnen tot stand zullen brengen, welke’
een vol’doend financieel rendemet beloven af te
werpen. S.
A. RETSMA,
Oud-Hoofdaml’lenaar der Staofsspoor- en Tramwegen.
Bandoeng.
DE RIJKSMIDDELEN.
In ‘dit nummer treft men aan het gebruikelijke
overzicht van de opbrengst der Rijksrni.ddelen over
de maand Augustus 1923, vergeleken met de overeen-
komstge cijfers van Augustus 1922.
De oorlogswist- en verdedigingsbelastingen brach-
ten in totaal op
f
1.150.555.046, waarvan
f
192.599.527
op rekening komt van eerstgenoemde heffing.
Met inbegrip van de opceaten ten behoeve van het
leeningfonds – behalve die op den suikeraccijns,
welke geen verzwaring van belastingd:ruk medebrach-
ten – is in totaal eene som van
f
1.482.216.985 ont-
vangen uit belastingheffing, die haren grond vindt
in de buitengewone omstandigheden.
:De gewone middelen brachten in de af ge] oopen
maand
f
31.228.001 op tegen
f
35.151.122 in Äugustus
:1.922 en vertoonen mitsdien een achteruitgang van
f
3.923.115: De totale opbrengst in de afgeloopen
maand bleef
f
2.559.910 ten achter hij de raniing.
De opbrengst over de eerste acht maanden van dit
jaar bleef
hij
de opbrengst •in de overeenkonastige
maanden van 1922 een bedrag van
f
9.004.120 ten
achter, terwijl de raniing met een bedrag van
f
14.209.026 werd overschreden. Dit voordeclig ver-
schil met ‘de raming is vooral te danken aan de hoo-
gere opbrengst van de inkomstenbelasting gedurende
cle eerste maanden van dit jaar, aan de dividend- en
tantièmebe]asting, die in Februari .jl abnormaal hoo-
ge
cijfers
gaf te boeken, en aan de successierechten,
die in de eerste acht maanden ruim 3 millioen gulden
boven de rami.ng bleven. Gelet evenwel Ö]) het wissel-
vallig karakter van de successierechten en op het feit,
dat de inkomstenbelasting steeds minder voor de
schatkist oplevert, moet aangenomen worden, dat dit
roordeehg verschil ad 14 millioen gedurende de vol-
gende maanden van d:it jaar geleidelijk zal inkrimpen.
In vergelijking met Augustns 1922 vcrtoonen bijna
alle middelen een lager opbrengstcijfer. Alleen brach-
ten de personeele belasting, de suiker- en de tabaks-
accijns en de zegeirechten meer op. Met name ver-
toont de
tabaksaccijns
een hooger opbrengstcijfer. De
opbrengst bedroeg
f
1.21.2.465, waartegenover in
Augustus 1922 een opbrengst van
f
699.913 staat.
[let groote verschil zal zijn oorzaak hierin vinden,
dat thans de crediettermijnen vervallen. De raming
werd evenwel nog niet bereikt; deze is nog vier ton
llooger dan de opbrengst in de afgeloopen maand.
Voor clezen tijd van malaise is de raming blijkbaar
te hoog gesteld.
Viugg’e:re invordeni lig in de eerste maanden van
dit jaar is oorzaak, dat thans de grondbelasting een
mindere opbrengst geeft te boeken clan in Augustus
1922. De mindere opbrengst bedroeg
f
208.168. De
inkomstenbelasting wijst een ophrengstcijfer van
f
5.311.655 aan; in Augustus 1922 was de opbrengst
:f
7.955.314, alzoo cciie vermindering van ruim 2,5
millioen gulden. –
Bij de vergelijking van de dntvangsten uit de Rijks-
inkomstenbelasting worcie er op gewezen, dat de be-
dragen zich als volgt over de verschi liencle dienstjaren
splitsen:
Jan.
t/nm.
Aug. 1922 Jan. t/m.
Aug.
1923
1920/1921
f
6.545.214
f
2.075.181
192111922
. . .
,, 78.441291
., 14.180.661
1922/1923
,, 1.454.086 –
59.492.684
‘Voor de meerdere opbrengst van de personeele be-lasting is geen bijzondere reden aan te wijzen.
De dividend- en tantièmebelastirig en de vermo-
gensbelasti ng vermindercleu respectievelijk met
f
1.332.291 en
f
112.345. In de opbrengst. van cle di-
vidend- en tantièmebelasting komt uit de slechte
financieele toestand onzer bedrijven en onderne-
mingen.
De suikeraccijns leverde de afgeloopen maand
f
424.961 meer op dan in de overeenkostige maand
van het vorig jaar. Hierin moet niet meer dan een
toevallige fluctuatie worden gezien. Dit geldt ook
voor de opbrengst van den wijnaccijns, die een bedrag
van
f
4408 beneden de opbrengst van het vorig jaar
bleef.
let voortduren der fraude door invoer van groote
partijen spiritus, veroorzaakt de vermindering van
den gedistilleerd accijns. Tegenover ‘een opbrengst
van dit middel in de afgeloopen maand ad
f
4.466.030
staat een opbrengst in Augustus 1922 ad
f
4.901.2091
De bieraccijns, die de laatste maanden ruim vloeide
– een bewijs ‘daarvan is ivel de meerdere opbrengst
van ruim 4 ton in de eerste 8 maanden van dit jaar
in vergelijking met de opbrengst in de overeenkom-
stige maanden van het vorig jaar – laat thans een
mindere opbrengst van
f
14.042 zien. Eene’ bijzondere
reden voor de vermindering van den zout- en den
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
843
geslachtaccijns
–
respectievelijk
f
34.233 en
f
53.161
–
is niet op te geven.
• Van cle middelen, clie meer speciaal den toestand
in het zakenleven weerspiegelen, zijn opvallend de
zegelrechten, die cle afgeloopen maand
–
in tegen-
stelling met vorige maanden
–
een hooger opbrengst-
–
cijfer vertooiien. De vermeerdering bedroeg
f
84.256.
De beursbelasting- bedroeg
f
190.951 tegen
f
150.037
in Augustus 1922. Uit deze laatste vermeerdering
kan de coi clus:ie worden getroicken, dat de handel ter
beurze iets toeneemt.
–
Als gevolg
van
de malaise op hande]sgehied liepen
de invoerrechten terug
van
f
3.137.436 op
f
2.680.635;
de statistiekrechten van
f
284.095 op
f
282.653, en dc
loodsgeiden
van
f
233.003 op
f
213.182.
De w.isseivailige succeSsiereci1tcn brachten de afge-
loopen
maand
voor de schatkist
f
1.94.136 minder op.
BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.
BESCHERMiNG DER
WOLLENSTOF1?EN-INDTJSTRIE?
Dr. T. E. Gregory te Londen
schrijft
ons:
De laatste dagen is er nog al wat te doen ge-
weest over den eisch
van
de Kamer van Koop-
handel te i3radford van cle toepassing op de wol-
industrie van het tweede deel van de Safeguarding
of Industries Act, dat is het deel, hetwelk de mogelijk-
heid van het heffen van rechten tot het tegengaan
van valuta-dumping opent.
Vertegenwoordigers der industrie hebben een onder-
houd gehad met de leiders van den Board of Trade
en schijnen voldaan over de resultaten, ofschoon
blijkt, dat door het onderhoud de kwestie, welke de
industrieelen bepleiten, niet gevorderd is. Gegeven
de beteekenis van de industrie en de zekerheid, dat,
indien
zij
bij haar pogen succes heeft, andere indus-
trieën van grootere beteekenis op
dergelijke
wijze
hulp zullen zoeken, dienen de feiten nader onder
het oog te worden gezien. Zoowel de index van de
vakvereenigingen als die van het Unemployment
Insurance Scheme wijzen voor de industrie een in
de laatste maanden stijgende werkloosheid aan. De
vakvéreenigingsindex heeft wel is waar slechts be-
trekking op een relatief kleine groep arbeiders, doch
hij wordt hier weergegeven, aangezien de andere
cijfers onlangs veranderd
zijn
en daarom niet geheel
betrouwbaar.
Vak-
Unemployment
Insurance Sclieme index
vereenig.-
in
duizenden werkloozen.
index in pCt.
mannen
vrouwen
Jan.
1,1
7,3
4,6
:l?cbr.
1,1
6,3
3,8
Maart
1,1
5,9
3,2
April
1,2
5,8
3,8
Mei
1,6
6,3
4,7 ƒ
Grondslag
gewijzigd
mannen
vrouwen
kinderen
Juni
2,1
9,5
8,4
1,0
Juli
3,8
10,6
1 3,9
1,0
Aug.
4,7
12,8
16,3
1,5
Met 270.000 werkloozen is dus ongeveer 1/9 van
het normale aantal arbeiders zonder werk, vergeleken
met 1
/
25 aan het begin van liet jaar. Waaraan is
deze stijging der werkloosheid toe te schrijven?
In Bradford ondervindt men geen moeilijkheden
bij het aanwijzen van de oorzaak; deze is de toe-
neming der Fransche concurrentie. Men beweert, dat
de fabrikanten te Roubaix groote voorradèn wol ge-
kocht hebben, toen de Franc tussehen de 50 en 60
stond en dat zij, nu de koers ongeveer 80 is, in staat
zijn den Britschen fabrikant te onderbieden en wel
temeer, daar de Fransche bonen niet gestegen zijn
in
omgekeerde evenredigheid met de daling van den
Franc; m.a.w. de industrie is onderhevig aan valuta-
dumping op groote schaal. Iedere maand is de toe-
stand erger geworden, naarmate de Franc daalde.
In de eerste plaats dient dus het feit der toege-
nomen Fransche concurrentie vastgesteld te worden.
In de handeisstatistiek wordt de industrie in een
‘groot aantal groepen verdeeld, doch het gaat hier in
‘hoofdzaak om de wollen weefsels, andere dan klee-
•ding. Hoe de toestand is, voorzoover uit de cijfers
der handelsbeweging kan worden afgeleid, volgt uit
de hieronder volgende staten.
Invoer van wollen Weefsels.
In millioenen vierkante yards…
t
–
t
–
t-
.’
–
9
—
9
1921
1922 1923
Januari
817 651
15
810 532 34′ 1482 1263 28
Februari 11.21 989 22
882 745 13 2017 1621 42
Maart… 1333 1181
5 1104 947 26 1493 950 78
April …..1236 1133 14 1097 875 38
1266 644 84 Mei …..800 611 14 1870 1099 79
1754 1138 .118
-Juni
– . . .
749 526
8 1096 894 33
1790 1176 121
Juli
. . .
605 449 14
~
1.088 813 32
2840 2436 117
Augustus
573 404
7 1235 912 35 2071 1317 226
Uitvoer van wollen weefsels,
met inbegrip van half
wollen
weefsels, bekend onder den naam
van
,,woollens”.
In
millioeiien vierkante yards.
Totaal
11
Naar FrankrijL
1921
1922
1923
1921
1922
1923
9768
8932
14750 323 310 453
Januari
…….
7128
7755
11622 247
–
507,
440
Februari …….
6223 9913 9533
243
508
290
6249
8405
8410
493 555 253 5059 11105 12132
435
472
293
Maart ………
Api-il
………
4353
10631
12919
309 538
224
Mei
………..
juni
……….
5281
11542
14625 470 410 233
Juli
………..
–
Augustus
5284 11985
14014
200 400 237
Tabel
ITT
invoer en Uitvoer van lakens (gevolde
stoffen).
in
duizenden
vierkante
‘ards.
‘
Invoer. Uitvoer.
1921
1
1922
1923
1921
1
1922
1
1923
Januari
18
20
1
3991
6738
731.4
34
5
–
3957
4023
5938
20
4 2
2834
5018
4848
Februari
…….
April ……….
26
6
4
3926
5597
4466
6 6
2433
5376
5241
Maart
………
25
.
2
7
–
2741
5403 4812
Mei
………..14
Juni
………..
30
–
13
2763
5672
5611
juli
………..
Augustus …….
42
–
15
2947
5541
5002
In het licht
van deze
cijfers
is
het
onmoeliik
vol
te houden, hetgeen de propaganda zoo gaarne wil
doen, dat de Britsche wolindusti’ie op het punt staat
voor de Fransche te capituleeren. De belangrijke
• punten
zijn
de volgende.
In de eerste plaats is de buitenlandsehe concur-
rentie van te verwaarloozen omvang in de laken-
industrie, waar de invoeren van overzee nog aan-
zienlijk geringer zijn dan in 1921 en onbeteekenend,
vergeleken
bij
den uitvoer.
In de tweede plaats is de Britsche uitvoer van
wollen weefsels gestegen van een gemiddelde yau
ongeveer 6 millioen vierkante yards in 1921, in welk
jaar een neiging tot daling viel waar te nemen, tot
een gemiddelde van ongeveer 10 millioen yards in
1922, terwijl in den loop van het jaar een stijging
valt te bespeuren, tot 12 millioen yards in 1923 met
wisselende t-endentie.
–
In de derde plaats is er een
tamelijk ononder-
broken
stijging
te bespeuren in den invoer uit Frank-
rijk,
welke in
1921 en 1922 gemiddeld 743.000 en
852.000 en
in
het loopende jaar .1.320.000 vierkante
yards bedroeg.
Anderzijds
vallen er in het vooraf-
1
gaande jaar maanden aan te wijzen, waarin de in-
gevoerde hoeveelheden even groot
.
waren
,
als in
• welke maand van 1922 ook, den invoer in Juli van
844
ECONOMISCH-STATtSTISCHE
BERICHTEN
26 September 1923
dit jaar echter uitgezonderd, toen het hoogtepunt
bereikt werd.
Men kan natuurlijk hetoogen, dat hiermede niet
alles gezegd is en dat de kern van het vraagstuk
ligt in de binnenlandsche markt. Indien de vraag
hier te lande daalt of indien
zij
buitengewoon ge-
voelig is voor
wijzigingen
in den prijs, kan volge-
houden worden, dat alle verbeteringen van den export
niet in staat zijn, het verlies op de binnenlandsche
markt te dekken, vooral wanneer men in aanmerking
neemt, dat de
prijzen
een dalende lij11 hebben ver-
toond, zoodat grootei uitvoer per saldo geen verbe-
tering in den financieelen toestand van de industrie
met zich behoeft te brengen.
Dit voert tot het volgende punt. De wolindustrie
is er niet een, wier oorlogservaringen buitengewoon
ongunstig waren. Integendeel, het is onmogelijk om
te ontkennen, dat de fabrikanten enorme winsten
hebben gemaakt, niet slechts gedurende den oorlog,
maar ook in de daarop volgende hausseperiode, toen
de geheele wereld zich opnieuw in de kleeren stak.
Men zou dan ook geneigd
zijn
te betoogen, dat de
financieele kracht van de industrie aanzienlijk moet zijn.
Voorts is het
mogelijk,
dat van de
zijde
der in-
dustrie wordt aangevoerd, dat
zij
niet zoo zeer ge-‘
troffen wordt door den directen invoer van weefsels,
doch door de
stijging
van den invoer van kleeding.
Dit argument is tot op zekere hoogte gerechtvaardigd.
De volgende cijfers werpen er eenig licht op.
Invoer gedurende de
eerste acht maanden.
1921
1922
1923
Wollen of half-wollen bovenklee- in duizenden Ponden.
ding voor mannen en jongens 45
97
76
Alle andere kleeding, uitgezon-
derd gebreide goederen……1324
1929
2856
Wollen kousen
……………10
19
18
Wollen ondergoed – …………108
103
11.5
Uitvoer:
Bovenkleeding voor mannen en
jongens ………………..1888
1082
1589
Alle andere kleeding ………. 3681
3770
4284
Wollen kousen…………….983
2305
2217
Wollen onderkleediug ……..553
681
956
De invoer van bovenkleeding, met uitzondering
van die voor mannen en jongens, is dus meer dan
verdubbeld sinds 1921, ondanks dalende prijzen.
Het standpunt der fabrikanten kan op twee wijzen
worden aangevallen, welke men zorgvuldig uiteen
moet houden. De eerste gaat uit van de overweging,
dat de moeilijkheden in de industrie een zuiver tijdelijk
karakter dragen; dat indien de Franc verbetert in
koers, de extra-winst, die thans aan export naar dit
land verbonden is, moet ophouden,
terwijl
ook indien
de Franc ongeveer op haar huidig niveau gestabili-
seerd wordt, de invoer op buitengewoon voordeelige
voorwaarden spoedig tot het verleden zal behooren.
Het
schijnt,
dat deze redeneering ook in de industrie
betrekkelijk veel vernomen wordt. Vervolgens kan men de industrie op politieke over-
wegingen aanvallen. Deel II van de Safeguarding
of Industries Act loopt in Augustus van het volgend
jaar af en in ieder geval moet een langdurig onder-.
zoek plaats vinden naar de aanspraken, welke de
industrie op protectie kan doen gelden, vôôr -een
verordening kan worden uitgevaardigd en dan kan de oppositie in het parlement de inwerking treding
hiervan nôg weder uitstellen. Is het dan wel ver-standig voor de industrie, zich zelf te voeden met
valsche hoop op zoo’n kleine wetgevende basis?
Intusschen, wat er met de Safeguarding of In-
dustries Act in werkelijkheid gebeuren zal hangt ten
deele af van wat de wolindustrie zelf doet. Indien
haar pogingen succes hebben zal er een reden te
meer zijn
de wet het volgend jaar te verlengen. Vrij-
handelaars, die bovenstaande argumenten gebruiken,
spelen daarom met vuur en het is veel beter de
argumentatie van belanghebbenden langs den directen
weg aan te vallen.
Hetgeen de wolindustrie ons thans te zien geeft
is slechts een te midden van
talrijke
voorbeelden van
een hernieuwde neiging om te vragen in het bedrijfs-
leven van staatswege in te grijpen. Na den oorlog
was de 1)uitsche concurrentie de eenige grondslag
voor dit streven. Hiervan hoort men echter thans
niet zeer veel. Nu is het Frankrijk, dat in het mid-
delpunt van de agitatie komt te staan. Hoe dit ook
zij, de werkelijke strijd zal ontstaan over de Imperial
Preference en betreft levensmiddelen en niet indu-
strieele eindproducten. De moeielijkheid, die zich
hierbij voordoet, is, dat het
bijna
onmogelijk zal zijn
voor eenige Regeei-ing de eischen van de Domi-
nions in te willigen, zonder te letten op die van de
fabrikanten, wier arbeiders hoogere
prijzen
moet be-
talen voor voedsel, dientengevolge hoogere, bonen
vragen en op deze
wijze
indii-ect de geheele kwestie
van de industrieele bescherming ter tafel brengen.
Een politieken
strijd
van den eersten rang mag men
daarom in de herfst verwachten, hoewel ik voor mij
niet denk, dat de protectionisten hem zullen winnen.
De gebeurtenissen van den jongsten tijd hebben echter
bewezen dat Baldwin nauwelijks de sterke man
is dien
zijn
vrienden zoo gaarne in hem zien en
het is dus
mogelijk,
dat enkele onverwachte gebeurte-
nissen plaats vinden.
T. E. Gmsaoicv.
AANTEEKENINGEN.
indezcjjfers van groothandelprij-
z e n. – Op
de scherpe daling van de prijzen sedert
Juli is thans een kleine reactie gevolgd; het index-
cijfer sluit 6 punten hooger clan aan het eind vnu
Augustus op 4188. Dit
cijfer
is thans 1 punt lager
dan dat van eind September 1922, dat tot nu toe,
met uitzondering van de vorige maand, het laagsto
sedert den wapenstilstand was. Terwijl de netto-ver-
andering voor Augustus klein was, hebben enkele
artilcelen groote prijsveranderingen te zien gegeven.
De bewegingen waren evenwel meer
tegenstrijdig
dan
gewoonlijk het geval is en ook de eindcijfers der
groepen toonen daardoor slechts kleine wijzigingen,
zooals blijkt uit onderstaande – aan ,,The Economist”
ontieende tabe].
Data
Granen
en
vleesch
Andere
00e-
dings-
en ge-
,,oim.
Weef-
sloffen
Dcl!-
$toffen
Diver-
sen:
ollgn,
hout.
rubber,
enz.
Totaal
Alge.
meen
index-
cijfer
Basis (gemidd.
–
–
1901-5) …
500 300 500 400 500
2200
100,0
EindcJuli1914
579
352
6164
4644
553
2565
116,6
11
Nov.1918
1289
7824
1848
903
13894
6212
282,6
11
Dec.1920
1344
805 1284 1216
1275
5924
269,3
11
Dec.1921
9214
636
1106
702
9314 4357
198,0
11
Aug.1922
8804
674 11234
694
8874
4257
193,5
13
Sept.
8734
6824
1116 699
818
•
4189
190,4
11
Oct.
885
700 1150
712 813
4260
193,6
Nov.
864
703
12004
7044
811
4283
1.94,7
11
Dec.
861
706
11844
705
8074
4264
193,8
11
Jan. 1923
860
714
12051
739
808
4324
196,5
11
Febr.
8474
746 1201
7974
810
4402
200,1
11
Mrt.
824
752
11784
840
7974
4392
199,6
Apr.
858
752
1199
834
797
4440
201,8
Mei
8694
7724
11664
8184
785
4412
200,5
Juni
8154
7734 11774 7734
761
4301
195,5
Juli
8194
756
11155
7444
7464
4182
190,1
Aug.
,,
8284
7624
1119 734 744
4188
1
190,4
Beide groepen der voedingsmiddelen zijn gestegen,
evenals weefstoffen; de delfstoffen en de diversen
vertoonen een daling. Door de gunstige oogstvooruit-
-iJchten is binnenlandsche tarwe aanmerkelijk ge-
daald; het Amerikaansch product heeft zich evenwel
hersteld van het verlies van de vorige maand. De
meelprijzen zijn 2 sh. per zak gedaald; haver is even-
als binnenlaridsche tarwe sterk gedaald, maar gerst
noteert hooger. Aardappelen vertoonden een seizoen-
stijging, nu van den ouden oogst niets meer wordt
aangeboden. Rijst heeft het verlies van de vorige
26
September
1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
maand weder ingehaald. Een scherpe stijging van var-
kensvieesch ging vergezeld van een daling der overige
vleeschprijzen. In de tweede groep valt vnl. op een
heftige stijging vara de theeprijzen, gevolg van veel
concurrentie op de verkoopingen en het aanleggen
van voorraden. Suiker sluit lager, hoewel gedurende
de laatste veertien dagen de prijzen zijn gestegen.
De prijzen voor ruwe katoen zijn gestegen, garen
is. evenwel iets lager in prijs, terwijl laken onveran-
derd is. Ten gevolge van tegenstrjdige berichten
over den Amerikaanschen oogst hebben de ruwe ka-
toenprjzen groote schommelingen te zien gegeven.
Engelsche wol is iets hooger dan de vorige maand, maar Australische wol sluit onveranderd. Het wol-
verbruik gedurende de afgeloopen maand was zeer
bevredigend en de vraag voor export naar Amerika
en het Oontinent van Engelsche wol heeft de prijzen
gestimuleerd. Vlas noteert lager evenals jute, waar-
voor evenwel gedurende de laatste helft van de maand
meer belangstelling bestond.
Ruw ijzer en stalen rails zijn gedaald; ijzeren sta-
ven zijn nog steeds onveranderd. Kolen iets lager;
lood en tin hooger. Door de lustelooze houding van de
New Yorksche beurs is koper ook hier wat gedaald.
De veranderingen in de diversengroep waren klein
en van weinig belang. –
Onderstaande tabel geeft de prijzen van ieder arti-
kel afzonderlijk met de wijzigingen ledert de vorige maand. Hierbij is de stand 1901-5 gelijk 50 gesteld.
1
` U
1
1
0
0′
‘3
‘3
,a
+
s
+
Tarwe (bIl.)
1
81
1+ 5
llKatoen(Am.)j
139
1+
25
Koper
52
-.25
(En
g
.)
Meel
70
1
74
-195fl
1
–
., (Egypt.)I.
IlGaren IJS
1
127s
±
8
0
–
2
De!fsloffen
Gerst
1
74
1+ 9
IlLakën
1
121
111
lout Haver
69
5
1-I6
5
HWoI
(Èng.)i
1355
–
1
–
25
‘I
(l3altisch)I
10351
Aardapp.
1
75
1+19
II
,, (Austr
)I
225′
Ii
-lout
Rijst
101
1+
5
IIZiide
1
122
1+
2
II
(Amerik.)
1
90
1+
2
Runtivl.
1
815
f
–
6
liVlas
1
11451-
5sllLeder
1
60
Schapenvl.
91
1-
3
Iftjennep
1
45
1+
isilPetroleum
1
92
1
Varkensvl.
III
l
.
JlJute
Il_
5
l01jeri
72
I
Granen en
vl.IiI±
9
IIWee!sloffen
1119
I±._:iJITalk
-I101iezaden
1
1
75
635
1-
2s
1+
1
Thee
T_
44
iöïil_
5lFJndigo
1
87
1
Koffie
1
90
1- 1
Ilstalen rails
1
79
1-
45llSoda
8ssI
Rietsuiker
1
21
0
5
1-
5
IIJzer.stavenl
92
1
iRubber
1
15
5
+
I3ietsuiker
1113
6
IlKolen
(st.)
1365
4
Diversen
I7Tij7
Boter
1
885
1+
7511
,,
(huisbr.)I
87
1
Tabak
116s
Lood
105
+
46
Totaal
IIË
Andere voed.
r,
5
75
1+
en genolm.
25J
.Deze veranderingen brengen de prijzen 63,3 pOt.
boven den stand
hij het
uitbreken
van den
oorlog,
tegenover 63,1 pOt. een maand geleden en 73,1
pOt.
aan het eind van
April, zooals
men ook ziet
uit on-
derstaande tabel.
r-
1
IA’d
LJwe
I
1
1
1
Granen voe-
sefl,
Wee!- De!!-
Tol aal
1
oliën,
1
Daja
en
dings- sloffen sloffen
J
haal,
1
iileesch en ge-
ruSber,
1
nolm.
1
Juli
1914
100
100
100
100 100 100
December 1918
226 222 293
186 241 236
December 1920. . .
233
229
209
261 230 231
December 1921
159
180
180
164 168 170
Augustus :1922
1.53
192
183
149 160 166
September
,. ….
…151
194
181
150
148
163,5
October
153
199
188
154 147 166,2
November
, …150
200
195
152 148 167,0
December
149
200
193
152 146 166,2
Januari
1923
149
201
196
159 146 168,6
Februari
, …146
211
195
172
146
171,6
, .
Maart
.143
214
191
181 144 171,2
April
, ..148
214
195
180
144
173,1.
Mei
150
220
189
176 142 172,0
Juni
, ……141
220
1.91
167
137
167,7
Juli
141
215
1.81
160
135
163,1
Augustus
, ..143
216
182
158 134 163,3
In vergelijking met eind September 1922, toen het
algemeen iridexcjfer vrijwel even hoog was als thans,
zijn granen, vleesch en diversen gedaald, maar de
tweede groep der voedingsmiddelen is veel hooger,
terwijl ook de delfstoffen zijn gestegen. De weefstof-f en zijn practisch onveranderd.
Hieronder stellen wij thans nog de indexcijfers der
groothandelsprjzen in verschillende landen tegenover
elkaar (1913
=
100).
LiL
N 1 FI] 1
November 1915
206 358
438
367
392
214
oogste
H
1920
272
591
679
…
325
366
297
322
December 1921
,Mei)
147
(Apr.)
326
(Apr.)
594
3.585
(.ran.)
176
(Juni)
172
(Juli)
165
(Mrt.)
209
September 1922
October
»
153
330
582
43.223
165
170
152
193
November
•
154
156
338
352
601
596
94.492
167.412
171
172
169
163 155 158
191
188
December
o
Januari
1923
156
156
362
.
357
580
575
205.417
715,881
175
175
163 163
155 157. 183
184
Februari
»
Maart
»
157
159
422
424 582
587
677.000 642.700
181
186
165
168
155
156
192
196
April
•
Mej
,,
159 156
415
407
589
580
823.700
1.498.000
187 181
168
166
156 149
196 199
Juni
Juli
153
151
408 568
3.989.800
180
164 149
198
408
…
28624.800
145
192
1)
Bureau of
Labour.
2)
Frankfurter
Zeitung.
)
Sedert 1922 gebaseerd
op
48 artikele,, in
plaats van
op
53.
De daling wat het
cijfer voor
Nederland
betreft
komt in hoof.dzaak
voor rekening
van verschillende
voedingsmiddelen. De
sterkste dalingen vertoonden
tarwe, rogge, maïs, varkensvleesch en kaas.
Aardap-
pelen en thee zijn .gestegen.
Algemeen
Gem.
90fl-
Herleid
U
Dat m
indexcijfer
denkoers
algemeen
van ,,the
over de
index-
Economist”
afg. maand
cijfer
Januari
1914 ……
119,2
1
.
21
li(
119,6
December
1918
.
……
277,0
11,19
256,6
December
1920 ……
269,3
11,31
252,1
December
1921…….
198,0 11,42
187,2
Augustus
1922 ……
193,5 11,49
184,_
September
,
.
190,4
1 1,44
180,4
October
,
.
193,6
11,39
182,5
November
,
.
194,7
11,40X
183,8
December
,
.
193,8 11,55
185,3
Januari
1923 ……
196,5
–
11,75k
191,2
Februari
,
.
200,1
11,85 196,3
Maart
199,6 11,89
196,5
-April
,
.
201,8
11,8á 198,4
Mei
200,5
11,83 196,3
Juni
_
195,5 11,79 190,8
•
Juli
190,1 11,68
183,8
i
Augustus
190,4
11,59
–
182,7
OVERZICHT VAN TIJDSCHRiFTEN.
The Q.uarterly Journal of Econo-
in i c s. – Oambridge, Mass., Augustus 1923.
D. H. Buchanaqi,
The rural economy of Japan;
Fr.
H. Kwight,
The ethics of competition;
L. K. Franic,
A theory of business cycles;
.P…ff. Douglas,
Wages
regulation and ehildren’s maintenance in Australia;
G. 0. Virtue,
Legislation for the farmers: packers
and grain exchanges;
H. Feis,
The Kansas court of
industrial relations, its spokemen, its record.
D i e B a n k. – Berlijn, Augustus 1923.
A. Lansburgh,
Die Loslösung von der Mark.
Journal de la S ociôté de Stâtistique
d e P a r i s. – Parijs, Juni 1923.
i
-E. Michel,
La réparation des dommages de gueri’e.
1 d e m. – Parijs, Juli/September 1923.
L. March,
L’étude statistiquedu mouvement gén&-
ral des affaires;
Marion,
Statistique comparée des
augmentations de traitements- depuis 1914.
Tijdschrift voor Economische Geo-
g r a p h i e. – ‘s Gravenhage, 15 Augustus 1923. Prof. Dr. H. Blink,
Brazilië in zijn ontwikkeling
tot economisch gebied.
–
D e 0 i d s. – Amsterdam, 1 September 1923.
bevat o.a.:
Mr. D. van. Blom,
Zuiderzee-nieuws;
Jhr. L. M. A.
von Schmid,
Het Vlootw’et-ontwerp;
Mr. K. Jansma,
Radio en luchtoorlog op de Haagsche juristen-con-
ferentie. . . –
846
ECONOMISCH-STA’FISTISCHE
BERICHTEN.
26
September
1923
MAANDCIJFERS.
OVERZICHT DER RIJKSMIDDELEN
(In Guldens).
.’iugustus
Sedert
Overeen-
–
1923
1 Januari
komstige
1923
periode 922
Directe
belastingen.
].446.469
12.524.017
1.2.479.623
Persoheele belasting
.
2.470.720
12.035.566
9.030.018
Inkomstenbelasting
.
5.371.811
76.536.506 86.658.287
749.897
9.032.770
9.1 27.652
Vermogensbelastirig
:
167.510
6.188.376
10.518.457
Açcijnzen.
4.051.362
27.153.486 27.573.916
Grondbelasting
………
Dividend- en tantiOme-
44.274 1.092.469
1.361.958
4.466.030
33.084.861
39.278.865
belasting’…………..
93.704 915.245 925.624
43.801
3.290.375 2.882.83k
Wijn …………………
875.522
6.800.109 6.253.897
Suiker
…………….
Gedistilleerd ………..
Zout …………………
1.212.465 11.034.497
2.610.195
Bier
………………..
Geslacht
…………….
Tabak……………..
Belast. op speelkaarten
5.603
59.083
49.022
Indirecte belastin gen:
–
1
1.293.797
2
11.519.322
3
1.1.545.102
Registratierechten ….
1.373.769 12.280.466 13.389.267 3.579.821
31.294.215 27.600.640
Invoerrechten
2.680.635
22.490.707 25.277.322
Gouden en zilver. werken
Zegelrechten ……….
65.403
605.575
583.881
Successierechten …….
Essaailoon ………..
100
.
703 740
Statistiekrecht ………
2.212.815 2.229.290
Belasting …………..
……
140.711
475.625
1.183.346
Mijnen
……………..
282.6
.
53
89.253
1.406.306
441.700
Domeinen
…………..
Staatsloterj
…………
24.337
444.156
242.794
Jacht
en visscherij ….-
45.148
217.765
1.847.234
213.182
1.817.345 425.413
1.228.0071
284.512.360
293.517.080
Loodsgeldest
………….
Totaal…………
1)
Hieronder
begrepen
f
190.952
wegens zegelrecht
van
nota’s van makelaars en
commissionnairs
in effecten,
enz.
(BeursbelaSting).
2)
Idem
f2.053.ZlO.
2
Idem
f
1.509.055.
BELASTINGEN IN VERBAND
MET DE
BUITEN
–
GEWONE OMSTANDIGHEDEN.
.
Augustus 1923
Sedert
1 Januari 1923
Verdedigingsbelasting la
. . .
50.189
1.855.218
Terdedigingsbelasting Ib
338.437
6.573.049
t
Verdedigingsbelasting II ..
1.613.556
21.278.547
2.002.182
29.706.814″‘
Oorlogswinstbelasting ……..min. 1.320.740
14.768,534
OPCENTEN VOOR HET LEENINGFONDS 1.914
Augustus
Sedert
1 Januari
Overeen-
komstige
1
1923 1923
periode 1922
Directe
belastingen.
2.512.445 2.500.755
Personeele belasting
427.376
.
2.286.430
1.760.666
Inkomstenbelasting
1.603.270
21.937.464 25.129.392
Vermogensbelasting
41.934
1.546.560
2.579.275
Dividend- en tantiëme-
–
247.466
2.980.814
3.012.125
Grondbelasting …….289.294
Accijnzen.
810.272 5.430.697
5.514.783
belasting …………
218.494
272.39
Gedist.
(
binu.- en buitl.)
44
.6.603
3.308.486 3.927.887
Suiker ……………. Wijn ……………..8.855
Indirecte
belastingen.
Zegelrechtvanbuitl.eff.
34.412
217.932
86.256
Totaal..
3.909.482 40.439.322
44.781.531
SPLiTSING VAN DE OPBRENGST DER GROND-, PERSONEELE-, INKOMSTEN- EN VERMOGENS-
BELASTING SEDERT 1 JANUARI1923.
Dienstjaren.
Cron’o’.
Personeele
Inkomsten-
Vermogens-
belasting.
–
belasting.
belasting. belasting.
1919/20
1,94
1920121
1.071
39.077
2.075.181
2.142.937
1921122
20.357
362.043
14.180.661
14.043.793
1922123
–
1.585,279
4.099.605 59.492.685
71.146.645
1923124
10.917.310
7.534.840
787.979 19.350.895
Totalen.. 112.524.017 112.035.565
1
76.536.506 1107.284.464
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
Ned IDise. Wissels. 4
13Juli ’22
Zwits. Nat. Bk. 4
16Juli ’23
Bel.Binn.Eff. 4
13Juli ’22
N.Bk.v.Denein. 6
1Mei ’23
Bk. (Vrsch. inR.C. 5
28Juli ’22
ZweedscheRbk 4
1Juli 22
Javasche Bank… 31
1A2tg.’09
Bank v.Noorw. 6
1Mei ’23
Bankvan Engeland 4 5Juli ’23
Bk. v. Tsjecho-
Duitsche Rijksbk. 90 15Spt.
’23
slowakijë…
42831ei ’23
Bank v. Frankrijk 5
llMrt. ’22 N. Bk.v.O’rijk 9
28ept.’22
Belgische Nat. Bnk.
5122
Jan. ’23
Hong. Bank.. 18
5Juli ’23
Fed.Res.BankN.Y.
4.
)
t2iFeb. ’23
Bank v. Italië.
5-i1J-uli ’22
Bank van Spanje.. 5
23 Mrt. ’23
Z.-Aïr.Res.bnk 6
OPEN MARKT.
Data
1
Amsterdam Londen
Part.
disconto
Berlijn
Part.
P
Part. N. Yorkk Cali-
art.
Prolon-
disconto
gatie
(3 mnd.)
disconto
disc.
moncjj
22Sept. ’23
3i1
3-%
3’1
–
5_%
1)
17-22 S. ’23
311-j
3-1<
3’/_%
–
–
3-5
10-15 ,,
’23
3_’
3_3
–
–
4%_6%
3-8
,,
’23
3-
1
18
3
3’I1e-,
–
18-23 S. ’22
3
3
/8
5
18
3
.
1
1
2s1_%
–
–
4-6%
19-24 S. ’21
4/%
3-%
4
v-K
–
–
4_6
20_24J1i’14
2%3%
2%.%
2’1_
2%
13/
4
_2%
1)
Noteering van
21 September.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Londen was bijna de geheele weeh gezocht, zoodat de
koers zich ce,, paar punten kon verheffen. Parijs cii België
ViEl’CiI
vesIer zeer vast. i.Fet vooruitzicht
Oj)
een overwi
ig in liet ltnhve.onflict deed de vrees voor eigen munt bijna
geheel verdwijnen. Dientengevolge gingen ook verschillende
l,ntenlandsche baissiers tot dekking over. Op het hoogste
punt werden weliswaar opnieuw zaken h In baisse onder-
nonlen, maar aanvankelijk zonder succes. Dollars vrij sta-
tionnair. klarken visster, [naar zeer onregelmatig en meest-al ii
oss t ii,
aal. Skan din av
ië vrij wel o n vera n derci. Zwitser] a ml
flauw. Daa ie ntcgeli Buenos Aires zeer vast. 83% -85. Ook
Indië opnieuw iets hooger, en. 964-96%.
25 September 1923.
KOERSEN IN NEDERLAND.
Dato
1
Londen ] Berlijn
4
) 1 Weenen
1
Parijs Brussel 1 New
1
1
1
1
••’) 1
York”)
17 Sept. 1923
11.54,
1
0.0131
8
0.00353%’
14.75
12.22
2.54%
18
,,
1923
11.5
0.0111
8
0.0035%
14.68 12.28
2.54o1
19
,,
1923
11.541
0.01%
0.0035%
14.971
12.43
2.547,,
20
,,
1923
11.561
0.0975 0.0035%
15.10
12.691
2.54s,,
21
,,
1923
11.551
0.02 0.0035%
15.021
12.71
2.54%
22
,
1923
11.561
0.016
0.0035%
15.20
–
–
Laagsted.w.’
11,531
0.00.1
8
0.0035
14.60
12.10
2.54
Hoogste,,
,, 1
11.561
0.024
0.0037
15.30 12.95
2.54%
15Sept. 1923
11.561
0.0211
8
0.0036
14.971
12.31
2
2.54
5
/
8
8
,,
1923
11.541
0.05% 0.0035%
14.171
11.52
8
2
.
54
+*
8
Muntpariteit
12.10
59.26
5
)
50.41
48.-
48.-
2.48%
‘) Noteering
te Amsterdam.
“)
Noteering
te Rotterdam.
‘) Particuliere opgave.
5)
Noteering
van
14
Sepiember.
5)
Idem
van 7
September.
4)
Gulden per rnillioen
Mark.
5)
Gulden per
100
Mark.
D
°
t
°
Stock.
Kopen.
Chris:.
Zwitser.
Spanje
Batavial)
holm
)
hogen)
tionia)
land
5
)
1
1)
1
telegrafisch
17 Sept. 1923
67.50
46.-
40.80
44.95
34.30
91/b-/8
18
,,
1923
67.50 46.20 40.65
44.921
34.30
96/
8
– 818
19
,,
1923
67.55
46.-
40.80 44.95
34.25
20
1923
67.55 45.95
40.85 45.10 34.35
96%_%
21
‘
1923
67.50
45.80
40.75
45.05 34.40
96_51
22
,,
1923
67.50
45.90 40.80 45.15 34.35
963151
L’ste d.
w
1)
67.35 45.55
40.60 44.80
34.10
96
,18
]iI’ste
,,
,,
1)
67.65 46.25
41.-
45.40 34.50
9651
15 Sept. 1923
67.55 45.65
40.80
45.221
33.95 96I1,_96
8
,,
1923
67.70 46.35 41.30 45.75 34.10
96%
Muntpariteit.
66.67 66.67
66.67
48.-
48.-
1
100
5)
Noiecrtng
te Amstordam.
‘)
Parttcultore
opgave.
–
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISIISCHE BERICHTEN
847
KOERSEN TE NEW YORK.
D a
CableLond.
(in
$
per)
Zicht Parijs
(in
ds. p.frs.)
1
Zicht Berlijn
(in
cl. p. Mik.)
1Zicht .4mslerd.
(in
ds.
p. gid.)
22 Sept.
1923
4.55.37
6.01
0.0000070
39.36
Laagste d. week
4.53.50
5.77
0.0000045
39.29
Hoogste
,,
4.55.37
6.01
0.0000090
39.36
15 Sept.
1923
4.54.25
5.86
0.000001
39.32
8
,,
1923
4.53.50
5.56
0.000003
39.30
1(untpariteit..
4.86.67
19.30
23.81%
4021
1
KOERSEN VAN DE
VOLGENDE PLAATSEN
OP
LONDEN
Plaatsen en
Landen
Noteerings.
eenheden
8 Sept.
1923
15Sept.
1923
17/22 Sept.’23
Laagste
1
Hoogste
22
Sept.
1923
Aiexandrjë. . Piast. P. £
97151
97
35
1,
97151,
1/23
9715133
*Bangkok… Sh.p.tical
1110
1110 1110 1110 1110
B. Aires’) ..
d. p. $
39
1t6
39
3
18
39
7
1
16
40%
40
Calcutta . . . . Sh. p. rup.
114
5
/
33
1.148
114
3
1
114
11
1
92
114
9
1
33
Constantin. . Piast.p.0
790
765
760
795
775
Hongkong . .
Sh. p. $
213
9
1,
0
21311
8
21331
8
214t/
213
231
32
Lissabon 1) . . d. per Mii. 27
1
32
2
5
1
33
2’1
2
11e
2t1
Madrid ….. Peset.p.
33.75
33.851
32.90 33.80 33.20
25
25
24
26
25
Montevideo’)
id.
39 39(
39’1 40% 40 3)
Montreal
…
$ per £ 4.65k
4.65% 4.64
4.65%
4.65
71
152
151%
150k.
152
151
Mexico …….d. per $
Praag ……
..Kr.p.
R.d.Janeiro’) d. per Mii.
..
57133
132
5s1
5%
57/33
Rome ……. Lires p. £
105
10211
9
100%
104
100%
Shanghai … Sh. p. tael
311l81
31131
8
3/1% 3/2
3114
Singapore…
id. p. $
.
2/4
5
/
32
214
6
1
32
2/4
3
/
33
2/47/32
214
5
1
33
Vaiparais0
2
). peso p. £
36.40
35.60 35.60 35.90 35.00
Yokohama .. Sh. p. yen
211231
33
211%
21131
211
23
1
32
211
51
8
Koersen der voorafgaande
dagen.
‘) Telegrafisch transfert.
5)
90 dg.
5)
Noteering van
20
September
923.
NOTEERING VAN ZILVER.
Ie Londen
N.
York
te
Londen
N.York
22 Sept.
1923..
32s1
65s1
8
23Sept. 1922..
35
8
19
69%
15
.,
1923..
31.1’1
6411
8
24Sept. 1921..
41%
081
8
S
,,
1923..
317
63%
20 Juli 1914..
24’5
54u1
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 24 Sept. 1923.
Activa.
Binuenl.Wis-f H.-bk.
f
65.496.700,91
sels,Prom.,
B..bk.,,
34.724.437,82
enz.in disc.I Ag.scli.
63.521.729,92
f
163.742.808,65
Papier o. L. Buiteni. in disconto
–
Idein eigen porteï..
f
51.775.774,–
Af :Verkoclttmaar voor
de bk. nog nict afgel.
,,
–
51775774
Beiceningen1 U..bk.
f
23.330.560,48
mcl. vrsch.j J3.-bk.
12.108.510,93
in rek.-crt.1
op
onderp.
Ag.scb. ,,
98.994.171,36
f
134.433.242,77
Op Effecten…….
f
129.581.571,62
OpGoederenenSpec. ,,
4.851.671,15 134.433.242,77
Voorschotten a. h. Rijk …………….
13.542.293,97
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
f
56.240.100,-
Muntmat., Goud . . ,,
525.534.530,42
f
581.774.630,42
Munt, Zilver,
enz..
10.304.766,10
Muntmat., Zilver .
Mfecten
592.079.306,52
Bel. v. Is. Res. fonds .
f
5.964.480,24 ici.van
1
15v. L. kapit.
,,
3.947.006,62
9.911.486,86
Geb:enMeub.dcrBank …………….
..
5.000.000,-
Diverse
rekeningen
………………
,,
81.922.365,51
f
1.052.407.428,28
Passiva
–
Kapitaal
……………………….
f
20.000.000,-
Resèrvefonds ……………………
,,
5.999.469,43
Bijzondere
reserve ……………….
..
9.000.000,-
Bankbiljetten in omloop …………..
,,
966.540.970,-
Bankassignatiën in omloop …………
,
876.132,42
Rek.-Cour. f Het Rijk
f
–
saldo’s:
k Anderen,,
42.673.883,35
,,
42.673.883,35
Diverse rekeningen ………………
,,
7.316.973,08
f
1.052.407.428,28
Beschikbaar metaalsaldo ………….
f
389.382.810,38
Op de basis van 21
,
metaaldekking …..
,,
187.364 £11,23
Minder bedrag aan bankbiljetten in om-
loop dan waartoe de Bank gerechtigd i.
,, 1.946.9 14.055,_
NED. BANK 24 September 1923
(vervolg).
Voornaamste posten in duizenden .gu.ldens.
B k-
Andere
Beschikb, Dek.
iijelten
Data
Goud
Zilver
?”
opeischb. Metaal. kings-
o
schulden
saldo
perd.
24Sept. ’23 581.775 10.305
966.541 43.550 389.383
59,
17 ,,
’23 581.789 10.3331 965.570 36.365 391.048
59
10 ,,
–
‘23581.789 10.387
963.718 32.813 392.183
60
3 ,,
1
23 581.791 10.505
966.693 42.423 389.783
59
27 Aug. ‘23581.795 10.956
931.910 34.633 398.752
61
20 ,,
‘23581.794 11.007
930.715 29.071 400.153
62
–
25 Sept. ’22 593.859 9.033
959.638 22.598 405.727
61
26 Sept. ’21 005.969 10.327
996.005 33.945 409.547
60
25 Juli ’14 162.114 8.228 1 310.437
6.198 43.521
1
) 54
Totaal
Hieroan
Papier
Diverse
Schatkist.
Bv/ee-
Data
bedrag
op
het
rekeningen
promessen
ningen
isconto 5
Duiten On
recntslreees
24Sept. 1923 163.743
22.000 134.433 51.776 81.922
17 ,,
1923 166.243
22.000 136.789 53.290 66.532
10 ,,
1923 166.500
22.000 135.683
52.720
67.153
3 ,,
1923 165.330
22.000 145.921
52.577
64.579
27 Aug. 1923 141.169
2.000 133.242 52.591 58.389
20 ,,
1923 139.094
–
136.098 49.502 67.713
25 Sept. 19221 182.358
30.000 105.436 64.536 35.105
20 Sept. 19211 236.348
78.500 128.458
43.694
15.536
25 Juli 10141 67.947
14.300
61.686
20.188
509
– 1) Op de basis van 21 metaaldekiciog. 2) Sluitpost activa.
‘s RIJKS SCHATKIST.
Uit de bekendmakiugvanden Mieister v a n Finan-
c i ë n blijkt, ‘dat uitstonden op
1
17
Sept.
1923
24
Sept.
192
–
Aan scliatkistpromessen
f207.7
30.000,-
f208.200.000,__
waarv.direct bij Ned. Bie. ,, 22.000.000,-
,, 22.000.000,-
Aan schatkistbiljetten.
,,214.917.000,-
,,314.917.000,__i
Aan zilverbons ……..,, 28.141.124,50
,, 28.757.044,_
Tegoed v.d.Postch. en Gdst.
bij’s Rijks Schatkist.. .
,,O
1
6.352.826,53I ,,1O6.558.196,53
r
Onder de vlottende schuld is begrepen:
Voorsch. aan de Koloniën
,,158.831.000,-,,152.396.000,-
VoorschotaanGemeenten’
31
Juli
1923
31
Augustus
1923
voordoorRijkvoorhen
,, 40.452.561,61
79.670.607,23
te heffen luk. belasting)
‘)
Waarvan
f
37.056000 vervallen op of na 1 April
1927.
‘NEDERLANDSCH-INDISCHE VLOTTENDE SCHULD.
De Minister van Koloniën maakt bekend:
15
Sept. 1923
1
22
Sept.
1923
Voorschot uit ‘s Rijks
kas aan N.-T ………
f142.631.S44,iS
fi3O.3S2.l47,97
m
d. Schatk.prom. in onil.
,, 79.100.000,-
,, 79.100.000,-
Voorscli.Jav.Bk.aanN.-j.
,,
8.000.000,-‘ ,,
200.000,2.’
.
Muntbiljetten in omloop.
,, 41.700.000,-
,, 41.400.000,-
3) Tegoed van Ned -Indië bij de Jevasche Bank.
–
JAVASCHE
BANK.
Voornaamste posten in -duizenden guldens. De -samengetrok-
ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen.
Data
-Goud
Zilver
B
k-
i
jetten
Andere
opeisc/,b.
Beschikb.
metaal.
schulden
saldo
22 Spt. 1923
22.750
260.000
133.000
144.150
15
,,
1923
222.500 265.000
134.000
142.700
8
,,
1923
222.000 264.500
128.000
144.000
11Aug.1923
153.982
60.699′
266.111 105.742
140.912
4
,,
1923
160.893
60.926
262.947
103.259
149.200
2á Juli 1923
152.380
60.920
260.975
107.053 140.285
23 Spt. 1922
149.348
54.519
267.102
108.776
129.347
24 Spt. 1921
187.213
21.640
300.966
120.071
25.082
25 Juli 1914
22.057
31.907 110.172
1
12.634
4.8422
ata
Dis-
Wijse/s.
buiten
Be/ee
Voor-
schotten
Lilverse
e-
Dek-
kings-
conto’s
N.-!nd.
betaalbaar
ningen
–
aan het
Gouv.nem.
.rc
ningen
)
percen.
tagc
22 Spt. 1923
15
1023
S
1923
11 Aug.1923
1.7790
180.000 176.500
– -200′
8.000e
5.700′
7.123
°
°
18.448
57
.
56 57
58
3T’1
41.297 74.305
4
,,
1923
38.709
40.925 65.603
1.711
19.893
61
28 Juli 1923
36.219 37.788
69.870
10.106
22.997
58
23 Spt. 1922
35.427 33.118
103.541
–
25.323
54
24 Spt. 1921
36.086
19.946
111.563 40.149
12.648
49
25 Juli 1014
7.259 6.395
47.934
6.446′
2.228
44
t) Sluitpost
activa.
5) BasIs
2
15 metaaldekking.
‘) Crcdltsaldo.
848 – –
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26
September
1923
CURAÇAOSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Voor- Diverse Diverse
Circu-
Dis-
s
Data
Metaal
re e-
re
e-
olieContO
500
ningen
t)
ningen
2
–
colonie
1 Augustus 1923 682 1.379
77
320
774
79
1 Juli
1923 663 1.411
81
365
820
166
1 Juni
1923 664 1.333 128
332
733
152
1 Mei
1923 664 1.281 127
373
721
208
1 April
1923 664 1.277 127
306
669
157
1 Augustus 1922 671 1.201
78
331
964
465
1)
Sluitpost der activa. 2) Sluitpost der pasgiva.
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoegiin.g der Currency Notes,
in duizenden pondsterling.
Data
Metaal
Circulatie
Currency Notes.
Bedrog
Goudd.
1
Gov.
Sec.
19 Sept. 1923 127.649 123.384 283.133 27.000 238.701
12 ,,
1923 127.648 124.091 285.312 27.000 240.834
5 ,,
1923 127.650 124.885 286.022 27.000 241.542
29 Aug. 1923 127.643 124.605 285.069 27.000 240.592
20 Sept. 1922 127.427 1l.491 289.756 27.000 246.91
22 Juli 1914
40.164
29.317
Gov.
Other
Public
Other
51
Data
Reserve king,-
Sec.
Sec.
Depos.
Depos.
perc
t)
19Sept.’23 45.064 71.780 18.086 104.510 24.015 19,58
12
’23 47.040
70.166 15.752 106.509 23.308 19,061
5
’23 49.846
70.030 14.129 110.016 22.515 18,14.
29Aug.’23 46.281 69.208 16.581 103.550 22.788 18,97
20Spt.’22 44.548 73.594 15.786 108.535 24.386 19,61
22Juli ’14 11.005
33.633 13.735
42.185 29.297 5231
t)
Verhouding tusachen Reserve en Deposits.
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voorniiamate posten, onder bijvoegiag der Darlehens-
kassenscheine, in milliarden Mark.
Ji
Waaru.
Dek
Data
Metaal
1
1’j”
hij I3uttl.
Circulatie
kings
c,rc.bkn
l
iserc. )
7 Sept. 23 20,2
0,490 0,011 107.038 1.182.039
11
31 Aug. ’23 21,4
0,510 0,011
14.176
663.2002
23 ,,
’23 22,5
0,512 0,010
13.018
273.906.
5
15
1
23 22,6
0,516 0,010
12.641
116.403
11
7 Sept. ’22
1,0
1,005 0,050
24
252 10 *
23 Juli ’14 1,7
1,357
–
0,065
1,9
93
Darlehens-
t’
isse
kassenscheine
Handels-
Schatkist-
Rek. Cr1.
al I kashij di
T0t00!
wissels
papier
[-
Totan
itgeeven Rijksbank
PD
1.849.903 278.440 1.571.463 880.639 107.000 107.000
° 1.151.863 164.644
987.219 591.080
14.180
14.180
g 596.576
89.696
506.880 326.237 13.000 13.000
227.166
49.532
177.634 113.167
12.700
12.600,
279
27
252
51
38
24
0,7511 0,751
–
0,944
–
–
t
) Onbeiast. Bovendien verpand
op 15 Aug. 1923 325.5 miii.. op 23 Aug.
1923 325.5
miii..
op 31 Aug. 1923 325,5 miii., op 7
Sept.
1923 325.5 miii
oen
2)
Dekking der circuiatie door metaal en Kassenscheine.
BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten isi duizenden francs.
–
Waarvan
,
Te goed
1
Buit.gew.
Dato
Goud
in het
Zilver
in het
000rsch.
Buitenland
Buitenland old. Staat
20Sept.’23 5.538.250 1.864.345 294.751
579.600 23.700.000
13 ,, ’23 5.538.161 1.864.345 294.647
581.126 23.800.000
6
’23 5.538.103 1.864.345 294.540 581.382 23.900.000
21Sept.’22 5.532.434 1.948.367 286.761
575.786 24.100.000
23 Juli’14 4.104.390
–
639.620
–
Uitge.
Rek. Cl.
Rek.
Wissels
stelde
Belee.
Bankl,il.
Parti-
Cr1.
Wissels
ningen
jetten
culteren
Staat
–
ss
2.371.513
18.323 2.103.893 37.607.071 1.877.467 18.182
00
2.239.622
18.345 2.134.610 37.703.655 1.927.467 26.378
ò
r 2.199.085
18.387 2.125.896 37.998.782 1.935.149 ,35.900
],.789.639
32.815 2.128.402 36.585.364 2.159.112 40.787
1.541.980
_
769.400 5.911i10 942.570 400.590
BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.
Voornaa.mde posten in duizenden 1 ranos.
1
Metaal
l
vorder.
Beleen.
1
Beleen.
Binn.
1
mcl.
van
1
van
1
wissels
1
Circu.
Rek.
Data
1
buiten!. buitenl.
1
prom. d.
1
en
1
latie
1
Cr1.
1
,aldt
1
praoinc.
1
heleen. t
01
parltc.
20 Spt. ’23 347.136
1
84.653 480.000
1
1291:211 7.097.703 218.773
13 ,, ’23 347.623 84.653 480.000 1320.278 7.139.546 193.969
30Aug.’23 347.509 84.653480.000 1330.000 7.144.739 100.452
21 Spt. ‘221332.778 84.6531480.000 604.638 6.483.141 368.024
VEREENIGDE STATEN VAN NOORD.AMERIKA
FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Data
Goudvoorraad
–
_________
FR.
Zilver
Notes
in
dc.
circu.
Totaal
Dekking
In
het
–
bedrag
F.
R. Notes
buiten!.
latie
5 Sept. ’23
3.102.010
12.111:388
–
1
76.324
2.257.278
29 Aug. ’23
3.120.989
2.110.468
–
80.245
2.224.760
22
,,
’23
3.122.764 2.150.305
–
78.612
2.225.063
6 Sept. ’22
3.060.833
2.245.382
–
1
125.85412.211.889
1
Totaal
Gestort
1
Dek- 1
l5ek-
Data
Wissels
Deposito’s
Kapitaal
1
king,
kings-
______________
1
perc.
1)
perc.2)
5 Sept. ‘231 1.024.657
1.902.375
109.718
1
746 1 76,4
29 Aug. ’23’ 989.003
1.907.582
109.751 1
,
177,5
22 ,,
’23
957.206
1.881.905
109.678 1 76,0 177,9
6 Sept. ‘
2
21 593.448 1.856.797
106.085
75,2
78,3
1) Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeiscbbare
schulden: F. R. Notes en netto deposito.
2)
Verhouding totalen
voorraad muntmateriaal en wettig betaalmiddel tegenover idem.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Totaal
-;
Reserve
Waarvan
Aantal
uitgezette
.
Totaal
bsj
de
deposito’s
time
d
Data
–
banken gelden en F. R bonk,
deposits
hegn gen
29Aug. ‘231 769 11.707.551 1.365.588 15.007.820 4.005.773
22 ,, ‘231 769 11.676.507 1.340.529 15.003.020 3.981.112
15 ,, ’23
770 11.702.009 1.359.778 15.112.400 3.971.754
30 Aug.’221 791
10.761.1951
1.377.582 14.718.600 3.598.688
Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht
gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen ‘bankstaten.
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam 24 September 1923. Bij de geweldige moeilijkheden, waarvoor Duitschiand op
het gebied der binnen- en buitenlandsche politiek staat,
hebben zich in den allerlaatsten tijd nog cle gevaren val,
het totaal oiitredclerde geldwezen gevoegd. De Regeering-
Stresemaun beijvert zich, zoowel- op monetair als op poli-
tiek terrein, den outspoorden wagen valt het Duitsche Rijk
ii
i een beter positie te brengen, doch tot nu toe kan niet
worden gezegd dat al t.e groote vorderingen in deze rich-
ting zijn gemaakt. Zoolang cle financiën van den Staat
met in het reine zijn gebracht, zoolang de balans tus-
schen ontvai.igsten en uitgaven zoo sterk aan de credit-
zijde belast blijft, als thans het geval is, mede door cle po-
litieke omstandigheden, moet liet vertrouwen in het effect van ccii wijziging van het geldstelsel met een goede dosis
scepticisme worden vermengd.
Ondanks alle er tegen aangevoerde bedenkingen hebben
cle practische raadgevers der Regeering klaarblijkelijk in de thans aangenomen richting gestuurd.
Inmiddels heeft de in uitzicht gestelde wijziging voor-loopig het effect gehad van een daling in de koersen der
buitenlandsche betaalmiddelen en, dienovereenkomstig, van
het beursniveau. Daar echter in den aanvang van de achter ons liggende week eerst geweldige koersverheffiagen had
den plaats gevonden komt deze reactie nog niet tot uiting
in nadeelige verschillen, gemeten aan den stand van de
voorgaande berichtsperiode.
Te L o n d e n is de beurs zeer kalm geblei’en, zelfs onder
den invloed van de berichten, dat tusschen de Fransche en
de Engelsche Regeering geen principieel nieeningsverschil meer zou bestaan in zake de oplossing van de Europeesche vraagstukken. Gelaten blijft de City af w’achten, welke cle
gevolgen van deze overeenstemming zullen zijn. iVeel meer
aandacht heeft cle nanvrage om bescherming voor de wol-
industrie van de Kamer van Koophandel van Braciford
11
26 September 1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
849
getrokken. Naar het schijnt, wordt de wolmarkt in Enge-
land
01)
het oogeublik sterk bedreigd door den onbelem-
merden invoer uit Frankrijk, waar. men – bijv. in Rouha ix
met het cirieploegenstelsel nacht en dag doorwerkt. De
daling van den Franc heeft hier hetzelfde effect gehad als
ten onzent, doch men heeft tot nu toe in Engeland nooit
uit het oog verloren, dat liet niet de
sta?wZ
van het betaal-middel is, dat cle concurrentie mogelijk maakt, doch veel-
eer de voortdurende
daf/no.
Indien dus een zôÔ op den
vrijhandel ingesteld centrum als de wolhandel van Brad-
ford den roep naar protectionistische maatregelen doet
weerklinken, moet hieruit wel de conclusie worden getrok-ken, dat de algemeene opinie in Groot-Brittannië pessimi-
tisch aangaande den loop van den Franc en dus ook ten
opzichte van de intrede van meer normale verhoudingen
is gestemd. En dit heeft op de beurs wel een eenigszins
drukkenclen invloed gehad. Toch is in de laatste dagen we-
der een iets opgewekter stemming ontstaan, toen bleek.
dat cle Franc een aanzienlijk redres heeft kunnen behalen
en men klaarblijkelijk den toestand al te zwart had be-
schouwd.
Aan de beurs van P ci
1
ij s echter is de stemming over
het algemeen vrij ongeattimeerd geweest. De daling van de
luiteniandsche wisselkoei sea heeft weliswaar een zeer gun-
stige uitwerking in algemeen economischen zin, doch tech-
nisch is cle markt te Parijs zoo nauw verbonden met de vaiut.awaarclen, dat cle reactie in deze fondsen ook het
niveau van cle overige eenigszins medesleepte. Bovendien is
de beurs verontrust door de gedachte, (lat wellicht spoedig
onderhandelingen tusschen Duitschiand en Frankrijk kun-
nen worden aangeknoopt. Men heeft cle aandacht gevestigd
op cle economische gevolgen, die uit mogelijke overeenstem-
ming kunnen voortvloeien. De ijzerindustrie is thans reeds
bevreesd voor een feller concurrentie van Duitsche zilde;
het afzetgebied in de noordelijke provincies zou voorts he.
dreigcl worden, indien het stelsel van betaling der schade-
]oosstellitig in natura veder zou worden toegepast. Zoo
zijn er tal van tegenstrjdige factoren, die de beurs zeer
nerveus hebben gemaakt en feitelijk geen ruimte hebben
gelaten het nuttig effect van de waardevermeerdering vitn
den Franc volkomen in de wel hiervoor in aanmerking ko-
mende .foncisen te verdisconteeren.
V(rallstreet is eveneens niet zeer opgewekt gebleven, on-
danks de optimistische gevoelens, clie men, blijkens de over-
zichten uit de kringen van handel en industrie nog steeds
koestert. Inmiddels zijn deze gevoelens vaak in tegenspraak met de cijfers en zelfs, indien deze laatste, oppervlakkig be-
schouwd, gunstig schijnen, brengt een nadere hestudeering
vaak nog het ongemotiveerde van een al te rooskleurige
uitlegging aan het licht. Zoo bijv.
–
heeft de handelsbalans
over Augustus, zoow-el als die over September, weder uit-
voeroverschotten van 26 resp. 38 millioen dollar aange-
toond, doch een ontleding brengt spoedig aan’het licht, dat
deze uit een inkrimping van den import en niet uit een
vergrooting van den export zijn ontstaan. Dit zou er op
kunnen wijzen, dat de activiteit van de industrie afneemt.
Hoewel men dit over het algemeen niet uit de cijfers wil
lezen7 geeft men toe, dat in de richting van grooter export-mogelijkheid toch vel iets kan worden ondernomen en men
dringt dan ook meer en meer aan op een herziening van
de tariefwotten en op verzacbting van de bepalingen op de
immigratie. Men verwacht deze maatregelen van het be-stuur van President Coolicige; ter beurze is men er voor-
loopig van overtuigd, dat zelfs zonder deze voorzieningen
de Amerikaansche nijverheid en handel den eersten tij’l
vrij onbezorgd tegemoet kunnen gaan. Toch is het optimisme
niet nieer zoo algemeen als kortei.i tijd geleden nog te con-
stateeren is geweest; de fondsenmarkt is dan ook wel iets
gevoeliger voor andere beschouwingen geworden.
17 Spt. 21 Spt. 24 S
p
t
.
Rijzing
of
daling.
6
ol
o
Nederland 1922
..
. .
10071
99
,
1
16
99
– 1718
5
010
,,
1918
. . . .
907,
8991
89′
– 151,
6
43.
%
,,
1916
. – . .
88
87
v
4
87
15
/,
7
–
1
116
4
°io
,,
1916
. – .
Sloi
80/4
8001
8
–
334
ol
o
,,
. . .
744
–
73
–
3
0/
,,
. . .
6431
s
63
1
1,
63
0
1
8
–
2X
0
/8
Cert. N. W. S…….
55
y
4
54
y
4
55
–
7
0
/0
Oost-Indië 1921
101
101 ij
to
101%
-71,0
6
0
10
,,
1919
. . .
97%
97
‘/16
9’1,
–
11
/16
5
0
10
,,
1915
. . . .
92
91
71
8
91%
5
0
/0
Rusland 1906
‘
”(
‘%
+ %
4
0
/0
Rus!. hij Hope & Cu
41o
1
451
4ii1
16
–
4
01. Japan
1899 ……..
64V,
6111
62%
– 1%
5
o,’
Brazilië
1895
……
45i
45i1, 45
,
1
16
–
31
1
,
8
01
San Paulo
1921 . . . .
97
967
965j
-81,
6
010
Amsterdam 1920….
101
101
101
7
0/o
Rotterdam
1920….
1017
101
‘/i
–
–
De markt t e
ci
o n z e n t is, wat
‘binnenlandsc/be staats-
fondsen
betreft, lusteloos gestemd geweest. De cijfers om-
trent den finaucieelen toestand van de schatkist hebbeoi
klaarblijkelijk diepeoi indruk gemaakt, ondanks de tegel ij-
kertijd aangekondigde maatregelen, die de tekorten op de
staatsbegrooting moeten doen verdwijnen. Eenig aanbod is
het gevolg geweest, waardoor de koersen vrij scherp ree-
geei
–
den.
De aandeelenmarkt heeft een zeer verdeeld verloop ge-
had. Opgewekt warei voornamelijk
suikeraoaarden
in ver-
band met de gunstige prijsontwikkeling voor het betrokken
product. Voorts
waren enkele
binnenlandsche industrieele
aandeelen
gevraagd, vermoedelijk in verband met het afue-
men der Duitsche concurrentie; de omzetten waren echter
zeer gering.
Petrolenmwaarden
waren afwisselend aange-
boden en gevraagd, voornamelijk in verband met de variee-
rende stemmingen aan de buitenlandsche beurzen, doch deie
heiirs-afdeeling heeft per saldo slechts uiterst geringe ver-
schillen te aaischouwen gegeven.
Rubber-aandeelen
werden
op gelijkblijvend niveau verhandeld; de kleine wijzigingen
in den prijs van het ruwe product te Londen hebben niet
veel uitwerking geoefend. Ook
tabaks fondsen
bleven kalm,
doch hier was een iets grootei- aanbod op te merken.
17 Spt. 21 Spt. 24 Spt Riizing
of
daling.
Amsterdamsche Bank
117% –
115% —2%
Incasso Bank …………88
–
–
Koloniale Bank ……….1526/
s
154% 155
+ 201s
Ned.Handel-Mij.cert.v.aand 1263f 126
12571
s
-31
8
Rotterd. Bankvereeniging
90,14 –
–
Amst. Superfosfaatfabriek 34
–
36
+ 2
Van Berkel’s Patent ……39
139% + %
Gouda Kaarsen ………. 7
3
Y
2
74
‘i
75
+ 2
Holl.Draad-enKabelfabriek 62y
4
61
59
–
Jurgens’Ver.Fabr.gew.aand 55y
4
54
54% –
pr. aand 58
60
31
8
61
+
Leerdam Glasfabrieken
31
31% –
+ %
Philips’ Gloeilampenfabriek 251% 25611,’. 251
–
Vereenigde Blikfabrieken 101k
–
Vereen.Chemische Fabrieken 38
36
–
—2 Compania Mercantil Argent.971
t
1211
8
1321, + 3
Cultuur-Mij. d. Vorstenland 164% 165% 168% —4
Handeisver. Amsterdam 442% 447% 450 + 78/4
Hande!sverg. Reiss & Co
27
–
2871 + 1718
Int. Crediet.
en
Handelsverg.
–
Rotterdam …………175%
179
1798%
4
Linde Teves & Stokvis
64%
61
60i/ + 43
Tels & Co’s Handel-Mij.. . – . 7y
4
6%
–
+ %
Redjang Lebong Mijnb..Mij 10211
2
101% 100
+ 2%
Gecons. Hol!. Petroleum-Mij 135
133% 134% –
Kon. Petroleum-Mij . …… 3517
1
ji
341
34951 – 2%
Amsterdam-Rubber-Mij . .
152i
149% 150
5
1 – 1%
Oost-Java-Rubber-Mij…..221
219
219
– 2
Deli-Batavia Tabak Mij.
317
308
305
– 2
Deli-Maatschappij ……..289% 287
286
– 3%
Senembah-Maatschappij
268% 259
262
–
De
scheepvaart-af deefing
heeft wederom veel van de aan-
trekkiiig, die zij gedurende eenigen tijd heeft uitge.
oefeud, verloren. Waar de vrachtenmarkt niet op de ver-
17 Spt 21 Spt 24 SptRiizn5
of
daling.
Rolland-Amerika.Lijn …. 82
83
82% + %
,,gem.eig. 71
71
70% –
tdollandsctie stoomboot-Mij.
17
–
Java-China-Japan.Lijn ….
80
80
77%
+ 2%
Kon. Hol!andsche Lloyd
871
8
8′
11
i
871
8
Kon. Ned. Stoomb.-Mij …..
54
53
–
– 1
Konink.Paketvaart-Mij.
114
114%
114I1
.4-
i
/
Maatschappij Zeevaart
52
–
Nederi. Scheepvaart-Unie
10831
10681
106%
Nievelt Goudriaan ……..
84
–
85%
+ 1%
Rotterdamsche Lloyd ……
124%
119%
1223(
—2
Stoomv..Mij. ,,Nederland” ..
14071
8
136%
141%
+
7
18
,,Noordzee”
..
26%
–
–
wachte en gehoopte wijze reageert
op de verladingen, die
naar Japan gedirigeerd zullen worden,
is
het optimisme
17 S’pt.
21 Spt.
24 Spt.Ruizkna
of
dalsng.
Amerie. Smelting &
Refining
59
,
51,
6
59
58
2
21
18
– 1
Anaconda Copper
……..83%
83
82
– 11/
4
Studebaker Corp.
……..
105%
105
105%
_%
Un. States Steel Corp,
….
93
,
1
8
9211
4
93
–
Atchison Topeka ……….
102%
101
10111’ti
– 1%
Ene
.
………………….
14 14
15
+1
Southern Pacific ……….
91
3
/
8
91% 91%
Union Pacifie
…………
135%
136
136%
01
+ 1
Int.
Mere. Marine
orig. gew.
7%
7
1
of
8l116
+ /io
,
,,
,,
,,
pref.
2551
23%
24
–
1018
850
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
ten aanzien vnu de scheepvaart-resultaten weder tot
een
minimum ingekrompen.
De
A.merikaansche markt
was, geheel in overeenstein-
ming met Wallstreet, over het algemeen lager. Alleen en-‘
kelo laag genoteerde spoorwegpapieren konden zich in eeni-ge belangstelling verheugen
De
geidmarkt
heeft een lichte neiging tot stroefheid vei
–
tooiid; prolongatie was echter nog gemakkelijker verkrijg
–
baar, zij het tot den iets hoogeren koers van 334 pCt.
GOEDERENHANDEL
GRANEN.
25 September 1923.
iSn den loop (lezer week heeft zich aan de tarwemarkt,
speciaal wat Nooi
–
d-Amerika betreft, een vastere stemming
ontwikkeld. Verbeterde vraag in cle importlanden, ongun-stige oogstberiehten of redenen van statistischen aard Zijn
daarvoor nauwelijks aan te wijzen. Aan de zekerheid, dat
de Europeesche tarweopbrengst veel gi-ooter is dan in het
vorige jaar, is niets veranderd. Zonder Rusland mee te
rekenen, wordt liet totaal berekend op 153 millioen quarters
tegen 128 millioen in 1922. Het staat dus wel vast, dat
Europa minder tarwe in te voeren heeft dan in het vorige seizoen, doch een afname van den invoer met de geheele
meer geproduceerde hoeveelheid valt niet te verwachten.
In 1921 was – de Europeeche tarweoogst ongeveer even
groot als nu en in het daarop volgende seizoen werd 67 mii-
lioen quarters buitenlandsche tarwe ingevoerd. Dit jaar mag
dus zeker wel, wanneer gerekend wordt op eenigen export
uit Rusland en de verminderde koopkracht in enkele Inn-
dcii in aanmerking wordt genomen, de Europeesche invoer
van overzee geschat worden op 60 millioen quarters tegen
74 miflioen in het vorige seizoen. De beschikbare hoeveel
heid in de exportlanden zal echter zeer waarschijnlijk groo-
ter zijn dan in 1922/23. Reeds staat vast, dat door den
grooten Canadeeschen oogst Noord-Amerika meer tarwe be-
schikbaar heeft ondanks cle kleinere opbrengst in de Ver-
eenigde Staten, doch bovendien zijn de vooruitzichten bui!
tengewoon gunstig in Argentinië, waar een record-opbrengst’
wordt verwacht en ook in Australië. Ondanks dit alles
werden in den loop der week cle markten te Chicago en
Winnipeg vastor, blijkbaar door algemeen betere ver’
wachtingen van cle toekomst, waarbij cle sterke verhoogin
van den frankeukoers als gunstig teeken werd beschouwd.
Wel waren cle Noord-Amerikaansche tarweverschepingen
klein, doch verschillende soorten ontmoetten meer Euro-
peesche vraag, het verre Oosten kocht geregeld aan de
Amerikaansche Westkust, het Caiiadeesehe aanbod 01) ver-
wijderde tei
–
mijoen was niet groot en bovendien was het
weder ongunstig voor het vervoer. De tarweprijzen te
Chicago stegen van 17 tot 24 September 3% dollarcent
per 60 lbs. voor September en 234 cent voor den Decena-
her-termijn, terwijl te ‘Win nipeg clie verhoogingen 1
1
/ ei
2% cent bedroegen. Daar was voor spoedige levering het
aanbod dikwijls zeer ruim en voor den September-termijn
kou de in het midden der week bereikte prijs zich clan
ook niet handhaven. Reeds schijnen deze prijsbeweging en de betere verwachtingen van do toekomst er toe mee
te werken, dat de Amerikaansche berichten omtrent ver-
mindercleu uitzaai van wintertarwe minder zwart gekleurd
zijn. Een der redenen voor die vermindering, droogte in
het Zuidwesten, is trouwens door regenval vervallen, doch
ook in die streken, waar verminderde uitzaai het gevolg
zou zijn van cle lage prijzen, schijnt men tot andere ge-
dachten to komen. Het sterke aanbod van spoedige Cana-
cleesche tarwe was een der voornaamste oorzaken van
teleurstellendeii tarweomzet aan cle Engelscime markt, waar
velen den invloed afwachtten van de groote verschepiugen
van Canadeesche tarwe, w’anneer deze binnenkort haar
volleti omvang zullen hebben bereikt. Wel kwam in Enge-
land door de vaste Noord-Amerikaansche markten de prijs-
daling, die in het begin der week nog voortging, latea tot
staait en konden de prijzen weder eenige verhooging onder-
gaan, doch de molens hebben den laatsten tijd flink ge.
kocht en toonden deze week gewoonlijk weinig kooplust,
terwijl ook bij den handel het vertrouwen niet groot was.
De kleine omvang der wcreldverschepingen bracht daarin
eenige verbetering, doch cle tarwemarkt in Argentinië,
welke de Noord-Amerikaansche beweging niet volgde en
zelfs nog eenige prijsdaling onderging, werkte aanvanke-
lijk niet mede. Eerst de allerlaatste dagen zijn de termijn-
markten te Buenos Aires en Rosario vaster en liet sldt
was op 24 September onveranderd tegenover cent week te-
voren. Stijging in clan pesokoers verhoogde in Europa
cenigszins den prijs van La Plata-tarwe en was ook een der gronden voor de iets betere stemming in Engeland,
wanr de laatste dagen de handel meer vertrouwen in prijs
en verkoop-kansen toont,- doch de omzet zich slechts weinig
uitbreidclo. Onveranderd vast blijft Australische tarwe
wegens vraag uit het Verre Oosten en beperkte voorraden.
Ook italië kocht in het begin der week Australische tarwe
op voorjaarsverschepingen, evenals Manitoba en een Fe-
bruarilacling van Australië werd in Engeland gekocht. Het
betere weder van de vorige week in Engeland en Duitsch-
land heeft het binnenhalen van het restant van den tarwe-
oogst daar mogelijk gemaakt. I)e opbrengst in Engeland
l)lijft iets beneden die van het vorige jaar, doch de kwali-
teit is uitstekend. ])e boeren zijn echter zeer ontevreden
niet den tarweprijs en dringen aan op regeeringshulp. Het
is zeer onwaarschijnlijk, dat die in den vorm van protec.
tie zal worden verstrekt en van andere hulp hoort men
nog niet. In de dagbladen was dezer dagen te lezen, dat als gevolg van de lage tarweprijzen de Engelsche boeren zou-
den besluiten tot uitbreiding van het weiland, hetgeen
ten gevolge zou kunnen hebben, dat Engeland in oorlogstijd
weder het grootste deel van zijn brooclgraan van overzee
zou moeten betrekken. Men zou dus meenen, dat dit de
laatste jaren niet het geval is geweest, doch het is vol-
doende bekend, dat reeds vele jaren vOOr den oorlog en ook na 1918 het Veieenigcl Koninkrijk slechts ongeveer
34
i(
75
van zijn tarwebehoefte zelf voortbrengt en van alle Euro-peesche landen den grootsten tarve-invoer heeft.
l)e ])uitsche taraveoogst bedraagt volgens officieele ra-
miug 1234 niillioen quarters tegen 9 millioen in 1922 en
ook zonder de bestaande financieele bezwaren zou Duitsch-
land dus minder buitenlandsche tarwe behoeven. Te meer
is dat het geval, omdat cle roggeoogst buitengewoon goed geslaagd is en 32 millioen quarters heeft opgebracht tegen
24 niillioen in het vorige jaar (het cijfer voor 1.921 was
ruim 31 riiillioeit). Voor Frankrijk blijven de laatste ramin-
gen iets beneden cle officieIe cijfers, doch ernstiger is het
voor Frankrijk, dat de Algiersche tarweopbrengst, ook
wat de kwaliteit betreft, tegenvalt. Bovendien is het bin-
nenlandsche aanbod klein, omdat de boeren door achterhou-
den van hun voorraden later betere prijzen hopen te be-
dingen en Frankrijk treedt daardoor weder als kooper
op van buitenlandsche tarwe. Zoowel La Plata- als Noord-
Amerikaanschte tarwe werden gekocht. Nederland was
slechts in beperkte mate kooper van tarwe. De zaken he-
paalclen zich minder,dan den laatsteni tijd tot La Plata-
tarwe, omdat van verschillende Noord-Amerikaansche soor-
ten de prijzen in verhouding tot die voor La Platatarwe
voordeeliger zijni, zoodiat weder meer van Noord-Amerika
wendt gekocht. ilelgië had een geregelden doch niet ons-
vangrijken handel, vooral in spoedige tarwe. Slechts wei-
nig zaken in tarwe kwamen naar Duitschlancl tot stand,
doch op bescheiden schaal wordt dagelijks gekocht, gedeel-
telijk voor ovenlacling naar Skcindinavië.
In rogge ging deze week niet veel om. Duitschland met
zij ii eigen grooten roggeoogst en de bekende aanvoeren uit Rusland toonde, ook al wegens dcii economischen toestand,
zeer weinig belangstelling. Ook in Nederland is de rogge-
omzet afgenomen en van Noord-Amerika werden weinig
zaken gedaan. Eenige belangstelling bestond voor La Plata-
rogge, die geregeld goedkoop wordt aangeboden. Op liet
geregelde aanbod uit Ruslaiicl werd nauwelijks gereageerd.
Te Chicago steeg actnvnnkelijk de – markt eenigszius, ons
daarna eenige dagen weinig te veranderen. Den 24sten
vond echter verdeie pnijsverhooging plaats en liet slot was
ongeveer 2 cent per 56 lbs. hooger dian op 17 September.
Op cle maïsmnarkt blijft de vaste statistische positie van
het artikel cle stemming beheerschen, vooral itin ditmaal de
versehopingenn uit A..gentinië veel kleiner waren dan in
de twee voorafgaandle weken en Chicago voor den nieuwen
oogst vast was wegens vorstschade. December steeg daar
2Y
dollarcent per 56 lbs., waarbij zeker ook de September-
termijn zijn invloed zal hebbe]1 doen gelden, die op 24 Sep-
temnber wegens toenemende schaarschte op 88% cent weder
een record bereikte na gedurende de week 5% cent te zijn
gestegen. Uitbreiding der zaken in mals van Noord-Ame-
rika, waarmee onlangs
01)
wi nter-aflading naar Neder-land en Engelandl een bescheiden begin werd gemaakt,
bleef door de hoogere prijzen achterwege. De maïsprijs in
Argentinië kon zich in het begin der week nauwelijks staan-
de houden en ook in Europa was de markt niet levendlig.
Fit Engeland vooral was de omzet klein en op den l8den
werd zelfs geen enkele afdoening aan de Engelsche niarkten
gerapporteerd. De kleinere versctiepingen uit Argentinië en
betere vraag voor cle ii.idustrie brachten daarin echter ver-
andering, evenals verhooging van den pesokoers en prijs-
verhooging aan de Argentijnsche markten aan het einde
der week met 10 ic 20 centavos per 100 KG., en tén slotte
avercien in Engeland veder meer zaken in mals gedaan, zoo-
– wel in parcels als in ladingen. Dit gold zoowel voor La
I’lata- als voor Zuid-Afrikaansche mais en had tevens
26
September
1923
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
85!
•
Noteeringen.
–
Chicago
Buenos Agres
Data
Tarwe
Mars
Haver
Tarwe
MaTs
Ltjnzaad
Sept.
1
Sept. Sept. Sept.
Sept.
Sept.
22 Spt. ’23 101
865/
8
39
11,30
8,85
23,
15
,,
1
23
99(
82K
38%
11,50
8,80
23,-
22 Spt. ’22 109
6 4y
4
3971
8
11,95
8,30
18,95
22 Spt. ‘2’1
123,, 52
35
16,65
8,35
18,80
22 Spt. ’20 2458/8
125k
567
20,20
1
)
9,70
26,50
20Juli’14
82
5681
8
36X
9,40 5,38 13,70
i) Per Febr.
ALNVOEREN
in 1
Rotterdam
Tarwe*
1)
12,50 12,50 12,70
Rogge (No. 2 Western)
1)
9,20
9,-
.
10,25
Mais (La Plate) ……..)
194,-
190,-
212,-
Gerst(48 Ib. malting) …
2)
174,-
170,-
202,-
Haver (38 lb.Whitecl.).
.1)
10,_-.
10,-,–
10,80
Lijnkoeken (Noord-Amen-
kavanLa Plata-zaad)
1
)
11,75 11,75 13,75
Lijnzaad (La Plata) …
.8)
437,
.
438,- 385,-
1)
p. 100 KG.
2)
p. 2000 KG.
8)
per 1960 KG.
)
Nr. 2 Hard/Red Winter Wheat.
os van 1000 KO.
Amsterdam
II
Totaal
Locoprjzen te Rotterdam/Ainster.da.m.
Soorten
24Septembe,i 17September 25September
1923
1
1923
i •. 1922
Artikelen.
16122 Sept.
1
Sedert
Overeenk.
16122 Sept.
1
Sedert
1
Overeenk.
1923
1922
1
1923
1 Jan. 1923 1 tijdvak 1922
Ii
1923
1
1
Jan. 1923
1
tijdvak 1922
Tarwe ……………..19.979
552.302
862.346
Rogge ………………3.338
306.217
206.891
Boekweit ………………-
16.497
9.555
Maïs ………………17.185
432.140
737.519
Gerst ………………13.070
170.817
107.324
Haver ……………..1.398
55.814
84.798
Lijnzaad ……………5.345
106.505
139.185
Lijnkoek ……………1.413
155.344
89.723
Tarwemeel ………….1.181
69.962
39.721
Andere meelsoorten …
–
1.444
8.106
eellige prijsverhooging ten gevolge, vooral voor Zuid-Afri-
kaansche soorten. Ook in Nederland was cle stemming aan
de maismarkt vrij vast, ondanks de groote aanvoeren van
La P1atams, die binnenkort worden verwacht. Aanko-
mende partijen mais blijven geregeld op bevredigende wijze
koopers vinden zonder de markt te drukken en tot eenigs-
zins gestegen prijs blijft ook in latere posities de vraag
voor alle soorten bevredigend. Het aanbod van alle soorten,
behalve La Platamals, is trouwens niet overdadig. Rusland
is de laatste dagen niet met majs aan de markt, Roemenië offreert evenmin dringend en toont neiging zijn prijzen te
verhoogen en Zuid-Afrikaansche mais wordt hoog gehon-
dcii. In overeenstemming met beweging van pesokoers en
Argentijnschhe maïsprijs, steeg hier ook de prijs voor La
.Platamaïs, doch de handel bepaalde zich vooral tot omzet-
ten in de tweede hand tot iets lagere prijzen dan door ver-
schepers worden gevraagd, die slechts bij uitzondering tot
zaken konden komen. Evenals in Nederland ontmoet ook
in België maïs goede vraag en oorraden van beteekenis worden daar al evenmin gevormd. In Duitschland werd
slechts zeer weinig mais gekocht. Meer belangstelling be-
stond daar voor gerst en zoowel Donau. als Russisclie gerst werd naar Duitsche havens verkocht, ofschoon de Duitsche
gerstoogst zeer goed is geslaagd en de opbrengst geraamd
wordt op
2.3
millioen ton tegen 1.6 millioen in 1922. Rus-
land was met gerst (leze week weder geregeld aan de markt
en ook naar Nederland werden weder zaken gedaan op
September- en October-aflading. Nu gerst uit Tunis en
Algiers wegens de in verband met den gestegen franken-
koers zooveel hoogere prijzen in Nederland bijna niet meer
wordt gekocht, is de belangstelling voor andere gerstsoor-
tea weder toegenomen en behalve Russische, werd ook
Donau- en Noord-Amerikaansche gerst weder op ruimere
schaal gekocht. Dc Auierikaansche prijzen zijn echter gelei-
delijk gestegen, wat de zaken bemoeiljkte. België kocht
vom-al Donau-gerst, terwijl in Engeland goede vraag be-
stond vooral voor Amerikaansche gerstsoorten. Ook in
Algiersche en Dooaugerst werden naar Engeland zaken
gedaan.
In haver leed in Engeland de omzet onder inlandsch
aanbod van den nieuwen oogst. De prijzen bleven echter
vrij vast. Op het vasteland breidt zich de belangstelling
voor haver uit. Vermelding verdient ook voor dit artikel
cle groote oogst in Dnitschland, die 6 millioen ton bedraagt
tegen 4 millioen in 1922.
SUIKER
Ook gedurende cle afgeloopen week vareu cle verschil-
lende sciikermarkten zeer vast gestemd cii konden prijzen
vooral voor spoedig leverbare suiker verder stijgen Aller-
wege blijken de voorraden in cle consumtielanden klein te zijn en Amerika geeft ook thans neer clemi toon aan..
Te N e
w Y
o r k gaven de noteeriugen der afgeloopen
week voor Ready suiker en op de termijnmarkt het vol-
–
31.086
34.509
583.388
896.855
–
485
–
306.702
206.891
–
-,-
–
16.497
9.555
192
53.951
73.790
486.091
811.309
675
9.902
3.597
180.719
110.921
–
533
50
56.347
84.848
–
49.856
66.793
156.361
205.978
–
.-
1.547
155.344
91.270
–
4.509
5.338
74.471
45.059
–
–
2.615
1.444
10.721
gencie beeld te zien: Spot Centrifugals opening 6,65, slot
7,41; Sept./October 4,8215,50; December 4,4214,84; Maart 3,70/3,90; Mei 3,80/3,9.
Do Cuba-statistiek luidt als volgt:
1923
1922
1921
•
Tons
Tons
Tons
Weekontvangsten 15 Sept. ’23.
11.025
8.064
14.911
Tot. sedert 1Dec. ’22-15 Sept.’23 3.360.795 3.718.097 3.200.000
Aantal werkende fabrieken ..
–
2
2
Weekexport 15 Sept. ’23 ……40.372
41.021
24.067
TotaleexportlJan.-l5Sept.’23 2.997.248 3.364.921 1.995.000 Totale voorraad 15 Sept. ’23..
363.553 364.773 1.205.328
In J a p a ii waar op 15 Augustus een voorraad zou heb-
ben gelegen van en. 150.000 tons suiker, zouden door cle
aardbeving 100.000 tons verloren zijn gegaan.
Op J a v a vorden voortdurend herverkoopen plaats, en
werden prijzen van
f
16,624 voor Superieur en
f
15,75
voor No. 16 en hooger aangelegd.
In het vorig nummer der E.-S.B. werden de afschepin-
gen gedurende Augustus mt 188.000 tons genoemd; thans
kan worden vermeld, dat de totale afschepingen vanaf
klei t.m. Augustus bedroegen 790.451 tons tegen 611.312
tons verleden jaar.
II
i e r te 1 a
it
d e- was eveneens groote vraag naar spoe-
clig leverbare suiker en liep de prijs voor September-
levering sterk op, ook doordat het aanbod langzamerhand
kleiner werd. September-levering steeg gedurende de afge-
loopen week van ca. f28,75 tot
f
31. Door ruim aanbod
van latere leveringen, ten gevolge van w’instnemingen, kon-
den deze latere termijnen niet in die mate verbeteren als
Septeniberlevering. December- en Maartlevering noteerden
bij de opening der markt ca.
f
25,50 eis liepen op tot resp.
f
26,25 en
f
26,50. De omzet op de termijnmarkt bedroeg
gedurende de afgeloopen week ca. 4000 tons.
NOT]gERINGEN.
Amster-
Londen
New York
dom per
Whtte Java
Amer. Gra- 96pCt
Data
Oct.! (:
fo.b. per
nulatedc.t.f.
Centri:
Dec.
N. /
Sept./Oct.
Sept./Oct.
fuga/s
Sh.
ShT
$ ets.
20Sept.’23 f 2731
8
5919
2413
321_nom. 7,03
13 ,, ’23 ,,28ol
5819
241_
321_nom.
6,78
20Sept.’22 ,,21l31
5619
1819
2213
4,61
20Sept.’21 ,,2631
5716
1916
2416
4,86
4Juli ’14
,,11’8/82
181_
– ”
–
3,26
COPRA.
De markt was deze week zeer vast gestemd, en er ging
zèer veel om.
Er bestaat dringende vraag naar stoomende partijen.
Latere termijnen werden aanvankelijk verwaarloosd, doch
in den loop der week kwam hiervoor ook meer belang-
stelling.
852
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
26 September 1923
De markt sluit met de volgende noteeringen;
Ned. md. f.m.s. stoomend ……..
f
32,25
Juli/Sept. afi…….31,75
Aug./Oct. ,…..,, 31,50
Sept.Nov. ,…..,, 31,12
Oct./Dec. ,…..,, 31, –
24 Sept. 1923.
KATOEN.
Noteering voor Loco-Katoen.
(Middlin.g U.p1and).
120 Sept. ‘23114 Sept. ‘231 7 Sept’23 120 Sept. ‘22120 Sept ’21
New York voor
Middling ,.. 30,50 c 28,70 c 27,80 c 21,30 c 19,80e
New Orleans
voor Middling 29,25 c 27,50 c 26,— c 20,75e 19,50 c
Liverpool voor
Fy Middling 18,58 d 17,39 d
1
16,22 d 13,33 d 14,28 d
Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaansehe thavens.
(In dutzondtallen balen)
–
1
Aug. ’23
1
Overeenkomsllge perioden
lot
21 Sept.’23
1922
1
1921
Ontvangsten Gulf-Havens. I
671
848
‘1
Atlant.Havens
1;
874
1
Uitvoer naar Gr.Brittannië
1
183
1
139
1
106
‘t Vasteland. 1
394
1
272
1
434
,,
Japan
17
50
1
181
Voorraden.
(In duizendtallen balen)
1
21 Sept.’23
”
21 SepL’22
1
21Sept.’21
556
1387
515
591
1041
kmerik. havens ………..368
N ewYork
…………..
–
–
–
Binnenland ……………
–
.
– –
New Orleans
………….
Liverpool
…………….
49
305,53
539,82
•
. RUBBER.
– De stemming bleef zeer gedrukt gedurende de afgeloopen
week met langzaam dalende prijzen.
De slotnoteeringen zijn:
einde voorafgaande week:
Prima Crêpe September 80y, ct.. . ……….82K et.
Oct./Dec.. . 82
..
………… 83
Jan./Maart83
..
………… 85
Smoked Sheets September 80
,.
………… 84
31
Oct./Dec.. 82
,.
………… 851/
2
11
Jan.iMaart83
..
………… 87
24 Septembe r 1923.
METALEN.
Loco-Noteeringen te Londen
Data
1
1
Koper
Standaard
Koper Electro- lytisch
–
Tin
Lood
Zink
24 Sépt. 1923..
63.51_
68._/_
102.1216
25.1216
33.1716
17
,,
1923..
62.716
68.51_
193.12101
25.1216
32.1716
10
,,
1923..
63.1716
69.10/_
199.216
1
25.1216
33.1216
3
,,
1923..
63.716
68.151_
194.151_l
25.216
33._/_
25 Sept. 1922..
63.51_
71.51_
161.101-1
23.1716
32.716′
20 Juli 1914..
61._/_
1
145.151_J
19._/_
21.101_
VERKEERS WEZEN.
VRACHTENMARKT.
Sinds ons laatste overzicht is er weinig verbetering in
de vruchten merkbaar. Van Noord-Amerika en Canada is
de vraag naar ruimte voor graan echter toegenomen en
zijn cle vrachten iets opgeloopen, ook al in verband met
het naderen van heteinde van cle bevaarbaarheid van de
St. Lawrence. Hiertegenover staat echter, dat cle vraag naar
ruimte van , Argentinië is afgenomen en vandaar lagere
vruchten gelden dan eenigen tijctgeleden. –
De bevrachtingen van Montreal hijn iii hoofdzaak naar
de Middellandsche Zee havens. Voor ccii groote Octoberboot
is 4/. per quarter betaald naar én haven niet beoosten
Wet-iItalië met de gebruikelijke opties, terwijl andere
booter 18 ct. per 100 lbs. hebben kunnen bedingen naar
dezelfde bestemming. Er is verder een boot afgesloten tegen
19 ct. naar 4 loshavens in Zweden met 15130 October lig-
dagen. Van de Northern Range naar dle Middellandsche Zee
is 3/7
Y
2
betaald per quarter, terwijl voor kolen van daar
naar West-Italië $ 2,85 werd afgedaan voor een prompte
boot-
Van La Plata is de geldende vracht 2019 naar Bordeaux/
Hamburg ra.nge met optie Middellandsche Zee tegen 216
extra, alsmede andere opties.
Van Zuid-Afrika werden gedurende de afgeloopen week
geen booten bevracht, doch van Mauritius naar U. K. werd
281- betaald voor een Octoberboot.
Er is meer vraag naar graanruimte van de Donau, van-
waar ongeveer 171- tot 18/-, al naar grootte, naar U. K./
Cont. zal zijn, te bedingen.
Van de Russische Zwarte Zee-havens naar U. K./Cont.
is cle vracht ongeveer 141- voor October-aflading. Voor een
boot van Novorossisk naar St. Louis du RhOne is 1216
betaald.
Van ]3ombay naar de Middellanclsche Zee/IJ. K./Cont. is
24/9 betaald ou d.w. voor een handige Octoberboot.
Van Chili is ruimte opgenomen naar U. K.fCont. tegen
2817 voor December-aflading en 30/- is betaald voor een
Octoberboot.
–
De uitgaande vrachten van Wales bleven ongeveer de-
zelfde. Naar ]3uenos Aires zijn boeten bevracht tegen 1316
en naar West-Italië tegen 9/:.
25 September 1923:
–
Data
Petro
grad
Londenl
R’dam
–
Odeisa
Rotte,-
dom
All. Kust
Ver. Staten
San Lorenzo
Rotte,-
1
Brlstol
Rotte,.
—
1
Enge.
dam
1
Kanaal
dam
land
17-22 Sept. 1923
–
141_
2
2,15
1
–
2217
2217
10-15
,,
1923
–
1513
2
2,15
1
–
2113 2113
18-23 Sept. 1922
– –
I11_
8
2110
2113 2113
10-24 Sept. 1921
– –
11/3
1
1]./3
–
10716
10717
Juli 1914
11
d.
713
11114
1
111 IV
4
121_
121_
KOLEN.
Card(fl
–
1
Oostk. Engeland
Data
•Port 1
La t Rotte,.
i
Bordeaux Genua
1
Said
dam
Rivier
17-22 Sept. ’23
619
9/2
913
12111
514
616
10-15
,,
1
23
61_
9110
916
14/4
511
71_
18-23 Sept.
1
22
614k
121_
141_
16/6
5/6k
81_
19-24 Sept. ’21
8/3
1313
131_
141_.
619
913.
Juli1914
fr. 7,—
71_
713
1416
312
41_
DIVERSEN.
Bombat,
Birma
Vladivo-
Chili
D ata
‘
West
Europa
Weit
Europa
stock
West
West
Europa
(d. in)
(rijst)
Europa
(alpete,)
17-22 Sept.
1923..
24171
3216
351_
2814
10-15
,,
1923..
231_
3216
351_
301_
18-23 Sept.
1922..
1916
261_
301-
31110
19-24 Sept.
1921..
301_
– –
351_
Juli
1914..
1416 1613
251_
2213
‘1) $ per ton kolen.
2)
Per ton d.w.
8)
Am. cents per 100 lbs.
Graan Petrograd per quarter van 498 lbs. zwaar, Odessa per
u,iit, Ver. Staten per quarter van 480 Uss. zwaar.
Overige noteeringen per ton van 1015 KG.
–
RIJN VAART.
Week van 16-22 September 1923.
De aanvoeren van zeezijcle varen middelmatig en be-
stonden hoofdzakelijk uit kolen.
Rijnschepen varen voldoende voorradig. Aanbieding ta-
ineljk gering.
De daghuur voor groote Duitsche schepen bedroeg gemicl-
deld 1%-2 ets. en voor kleine vlotgaancle Duitsche sche-
pen 2-2 4 ets.
Voor groote Hol]aitdsche schepen werd 2 ets. betaald,
voor kleinere ca. 2Y
2
ets.
De waterstand bleef vallend tot in het laatste van de
week.
Naar Maunheim wexd in het begin der week op ca. 1.60
t 1.70 M .afgeladen, op het laatst
01)
1.80 5, 1.85 M.
Het sleeploon werd in doorsnee genoteerd volgens het
55 ets. tarief.