2 OCTOBER 1918
EconomischowS
tatistisc
he.
Berichten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID. FINANCIËN EN VERKEER
3E JAARGANG
WOENSDAG 2 OCTOBER 1918
No. 144
Stooinvaart-Maatschappij N.VFurness’ Scheepvaart-
R 0 T T E R D A N S C IIE
NEDERLAND
en igentunr Maatschappij
BANKVEREENIGING
AMSTERDAM.
ROTTERDAM—AMSTERDAM
Rotterdam ‘s-Gravenhage
Telegram-Adres: ,,FURNESS”
Boompjes
Mauritekade
Stooinvaart-Maatschappij
TO!OIOOI1
Nos. ROTTERDAM
7744/47
AMSTERDAM
N
5866,
N
1267
Delfshaven
Bezuidenhout
ROTTERDAMSCHE LLOYD
Feijenoord
Kneuterdijk
Reeders, Cargadoors, Expediteurs, Kolen-
Glashaven
Naaidwijk
ROTTERDAM.
handelaren, Stuwadoors, Assuradeurs etc.
Schiedam
Rijswijk
.
Vlaardingen
Scheveningen
TIJDELIJKE MAILDIENST
Speciale afdeeling voor het bevrachten
Amsterdam
JAVA—SAN FRANCISCO
vice versa
van scheepsladingen per stoomende en
Rokin
via
zeilende ruimte.
Zaandam
Singapore, Hongkong, Manilla, Nagasaki
KAPITAAL
EN
RESERVEN
en Honolulu.
AAN- EN VERKOOP VAN SCHEPEN
/
66.000.000
9
–
VRACHTBOOTENDIENST
GEREGELDE LIJNEN VAN EN NAAR:
van
Java
naar
San Francisco
vice versa, in
vereeniging met de Java-China-Japan Lijn.
BALTIMORE (Hoil.Amer. Lijn) elke
10/14
dagen
‘CARDIFF (en Birmingham District) wekelijks
‘MiDDLESBROUGH
NAT 1 0,N AL E
JAVA—NEW YORK LIJN.
…..eiken Zaterdag
‘STOCKTON
ON
TEES
. . . .
eiken Zaterdag
‘SUNDERLAND
…….eiken Zaterdag
BANKVE REE Nl GING
‘ALEXANDRIE
…….elke 2/3 weken
Geregelde vrachtbootendienst van
NewYork
CANADA (via Londen)
.
.
.
aike
10
dagen
Hoofddirectie en Centrale
naar
Nederlandsc/,-Indië
vice versa, via
AUSTRALIE (via Londen)
.
.
elke
14
dagen
‘ZUID AMERIKA (via Antwerpen) elke2/3weken
Administratie te Utrecht
het
Panama-Kanaal,
in
samenwerking
met andere Maatschappijen.
‘MAROKKO (via Antwerpen)
.
elke
14
dagen
CUBA (via Liverpooi).
.
.
.
elke
10
dagen
Alkmaar, Almelo, Alphen a. d.R., Amers-
Doorvrachten naar en van alle deelen der wereld.
foort, Apeldoorn, Arnhem, Assen, Barne-
LeverIng van Engelsche Stoomkolen en
Gaskolen.
veld, Bodegraven, Borculo, Boskoop, Den
JAVA—BENGALEN
LIJN.
•
Diensten tijdens den oorlog gestaakt.
Burg(Texel), Coevorden, Culemborg, Delft,
Geregelde dienst van
Nederlandsc/z-Indië
Deventer, Doetinchem, Dokkum, Dordrecht,
naar
Rangoon
en
Calcufla
vice versa. Drachten, Ede, Emmen, Franeker, Gelder-
________________________________________
malsen, Goes, Gorinchem, Gouda, Groenlo,
.Groningen, Haarlem, Harlingen, Heeren-
De N.V. Hypothecaire Credietbauk
.
veen, Den Helder, Hengelo (0.), Hooge-
veen, Hoogezand, Hulst, Katwijk,
Anna Paulownastraat 113
den, Leiden, Lochem, Meppel, Middelburg,
‘s-GRAVENHAGE
Nijmegen, Oostburg, Purinerend, Schagen,
Schoonhoven,
Sliedrecht,
Sneek,
Stads-
verstrekt credieten onder hypothecair ver-
band.
Geeft uit 5 °/o voor hoofdsom
.
en
rente verzekerde schuldbrieven in coupures
Nationale
kanaal, Terneuzen, Tholen, Tiel, Uithoorn,
Utrecht, Veendam, Veenendaal, Vlissingen,
Wildervank,
Woerden,
Ijmuiden,
Zeist,
van
f1000,—. f
500,—
en
f100,—.
Zierikzee, Zutfen, Zwijiidrecht.
De Directie,
Mr. J. J. BERGSMA.
C. PLOKHOOY.
Levensverzekering-Bank
KAPITAAL
EN
RESERVEN
/
7.200.000,-
F.
&
W.
VAN D.A.]Y[
De aandacht wordt gevestigd op de afgifte
van
Binnenlandsche
Credietbrieven,
OPGERICHT 1 863
waardoor in ruim 80 plaatsen in Nederland
Makelaars in Assurantiën
gelden franco kunnen worden opgenomen.
Wijnhaven 63
–
Rotterdam
TE
ZIJID-NEDERLANDSCHE
belasten zich met het
HANDELSBANK
plaatsen van
R 0 T T E R D A M
Kapitaal
f3.000.000,-
alle Assiirantiên,
EINDHOVEN – TILBURG – ‘s-HERTOGENBOSCH
onverschillig van wel-
BREDA – MAASTRICHT – SITTARD – VENLO
ken aard, geene uit-
Belast zich met
de behandeling van alle bankzaken
gezonderd.
SAFE DEPOSIT
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
Rotterdamsche’ Scheepshypotheekbank
Commissarissen: Mr.
J.
B. VAN
BERCKEL,
Directeur der ‘s-Gravenhaagsche Crediet-Vereeniging en
Deposito-Kas; D. G. VAN BEUNINGEN, Directeur der Steenkolen-Handeisvereeniging; Mr.
J.
COERT,
Advocaat; Z. W. C. DEKKERS, Lid der firma Erhardt & Dekkers; Mr. TH. A. FRUIN, Advocaat;
‘J.
VAN
DER GIESSEN, Directeur der N.V. C. van der Giessen & Zonen’s Scheepiwerven; ‘A. GLEICHMAN, Lid
der firma M. van Marie;
J.
B. A. JONCKHEER, Directeur der Stoomvaart-Maatschappij ,,Nederiand”;
Mr. K. P. VAN DER MANDELE, Directeur der Rotterdamsche Bankvereeniging;
‘J.
MEES Mzn., Lid der firma Bonn & Mees;
PHS. VAN OMMEREN Jr., Lid der firma Phs. van Ommeren;
J.
RYPPERDA WIERDSMA, Directeur der Holland-
Amerika-Lijn, te Rotterdam.
‘Raad van Toezicht.
.
Directeur: Mr. W. C. MEES.
Uitgifte van
5 pCt. PANDBRIE VEN 2
NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ
GESTORT KAPITAAL
f
70.000.000,—
STATUTAIRE RESERVE f12.760.286,-
Roofdkalltoor: AMSTERDAM
–
Ageutsohappeu te ROTTERDAM
011
‘s-GRAVENHAE.
Vestigingen in de voornaamste plaatsen van
NEDERLANDSCH
–
INDIÉ,
in de STRAITS-SETTLEMENTS, in
2RITSCH
–
INDI
en in
CHINA.
In-
en
Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten,
Incasseeringen en Financieeringen, Schriftelijke of Telegrafische Credieten,
Reiscredietbrieven, Deposito’s, Rekeningen-Courant,
Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken.
gwo
e—A
1W
.,e9
-z
“
~”u
(P1c`fan)(- dssoct~
*Zfie
‘
2I2er4Çe:èn
784 es
d.Ivnin
785.
HAARLEMSCHE BANKVEREENIGING
HAARLEM, AALSMEER, BEVERWIJK, BLOEMENDAAL, EDAM, HILLEGOM,
HOOFDDORP, LEIDEN, LISSE, PTJRMEREND, IJMUIDEN, ZANDVOORT.
Volgestort Kapitaal
f4.050.000,—
Reserve f850.000,-
R. MEES
.
& ZOONEN
ANNO 1720
BANKIERS
ASSURANTIE-MAKELAARS
SCHIEDAM
–
ROTTERDAM
–
VLAARDINGEN
ROTTERDAM
–
AMSTERDAM
Behandeling van
alle
Bankzaken
Bezorging van alle Assurantin
2 OCTOBER 1918
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN
E
Beyic”hten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
3E JAARGANG
WOENSDAG 2OCTOBER 1918
11
No. 144
INHOUD
lltz.
HET MELKVRAAGSTUK …………………………..
857
De Financiën der Vereenigde Staten van Noord-Amerika
door
G. M.
Bôissevain ………………………
859
Staatsmonopolies ter versterking van de Staatsinkomsten..
882
.Index-cijfers
………………………………….
865
AANTEEKENINGEN:
Invloed van den militairen dienst op de voedingseischen
866
Opbloei van de Britsch-Indiséhe textielindutrie ……
866
Amerikaansche buitenlandsche bankkantoren
……..
867 1
Buitenlandsche handel van Japan in het eerste halfj.
1918 867
REGEERICSMAATREGELEN OP HANDELSGEBIED …………867.
MAANDCIJFERS:
Emissies
……………………….. . ………… 888
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN …… . ………..
869-875
Geidkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen.
.
Goederenhandel.
Bankstaten.
Verkeerswezen.
INSTITUUT
1
1
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secrètaris: Mr. G. W. J.
Bruin,s.
WEEKBLAD ECONOMISCH-STATISTIBCHE BERICHTEN
Secretarie-Redacteur: G. E. Huffnagel.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 12e, Rottérdam.
Aangeteekènde stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg
$7.
Telef. Nr. 3000. Tele gr.adres: Economisch Inetituut.
P.ostcheque en girorekening Rotterdam No. .8408.
Abonnementeprijs voor het weekblad franco p. p. in Nederland f 15,—. Buitenland en Koloniën f 14,-
per jaar. Losse nummers $0 cents.
Leden en donateurs van het Instituut
ontvangen
het
weekblad gratis.
De verdere publicaties van het Instituut uitgaande’
ontvangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloos,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.
Advertentiën
f
0,35 per regel. Plaatsing bij abonne.
ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh, & van Ditmar’s Uitgevers-,
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage.
30 SEPTEMBER 1918.
Een meerdere gel’dvraag in verband met de maands-,
,
wisseling begon de afgeloopen week reeds duidelijk
waarneembaar te worden. De grootere levendigheid.
op de effectenmarkt vereischte eveneens ,meerder
geld en ook voor de betaling van de schatkistpro-
messen werden flinke posten aan de markt en de bank
ônttrokken. Vooral in de tweede helft der week had-
den er groote omzetten plaats in call en prolongatie-
geld. De prolongatierente steeg dientengevolge van
2% op 3V2 pOt. In de rente voor particulier disconto
kwam geen verandering. Er was echtër slechts ge-
ringe vraag naar wissels en het aanbd werd moeilijk
tegen ongeveer 3 pOt. geplaatst.
*
*
*
De -veranderingen in den weekstaat van de Neder-
landsche Bank zijn reeds vrij belangrijk. Voor de
helft zijn zij ontstaan door -de betalingen van het
schatkistpapier, terwijl de wederhelft is terug te voe-
ren tot de geldvraag voor de beide andere bovenver-
melde doeleinden. Tegen een vermeerdering van de
be.leèningen met ruim 12 millioen en een verminde-
ring in de rekening-courant-saldi van anderen met
18 millioen, staat een grootere omloop, van bankbiljet-
ten en assignaties van circa 19 millioen en een ver-
schuiving van de regeeringsmi’ddeleu van 11 millioen.
De schuld van de regeering ad 12% millioen is n.l.
veranderd in eën tegoed van 1V2 millioen, waartegen-
over staat een vermeerdering van 4 mill-ioen in het
bedrag aan schatkistpromessen, welke direct bij de
bank zijn ondergebracht.
*
S
–
S
Op de wisselmarkt was alleen de laatste dag be-
langrijk De geheele week waren de koersen vrij sta-
tionnair geweest. Door de plotselinge zwenking van
Bulgarije en het verzoek om een wapenstilstanid ver-
andeide de stemming geheel. Aanvankelijk drong de
belangrijkheid van het geval.hier niet voldoende door,
zoodat de koersen Vrijdag nog niet veel veranderden.
Laat in den avond kwamen er echter berichten over
den indruk, dien het in
Berlijn
op de beurs gemaakt
had en de buitengewone daling op de effectenmarkt
aldaar. Bovendien waren de andere neutrale beurzen
zeer onder den indruk, zoodat bij het bekend worden
an die koersen Zaterdag een vaste stemming ont-
stond voor alle Enteutewissels. Aanvankelijk waren in
tegenstelling met de andere neutralen hier ook mar-
ken en kronen zeer vast. Door het aanbod uit die
landen zakten deze koersen daarna weder in. Het slot
bleef echter ook voor deze wissels beduidend vaster.
Ook heden was de stemming weder vast, maar vooral
weder voor ponden en dollars. Slot 10.12V2, 2.12, 32.25
en 17.70.
–
HET MELKVRAAGSTUK.
Men schrijft ons:
In E.-S. B. van 18 September j.l. komt een artikel voor in zake onze meikvoorziening. De schrijver er van wijst terecht op het in veler oogen ongetwijfeld
zeer vreemde verschijnsel, dat ons land, tot voor kort
in staat groots hoeveelheden zuivelproducten uit te
voeren, thans staat voor een tekort aan melk.
Hij meent, dat de kleinere productie en het groo-
tere verbruik van versche melk door de bevolking dit
verschijnsel niet voldoende kunnen verklaren en wijst
er op, dat de oorzaak wellicht voor een groot deel is
te zoeken in het gebruik van meer melk voor het op-
fokken en mesten van kalveren en varkens.
Deze zienswijze komt mij niet juist voor. Zoo heel
858
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
veel meer kalveren dan andere jaren zullen er wel
niet zijn opgefokt. Het was toch voorheen ook reeds
vrijwel regel, alle kuiskalveren aan te houden. Wel
is het mogelijk, dat meer kalveren zijn gemest en ook
bestond er ongetwijfeld door gebrek aan krachtvoer
neiging om meer ondermelk en ook wel volle melk
aan de varkens te voeren. De uitwerking daarvan
wordt echter waarschijnlijk te niet gedaan door de
omstandigheid, dat er veel minder varkens zijn dan
in
.
andere jaren. Alles wel beschouwd, wil het mij
voorkomen, dat het tekort hoofdzakelijk moet wor-
den toegeschreven aan verminderde meikproductie en
vermeerderd gebruik voor menschelijke consumtie.
Voor een tweetal jaren, toen de melkveestapel hier
te lande op zijn talrijkst was en de melkgift door krach-
tig voeren zoo hoog mogelijk werd opgedreven, kon
op grond van het aantal stuks meikvee en van de ge-
gevens betreffende de boter- en kaasproductie, de
totale meikopbrengst mi. gevoeglijk geraamd worden
op pl.m. 3800 millioen L. per jaar. Nemen wij aan,
dat hieiwan, k 0,4 L. per dag en per persoon, pim.
1000 millioen L. versch werd geconsumeerd, .zoo bleef
er voor de productie van boter, kaas en andere melk-
producten, alsmede voor het opfokken en mesten van
kalveren, nog 2800 millioen L. over. Deze productie
nu is, naar het mij voorkomt, meer verminderd dan
de schrijver meent. Afgaande
op
de in het voorjaar
van 1918 gehouden pröeftelling was het aantal stuks
melk- en kaifvee sedert het voorjaar 1917 met 11 pot.
verminderd. Aannemende het gunstige geval, dat die
vermindering sedert niet verder is gegaan, is zij niet
verontrustend. Men bedenke echter, dat door gebrek
aan krachtvoer in de wintermaanden de melkpro-
ductie per koe sterk teruggaat. De dieren geven,
mede doordien zij langer droog moeten staan, niet
alleen ‘s winters minder melk, maar de onvoldoende
wintervoedering heeft ook tot gevolg, dat in het
eerste gedeelte van den weidetijd niet alleen minder
melk, maar, naar de in 1918 opgedane ervaring heeft geleerd, ook melk van een lager vetgehalte wordt ge-
wonnen. Ofschoon mij . bepaalde cijfers ontbreken,
meen ik toch wel te mogen aannèmen, dat de totale
jaarlijksche meikgift per koe 15 pOt. beneden de nor-
male
blijft.
Hierdoor en door de bovengenoemde ver-
mindering van den veestapel komt men dus tot een
teruggang van de totale melkproductie met pl.m.
25 püt. of 950 millioen L. op de 8800 millioen. Daar-
naast staat eene neiging om de consumtie te vergroo-
ten. Ten einde het resultaat van die neiging te beôor-
deelen, zal men er zich voor moèten hoeden, de geheele
bevolking over één kam te scheren. Naar het mij wil
toeschijnen is dit eene groote fout, die, nu er wer-kelijk te kort aan voedsel komt, alle berekeningen
doet falen.
Ten einde een zoo goed mogelijk beeld van den toe-
stand te krijgen, behoort men de bevolking te splitsen in die met eene stedelijke levenswijs en het landb,ou-
wende en daarmede in onmiddelljke relatie staande
deel. En dan geloof ik wel te mogen aannemen, dat,
hoe hoog ook de .voedselnood mag stijgen, dit tweede
deel der bevolking, men mag zich al op een of ander
punt moeten beperken, in totaal ongeveer evenveel
voedsel zal gebruiken als voorheen. Wie meent dit
door allerlei voorschriften te kunnen voorkomen,
geeft daarmede blijk van gebrek aan inzicht in de
practijk. En wie bij het falen van• die voorschriften
op de landbouwende bevolking gaat afgeven, toont
zich een slecht psycholoog bovendien.
Men zal er wel op moten rekenen, dat, zoo de
maatregelen ter beperking van het gebruik van brood
ën vleesch, vet en spek van eigen slacht dôor de land-
bouwende bevolking al eenig succes mogen hebben, de
voeding van het andere volksdeel daardoor toch wei-
nig zal worden gebaat. Het gevolg zal o.a. zijn een
minder bschikbaar komen voor dit volksdeel van
melk en eieren, ten aanzien van welke levensmidde
–
lenrantsoeneering der landbouwende bevolking zeker
wel geheel onmogelijk moet worden geacht. Nu kan
men, op grond van de gegevens, verkregen bij de vee
telling van 1910, aannemen, dat er hier te lande zijn
pl.m. 200.000 rundvehouders. Niet zij alleen kun-
nen eene betrekkelijk onbeperkte hoeveelheid melk
gebruiken, maar dit is ook het geval met de gezin-
nen in hunne onmiddellijke
nabijheid,
waarmede zij
in nauwe familie- en andere relatie staan. Nemen
wij, ten einde de beteekenis hiervair te illustreeren,
eens aan, dat voor ieder rundveehouder twee zulke
gezinnen aanwezig
zijn,
dan volgt daaruit, d’at h 5 per-
sonen per gezin pl.m. 3 millioen menschen het geheele
jaar door zooieel melk, kunnen gebruiken als
zij
mee-
nen noodig te hebben. En het zou mij niet verwonde-
ren, vooral als aanstonds de landbouwendé bevolking
minder vet en spek te harer beschikking heeft, dat
elk van deze 3 millioen personen, hetzij vorsch, het-
zij in den vorm van boter en kaas, gemiddeld het
heele jaar door
dagelijks
L. melk extra ging ge-
bruiken, vat zou leiden tot eene vermeerdering van:
het totaal verbruik van melk van pIm. 540 millioen L.
Er blijven dan over 4 millioen personen met eene
stedelijke levenswijze. Zij hebben in het zomerhalfjaar
ook meer melk gebruikt. Voor Den Haag was dit
verbruik van 0,4 L. per dag en per hoofd gestegen
tot 0,55 L. Naar dezen maatstaf komt men voor de
genoemde 4 millioen personen in een half jaar tot
een meerder verbruik van 108 millioen L.
Het resultaat van bovenstaande beschouwingen is
dus, dat wij komen te staan voor een te kort:
wegens verminderde productie van 950 millioen L.
wegens grooter verbruik te . platte-
lande van …………………540
wegens grooter verbruik door de
stedelijke bevolking van ……..108
voor een totaal tekort van ……1598 millioen L.
Deze hoeveelheid moet worden afgenomen van
de 2800 millioen L., in normale tijden beschikbaar
voor boter, kaas, andere melkproducten en het op-
fokken van kalveren. Er blijft voor die doeleinden
dus over pl.m. 1200 millioen L. Dit cijfer wordt op
pl.m. 1350 millioen L. gebracht, indien men voor de
stedelijke bevolking in het winterhalfjaar het melk-
rantsoen gaat terugbrengen van 0,4 L. op 0,2 L.
per dag.
Nu wordt door den schrijver ter sprake gebracht
çene officieele raming voor 1918 van de boterpro-
ductie op 30 millioen K.G. (vroeger 65 millioen K.G.)
en eene kaasproductie van 46 millioen K.G. (voor-
héen 90
t
100 millioen K.G.)
Ik weet niet, waarop deze ramingen zijn gebaseerd.
en in het algemeen komt mij het maken van ramingen
op dit punt zèer moeilijk voor.’Met het oog daarop
verzoek ik den lezer dan ook om de door
mij
ge-
noemde cijfers niet als absoluut juist aan te nemen.
Zij dienen meer om de richting aan te geven, waarin
dc oorzaak der melkschaarschte moet worden ge-
zocht, dan om het bestaan van de laatste te consta-
teeren.
Neemt men echter in aanmerking, dat voor 30 mil-
lioen K.G. boter noodig is pl.m. 900 millioen L. melk
en voor 25 millioen K.G. vette kaas – de andere
wordt dan maar als magere beschouwd – pIm. 250
millioen L., totaal alzoo 1150 millioen L., zoodat er
voor andere melkproducten en het opfokken van kal-
veren enz. slechts 200 millioen L. overblijft, dan ijn
de genoemde productiecijfers voor boter ed kaas zeker
niet te laag. . .
Zelfs zoo men de hierboven genoemde cijfers in
zake de vermeerdering van het melkverbruik te hoog
mocht achtên, zal zulks toch niet wegnemen, dat de
toestand inderdaad weinig hoopvol is.
Nu kan de opmerking worden gemaakt, dat geen
rekening is gehouden met de pl.m. 60 millioen L.
geitenmelk, welke wordt gewonnen. Daardoor wordt de
toestand inderdaad iets gunstiger. Aan den anderen
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
859
kant is echter ook niet voldoende gerekend met den
handel in boter en kaas buiten de distributie om,
waardoor die gunstige invloed zeker wel zal worden
geneutraliseerd.
DE FINANCIEIT DER VEREENIODE STATEN
VAN NO ORD-AMERIKA.
Is de deelneming •der Ver. Staten van Noord-
Amerika aan den oorlog, waaronder Europa nu reeds
meer dan vier jaren gebukt gaat, een daad geweest
van het allergrootste gewicht, niet alleen wegens
den belangrijken invloed daarvan op het verloop van
den oorlog zelf, maar evenzeer omdat dientengevolge de verhouding van de machtige republiek der Nieuwe
Wereld tot het oude Europa ben geheel andere is
geworden en ook na •het herstel van den vrede zal
blijven; van zeer groote beteekenis is die daad ook
wat betreft de economische en financieele positie der
Ver. Staten zelven.
President Wilson toch, gesteund door het Congres
en niet minder door de algemeene meening in al de
lagen der bevolking, besloot dadelijk het optreden
der Ver. Staten op de meest grootsehe wijze te doen
geschieden. Geheel de kracht der bevolking wat aan-
gaat persoonlijke prestatie in den oorlog en insge-
lijks wat betreft de geldelijke hulphronnen des lands,
zouden van den aanvang af idienstbaar worden ge-
maakt ter bereiking van het doel van Amerika’s op-
treden. Om aan te toonen van hoe groote beteekenis de
financieele prestatie is, waartoe onverwijld werd be-
sloten, zij dadelijk één feit vermeld, waarop door den heer A. Barton Hepburn, Chairman van Chase Natio-
nal Bank, is gewezen in eene redevoering, op welke
ik straks verder terugkom.
Sedert het bestaan der Ver. Staten tot aan het
optreden van den tegen.woordigen Secretary of the
Treasu.ry, een tijdvak, waarin ook vier oorlogen voor-
kwamen, die van 1812, de oorlog met Mexico, de
oorlog tusschen de noordelijke en de zuidelijke Staten
en de oorlog met Spanje, heeft de totaalsom, welke
in de Schatkist inkwam, bedragen 27 milliard dollar,
en thans werd voor het eerste oorlogsjaar reeds toege-
staan een uitgaaf van 19 miiliard dollar – daaronder
begrepen zijnde de voorschotten, aan de bevriende
mogendheden te verleenen – en werden voor het
tweede jaar de uitgaven op 15 milliard begröot.
Eenige bijzonderhede.n,- medegedeeld in de Amen-
kaansche correspondentie van The Economist (No.
3913 d.d. 24 Augustus) geven mede oeu goed inzicht
in de grootscheepsche wijze, waarop alles• wat den
oorlog betreft door de regeering der Ver. Staten
wordt behandeld. Ten eerste het feit, dat laatstelijk, einde Juli, de voorschotten, aan Engeland verstrekt,
waren gestegen op 3.345 millioen dollar en de totaal-
som der voorschotten aan de gezamenlijke geallieerde
mogendheclen
0
1
)
6.380 millioen dollar. Voorts de
specificatie van eenige posten, begrepen in een
totaalsom van 12 milliard dollar, tot de uitgave waar-
van de President bij Besluit van 10 Juli machtiging
verleende; van dit bedrag was namelijk bestemd 3.000
millioen dollar voor proviandeening van het leger en
ammunitie, ruim 1000 millioen voor kleeding, 575 mil-
lioen voor mitrailleurs, 347 millioen voor gewapende
motorwagens, 1.532 millioen voor transportkosten
9fl
884 millioen vooi vliegmachines.
Het lag voor de hand, dat in de talrijke geschriften,
dra in Amerika zelf verschenen, waarin de finan-
(;ieele positie des lands en de beste wijze ter voorzie-
ning in de oorlogskosten behandeld werden, in verge-
lijking werd getreden tusschen den huidigen stand
van zaken en dien bij den aanvang van dan grooten
burgeroorlog der zestiger jaren.
Zoo vestigde Professor F. W. Taussig in eene rede-
voering, uitgesproken in een vergadering, den 2en en
3en November 1917, opzettelijk door de Amenican Academy of Political and Social Science belegd ter bespreking van het onderwerp de ,,Pinancing of the
War” en opgnomen in de Annals dezer akademie, in
Januari 1.1. verschenen, de aandacht op twee groote
verschilpunten tusschen den tegenwoordigen en den
vroegeren toestand.
Bij het uitbreken van den grooten burgeroorlog
was
namelijk
het bankwezen der Ver. Staten bijzon-
der gebrekkig, zéé slecht inderdaad dat,
bij
het uit-
schrijven van de eerste leening, ten bedrage van 150
millioen dollar, het dadelijk bezweek; de inwisseling
der bankbiljetten moest onmiddellijk geschorst worden
en dra de toevlucht genomen worden to.t de uitgifte
van staatspapiergeld met gedwongen koers. Thans
daarentegen is, dank
zij
de jongste hervorming van de
bankorganisatie
1),
eene alleszins doelmatige inrichting
verkregen, eene inrichting, waardoor de behandeling
van de groote betalingen, welke voortspruiten uit de
voorziening in de tegenwoordige oorlogsuitgaven, in
vergelijking waarmee die der zestiger jaren oubeteeke-
nend waren, plaats kan vinden zonder eenige stoornis
te veroorzaken. En wel, voegde Prof. Taussig ‘hieraan
toe, moge de huidige uitbreiding der credietoperatiën
en uitzetting der fiduciaire betaalmiddelen niet moge-
lijk zijn zonder eenige inflatie te veroorzaken, waar
dergelijke inflatie zou toch lang niet zoo schadelijk
zijn als die, welke het gevolg is van uitgifte van
pa.piergeld met gedwongen koers, en zou van zelf ver-
dwijnen, zoodra de oorzaak vervalt, ‘terwijl het kwaad,
dat gesticht werd in de zestiger jaren door de uitgifte
van papiergeld met gedwongen koers, nog jarenlang
aanhield en eerst volledig te boven werd gekomen in
1879, toen tot de hervatting ‘der speciebetalingen kon
worden overgegaan. –
Het tweede verschilpunt betreft het belasti.ngwezen
der Ver. Staten. Bij het uitbreken van den burger-
oorlog in de zestiger jaren bestonden de belastingen
der federatie uitsluitend uit inkomende rechten en
binnenlandsch.e accijnzen. Deze middelen leenden zich.
niet tot onverwijlde versterking der staatsontvansten
door belastingverhooging. Men moest dus wel, aanvan-
kelijk, ter stijving der schatkist, zijn toevlucht alleen
nemen tot de uitgifte van staatsleeningen of tot die
van papiergeld. Thans daarentegen is het belasting-
gebied veel ruimer en. heeft vooral de reeds sedert
eenige jaren ingevoerde inkomstenbelasting onmid-
dellijk de mogelijkheid geschapen om op zeer ruimen voet de oorlogsuitgaven door belastingheffing te dek-
ken, dekking, welke algemeen ten zeerste werd aange-
prezen. Wel begreep men, dat ook tot het uitgeven
van leeningen moest worden overgegaan, maar toch,
voorzooveel als mogelijk zou blijken, zonder nadeeligen
invloed uit te oefenen op de algemeene voorthrenging,
moest dadelijk tot zeer verhoogde belastingheffing
worden besloten. Door tal van schrijvers werd hierop
dia aangedrongen en ook de regeening bleek van die
noodzakelijkheid volkomen overtuigd. De inkomsten-
belasting nu, bij hare invoering op zeer matigen voet
geheven, gaf daartoe op de best mogelijke wijze gele-genheid. En dit niet alleen door dodelijke aanzienlijke
verhooging der belasting zelve, maar ook doordat zij
een vasten grondslag aanbood voor de invoering eener
bijzondere belasting op de buitengewone inkomsten,
eene belasting, overeenkomeude met de Europeesche
oorlogswinstbelastingen. Op de resultaten,, door deze
belastingpolitiek verkregen, kom ik hieronder nader
terug.
Na de hier genoemde twee punten behandeld to
hebben, vervolgde Prof. Taussig zijne redevoering met
eenige beschouwingen over de algemeene, draagkracht
der bevolking ter bestrijding der oonlogskosten, hetzij
door belastingbetaling of wel ‘door deelneming in de
staatsleeningen. Op ééne zaak, zeide hij, dient daarbij
wel gelet te worden. Namelijk hierop, dat het niet de
algemeene rijkdom des lands is, welke in deze den
maatstaf aangeeft, maar de beschikbaar zijnde of
–
‘) [Zie het artikel ,,De ontwikkeling van het rederal
Reserve Bankstelsel
in
de V. S. op pag. 729, jaarg. 1917.
– Red.]
860
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
beschikbaar te stellen hulpmiddelen. De volksrijk.dom
immers voor een groot deel bestaat in zaken, welke
niet ter bestrijding van oorlogsuitgaven dienstbaar
gemaakt kunnen worden, zocals landerijen, fabrieks-
en andere gebouwen, enz. enz. Te rekenen, vervolgde
Prof, Taussig, valt hier in ‘de eerste plaats met het
bedrag, waarop de jaarlijksche besparingen des volks
aangenomen kunnen worden. Ziedaar middelen, waar-
op in oorlogstijd dadelijk beslag kan worden gelegd.
Die jaarlijksche besparingen nu waren, volgens Prof.
Taussig, laatstelijk voor de Ver. Staten aan te nemen
op een bedrag van 3 k 5 milliard dollar. Doch, ging
hij voort, onder den drang der tij dsornstandigheden
zou dit bedrag zeker voor
aanzienlijke
vermeerdering
vatbaar zijn, tal van bezuinigingen op de gewone
levenswijze onder alle lagen der bevolking zeer wel
mogelijk zijude. En inzonderheid vestigde Prof.
Taussig daarbij de aandacht op het feit, dat in de
Ver. Staten een belangrijk deel der bevolking bestaat
uit welgestelde arbeiders en lan.dbouwers, menschen
die, zonder te behooren tot de
eigenlijke
klasse der
kapitalisten, toch over betrekkelijk aanzienlijke midde-
len beschikking hebben. Tot nog toe nu behoorden deze
personen, evenmin
I
als
zij
directe belasting betaalden,
niet in de inkomstenbelasting aangeslagen zijnde,
geenszins tot hen, die gewoon waren besparingen te
maken om kapitaal in fondsen te beleggen. In de
inkomstenbelasting zullen thans velen wel te betalen
hebben, het vrijgestelde inkomsten-bedrag verlaagd
zijnde v5n drie ii vijf duizend dollar, naar gelang
het ongehuwden of gehuwden gold, tot éôn twee
duizend dollar. Voorts, en dit vooral was van belang
te achten, was hier een belangrijk deel der bevolking
te vinden dat, mits men hen wist te benaderen,
krachtig kon bijdragen tot het opnemen der oorlogs-
leeningen. En hierin is men inderdaad, van den aan-
vang af en sedert in toenemende mate, uitnemend
geslaagd. Reeds bij de eerste leening, ten bedrage van
twee milliard dollar, waren van de in het geheel inge-
schreven ongeveer drie milliaad, tot een beloop van
een en een kwart milliard inschrijvingen van ten
hoogste tien duizend dollar. Het aantal inschrijvers op
deze leening bedroeg, naar onlangs, 22 Juni, in
L’Economiste Francais werd vermeld, ruim vier
millioen.
Bij
de tweede leening, in October 1917, werd,
volgens hetzelfde blad, ingeschreven voor een totaal-
som van 4617 millioen en toegewezen 3808 millioen
dollar. Het aantal inschrijvers was geklommen tot
bijkans negen en een half millioen. En bij de derde
leening, in Mei dezes jaars, waarvoor werd ingeschre-ven voor een bedrag van ruim 3% milliard dollar, dit-
maal ten volle toegewezen, steeg het aantal der
inschrijvers tot bijkans twintig millioen, waaruit
blijkt, dat het aantal der kleine inschrijvingen bijzon-
der groot geweest is.
– In meer bijzonderheden nog dan door Prof. Taussig,
is het onderwerp der draagkracht van de bevolking
der Ver. Staten ter bestrijding van de oorlogskosten, behandeld door den heer Barton Hepburn in de hier-
boven reeds genoemde redevoering, welke door hem
den hen Januari 1.1. in Princeton University werd
uitgesproken en onlangs door Ohase National Bank
in brochurevorm werd verspreid.
Het is een feit van algemeene bekendheid, dat de
Ver. Staten gedurende de eerste jaren van den oorlog
en alvorens zelf daaraan deel te nemen, van dezen
groot voordeel hebben getrokken, gevolg eensdeels
van de vermeerderde vraag in het buitenland naar
Amerikaansche producten, anderdeels van de alge-
meene prjsverhoogingen. De heer Barton Hepburn
vestigt dienaangaande de aandacht op eenige bijzon-
dérheden, tevens echter waarschuwende tegen over-
dreven voorstellingen. Zoo zou, volgens de berekenin-
gen van het Landbouw-Departement, de oogst van
tarwe en andere graangewassen in 1917 hebben opge-
bracht 21 milliard dollar tegen ongeveer 13% milliard
dollar in 1916. Zeker een phenomenaal verschil, maar
de winst, daarin begrepen voor de bevolking in het
algemeen, bereikt lang niet dit bedrag. Deze bepaalt
zich tot de verhoogde opbrengst van hetgeen naar het
buitenland werd uitgevoerd. Nu bedraagt de jaar-
lijksche uitvoer van tarwe p.m. 150 millioen bushels.
Tot $ 2,20 per bushel als verkoopsprijs in 1917 tegen $ 1 als normale prijs van vroeger, geeft dit een avans
van slechts 180 millioen dollar. Het meerdere avans
is wel door de landbouwers genoten, maar evenveel
moest in het lan.d zelf door de consumenten betaald
worden. Als voorname bronnen van buitengewone
winsten, welke het land in zijn geheel genomen ten
goede zijn gekomen, zou vooral te wijzen
zijn
op de
ijzer- en staal-industrie, waarvan de grondstof, de
ertsen, een product zijn van het land zelf; voorts op
de verhoogde productie dêr kopermijnen.
Een feit van onbetwistbare beteekenis is de aan-
zienlijke vermerdering van het excedent der göede-
renuitvoeren boven de invoeren in de jaren 1915, 1916
en 1917, exceden.t waardoor Amerika in staat werd
gesteld van zijn binnenlandsche fondsen, vroeger in
Europa geplaatst en waarvan het bedrag v66r dit tijd-
perk werd begroot op 5000 millioen dollar voor Enge-
land en 1000 millioen dollar voor het vasteland, terug
te koopen tot een bedrag van 4000 millioen dollar.
Maar de groote vraag, zeide de heer Barton Hepburn,
waarop ten slotte het aankomt ter beoordeeling der
draagkracht van de bevolking ter voorziening in de
oorlogskosten, is deze: met welk bedrag is, tengevolge
van den groeten voorspoed der laatste jaren, dat deel
van het volksinkomen toegenomen, hetwélk te be-
schouwen is als nieuw kapitaal en dus beschikbaar
zou zijn, voorzooveel niet geabsorbeerd door verhoog-
den belastingdruk, voor nieuwe beleggingen., zegge
thans tot opname der oorlogsieeningen.
r1s,ee berekeningen dienaangaande zijn opgemaakt
door bekende autoriteiten op het gebied van economie
en statistiek en worden door den heer Barton Hep-
burn medegedeeld en besproken. De eene is van den
heer A. 0. Muller, tegenwoordig lid van het hoofd-
bestuur der Federal Reserve Bank te Washington;
de andere van Prof. Friday, vroeger verbonden aan
Michigan University, thans aan New York University
en lid van een Accountan.tsfirma. De heer Miller had
in eene redevoering, uitgesproken ter reeds vermelde
vergadering te Philadelphia, als
zijne
meening to
kennen gegeven, dat het netto-inkomen der bevolking,.
het inkomen beschikbaar
blijvende
voor nieuwe beleg-
gingen, voor 1917 was aan te nemen op twaalf vijf-
tien milliard dollar. Daarover aangesproken zijnde
door den heer Barton Hepburn, wien die schatting
overdreven voorkwam, handhaafde hij zijn meening
en gaf hij dienaangaande nadere verklaring. Volgens
zorgvuldige berekeningen, gaf hij te kennen, moest
het bruto-inkomen der bevolking aangenomen worden
te hebben bedragen in 1914 een en dertig milliarci en
tweehonderd millioen dollar en in 1917 negen en
veertig milliard en zevenhonderd millioen dollar, dus
aantoonende eene vermeerdering gedurende de oor-
logsjaren van ruim achttien milliard. Deze vermeer-
dering moest beschouwd worden als een verhooging
van het geldelijk inkomen van die klassen der bevol-
king, bij welke •daar niet tegenover staat een even-
redige verhooging der kosten’ van onderhoud of
andere uitgaven. Toch wilde hij aannemen dat, met
liet oog op de algemeene prijsverhoogingen, gezegd
bedrag met een derde te verminderen was, Bleef een
vermeerdering van twaalf milliard dollar van het
netto volksinkomen. En hierbij voegende slechts drie
milliard voor het netto-inkomen in 1914, een bedrag
destijds begroot op drie ii zes miljard, geeft de totaal-
som van vijftien milliard. En die hegrooting van het
netto- of surplus-inkomen der bevolking in 1917
achtte de heer Miller inderdaad ook niet overdreven.
Maar wel moest daarbij in aanmerking genomen wor-
den, dat er niet uit volgde, dat voor 1918 op een
even aanzienlijk netto-inkomen te rekenen zou vallen,
noch dat die geheele som beschikbaar was in zooda-
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BËRICHTEN
nigen vorm, dat de regeering er beslag, op kon leggen.
De resultaten der berekeningen van Pi-of. Friday
zijn de volgende. Hij geeft ten eerste een staatje,
waitruit blijft wat, naar hij aanneemt, in de daarbij
gemelde jaren is geweest het voordeelig saldo tus-
schen de algemeene voortbrenging en de algemeene
consumtie des lands. De eindcijfers zijn de volgende:
1913 ……….dollar 6.400 millioen.
1916 ………..
14.700
1917 ……….
18.500
Een tweede staatje geeft aan, welke bedragen
van die totaalsommen geacht zouden’ moeten worden
beschikbaar te zijn geweest voor nieuwe beleggingen
of ter voorziening in de oorlogskosten:
1913 ………..dollar 2.800 millioen.
1916 ……….
7.500
1917 ……….
11.000
Men zal opmerken, dat de uitkomst der berekenin-
gen van den heer Miller en van die van Prof. Friday
al ongeveer dezelfde is.
De heer Barton Hepburn, het mag niet onopge-‘
merkt gelaten worden, blijft tegenover de gemelde
bei’ékeningen eenigszins sceptisch staan. Hij acht
althans nadere onderzoekingen betreffende de zaak
zeer gewenselit. Doch tevens legt hij er den nadruk
op, dat, hetzij die begrootingen ,an beschikbare mid-
‘delen overdreven zijn of niet, deze middelen, onder
den invloed en drang dr tijdsomstandigheden, voor
zeer aanzienlijke vermeerdering vatbaar te ach’ten zijn.
Het zou toch aan geen twijfel onderhevig zijn, dat in
alle klassen der bevolking van’ de Ver. Staten de mo-
gelijkheid bestaat tot vereenvoudiging der levens-
wijze en bezuinigingen van allerlei aard, bezuinigin-
‘gen ‘ die, te zamen genomen, gemakkelijk van zeer
groote beteekenis kunnen zijn.
Dezelfde verwachting, alsmede ‘de noodzakelijkheid’
harer verwezenlijking, werden trouwens ook uitge-
sproken door den heer Miller ‘in zijne reeds genoemde
redevoering te Philadelphia. Deze spreker had, daar-
bij nog inzonderheid de aandacht gevestigd op het
feit, dat onvermijdelijk de gewone voortbrenging in•
de Ver. Staten zou lijden tengevolge der deelneming aan den oorlog. Volgens hem zou aan te nemen zijn,
dat, naast ieder man, die naar het front wordt ge-
zonden, er vier man staan, die bezig worden gehou-
den met werkzaamheden, met den legerdienst in ver-
band staande. Op een aller-aanzienlijkste onttrek-
king van werkkrachten aan de gewone voortbrenging’
des lands moest dus gerekend worden, want wel wor-
den die mannelijke verkkrachten thans ëenigermate
vervangen door vrouwelijken arbeid, doch in ‘de aan-
vulling der veroorzaakte vermindering van werk-
krachten wordt op die wijze toch niet meei’ dan ten
deele voorzien.
Men moet, zeide de heer Miller, er wel van door-,
drongen zijn, .dat, tengevolge van Amerika’s deelne-
ming aan den oorlog, de levensomstandigheden der,
bevolking geheel gewijzigd ‘zijn. Naar die gewijzigde
omstandigheden moeteii èn de voortbrenging èn de
verteringeli op geheel nieuven voet ingericht worden. De voortbreiiging moet beperkt worden tot wat onder
de nieuwe omstandigheden onmisbaar is en tevens,
wat betreft de benoo.digdhedeu voor den oorlog, zoo-
veel mogelijk opgevoerd worden. De verteringen moe-
ten zooveel mogelijk beperkt worden. Zich a,nslui-
tendo aan President Wilson’s gezegde: ,,This is the
time for America to correct her unpardonable fault
of wastefulness and extravagauce. Let every man and
every woman assume the duty of careful, provident
use and expenditure as a public duty, as a dictate of patriotism which no one can. now expect ever to be
excused or forgiven for ignoring”, zeide ide heer,
Miller, .dat het wachtwoord over, heel de Ver. Staten
moest zijn: more production, less consumption.
De redevoering van den heer Miller had verder voor-
namelijk ten doel, te waarschuwen tegen de gevaren ‘van
inflatie.eji vooral van het aanwenden van crediet-
middelen en de uitzetting der fiduciaire circulatie
ter onderbrenging der staatsleeningen. Alleen het
bestaande kapitaal en het nieuw, door vermeerdering
der productie en vermindering der consu.mtie, te
vormen kapitaal moeten aangewend worden om de
staatsleeningen op
te
nemen. Maar daarom dan ook
moet alles er op gericht wonden om de kapitaalskracht der bevolking te bevorderen.
Ten slitte volge hier nu nog een beknopt overzicht
van hetgeen door de regeering is besloten ter verhoo-ging van het middel der belastingen.
Zoôals reeds gezegd, was de aandrang algemeen
om door belastingheffing zooveel mogelijk te voorzien
iu de oorlogskosten. In sommige kringen werd zelfs
de wensch uitgesproken, dat dit middel’ daartoe
uitsluitend zou worden aangegrepen. Van regeerings-
zijde ging men ‘z66 ver niet, maâr had men toch wel
gewenscht, de belastingen te kunnen opvoeren tot de
helft, der benoodigde middelen. Ook dit bleek echter
onuitvoerbaar. Maar toch werd dadelijk met kracht
de hand aan het werk geslagen en ook ‘verder door-
getast. In den loop van het idienstjaar 1914/15 begon
de schatkist den terugslag te ondervinden van den
toen zich nog tot Europa bepalenden oorlog. Onder
den invloed van dezen namen de goedereninvoeren
uit Europa merkbaar af en verminderde dientenge-
volge ‘de opbrengst der inkomende rechten, welke toen
nog een overwegend deel vormden der staatsontTang-
sten. De Begrooting voor 1914/15 had gesloten met een
voordeelig saldo van 30 millioen dollar; dit dreigde
nu te zullen veranderen in een deficit van 60 100
millioen. Ter dekking. van ‘dit deficit wenden daarom
in October 1914 bij een emergency revenue act de
accijnzen verh9ogd en de zegelrechten en licen’tiën-
rechten, ingevoerd gedurende den oorlog met Spanje,
maar sedert weder vervallen, op nieuw ingevoerd, aan-
van.kelijk voor één jaar, doch na afloop daarvan be-
stendigd. In 1916 begon de vrees veld te winnen, dat de Ver. Staten niet buitén den oorlog zouden kunnen
blijven en werd ‘daarom besloten tot eeni’ge verster-
king van legèr en marine. Ter bestrijding der daar-
door te veroorzaken kosten werden bij de war-revenue
act van 8 September 1916 nieuwe heffingen inge-
voerd, waarvan een opbrengst van 200 millioen dollar
werd verwacht. De Oorporation-tax, in 1909 inge-
voerd, werd gebracht van 1 op 2 pOt.; de lehome-tax,
in 1913 ingevoerd, wer.d eveneens verhoogd van 1 op
2 pOt. en de aan deze verbonden Super-tax op de
groote inkomens, aanvankelijk gesteld op 1 pOt. op de
inkomens boven Ds. 20.000, oploopende tot 6 pOt. op
de inkomens boven Ds. 500.000, werd ‘nu voor de zeer
gi’oote inkomens opgevoerd tot 13 pOt. op die boven
twee millioen dollar. Verder werden ide successie-
rechten, die evenals de inkomstenbelasting ten, slotte
ook in den burgeroorlog der zestiger jaren hadden
gefun’geerd, weder ingevoerd. Deze, Estate-tax ge-
noemd, werden gesteld op 1 pOt. bij een nalatenschap
van Ds. 50.000, oploopende tot 10 pOt. bij een nalaten-
schap van vijf millioen dollar of meer. En eindelijk werd als bijzondere belasting, te Jieffen gedurende
den loop van den oor]og, een belasting ingevoerd van
12k’ pOt. op de winsten der ammunitiefabrieken.
Den 3en Maart 1917 volgde een tweede war-revenue
‘act. Het tarief der Estate-tax ‘werd met 50 iOt. ver-
hoogd en een nieuwe belasting ingevoerd, excess-
.profit-tax, van 8 pOt. op de netto-winsten boven
Ds. 5000. In drie jaar tijds waren de belastingen thans
opgevoerd van een ‘bedrag van 725 millioen dollar tot
een verwachte opbrengst van 1332 millioen.
Een verdere en ditmaal zeer aanzienlijke verhoo-
ging.der belastingen volgde den 3en October 1917.
De excess-profit-tax werd opgevoerd tot 20 pOt. bij
een winst van 15 pOt. van het kapitaal, oploopende
tot 60 pOt. bij een winst van meer dan 33 pOt., terwijl
door de belasting nu ook getroffen zouden worden
de eerst daarin niet opgenomen inkomsten der vrije
862
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
h
ei
:
oe
p
en
en ‘dat wél tot een bedrag van 8 pOt. bij een
inkomen boven Ds. 6000. De income-tax werd ver-
hoogd van.2.op 4 pOt., terwijl het vrijgestelde inkem-
stenbedrag werd teruggebracht van 3 k 5 duizend
dollar op 1 h 2 duizend dollar en van. de Super-tax
werd het tarief zoodanig verhoogd, dat dit nu zou
loopen. van 1 pOt..
bij
een inkomen van Ds. 5000
Ds. 7500, tot 63 pOt. bij een inkomen boven de ‘twee
milijoen dollar. De Oorporation-tax werd gebracht
van 4 op 6 pOt. en de successierechten werden zoo-
danig
gewijzigd,
dat de progressie, tot nog toe ophou-
dende bij 15 pOt. voor nalatenschappen van vijf mii-
lioen dollar of hooger, werd opgevoerd tot 25 pOt.
voor nalatenschappen van tie millioen dollar of
hooger. De tabaks-accijns en de wijn-accijns werden
verdubbeld, die op alcoholische dranken verdriedub-
beld. De spoorwegvrachten werden belast met 8 pOt.
voor die der reizigers en met 3 pOt. voor die van het
goederenvervoer. Het brievenporto werd gebracht van
2
op 3 cent, de
prijs
der postkaarten van 1 op 2 cent.
Op de entrée-kaarten der comedies en andere publieke
vermakelijkheden werd een belasting ingevoerd van
10 pOt. en een belasting van 2 ii. 3 pOt. op luxe-arti-
kelen als automobielen, piano’s, alsmede op juweelen,
terwijl het zegelrecht werd uitgebreid. De verwach-
ting is dat, dank zij de verhoogde en nieuwe heff in-
gen, de totale opbrengst van alle belastingen nu zal
klimmen tot oligeveer 3.800 millioen dollar.
Het zal van belang zijn den verdren gang van
zaken in de Ver. Staten te volgen. Het is te wensohen,
dat vermeden zal kunnen blijven in eene herhaling
der fouten van de zestiger jaren te vervallen.
24-9-’18.
G. M.
BOISSEVAIN.
STAATSMONOPOLIES TER VERSTERKING
VAN DE STAATSINKOMSTEN.
Voor de vergadering der V e r e e n i g i n g v o o r,
de Staathuishoudkunde en de Sta.
t i s t i e k op Zaterdag a.s. in het Gebouw voor Kun-
sten en Wetenschappen to ‘s-Gravenhage, waar ge-
sproken zal worden over de vraag ,,Is invoering van
staatsmonopolies ter versterking van staatsinkomsten
wonschelijk? Zoo ja, welke monopölies zouden daar-
voor in aanmerking komen?”, zijn drie praeadviezen
verschenen, onderscheidenlijk van •de hand van Mr.-
P. J. M. Aalberse, Mr. Dr. A. van Gijn en F. M.Wibaut.
Wij willen, voor zoover de beperkte ruimte van
dit tijdschrift zulks
mogelijk
doet zijn, trachten,
geheel op den voet van de door de praeadviseurs
ontwikkelde denkbeelden, deze in verkorten vorm
weer te geven.
De eerste, sedert tot de ministerieele waardigheid geroepen praeadviseur, heeft zijne taak breed opge-
vat. Het betoog van den heer
Aalberse
opent met een
principieele uiteenzetting van het wezen van den
staat en dat der volkshuishouding en het verband tus-
‘schen beide, uiteenzettingen, die zich voor een kort
overzicht moeilijk leenen. Uitvoerige litteratuurover-
zichten zijn voorts aan de afzonderlijke hoofdstukken
toegevoegd.
Als conclusies van de sociaal-economische ho-
schouwingen, aan het onderwerp gewijd, lezen wij, dat
de nadeelen van staatsmonopoliebedrjven voorname-
lijk een gevolg hiervan zijn, dat de voordeelen der
vrije mededinging worden gemist en dat de staats-
ambtenaren in den regel minder geschikt zullen blij-
ken voor het beleid van economische ondernemingen
dan anderen. De voordeelen zijn voornamelijk een
gevolg van de bedrijfsconcentratie en vn het feit,
dat de Staat niet privaat- maar sociaal-economisch
kan exploiteeren. Hieinaast wordt aangeteekend, dat
bij een natuurlijk monopolie dus uit den aard der
zaak de voordeelen van grooter gewicht kunnen zijn
dan de nadeelen. De veel gehoorde opmerking, dat
private monopolies moeten worden omgezet in staats-
monopolies om ongeweaschte toestanden te doen op-
houden, is – naar schrijver zegt – een gevolg van
niet voldoende onderscheiding. Een staatsbedrijf
naast het piivaat monopolie kan vaak reeds voldoende
uitwerking hebben,
terwijl
de oplossing ook meer-
malen te vinden is door een gemengd
bedrijf
te
vestigen.
De heer Aalberse gaat
zijn
praeadvies voort met
een onderzoek van het instituut der monopolies in
hun fiscale werking. Wij lezen bij
zijn
vorenbedoelde
conclusies reeds, dat fiscale monopolies, zelfs al zou
men den Staat het recht toekennen ze in te voeren,
zoo men alle voor- en nadeelen tegen elkaar afweegt,
uit het oogpunt van volkswelvaart, te verwerpen zijn.
Maar, besluit de praeadviseur, dit daargelaten, tot
de invoering van fiscale monopolies heeft de Staat
niet het recht. Immers naast ieder fiscaal monopolie
kan een bepaalde, op hetzelfde object betrekking
hebbende, belasting gesteld worden. Na aftrek van
alles wat de bruto-opbrengst va’n het monopolie zou
moeten verminderen, zal de geaccapareerde winst on-
mogelijk een zulk aanzienlijk bedrag kunnen bereiken,
dat dit bedrag, over alle lasten omgeslagen, niet nog
door de burgers zou kunnen
bijeengebracht
worden,
ook zonder de invoering van een monopolie. Liever
dus dan een monopolie
in:
te voeren, zou men alle
bestaande belastingen moeten verhoogen, dat daar-
naast nog een heffing-in-eens van vermogens en
groote .inkomsten zou moeten komen, ware te verde-
digen, met de voorwaarde echter, dat de opbrengst dier heffing geheel gebruikt zal worden tot schuld-
delgig.
Wil men st’satsexploitatie van Spoorwegen of een
electriciteits-monopolie aan de orde stellen, dan over-
wege men deze denkbeelden voor alles op haar sociaal-
politieke noodzakelijkheid. Is eenmaal aangetoond,
•
dat deze aanwezig is, dan wordt de met de monopolies
in kwestie mogelijke fiscale heffing een vraâgstuk
van belastingpolitiek, te beantwoorden in verband
met ons geheele belastingsysteem en de daarin gelijk-
tijdig aan te brengen veranderingen.
De tweede praeadviseur, prof.
Va.n Gijn.,
onder-
• zoekt allereerst in hoeverre het waarschijnlijk is, dat
de Staat bij een monopoliseering van de voortbren-
ging van, of den handel in algemeene verbruiksarti-
kelen, groote inkomsten kan verkrijgen zonder dat
die voortvloeien uit de verhooging der consumptie-
prijzen der betrokken artikelen. In beginsel kan men
stellen, dat al wat tengevolge van
zakelijk
gunstige
omstandigheden door een onderneming in een be-
drjfstak aan kosten wordt gespaard, vatbaar is om
door den Staat tot zich te worden getrokken. Hôe-
veel dit zal zijn is uiterst moeilijk bij voorbaat te
ramen, want van grooten invloed is hierbij, dat een
plaats, die voor uitoefening van zeker bedrijf bij-
zonder gunstig blijkt te zijn gekozen, een clandisio
die bereid is wat meer te betalen dan de minimum-
kostprijs en meer dergelijke omstandigheden, niet tot
den Staat getrokken kunnen worden zonder vergoe-
ding. Schrijver verwijst naar een z. i. bruikbaar voor-
beeld voor schadevergoeding, in Zweden bij de in-
voering van het tabaksmonopolie gevolgd, waar ook
aan het personeel, dat door het monopolie niet over-
genomen werd, een vergoeding werd uitgekeerd. Deze
vergoeding voor den goodwill zal het netto-winst-
saldo van den Staat beïnvloeden. Gaat de monopoli-
seering gepaard met concentratie, dan treedt het
voordeel der omstandigheid op, dat bij een goed gere-
geld kartel het kapitaal sneller wordt omgezet. Wat
de mogelijkheid van concentratie hier te lande be-
treft, acht de praeadviseur, dat de vervaardiging
van lucifers te onzent wel in één fabriek zoude kun-
nen worden samengebracht, daarentegen’ schijnt sterke
concentratie
bij
de vervaardiging van tabak, sigaren
en sigaretten hem niet wenschelijk, daar naar zijn
meening de minimum-productiekosten in die branche
zouden stijgen en ook de eigenschap van het artikel
2 October 1918′
ECONOMISCH..STATIST!SCHEERICHTEN
863
als zoodanig mdebrengt, dat concentratie oorzaak
wordt
van een beperkter gebruik.
Maar al richt men het oog op de voordeelen, toch is er voorzeker reden voor twijfel, dat het staatsbe-
drijf met belangrijk minder kosten zal. werken dan
de particuliere bedrijven tezamen. De Staat als groot
lichaam werkt omslachtig en kostbaar.
De heer Van Gijn wil zich nu bezighouden met de
ondernemingen in handen van den Staat. Hoe zou
in het zooeven genoemde feit verbetering gebracht
kunnen worden? Niemand zal wel willen, dat men het
beheer der staatsbedrijven opdraagt aan voor het
leven benoemde directeuren, die – evenals de rech-
ters voor hun uitlegging van de wet – aan niemand
verantwoordelijk zijn voor hun beleid. Dus zal moe-
ten blijven bestaan verantwoordelijkheid in laatste
instantie van den minister. Aan de slechte gevolgen
van het verantwoordelijkheids-systeem, waarmede
een economische gang van zaken geremd wordt, ja
dus voor alle gevallen waar de Staat als ondernenr
optreedt alleen te ontkomen door zeifbeperking van
de Volksvertegenwoordiging.
01)
dezelfde wijze ware
verbetering te brengen in de bestaande bezwaren, bij
de comptabele verantwoordelijkheid ondervonden.
Naar aanleiding van de oplossing voor het staats-
spoorwegbestuur, door Dr. Lely gezocht, maakt de prae-
adviseur de opmerking, dat, wil men sommige zaken
volstrekt overlaten aan het beleid van de hoofdenvan
bedrijven, men den moed moet hebben te bepalen, dat zij deswege verantwoordelijk zijn aan
niemand,
doch
maakt men een bestuur voor al zijn handelingen aan-
sprakelijk tegenover den minister, dan is deze het
ook op zijn beurt en kan hij die verantwoordelijkheid
niet dragen, tenzij hij mag bevelen, dat de zaken
anders moeten gaan dan het bedrjfsbestuur in een
bepaald geval meent. Maar toch wil Prof. Van Gijn
zich niet beschouwd zien als iemand, die van oordeel
is dat men den Staat alles kan doen uitschudden wat
hem voor het voeren van een bedrijf ongeschikt doet
zijn. Weliswaar kan de theoretische onhandelbaar-
heid van het staatsbedrijf ondervangen worden door
de doortastendheid van de ambtenaren. Daartegen-
over staat evenwel weer, dat de positie van den amb-
teaar medebrengt, elke zaak van alle zijden te be-
zien en zich evenzeer af te vragen wat van, of door,
de andere Partij in billijkheid gevraagd kan worden,
a]s wat de Staat in billijkheid kan krijgen of geven;
niet aldus de particuliere koopman, die op zijn eigen
belang uit is. Dit soort van commercialiteit ligt, naar
meening van den praeadviseur, niet op den weg van
den Staat. Alles tezamen genomen, wordt wat de
Staat voor heeft op een groot aantal particulieren
dan ook opgewogen door de nadeelen, zoodat er van
de ondernemerswinst, welke de Staat tot zich zal
trekken, een belangrijk deel verloren moet gaan. Maar
zelfs al zou de ondernemerswinst van den Staat de rente van het aan schadevergoedingen uit te geven
kapitaal niet dekken, dan behoeft zulks nog niet dade-
lijk een nadeel voor de schatkist te zijn, want de m61
nopoliseering kan de vorm zijn, waarin een verbruiks-
belasting geïnd wordt.
In het praeadvies wordt nu de practijk, die het
buitenland vertoont, nagegaan. Moeilijk is uit wat
men daar ziet conclusies te maken, want er is weinig
moeite gedaan om hetgeen wat plaats vond z66 vast te leggen, dat uiteengehouden is, wat feitelijk belas-
tingheffing is en wat de Staat verkreeg doordat hij
ondernemerswinsten tot zich trok. Besproken wordt
het tabaksmonopolie in Zweden en het alcoholmono-
polie in Rusland, zoover Prof. Van Gijn weet, de
eenige voor welke het mogelijk is de bron van mono-
poliewinsten na te gaan en daarbij wordt voor Zwe-
den opgemerkt, dat de winst ver verwijderd is van
die, welke bij de invoering van het monopolie werd
voorgespiegeld en nog voor een groot deel gemaakt is
door opzetting der prijzen. Ook in Rusland was de
verkoopsprijs van den brandewijn, door het monopolie
verkocht, belangrijk hooger dan voor dien
tijd
en blijkt
bij becijfering, dat het staatsmonopolie wel verre van,
een voordeel op te leveren, bij den accijns en de ver-
gunningsrechten vergeleken, een verlies gaf van
ettelijke millioenen roebel.
De heer Van Gijn oordeelt, dat wat andere mono-
polies in Europeesche landen betreft, het denkbeeld,
dat de Staat zich
rijk
zou maken door het aan zich
trekken van ondernemerswinsten, daaraan niet doel-
bewust ten grondslag lag. Dat zij toch een geliefd
object waren komt doordat, naar de praeadviseur in
een humoristisch beeld tot uitdrukking brengt, de
monopolies geschikte requisieten zijn voor het vol-
brengen van den onmogeljken gocheltoer, die steeds
meer van de regeering in het parlement en van do
parlementsleden door de kiezers eëiseht wordt,
f 1
belasting te heffen en
f 1,10
beschikbaar te hebben
voor uitgaven. Wij ontleenen thans het volgende
staatje (eenheid de gulden) aan het praeadvies, waar
de heer Van Gijn in uitgedrukt wil zien, dat monopo-
lies door hei bezwaarlijk kunnen aanbevolen worden
als een middel om de schatkist te vullen. Het cur-
sieve cijfer geeft de rangorde aan.
p. h. dei’ bev.
op tabak
p. Eng. pond
tahaksverbr.
tabaksverbr.
p. h. der bev.
in Eng.
pond
B elasting
Nieuw-Zeeland
6,90
(1)
2,47
1
12
(2)
2,75
(6)
Australië
5,15
(2)
1,72′!2
(8)
3,__
(4)
Gr.-Brittannië
.
4,42′!1
(4)
1,971!2
(4)
2,25
(8)
Canada
………
3,52’/,
(6)
1,93
(5)
3,S1
(2)
Vereen. Staten
2,60
(9)
0.46
(10)
5,71
(1)
Duitschiand
….
1,56
(10)
0,40
1
!2
(ii)
•3,76
(3)
M
0 flOp
011
e
Frankrijk 5,05
(3)
2,08
(3)
2,41
(7)
3,71
(5)
1,80
(7)
2,06
(9)
Spanje
………
Oostenrijk
3,50
(7)
1,15
(9)
2,95
(5)
Italië
………..
3,41
(8)
2,63′!,
(1)
1,22
(10)
Japan ……….
.1,31
(11)
1,92
(6)
1,41
(11)
Het onderwerp beziende voor zooveel het arbeids-
vraagstuk zich daarin openbaart, geeft, naar de mee-
ning van den praeadviseur, de ondervinding in
andere landen weinig reden om een gunstig gevolg
te verwachten. De tevredenheid van het personeel der
sI;aatsmonopolies is nergens grooter dan bij de parti-
culiere industrie in de betrokken landen. Uit hoofde
van drankbestrjding wordt een staatsmonopolie van
aleoholhandel of -fabricage hier te lande niet een doelmatig middel geacht. In Nederland is de ver-
vaardiging van gedistillee’rd een belangrijke export-
industrie en voor den bloei daarvan is het geraden,
dat de Staat de alcoholfabricage niet tot zich trekt.
De export van producten van het monopolie is waar-
schijnlijk niet groot.
Resumeerende geeft Prof. Van Gijn als zijn mee-
niiig te kennen, dat monopolies bij gelijken druk op
de bevolking niet noemenswaard grootere baten aan de schatkist kunnen toevoeren dan door eenvoudige
belasting der onderhavige artikelen, terwijl ook geen
belangrijke nevenmotieven den doorslag ten voordeele
van monopolies geven. Toch bestaat er voor den prae-
adviseur een reden waarom tot het invoeren van
monopolies zoude kunnen worden besloten. De demo-
cratische arbeider gelooft gaarne, dat het hoofdzake-
lijk gevolg is van het goedkooper werken van den Staat
en van het bemachtigen der particuliere patroons. verdiensten, wanneer er uit een monopolie groote
winsten worden gemaakt en betaalt – naar de mee-
ning van den praeadviseur – gelaten de hoogere
prijzen, die voor de artikelen gesteld zouden kunnen
worden, overtuigd, dat deze verhoogingen maar wei-
nig bijdragen aan de winsten en dat de duurte bijv.
uit duurdere grondstoffen voortkomt. Ten slotte
enkele artikelen noemende, die zich eventueel voor
staatsmonopoliseering zouden kunnen aanbevelen,
zegt de heer Van
Gijn
om. voor wat de electrieiteit
864
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2
October
1918
betreft, dat reden bestaat de zaak aan een onderzoek
te onderwerpen.
Er rest nu nog een overzicht te geven van het
praeadvies van de hand van den heer
F. M. Wibaut,
die in zijn werk tastbaar de sociaal-democratische op-
vattingen betreffende de gewenschte herziening van
de maatschappij-organisatie naar voren laat komen.
Deze tendenz, aan het praeadvies gegeven, blijkt al
dadelijk uit de bewuste verruiming, die de heer
Wibaut zich veroorlooft aan zijn inleiding te geven
door ook de wenschelijke invoering van monopolies
te betoogen, waarvan hij zegt, dat versterking der
staatsinkomsten geen eigenschap kan of
mag
zijn.
Allereerst geeft de praeadviseur dan te kennen, dat
staatsmonopolies wenschelijk zijn, omdat de bedrijfs-
ontwikkeling in de industrie tot monopolie leidt. In
het bijzonder in de laatste jaren is ook in ons land de
samentrekking van concurreerende bedrijven in wer-
king geweest en daarnaast niet minder de onderne-
mersorganisatie. Ook de heer Wibaut moet zich de
vraag stelleii of het staatsbedrijf beschikken kan over
dezelfde mate van ondernemingsgeest en toewijding
als bij de particuliere onderneming het geval is. Voor
den praeadviseur heeft de ervaring geleerd, dat de
genoemde eigenschappen minstens even goed – in
dicnst kunnen zijn van de overheid als van het par-
ticulier
bedrijf;
Niet waar is, dat deze kwaliteiten.
onafscheidelijk verbonden zouden zijn aan geldzucht,
dat is —lezen wij – ,,een legende van de ondernemers-
klasse”; er zijn gemeentebedrijven, die daarvan het
bewijs geven. Natuurlijk is een voorwaarde daarbij,
dat een groote bewegingsvrijheid wordt toegestaan.
Het spreekt, van zelf, dat overheidsbedrijf zich in de
richting van bedrijfsleiding nog zal hebben te scholen. Gemeentelijke bemoeiing met de levensmiddelenvoor-
ziening heeft zonder eenigen twijfel eigenschappen
van zakenbeheer doen ontluiken.
In den verderen gedachtêngang van den prae-
adviseur treedt de volgende twee-ledige bedoeling,
die voor hem het staatsmonopoli’e heeft, op den voor-grond. Eensdeels moeten door het staatsmonopoiie de
levensmiddelen geleverd kunnen worden zonder on-
dernemerswinst, zoodat het meest elementaire leven
goedkooper gemaakt wordt en anderdeels moeten de
staatsmonopolies dienen om de staatsinkomsten te
vergrooten, opdat daaruit velerlei gemeenschapszorg
zal kunnen bekostigd worden. Er bestaan dus voor
den schrijver staatsmonopolies, die een overschot mo-
gen geven, wat men ook in het volgende resumeerend
betoog, vindt, n.l’.: dat, indien staatsmonopolies’ worden
aanvaard als een begin van overheidsbedrjfsbeheer met
een vooruitzicht van wijde ontplooiing, dit overheids-
beheer van meet af aan er rekening mede dient te hou-
den te streven naar kapitaalsvorming uit bedrijfsinkom-
sten voor uitbreiding- van het bedrijf, zoo mogelijk zelfs
voor uitbreiding van het bedrijfsgebied van productie
onder overheidsbeheer. De volmondige erkenning kan
dan ook gedaan worden, dat de arbeiderskiasse een
niet minder groot belang heeft bij de staats-iiTom-
sten
dan bij de
staats-uitgaven.
De Staat houdt dan
op
,
de vijandelijke macht te zijn, waarop de arbeiders-
klasse het een na het ander moet veroveren. Het door
de oorlogsontwikkeling van de regeeringen verkre-
gen staatsingrijpen in het economische leven heeft
de abeidersklasse geleerd, dat heel veel redelijke kan
toegepast worden, dat voorheen nog als onuitvoerbaar
werd aangezien. In het, feit, dat ten spijt van de ge-
brekkigheid der toepassing – naar de heer Wibaut
zegt – het overheidsingrijpen in productie en be-
drijfsbeheer, als’ zoodanig, toch zijn doorvoerbaarheid
heeft bewezen, wasi een aanwijzing, dat de economi-
sche ontwikkeling voor zulk ingrijpen rijp was ge-
worden.
• Zooais in de bovenstaande verdeeling in tweeën
reed’s tot uitdrukking- kwam, stelt het praeadvies zich
op het standpunt, dat de arbeiderskiasse ‘den eisch
moet stellen, dat wat de eerste levensbehoeften be-
treft, de staatsmonopolies in geenerlei vorm mogen
aangewend worden tot versterking der staatsinkom-
sten, ja, dat de producten aan de verbruikers niet ge-
leverd mogen worden boven den kostenden prijs.
h[itsdien zal inzonderheid wat de vervaardiging van
voor levensonderhoud te gebruiken producten betreft,
binnen het terrein van het staatsmonopolie getrok-
ken moeten worden. Men- denke bij het door den prae-
adviseur bedoelde terrein niet alleen aan het zooge-
naamde industrieele gebied der levensmiddelenvoor-
ziening, kan welke de nieelfabricage en de broodfa-
brieken een voorbeeld zijn. Ook de niet geïndustriali-
seerde tuinbouw, ook de melkwinning in de Organi-
satie van melkveehouders, die veel meer dan voor
den oorlog zich gingen toeleggen de melk te verwer-
ken tot export-zuivelproducten, behooren er toe.
De handhaving als vredesbedrijf van een staats-
monopolie voor graan en meel, ook. bevattende den aan-
voer, handel en meelfabricage, moet dan ook de meest
ernstige overweging- hebben, een staatsmonopoiie
echter, dat, meer dan tot heden, in de graanproductie
van het eigen land zal moeten kunnen ingrijpen door
onverbiddelijke verboiiwingsvoorschriften. Aan een
staatsmonopolie voor de melkvoorziening kan ook
reeds gedacht worden, een staatemonopolie voor de
margarinefabricage sluit hierbij aan. Daarbij zal even-wel zich de vraag voordoen of en hoe de beheersching
van de productie der grondstoffen in het buitenland
onder het beheer van een staatsmonopolie kan worden
getrokken. Bij de mate, waarin dit bedrijf zich met de
grondstoffenindustrie buiten het eigen land zou heb’
ben te bemoeien, moet men in casu wellicht anders
oordeelen over den aanvankelijk gestelden eisch, dat
geen inkomsten voor de schatkist opgeleverd mogen
worden. Het staatsmonopolie voor de melkvoorzie-
ning zal zeker een deel van de zuivelproductie in zijn
beh,eer moeten trekken. Ook een staats-visscherij-
monopolie zal in aanmerking komen. De vermelding
dezer voorbeelden doet gevoelen, dat daarbij onver-
mijdelijk is een ingrijpende staatsregeling voor den
export van dezelfde artikelen, waarover de monopo-
hee zich uitstrekken. Voor den buiteniandschen afzet
geldt echter niet, zoo leztn wij verder, dat de ge-
maakte prijzen tegen welke geleverd wordt, zoo dicht
mogelijk bij
de
productiekosten moeten gehouden
worden. Dit is weliswaar in strijd, zegt de . heer
Wibaut, met de gedachte, dat het Vrije ruilverkeer
het middel zal zijn om de tot uiterste productiviteit
gedreven productie i’an alle- landen, afzonderlijk te doen strekken om de voorziening in de breed opge-
vatte behoeften internationaal zoo ruim mogelijk te
maken. De- politiek, die hiervoor voor den export ver-
langd werd, geldt dan ook enkel voor den overgangs-
tijd.
Wij zien den praeadviseur zich dan bezighouden met
de kwestie van den eigendqm in land- en tuinbouw
en bij’ den meikveehouder. Voor wie zich bij de door
het gemeenschappelijk belang’ geboden regeling’ aan-
passen, kan de eigendom gehandhaafd blijven en’ een
groote mate van zelfstandigheid moet voor deze
eigenaars gelden. Bij invoering echter van staats-
monopolies op eigenlijk industrieel gebied staat
voor den’ schrijver eigendomsovergang der produc-
tierniddelen uit de handen van particuliere onder-
nemers in de handen van de’ overheid op den voor-
grond. Een eigendomsovergang waar tegenover staat
een vergoeding der normale kosten dee inrichting,
maar die’ geen element, van gekapitaliseerde onder-
nemerswinst zal bevatten.
esehikt voor staatsmonopolie, niet behoorende
-tot de eerste categorie, acht de heer Wibaut nog het
xn
–
ijnbedrijf en de delf stof winning’. Hier in d’e be-
stemming van het product tweeledig. Eenerzijds le-
vensbehoefte – in de’ opvatting, die de praeadviiseur
aangaf – als huisbrand, anderzijds grondstof’ voor
de industrie’. Een scheiding tussehen de productie-
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
865
kosten van de als levensbehoefte gebruikt wordende
en de als grondstof voor het bedrijf gebruikt wordende
steenkolen is uiteraard slecht te maken en daarom
wil schrijver voor dit product bij de prijsrègeling zich
in hoofdzaak richten naar de wereldmarkt. Het
staatsmonopolie voor de steenkolenwinning zou uit-
gebreid kunnen worden tot de producten turf enz.
Ook het transportbedrijf komt in aanmerking voor
staatsmonopolie, de binncnlandsche scheepvaart zou
daar mede onder vallen en de groote stoomvaartlijnen,
het groote oceaanvervoer. Voor deze laatste merkt de
heer Wibaut nog op, dat instandhouding en verbe-
tering van de toegangswegen van onze havens ont-
zaglijke uitgaven van de overheid eischen ten bate
der winsten die particuliere stoomvaartondernemin-
gen kunnen maken. De exploitatie van havens,
l
Q
s- en
laadwerktuigen, pakhuizen enz., leenen zich ook door
hun monopolistisch karakter tot staatsmonopolie.
Wijders noemt de praeadviseur opwekking van
electriciteit èn de voortleiding over de verdeelings-
stations. De verdeeling over de verschillende ge-
meenten ware aan de provincies, de levering aan de
verbruikers binnen hare gebieden aan de gemeenten
over te laten. Ten opzichte van een gasmonopolie als
staatsmonopolie staat de beer Wibaut weifelend. Bij
de watervoorziening kan het rijksoiitreden slechts
aanvullend zijn. Winsten maken zou er ook niet bij
mogen plaatsvinden, daar water eerste levensbehoefte
is. Voor het boogovenbedrijf had de heer Wibaut, zoo-als uit de motie-Albarda bekend kan zijn, een perspec-
tief van mogelijk staatsbeheer gesteld willen zien. Gelet
op het belangrijke aandeel van den Staat in de winsten
van de Nederlandsche Bank zou de discussie over een
staatscirculatiebank, naar de meening van den heer
Wibaut, ietwat abstract worden. Een staatsmonopolie
voor het opnemen van kleinere deposito’s, waaraan
zich zou verbinden het vërleeneu van kleinere credie-
ten, is voor hem als denkbeeld niet verwerpelijk. Ten
aanzien van de andere functies van het bankwezen is
hij
weifelend. Zeer wel mogelijk wordt door hem ge-
acht, dat de mate van particuliere intenationale
bankeoncentratie zulke werking zeer zou bemoei-
]ijken.
Als laatste mededeeling, die wij, over het praeadvies willen doen, zij nog aangeteekend, dat de heer Wibaut,
ten spijt der critiek, de brandverzekering als staats-
monopolie voor versterking van de staatsinkomsten
zeer wel geschikt acht. H.
INDEX-CIJFERS.
1(lein.liandelsprijzen.
l)e verhoudingscijfers van
vcrbruiksartikelen, in den handel gebracht door de
Coöperatieve Winkelvereeniging van ,,Eigen Hulp”
te Amsterdam, Haarlem, Arnhem, Utrecht, Lèeuwar-dn en ‘s-Gravenhage (voorheen
E. II.),
welke – zoo-
als de lezer weet, thans nog slechts voor dezulke, waar-
omtrent in de verslagmaand en de daaraan vooraf-
gaande door dezelfde coöperaties prjsopgaven werden
verstrekt – door het Centraal
–
Bureau voor
d
e
S
t, a t i s t i e k gepubliceerd worden, zijn de navol-
gende.
Artikelen
1913
1914 1915 1916
/917
88
91
100 118 176
176
Koffie …………..94.
Margaritie ……..
127
99
102
110 122 138
138
Olie
(boter)
…….94
97
130 149
232
–
–
Stroop ………….
100
100
125 161 179
193
193
Suiker (basterd)
.
89
91
105
115
116,
118
118
11
(melis)
.
85
89
98
102
103 103 102
Zout …………..
.86
80
90
90 110
190
190
De prjzea voor het jaar 1893 werden
gelijk
100
gesteld.
Het rustig verloop van de maand Juli heeft weer
plaats moeten maken voor een aanzienlijken vooruit-
gang. Het absolute cijfer is 139 punten gestegen in
Augustus en bereikte daarmede 6267, tegenover het
reeds herhaaldelijk genoemde 2565 aan den vooravond
van den oorlog. Het percentueele
cijfer
is nu gekomen
op 284,8 tegenover
278:5
aan het einde van de maand
.Juli. Sedert het midden van den 1917-zomer had een
dergelijke
stijging
in het index-cijfer zich niet meer
voorgedaan. In hoofdzaak was zij toe te schrijven aan
de opmerkelijke prijsstijging over de geheele linie op
de katoenmarkten. Hier volgt de gebruikelijke staat.
L.aia
–
ç.,rane,,
en
Vtee,cn
Andere
Vee-
ing,-
en ge-
nolm.
Wee!-
itojy
en
De.&IL
3tOJJCfl
Dioer.
,cn:
ohgn,
out,
runoer,
enz
rotaas
Alge-
Ineen
in
CX-
cijfer
Basis (gemidd.
–
1901-5) .
.
500 300 500
400
500
2200
100
1
0
1Januari1914
563
355
642 491 572
2623
119,2
1 April
566
3501 6264
493
567
2597
118,0
1 Juli
5654
345
616 4714
551
2549
115,9
1 October
646
405
6114
4724
645
2780
126,4
1 Januari 1915
714
4144
509
476
6864
2800
127,3
1 April
840
427
597 644 797
3305 150,2
1 Juli
818
428
601
624 779
3250
147,7
1 October
8094
4704
667
6194
7694
3336
151,0
1Januari1916
897
446
731
7114
8484 3634
165,1
1 April
9494 503
7964
851
918
4013
182,4
1 Juli
989
520
794
895
1015 4213
1915
1 October
1018
5364
937 858
4
1073
4423
201,0
1 Januari 1917
1294 553 11244
8244
1112
4908
223,0
Einde Jan. ,,
1310
561
1137 8254
11194
4953
25,1
11
Febr.,,
13124 5814 1189
8294
11594
5072
230,5
Mrt. ,,
1346
6104
1226
8344
1283
5300
240,9
April,,
1362
642
1240
842
1293
5379
244,5
Mei
,,
13764
648
12614 8394
12864
5412
246,0
Juni ,,
14324
654
1441
8414 12784
5646
256,6
Juli
,,
13334
60’7
1512
840.
12964
5589.
234,4
Aug.
1342
670-
15044
836
13114
5658
257,1
Sept. ,,
12214 726
15094
8224
13544
5634
256,1
Oct. 12264
724
15754
824
1351
5701
259,1
Nov ,
12364 679
16604
848
1344 5768
262,2
Dec.
,,
12864
686
16844
8394
13484
5845 265,7
Jan.1918
12214
686
17194
829
1329 5785
262,9
Febr.,,
1235
693 1733 838
1319
5818
264,4
Mrt.
,,
1238
697
1777 836
1319 5867
266,6
April,,
1244
7444
1760
850 13424 5941
270,0
Mei
1247 7774
17734
849
1369
6016
273,4
Juni
1274 7774
18114
861413804
6105
277,5
Juli
1274
7774 1808
8894
1379 0128
278,5
Aug..
12874
775
1920
8894
1395
0267
284,8
Tarwe was iets vaster en een belangrijke prijsver-
meerdering deed zich voor bij haver. Echter werd dc
opwaartsche beweging bij de eerste groep weer wat
geremd door prijsvermindering van de aardappelen,
als gevolg van het aan de markt komen van den nieu-
wen oogst. In de tweede groep sloot koffie ietwat
]ager. In de derde groep waren het de textielen, die als in menige voorafgaande maand oorzaak waren van de
groote schommelingen. In het volgende staatje laat
de Economist zien hoe merkwaardig de prijsbeweging
bij de katoen gedurende den oorlog geweest is.
Garen
Doek
einde
Aug
Amerik.
Egypt.
32’s Twist
39
in. Shirt
d.
cl.
cl.
1914 ………..
6,20
7.90
9″1
7.6
1915……….
5,50
7.40
8/8
6.10
1916 ……….
9,47
12.63,
14
–
10.0.
1917 ……….
18,25
28.25
25I4
17.1
1
/
1918 ………..
26,03
30.19
•551/
35.0
Zelfs in- deze cijfers is niet de geheele beweging uit-
gedrukt, want in de eerste oorIogsmaanden viel Ame-
rikaansche Middling tot onder 4Y d. per 1h., waarop
officieel werd ingegrepen door het sluiten van de
markt. Bij de metalen zakte tin eenigszins
af
van het
hoogtepeil, waarop het aan het einde van Juli gekomen
‘was, terwijl de noteering van Middlesbreugh voor
staafijzer 17 sh. en 6 d. per lb. opliep. Aangaande de
laatste groep valt niet veel te berichten, maar ook
hier was een neiging naar boven. Ruwe rubber en
talk, inzonderheid het laatste artikel, vertoonen aan-
merkelijke vermeerd-eringen. Het trekt de aandacht,
866
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
dat de stijgende neiging van bijna elk artikel, dat zich
nog niet in het dwan’gbuis der regeeringscontrôle be-
vindt, zich nog steeds krachtdadig vertoont.
AANTEEKENINGEN.
Invloed van den militairen dienst
op de v o e d i n g s e i s c h e n. – Onlangs verscheen
iu het J’ournal des Economistes een verhandeling,
waarin ook nagegaan werd of liet verblijf in militairen
dienst, waar voor een goede voeding gezorgd wordt,
aanleiding kan zijn, dat bij bepaalde volksklassen na
afloop van den oorlog hooger eischen zullen blijven
bestaan voor de artikelen, die hen tot levensonderiïoud’
moeten dienen. De schrijver nam voor Frankrijk aan,
dat inderdaad uit dezen hoofde verhoogde vraag naar
vleeschvoeding en naar meerwaardige graansoorten
zich zal openbaren. Aangenomen, .dat een dergelijke
toestand zich zal voordoen, beseft men, dat hiermede
ook verscheiden consequenties haar intrede zouden
hebben gedaan en het lijkt raadzaam zich ook voor ons
land eens de vraag te stellen hoe het ten deze gesteld
is. Wil men nauwkeurige conclusies trekken, dan zou
natuurlijk een nauwgezet onderzoek vooraf moeten
gaan. Toch is het wel mogelijk oppervlakkig een rich-
ting te bepalen voor hetgeen ten aanzien van ons land
waarschijnlijk is.
1n’rankrjk bevindt zich thans minstens 10 pOt. der
bevolking onder de w’apenen. Daarentegen bedraagt
het effectief van het Nederlandsche leger niet meer clan 3 h 34 pOt. der bevolking. Bovendien valt hier
op te merken, dat door de hier te lande toegepast
verlofregeling, zij die zich in militairen dienst bevin-
den, geregeld weder.keeren aan’ den disch van het
huiselijk gezin. Te bepalen welk gedeelte onzer weer-
macht thans .in jhoofdzaak betere voeding verkrijgt
dan onder normale omstandigiheden kan zonder nader
onderzoek niet anders dan een globale schatting zijn.
Stelt men echter, dat zulks voor % het geval is, dan
valt het bezwaarlijk aan te nemen, dat de 2 pOt. der
bevolking, die dus nu zich aan meerwaardige voeding
gewennen, door de eischen, die zij als gevolg daarvan
na afloop, der mobilisatie stéllen, een invloed zullen
veroorzaken, die belangrijke consequenties kan teweeg-
brengen. Hierbij komt, wat vleesch betreft, in de ver-,
geljking met Frankrijk nog, dat het vleeschrantsoen,
dat hier te lande aan den soldaat wordt verstrekt, niet
zoo overdadig is als in het eerstgenoemde land het
geval is. Het artikel, ‘dat in het’ J’o’urnal des Econo-
mistes verscheen en aanleiding gaf tot deze overwe-
ging, spreekt van een dagelijksch vleeschrantsoen in
het Fransche leger van vijf ons, terwijl hier te lande
twee ons met been, gelijk staande met ‘anderhalf ons
uitgebeend, wordt verstrekt. Er mag aanleiding be-staan voor de verwachting, dat ‘door matige gebrui-
kers eerder weer afstan.d gedaan zal worden van het
gebruik, terwijl bij degenen, die zich het nuttigen van
vleesch in een groot quantum aangewend hebben; ver-.
wacht kan worden,. dat zij bij voortduring het voe-,
dingsproduct van grooter weelde zullen verlangen.
Ten slotte dringt zich in het algemeen nog de opvat-ting op; dat de gevolgen van tijdelijke meerwaardige voeding zich niet uitsluitend in verband met een ver-
blijf onder de wapenen hadden kunnen voordoen. Ook
voor -de’categorie van ondergeschikt inwonend dienst-
personeel, in de ruimste uitbreiding naar bedrijf en
beroep, geldt dat”zij, naarmate zij zelfstandig worden
of een eigen gezin stichten, zich tevredenstellen met
een voeding, die in qualitèit ten achter staat
bij
het-
geen zij tot daartoe hadden ontvangen. De invloeden
der kennismaking met de meerwaar.dige levensmidde-
len waren bij deze groepen van menschen, die in aan-
tal wellicht niet bij de in militairen dienst verblijf
hebbende personen zullen achterstaan, naar men den
indruk krijgt, niet zoodanig, dat het bij voortduring
stellen van hooger eischen aan het licht trad. Oonclu-
deerende .mag dus, wel worden aangenomen, dat, de gevolgen, die in het genoemde artikel voor Frankrijk
verwacht worden, zich hier te lande niet zullen voor-
doen.
Opbloei van de Britsch-Iirdische
textielindustrie.
—Het Department of Sta-
t istics van het Britsch-Indische Gouvernemeit heeft
cijfers gepubliceerd aangaande den stand in de jute- –
en katoenindustrie. In de eerste plaats is een totaal
winstcijfer berekend voor. 42 jute-spinneijen over de
vier achter ons liggende jaren. Voor alle fabrieken
is in mindering gebracht de inkomstenbelasting met
de opceten en. de oorlogswinstbelasting, die voldaan
moest worden. In het hieronder volgend staatje, uit-
gedrpkt in ponden, is achtereenvolgens de brutowinst,
de obligatierente en de’ nettowinst vermeld, waar men
tusschengevoegd vindt een indexcijfer op basis van
liet jaar 1914, terwijl ten slotte de verhouding tus-
schen nettowinst en volgestort kapitaal is aangege-‘
van. Met de bedragen, die voor afschrijving gereser-
veerd werden, kon geen rekening gehouden worden,
omdat de politiek, door de onderscheiden jute-spiune-
rijen in Beugalen gevolgd, te veel uiteenloopt.
1914
1915
1916
1917
Brutowinst ..
982.000 4.820.000 6.309.000 4.447.000.
(100)
(491)
(613)
(453)
Obligatierente
159.000
159.000
154.000
142.000
Nettowinst
823.000 4.661.000′ 6.155.000 4.305.000
(100)
(566)
(748)
(523)
Verh.l
k.
10
58
75
49
v.
Het volgend overzicht laat zien de schommelingen in
de beursrioteering van een aantal aandeelen van jute-
industrieën. De koei’s voor ultimo Juli 1914 is
Of)
100 gesteld.
uit. Juli
1917
u,It. Mrt.
1918
32
gewone aandeelen ..
311
467
31
preferente
..
109
109
De ‘productie in de katoen-industrie is in de laatste
jaren zeer opgeloopen en steeg in de periode 1917-
1.918 met meer dan 500 millioen yards, dat is bijna 50 pOt. boven het gemiddelde van v66r den oorlog,
terwijl de invoer verminderde met 1076 millioen
yards, gelijk 41 pOt., tot 1555 millioen yards. Reke-
ning houdende met den uitvoer van Britsch-Indië,
blijft voor het binnenlandsch verbruik in de periode
1917-1918, 2926 millioen yards tegenover een gemid-
meide in de jaren v66r den oorlog van 3582 millioen
yards, zijnde een vermindering met 18 pOt. Thans volgt een overzicht van de wijziging, die zich
in de voorraden te Calcutta, Bombay en Karachi ver-
toonde in Juni 1918 vergeleken met de Juni-maand
van het voorafgaande jaar (eerste’ kolom) en .de nor-
male hoeveelheid voor deze maand in de vôôr-obrlog-sche periode (tweede kolom).
Calcutta ……..
– 25
– 64
–
Bombay ……..
—12
—36
Karachi ………
+ 75
+ 35
Het aantal weefgetouwen in de periode 1916-1917
steeg, vergeleken met het gemiddelde van vôôr den
oorlog, van 88.100 tot 110.800, dat is met 26 pOt. Het
volgestorte kapitaal vermeerderde met 7 pOt. van
14,94 rs.lakhs in 1913-1914 tot 15,98 rs.lakhs in
1916-1917. In het laatste jaar v66r den oorlog be-
droegen de dividenden van 36 maatschappijen teza-
men 60 rs.lakhs, dat was 12 pOt. van het gezallien-
lijk volgestort aandeelenkapitaal, hetwelk 5,13 rs.lakhs
bedroeg. Hiertegenover keerden dezelfde maatschappij-
en in 1917 een totaal dividendbedrag van 1,71 rs.lakhs
t uit, dat was 33 pOt. van het toen 5,23 rs.lakhs be-
dragend kapitaal. De beursnoteering van een nomi-
naal aandeelenbedrag, groot 100 rs., afgeleid uit den
prijs van 51 verschillende gewone aandeelen, steeg
‘van 128 rs. einde Juli 1914 tot 174 rs. op deiizelfden
t datum van het jaar 1917 en tot 238 rs. aan het einde
van Juni 1918,
zijnde
vergeleken met den stand van
v66r den oorlog een vermeerdering van 87 pOt. Deze
aanzienlijk stijgende
cijfers dateeren dus van de in-
stelling van invoerrechten op katoenen goederen,
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTJSCHE BERICHTEN
867
waarmede wij ons laatstelijk in de E.-S. B. van 31
October 1917, pag. 807 bezighielden. De ,,Economist”
wijst sarcastisch op de opmerking in de publicatie
van het statistisch bureau, dat deze aanzienlijke wij-
zigingen het gevolg- zijn van de ,,conditions created
l)y the war”, en veronderstelt, dat het vorengenoemd
invoerricht wel de belangrijkste ,,condition” zijn zal.
1-let blad ,,Oapital” te Calcutta schrijft, aldus de
,,Eeonomist”: ,,The cotton situation is becoming
desperate, not from the point of view of the dealer
and manufacturer, but from that of the consumer,
whose burden from indirect taxation is inereasing
so as to break the back of a Hercules.”
Amerikaari.sche buiten.jandsche
b a ii. k le a. n t o r e n
-. Sir Edward Holden in zijn
jongste rede voor de aandeelhouders van de Loudon
City and Midiand Bank – die in ruimen kring de
aandacht getrokkenheeft – sprak als zijn meening
uit, dat de Engelsche banken de toerusting voor een
grooter operatieterrein niet moeten zoeken in het ves-
tigen van filialen in vreemde landen. Wij zullen de
overwegingen, die den heer Holden aanleiding geven
tot deze opvatting, thans niet nagaan. Er zal op zijne
beschouwingen nog nader ingegaan kunnen worden,
wanneer we de thans zoo actief voortschrijdende amal-
gamatie der Engelsche depositobanken weder in deze kolommen ter sprake brengen.
De opvatting van Sir Edward Holden, de feiten
hebben het reeds aangetoond, worden in Engeland
niet algemeen gedeeld en in de Vereenigde Staten is
men in de leidende kringen ongetwijfeld positief de
tegenovergestelde meening toegedaan. Wij behoeven
er niet meer op te wijzen in welk groot aantal de be-
langrijke banken der Unie overgingen tot het oprich-
ten van vestigingen, inzonderheid in Zuid-Amerika.
Aan een zeer recente publicatie van den Federal
Reserve Board willen wij echter bij deze gelegenheid
het onderstaande overzicht ontleenen van de buiten-
landsche filialen van de Amerikaansche banken, waar-
bij toegevoegd is de datum waarop zij door de Unie-
rcgeerirg zijn goedgekeurd. De lezer weet, dat de wet-
geving van de V. S. deze formaliteit tot conditie
stelt.
National City Bank, New York City:
Filiaal te Buenos Aires, Argentinië.
do,
te Montevideo, Uruguay ……..
do.
te Rio de Janeiro, Brazilië
Subfilialen te Santos, Sao Paulo, Pernani-
buco, Para en Bahia, Brazilië
……
I”iliaal te Havana, Cuba …………..
Sub-filialen te Santiago, Matanzas, Cien-
fuegos, Guantanamo, Camaguey, Car-
denas,
Manzanillo,
Cuba;
Kingston, Jamaica; SaotoDomingo,SantoDomingo
Filiaal te Valparaiso, Chili…………
Sub-filialen te Antofagasta en Santiago,
Chili
…………………………
Filiaal te Genua,
Italië
…………..
Sub-filialen
te Turijn, Milaan, Venetië, Florence, Rome, Napels en Palermo,
Italië…………………………
Filiaal te St. Petersbiirg, Rusland……
Sub-filialen te Moscou, Odessa, Warschau,
Riga, Bakoe, Astrakan, Wladiwostok,
Sebastopol,
Helsingfors
en
Wilna, Rusland
……………………..
Filiaal
te
Lima,
Peru
……………..
Sub-filialen te Payta, Callao en Mollendo,
I’eru
…………………………
31
Juli
1917
Filiaal te Caracas, Venezuela ……….
31
Juli
1917
Sub-filialen te La Guaira, Porto Cabello
en
Maracaibo
…………………..
31
Juli
1917
Filiaal te San Juan, Portorico ……..
13
Febr.
1918 Sub-filialen te Arecibo, Mayaguez en Ponce
13
Febr.
1918
Commercial National Bank, Washington, DC.:
Filiaal te Cristobal, Kanaal-Zône ……
30
Nov.
1914
(10.
te Panama City, Panama ……
12
Jan.
1915
First National Bank,
Boston, Mass.
1’iliaal te Buenos Aires, Argentinië ….
29
Jan.
1917
American Foreign Banking Corporation, New York: Filiaal te Port au Prince, Haïti ……..
7
Jan.
1918
do.
te Havana, Cuba …………..
25
Febr.
1918
do. te Cristobal, (Kanaal-Zône) en
Panama City ………………
2
April
1918
do. te Rio cle Janeiro, Brazilië
23
Juli
1918
do. te Kaap Haitien en St.Marc,llaïti
23
Juli
1918
do. te Cali, Columbia …………..
23
Juli
1918
Mercantile Bank of the Americas:
heeft filialen en overgenomen banken in:
Frankrijk: Mercantile Bank of the Americas
(mc),
Parijs.
Spanje: Mercantile Bank of the Americas (Inc.), Barcelona.
Peru: Banco Mercantil Americano del Peru, Lima,
Arequipa, Chiclayo, Callao.
Ecuador: Mercantile Oversea Corporation, Guayaquil.
Nicaragua: National Bank of Nicaragua (Inc.), Managua,
Bluefields, Leon, Granada.
Venezuela: Bauco Mercantil Americano de Caracas,
Caracas, La Guayra; Mercantile Oversea Corporation,
Maracaibo,
Brazilië: American Mercantile Bank of Brazil, Para,
Pernambuco.
Columbia: Banco Mercantil Americano de Colombia,
Bogota, Barranquilla, Cartagena, Medellin; Mercantile
Oversea Corporation, Bogota, Barranquilla, Cartagena,
Medellin, Girardot, Honda.
De publicatie spreekt nog eens de bizondere wen-
schelijkheid uit van een uitbouw in deze richting,
terwijl gezegd wordt, dat het tijdstip thans goede
kansen biedt en men er voor zorgen moet zijn slag
te slaan.
Hiernaast kan er nog op gewezen worden dat de
Amerikaansche bankwereld den laatsten tijd doende
is buitenlandsehe bankcorporaties te stichten, zoo is
onlangs door de Guaranty Trust Co. en de Mercan-
tile Bank of New York ter bevordering van den
handel met China en Siberië de Asia Banking
Corporation met een filiaal in Shanghai opgericht.
Buitenlandsche handel van Japan
in h e t e e r s t e halfjaar 1918. – In
de Economist van 14 September j.l. vindt men de
cijfers van den Japanschen buitenlandsehen handel
over de eerste zes maanden van het loopende jaar ver-
geleken met de overeenkomstige maanden van het
jaar 1917. Wij nemen hieronder deze cijfers, uitge-
drukt in yen, over.
1918
1917
invoer ……….
839.898.334
447.948.282
uitvoer ……..
896.922.275
708.519.640
uitvoer saldo….
57.023.941
260.571.358
De cijfers geven, zooals men ziet, blijk van een aan-
zienlijke wijziging in het beeld van de buitenlandsche
handelsbeweging. Tegenover een uiterst omvangrijke
toeneming van het importcijfer – 391.950.052 yen –
valt slechts een naar verhouding geringe aanwas bij het exportcijfer – 188.402.635 yen – waar te nemen,
zoodat het uitvoer-saldo voor het eerste halfjaar 1918,
naast dat van de voorafgaande overeenkomstige perio-
de, een uiterst verkleinde gestalte vertoont. De hier
gegeven tabel heeft betrekking op handelswaren. De
tabel voor munt en muntmateriaal, eveneens uitge-
drukt in yen, vertoont het volgende effect.
1918
1917
invoer ……….
1.816.942
172.987.498
uitvoer ……..
4.000
65.448 216
invoer saldo ..
. .
1.812.942
107.539.282
Opmerkelijk is de zeer aanzienlijke daling, die uit
deze cijfers spreekt.
REGEERINGSMAATREGELEN OP
HANDELSGEBIED.
A a r d a p p e 1 en. De geheele aardappeloogst 1918
wordt door de Regeering overgenomen. Voor eigen gebruik zullen aan verbouwers aardappelen worden
gelaten tot een rantsoen van 4 H.L.
lt
70 K.G. Voor
2
Sept.
1914
16
April
1915
2
Sept.
1914
23
Dec.
1914
17
Maart
1915
17
Maart
1915
18
Oct.
1915
18
Oct.
1915
25
v1ei
1916
25
Mei
1916
5
Juli
1916
S
Juli
31
Juli
1916
1917
868
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
alle consumptie-aardappelen zal een prijs betaald
worden van
f
6,50 per 100 K.G.
Opslag v a n aardappelen d o o r
particulieren. Volgens eene circulaire van
den Minister kunnen de gemeentebesturen aan par-
ticiilieren, die daartoe geschikte bewaarplaatsen be-
zitten, gelegenheid geven voor den winter aardappe-
len op te slaan. In overweging wordt gegeven dit in
geen grootere hoeveelheden te laten doen dan ten be-
hoeve van hen, die geen geschikte opslagplaats heb-
ben, door de gemeente zijn opgeslagen. Het rantsoen
zal in den winter niet hooger kunnen zijn dan 4 X.G.
per persoon per week. Zoo spoedig mogelijk zal ge-
zorgd worden, dat in iedere gemeente de beschikking
wordt verkregen over een hoeveelheid aardappelen
van 70 K.G. voor ieder inwoner boven 1 jaar.
Po o.ta a r d a p p elen. Eveneens is een regeling
getroffen voor de aflevering van en maximumprijzen
zijn gesteld voor pootaardappelen.
Suikerrantsoeneei
-ing. 1)e productie gaat
achteruit; de suikeroogst bedroeg over 1916/17
263.416 ton, over 1917/18 slechts 200.160 ton, de
nieuwe oogst wordt geschat op 175.000 ton. T)aar-
tegenover is het verbruik, zoowel voor consumptie
als in dc industrie, zeer sterk gestegen, terwijl geen
invoer meer plaats vindt.
L u p i n e n. Aan de
lijst
van gewassen, die door
de regeering in bezit worden genomen is toegevoegd
lupinen. Tevens zijn maximumprijzen vastgesteld
voor lupinen en rood klaverzaad oogst 1918.
La a s. Verboden is de aflevering, de verkoop en
liet vervoer van kaas.
Onderbons voor vet. Bij
maaltijden
in
restaurants mag worden ingenomen voor een eerste
ontbijt een bon van 5 gra.m, voor de andere maaltijden
10 gram; de oude wisselbons blijven oek nog gedu-
rende het tweede tijdvak geldig.
II u is ho u di a m. Huishoudjam zal door tus-
schenkomst van het Rijks Centraal Administratiekan-
toor aan de gemeenten geleverd worden. Het rantsoen
is vastgesteld op één ons per hoofd per week. Maxi-
mumprijzen in den kleinhandel
f
1,05 pci’ K.G. en
1′ 0,11 per ons uitgewogen. Andere jam tot de bij
beschikking van 7 September vastgestelde maximum-
prijzen.
B e s s e n s a p. Bij beschikking van 26 Augustus
is verboden het vervoer en de aflevering van bessen-
sap met een extractgehalte van minder dan 7Y2 pOt.,
terwijl maximumprijzen voor dit artikel in groot- en
kleinhandel daarbij zijn vastgesteld.
II o n i n g. Maximumprijzen zijn vastgesteld voor
pers- of zeemhoning., nl.
f
0,57Y2 per 34 K.G. in groot-
en tussohenhandel en
f
0,6734 in den kleinhandel.
Voor honing van den oogst 1919 worden zeer loo-
nende maximumprijzen vastgesteld, zulks in de ver
–
urcbtJng, dat zal worden zorg gedragen voor een vol-
doeud aantal bijenzwermen om de bestuiving van het
uit te zaaien koolzaad, van belang voor de vetvoor-
ziening, te bewerkstelligen.
Beperking teelt v a n sjalotten
e n p o o t u i e n. De teelt van sjalotten en poot-
uien voor den handel in 1919 zal alleen toegestaan
worden aan hen, die in de jaren 1913 en 1914 reeds
deze gewassen verbouwden en dan slechts tot een
bepaald percentage.
Ooftboombladeren. Ingetrokken is de be-
schikking, betreffende liet vervoer en de verwerking
van ooftboombladeren.
Bloemkoolbladeren. Verboden is het dro-
gen van bloemkoolbladeren.
B e e u d er m e e 1. Een begin is gemaakt met de
verdeeling van beendermeel ten behoeve van bemes-
ting voor oogst 1919; prijs
f
20 per 100 K.G. bruto
voor nettn.
Schoenen en zo&lled&r. Behalve voor
schoenen is, in verband met den beperkten voorraad
zooieder, ook een .algemeen& rantsoeneering – onder
beheer der gemeenten te stellen – noodig voor repa-
ratiewerk van zalen en hakken.
De productie van schoenwerk is voor het 3e kwar-
taal van 1918 bepaald op de helft van de normale.
Verboden is aanmaak van dames-• en heerenrjlaarzen
en van geheel leeren dames- en kinderlaarzen van
meer dan 15, raap. 12 c.M. sehachthoogte.
MAANDCIJFERS.
EMISSIES IN SEPTEMBER
1918.
Praviuc. en Gemeentelijke leeningen
f
24547.292,-
zijnde:
Leening Noord-Holland
f
3.808.000,-
5
0
/0
obi. t 100
0
/o
Gem. Rotterdam
f10.000.000,—
5
b10
obi.
t
99214
01o.
Gem.
‘s-Gravenhaga
f
10.000.000,-
5
Io
oh!,
t 99/
0
/0
Gem. Alkmaar
f
200.000,— 5
O/o,
obi.
t 100
0/,
f
590.000,— S
0
1a
obi. t 99,88
°/s.
Bank- eD Orediet-iustelliixgen ……
,,
10.875.000,-
zijnde:
Ned-Ind. .Eseompto Mij.
f
5.000.000,—
aanct.
t
1221i2
/o
Maatschappij voor Gemeente-Crediet
f 1.000.000,— 4’/
0
/0
obl. ii. 95
O/
Haarlemsche Bankvereeniging
f 1.000.000.—
aandeelen
t
120
0
/0
Marx
&
Co’a Bank
j 2.000.000,— aandeelen t 130
0/
Industrieele Ondernemingen …….,
1.273.000,
zijnde:
N.V. Alg. Ned. Elec. Mij.
nh Groe-
neveld Ruempol
&
Co.
f
250.000,— aandeelen
t
140
0
/o
N.V.
,,Franeker”,
tot bereiding van
aardappelvlokken
f
100.000,—
aandeelen
t
120
0/
Rotterd. Metaal-Industrie
f 200M00,—
aandeelen t
110
0/
N.V. Deventer Glasmaatsehappij v/h J. Pouwels Coelingh
f
250.000,—
aandeelen
t 150
0
1
N.V. Rott. Machinefabriek ,,Braat”
f
208.000,—
aandeelen
t 100
°/o
Petroleum-Ondernemingen
——–,,
42.763.600,-
zijnde:
Kon. Ned. Mij. tot Expi. van Petr.-
bronnen in Ned.-Indië ‘)
f
42.763.600,— aandeelen
9.
100 0/
Diversen
…………………….,,
1.848.600,-
zijnde:
Waterschap ,,Electra”
f
1.800.000,— 5
°/o obi.
t
101 0/
lJtrechtsche Assurantie-Maatschoppij
f
300.000,— aandeelen (met
10 0/
storting)
t
102
0
/0
Totaal ….
f
81.307.492,-
terwijl voorts ook hier te lande gelegenheid bestond tot
inschrijving op $ 6.000.000 7
0
/0 convertible gouddebentures
Cities Service Company
t
10211
2
0
/0.
1) Deze emissie werd ook te Lönden en New York aan-
geboden, naar de dagbladpers berichtte werd
1/4
van het
bedrag der uitgifte voor buitenlandsche rekening opgenomen.
Totaal der emissies in Januari
. . f
536.940;910,-
Februari .. ,, 12.202250,-
Maart . . . . ,, 56.044.025,-
April . . . . ,, 9.419.875,-
Mei …… ..19.256.078,-
runi ……,, 33.032.976,-
Juli …….
,,
9.242.224,-
September..,, 81.307.492,-
Algemeen Totaal ……
f
808.050.080,-
Bovendien:
f
23.790.000,— 3!m. Schatkistpromessen
t
f
991,85
,,.15.190.000.— 61m.
,,
,, ,,
981,85
20.963.000,— 4/2
0
/0 Schatkistbiljetten ,, ,, 1.006,36
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKO ERSEN.
BANKDISCONTO’S.
28
September
1918
20
Juli
1914
(Disc. Wissels.
Ned.
41/2
sedert 1Juli ’15
3
1
/2sedert23 Mrt. ’14
Bel.Binn.Eff.
41j
1
,,
’15
4
23
,,
’14
BankVrschjflRC
5’/i
,,
19Aug.’14
5
23
,)
’14
Bank van Engeland
5
7 Apr.’17
3
29 Jan. ’14
Duitsche Rijksbank
5
23 Dec.’14
4
S Febr.’14
BankvanFrankrjk
S
,,
21Aug.’14
31/t
29Jan.’14
Oostenr. Hong. Bk.
5
,,
12 Apr.’15
4
12 Mrt. ’14
Nat.Bankv.Dene,n.
5
9
,,
’15
5
6Febr.’14
Zweedsche Rijksbk.
7
,,
20IvIrt.’18
4
1
/2
6
,,
’14
Bank v. Noorwegen
6
14 Dec. ’17
48/3
,
11
,,
’14
ZwitserscheNat.Bk.
4/2
31
,,
’14
31/t
19
,,
’14
Bank van Spanje..
4
,,
22Mrt.’17
43/
3
–
Bank van Italië ..
5
,,
10Jan.’18
5
9 Mei ’14
Feder. Res. Bk. N.Y.
3
+
-4
4
–
–
Javasche Bank. . . .
J
3
1
/ ,,
1Aug.’09
3′!,
,,
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Data
Amsterdam
Londen
i
Part.
Berlijn
Part.
Parijs
Part.
I
N. York
CalI.
Part.
Prolon.
disconto
gatie
disconto
disconto
disc.
monet.!
28 Sept. ’18
2It.-3
1)
3
1
/
3
17
/2,
43/
–
5’/-6
23-28 S. ’18 2/a-3
2V2-3’/,
317/
4_1/,
–
16-20 S. ’18
2
1
/,-
7
/8
2
1
!2
317/82
–
5
3
/4-6
9-14 S. ’18 2
1
/23
3
317/,,
4..i/8
–
24-29 S. ’17 118-/4
2/#-*Id
4-
4-1/
–
2-6
25-30 S. ’16 1-2
13’/s-
8
/ie
2-
1
!2
58/.
–
2-3
20-24Ju1.’14
2/-/
2’/-‘/
2Vs-‘/2
2/4
1
8
/4-2V2
3)
Noteering van
27
September.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
Londen opende vrij vast op 9.98, liep daarna weder terug en bleef verder de geheele week op circa 9.91 tot Zaterdag,
toen onder den indruk van het verzoek om een wapenstil-
stand van Bulgarije een zeer vaste stemming ontstond voor
de Ententevissels, waarbij Lönden op 9.97 kwam, terwijl
Parijs 38.50 en New-York 2.09 bereikten. Marken en
Oostenr. Kronen waren in het begin der week weder sterk
aangeboden en daalden van 31.62
1
/
2
én 17.40 tot 31.15 en
16.70. Om dezelfde reden waren deze echter Zaterdag
eveneens meer gezocht.
In tegenstelling met hier werd echter in Zwitserland en
Skandinavië de toestand voor Duitschland zeer slecht
beoordeeld. Door het aanbod, dat uit die landen kwam,
liepen de koersen daarop iets terug, maar. desniettegenstaande
sloot de markt ook voor deze wissels beduidend vaster.
De neutrale wissels bleven vrij stationnair met uitzon-
dering van Zwitserland, dat aanvankelijk zeer vast was en
van 46.70 opkwam tot 47.70, maar de laatste twee dagen
weder plotseling inzakte tot 47.20.
KOERSEN IN NEDERLAND
Data
L.onden
0)
Parij s
$)
Berlijn
)
Weenen
s
St.
Pc.
Iers.
burg
1)
Ne
w
York
1)
23 Sept.1918..
9.93 38.10
31.62’/,
17.45
2.08/
4
24
,,
1918..
9.93k 38.10 31.60
17.22+
–
2.08/,
25
,,
1918..
9.91+
38.10
31.25 16.90
–
2.08
26
1918..
9.90+
37.92+
31.25
16.80
–
2.07/g
27
1918..
9.91
38.10 31.45
17.-
–
2.08
28
,,
1918..
9.96 38.25
31.70
17.30 2.09
Laagste d.
w.
1)
9.89
37.90 31.10 16.70
–
2.07
Hoogste
,,
,, ‘)
9.98 38.60 32.10
17.55
–
2.09
21 Sept.1918..
9.92 38.05
31.80
17.45
–
2.07Ia
14
,,
1918..
9.81
37.55 31.55 17.25
–
2.058/
4
Muntpariteit..
12.10+
48.-
59.26 50.41
1.28
2.48/4
0)
Noteering
te
Amoterdam.
2)
Particuliere
opgave.
D t
a a .)tock-
!open-
1
1_hris.
Zwitser-
Spanje
Batavla
I
i
holm
0)
hagen
0)
tianla
1)
land
0
)
1)
telegrafisch
23 Sept. 1918
69.70
62.60
64.-
46.75
47.75 99+-100+
24
,,
1918
69.75
62.55 63.90
47-
48.50
99+-100+
25
,,
1918 69.95
62.37+
63.95
47.25
48.50
99+-100+
26
,,
1918
69.95
62.50 64.15
47.65
48.75
99+-100+
27
,,
1918
70.02+ 62.42+
64.25
47.55
48.50
99+-100+
28
,,
1918
69.80
62.50 64.20
47.20
48.50
99-100
L’ste d.
w.l)
69.50
62.30
63.80
46.50
47.25
99+
t[‘ste
,,
,,
)
70.10
62.65
64.40 47.75
49.-
100+
21 Sept. 1918
69.85
62.60
64.-
46.70
48.-
99+-100
14
,,
1918
69.80
62.70
63.90
46.60
48.25
99-100+ Muntpariteit
66.67
66.67 66.67
48.-
48.-
100
t)
Noteering te Amsterdam.
1)
Particuliere
opgave.
KOERSEN TE NEW
YORK.
Cable
Zicht
Zicht
Zicht
L..alo
Londen
Parijs
Berlijn
Amsterd.
(In
$
(in frs.
(In cents
(in cents
per
£)
P. $)
p. 4
Rm.)
per gld.)
28 Sept…..1918
4.76.55
5.48
nom. 48V,
Laagste d week..
4.76.55
5.47/8
nom.
47’1
Hoogste,,
,,
..
4.76.65
5.48
3
/s
nom.
48Vs
21 Sept.. . .. 1918
4.76.55
5.48
nons.
48
14
,,
1918
4.76.50
5.48
fons.
431/4
Muntpariteit….
4.86.67
5.181/
4
951/4
40’/is
KOERSEN VAN DE VOLRNDE PLAATSEN OP LONDEN.
Plaatsen en t Noteertnga. 30 Aug. 1 5 Sept.
6-18 Sept.
1918
18Sept.
Landen
eenheden
1
1918
J
1918
I
1918
1
Lagste
1
Hoogste
Alexandrië..
Piast. p. £
97Iit
971142
9718133
97 11/
33
9718/,
3
B.
Aires ….
d.p.gd.pes.
50/4
51
50
8
!8
51
11
/18
50e/15
2
)
Calcutta ….
sh/d.p.rup.
1/6
1
I,3
1/6
1
132
1/6
1/6
1
/,
1/6′,,2
Hongkong ..
id. p. $
3/6′,
3/6
2
/4
3/6
3
/4
3/8
318
Lissabon….
d.p.escudo
29/8
29
1
1,
29
30 1/
30
Madrid
….
Peset. p.0
20.29
20.33
20.35 21.00 20.81
Montevideo..
d.p.peso
63
62Is
62
8
/
64V4
63
1
/4
Montreal.. ..
$ per £
4.85I4
4.85
1
/
4.85/4
4.86V4
4.86V8
R.d.Janeiroi)
d.p.milr.
12
8
!,
12/6
12
2
/it
1211/,2 123/
Lires p. £
30.31+ 30.31+
30.25
30.37+
30.31+
Shanghai
..
sh/d.p.tael
5
5
5
5/6
516
Rome
…….
Singapore . .
id. p. $
2/3
22
/s2
2/329/2,
2/3t
8
/,
2/4
1
/
2/3
31
/,2
Valparaiso ‘)
d.p.pap.p.
16/16
16
1
/8
1615/,,
16″/
2
,
16′!3
Yokohama ..
sh/d.p.yen
nom.
213
1
/
4
2/3
2/3′!2
213’/a
t)
Noteerjo
g
en
op
90
da0en.
5)
Koers van
16
September.
GOUD EN ZILVER.
Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.
NOTEERING
VAN ZILVER.
Noteering teLonden.
te
New York
28
Sept.
1918 ……..
491/,
1011/8
21
1918 ……..
49′!,
101
1
/8
14
1918 ……..
491f’
1011/8
7
1918 ……..
49’/8
101
1
!8
31
Aug.
1918 ……..
491/,
101V
29
Sept.
1917……..
49
96
1
1.
30
Sept.
1916 ……..
32/8
69
1
/,
20
Juli
1914 ……..
24’/
541/t
26 Sept.1918..
3.573
49.600
63.900
14.470
90.255
19
,,
1918. .
1.964
43.100
60.300 14.447 86.173
12
1918..
1.680
43.100
60.300
14.447
85.864
5
1918..
1.599
43.100 60.300
14.405
85.760
29 Aug. 1918..
1.300
43.100
60.300
14.342
82.449
1)
Beide rekeningen omvatten,
behalve
garantiewjsselo in
portefeuille
tot het bedrag der buiteni. achatki.tbiljetten,
in hoofdzaak
garantiewiosels
in depbt bij de Ned. Bank.
N.U.M.
Weekstaat der Nederlandsche iJitvoermaatschappij
Voornaamste_posten in duizenden guldens.
Buitenl.
Debet
5 pCi.
Credit
Data
Bankiers
Schat.
Diverse
Schuld-
Diverse
kist blij,
reken.
1)
brieven
reken.’)
870
ECONOMISCH-STATISTISCHE 3ERJCHTEN
2 October 1918
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 28 September 1918.
Activa.
Binneul. Wis-
f
U.-bk.
.f102.724.29,61
sels, Prom.,
B.-bk.
88.482,63
enz.in
disc.(Ag.sch.
,,
14.605.587,05
f
117.418.364,29
Papier o. h. Buiteni. in
disconto
……………………..
Idem eigen portef..
f
7.801.996,-
Af: Verkocht maar voor
debk.nognietafgel.
7.801.996,-
–
Beleeningen
t
R.-bk.
f
66.283.634,89
mcl. vrsch.
B.-bk.
5.068.269,07
,,
in rek.-crt.
Ag.sch.
41.430 .326,55
op onderp.
f
112.7 82.230,5
1)12
Op Effecten
……
fill.017.730,51’/z
Op Goederen en Spec.
,,
1.764.500,-
112.782.230,511/,
Voorschotten a. h. Rijk …… . ……….
–
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud
……f
85.489.755,-
Muntmat., Goud ..
,,623.218.490,40
‘1,
f
70 8.708.245,40
‘/1
Munt, Zilver, enz.
•
,,
8.042.116,46
Muntmat., Zilver
..
,,
–
716.7 50. 36 1,8 6 ‘/2
Effecten
Bel.v. h. Res.fonds..
f
5.041.969,32
id. van
‘1v.h.kapit. ,,
3.894.261,18
8.936.230,50
Geb.e,nMeub. der Bank …………….
,,,
1.770.000,-
Diverserekeningen
………………
,,
102.209,351,02
1
/s
f
1.007 .668.5 34,19
/2
Passiva.
Kapitaal
……………………..
f
20.000.000-
Reservefonds
……………………
,
5.079.402,56
Bankbiljetten in omloop …………
,,
971.557.190,-
Bankassignatilin in omloop……….
,,
5.147.409,07
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk……
f
1.606.710,03’/2
Van anderen ……
,,58.883.244,80
60.489.954,83 ‘/s
Diverse rekeningen
………………
,,
5.394.577,73
f
1.067.668.534,19
1
/
Beschikbaar metaalsaldo …………… /’
508.671.302,54
–
Op de ba8is van
2/
metaaldelcl&ing
……
301.232.391,76
Minder bedrag aan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is .. ,,2.543.356.510,-
–
Verschillen met den vorigen weekstand:
Meer
.
Minder
Disconto’s
…………….
3.961.701,36’/s
Buhenlandsche wissels
88.4 34,-
Beleeningen
…………..
11.701.370,94’/s
Goud
………………..
1.898.705,0
3
‘!
,
Zilver ………………..
45.397,81)12
Bankbiljetten
…………
15.307.680,
–
Part. Rek-Crt. saldo’s
….
17.126.156,79
v,,nrnAArn%atp.
nnsf.en
in duizenden auldens.
Data
Goud
Zilver
B
1.
biljetten
Andere
opetschba te
schulden
28
Sept.
1918
..
..
708.708 8.042
971.557
65.637
21
,,
1918
..
.
.
706.810
7.997
956.250
77.383
14
,,
1918
..
.
–
707.695
•
7.988
954.057
67.561
i
7
,,
1918
.
…
707.437
7.959
953.797
61.104
31
Aug.
1918
..
.
–
709.316
7.953
946.392 46.733
24
,,
1918
.
.
.
.
707.424
7.953
922.122
69.883
17
,,
1918
….
706.089
7.861
922.377
60.996
10
1918
….
706.419
7.867
919.104
56.560
3
1918
….
713.251
7.860
927.020
53.851
27
Juli
1918
….
715.123
7.793
909.750
78.846
20
,,
1918
…
715.258
7.729
910.655
77.111
13
,,
1918
….
717.388
7.741
920.180
65.569
6
,,
1918
….
717.518
7.690
926.054
60.354
29
Sept.
1917
….
675:916
7.264
808.812
70.458
30
Sept.
1916
….
587.360
6.597
700.782 108.636
25
Juli
1914
….
162.114 8.228 310.437
6.198
D a
0
Disconto’s
Belec-
Besch,k.
baar
Dek-
ktngs-
Hiervan
otaat.
Schatkist-
ningen
Metaal-
percen-
promcssen
saldo
lage
rechtstreeks
28 Sept.1918
.
117.418 98.000 112.782
508.671
69
21
1918
113.457
94.000
101.081
507.411
69
14
1918
99.258 80.000
102.049 510.661
70
7
,,
1918
89.209 70.000
104.711
511.685
70
3i Aug.1918
75.116
57,000 104.715
517.884
72
24
,,
1918
72.204
55.000 100.660
516.194
72
17
1918
64.448 47.000
101.787
516.473
73
10
,,
1918
61.395
43.000
101.508
518.330
73
3
1918
51.430
32.000
110.082
524.086
74
27 Juli 1918
52.139.
32.000
112.300
524.319
73
20
1918
44.854. 23.000
114.844
524.526
73
13
,,
1918
34.101 11.000 115.627
527.036
74
6
,,
1918
41.994
17.000
119.042 526.981
74
29Sept.1917
57.628 47.000
72.055
506.310
78
30Sept.1916
105.616
89.506
60.662
431.171
73
25 Juli 1914
67.947
14.300
81.686
43.521′)
54
1)
Op cle basis van
2/5
metaaldekking.
Uit de bekendmaking van den Minister van Finan’
ci ë n blijkt, dat uitstonden op:
28Sept. 1918
Aan schatkistpromessen..
f
231.460.000,-
f
259.740.000,
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
94.000.000,- ,, 98.000.000,-
Aan s3hatkistbiljetten .. ,, 78.695.000,- ,, 78.695.000,-
Aan i:ilverbons ………..64.162.057,- ,, 65.149.125,-
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Naast de per mail ontvangen gegevens worden de telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en uitzettingen en
i,,+
i nh1,hn, .ntnolsaldn van lat.prp data
onenOmefl.
Data
Goud
Zilver
1
Bonk
–
biljetten
Andere
1
opeischb.
schulden
21 Sept. 1918
2510
14
,,
1918
253.700
15 Juni
1918 ……
102.310
13.939 189.748
67,541
8
,,
1918 ……101.357
15.292 190.304
1
64.362
1
1918 ……100.863
15.735 185.897
68.287
22 Sept. 1917 ……82.246
17.393
173.293
1
58.435
23
Sept. 1916 ……69.342
23.902
151.071
55.243
25 Juli
1914 ……22.057
.
31.907
110.172
1
12.634
Dato
Dis.
conto’s
Wissels.
bulten
N..Ind.
betaalbaar
Belee-
ningen
Div
k
erse
ningenl)
Beschik-
baa,
metaal-
saldo
ö
kings.
percen-
lage
21Sept.1918
136.900
*.**
63.300
14
,,
1918
132.800
*’°
63.800
15Juni1918
24.391
64.911 45
8.260
1
23.159
1
73.271
8
1918
8.041
23.028
70.267
23.844
65.887
46
1
1918
7,737
26.324
69.586 24.956
65.925
46
22Sept.19171
7.808
34.774
72.943
19.699 53.578
43
23Sept.1916
6.706 37.223 63.578 7.176
51.982
45
25 Juli1914
7.259
1
6.395
1
47.934
2.228
4.842)
44
1) Sluitpost der activa.
2) Op de basis van 2
1
5
metaaIdeKIlflR.
SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Metaal
Circulatie
Andere
opetichb. schulden
Disconto’s
Div. reke-
ningen’)
29 juni 1918
..
691
2
)
1.474 842
1.168
.
671
22
,,
1918
..
680
8
)
1.405
811
1.163
611
15
,,.
1918
..
674)
1.363
853 1.134 606
8
1918
..
664
5
)
1.408
802
1.124
598
30 Juni 1917
..
766 1.201
1.015 886
668
1 juli
1916
..
797
1.012
730 957
561
25 Juli
1914
..
645
1.100
560
735
396
Sluitpost der activa.
Hiervan zilverbons 39 dz. gld.
5) idem 51 dz. gij.
4) idem 58 de. gij.
5)
Idem 60 dz. gid.
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
871
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen. bankstaten.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoeging de; Currency Notes,
in duizenden p. st.
Cu,renc,j Notes.
Data
Metaal
Cftculatle
Bedrag
Goudd. Goo. Sec.
25 Sept. 1918 71.542
60,496
***
*1*
***
18
,,
1918
70.996
59.398
11
,,
1918
70.703
59.056
271.629 28.500
249.572
4
,,
1918 69.933
58.597
270.353 28.500 248.322
26 Sept. 1917 55:097
41.182
178.640 28.500 152.062
27 Sept. 1916 53.55k 36.536 131.525 28.500
99.321
22 Juli 1914 40.164
29.317
ala
Gov.
Sec.
______________
Other
Sec.
Publk
Depos.
Other
Depos.
Re-
sense
Dek.
kings.
percen-
tage
1)
25Sept.’18
54.203
100.336 31.942 133.988
29.497
17,78
18
,,
’18
56.568
99.547
38.133 129.955
30.047
17,88
11
’18
64.644
98.393
36.127
138.924
30.098 17,20
4
,,
’18
58.166 98.886
37.012
131.725 29.785
17,65
26Sept.’17
58.189
93.594
44.285
121.703
32.365
19,50
27Sept.’16
42.188
95.387
53.372 101.483
35.467 2218
22 Juli ’14
11.005 33.633
13.735
42.185
29.297
52/8
t)
Verhouding
tuaschen Reserve
en
Depoita.
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darleheus-
kassenscheine, in duizenden Mark.
Data
Metaal
Daarvan
Goud
Kassen.
aclieinc
Circu.
latie
Dek-
king,.
percen.
loge
22 Sept. 1918
2.565.351 2.447.215
2.340.130
14.429.381
34
15
,,
1918
2.466.472
2.348.225
2.303.655
14.044.593
34
7
,,
1918
2.466.906
2.348.268
2.228.594
14.104.684
33
31 Aug. 1918
2.467.144 2.348.099 2.172.466
13.639.098
35
22 Sept.. 1917
2.511.513
2.403.854
864.219 9.603.573
35
22 Sept. 1916
2.492.605 2.471.626
212.068 6.860.047
39
23 Juli
1914
1.691.398 1.356.857 65.479 1.890.895
93
t)
L)ekking
der circulatie door metaal en Kassenscheine.
Daia
Wisstli
Rek. C,t.
Darlehenskassensche Inc
Totaal
In kas hij
uitge-
de Rcichs.
geven
bank
22 Sept. 1918
17.590.086
9.106.408
10.941.700
2.327.800
15
,,
1918
17.485.626
8.923.913 10.797.100
2.290.200
7
1918
16.999;374
8.702.566 10.615.800
2.215.000
31 Aug. 1918
17.674.154
9.432.051 10.534.600
2.158.800
22 Sept. 1917
11.265.959
5.972.139
6.110.700′
749.400
22 Sept. 1916
7.687.918
3.679.741
2.123.800
182.900
23 Juli
1914
750.892
943.964
RUSSISCHE STAATSBANK.
Sedert 5 November 1917 is geen baukstaat verschenen.
BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden francs.
Data
Goud
Waarvan
In hei
Buitenland
Zike,
Te goed
in het
Buitenland
BuIt.gew.
000,3e!,. old. Staat
26Sept.’18
5.437.881 2.037.108
320.564
1.539.631
18.000.000
19
,,
’18
5.437.420 2.037.108
319.767
1.577.089 18.000.000
12
’18
5.436.899
2.037.108
319.740 1.648.461
18.000.000
S
,,
’18
5.436.150
2.037.108
320.175
1.656.453 3.277.166
27Sept.’17
5.319.381 2.037.108 260.286
681.594
11.650.000
28Sept.’16
4.832.751
–
336.840
723.220 8.500.000
23 Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–
Wissel,
Ulige.
stelde
Wissels
1
Belee. ning
Bank!,!!..
Jetlen
Rek. Cr1.
1
Part!.
culleren.
Rek.
Cr1
.
Staat
851.272
1.059.226 818.855
29.922.374
3.106.859
57.485
824.222 1.060.650 824.937
29.788.150
3.005.650
351.656
812.269
1.061.895
818.856 29.763.683
3.089.989
354.318
892.479 1.063.569
823.256 29.727.389
328.503
181.140
0
CD
574.860 1.162.999 1.099.488
20.994.829
2.910.211
38.607
410.958
1.386.186
1.176.805
16.714.063
2.248.051
36.322
1.541.080
–
769.400
5.911.910
942.570 400.560
SOCIËTÉ GÉNÉRALE DE BELGIQUE.’)
Voornaamste nosten in duizenden franes.
Daiô
MetôlsI
mcl.
uitenl
saldi
Beleen.
von
bulten!,
vo,der.
1 Beleen.
1
van
1
prom. d.
i
proolnc.
I
Blnn.
wissels
en
keken.
Circu.
‘ot1e
Rek.
Cr1.
t.
saldi
6Sept.’18
1.145.778
99.982
480.000
101.783 1.452.948
365.452
19
,,
’18
1:127.848
99.976
480.000
100.315 1.452.947
345.068
12
’18
1.130.276 99.963
480.000
102.329 1.446.174
357.283
5
,,
’18
1.067.209
99.936
480.000
97.835 1.405.292 330.591
27Sept.’17
460.199
90.386
480.000 98.010
1.015.657
102.801
28Sept.
1
16
334.019
73.332
480.000
48.176
808.911
118.918
t)
Sedert einde 1914 met de functie van circulatiebank belast.
VEREENIGDE STATEN
VAN NOORD.AMERIKA.
FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
1
Waarvan
1
Waar.
1
1
FR.
Data
Goud
J
voor dekking
van in
1
hei bui.
Zilver
1
1
cie.
Notes In
circu. F. R. Notes
teniand
1
latie
2 Aug.
’18
1.980.896
939.611
1
9.696 54.022 1.906.465
26 Juli
’18
1.974.200
1
945.783
1
11.628
55.129
1.870.835
19
,,
’18
1.975.448
974.945
1
15.496 55.647 11.829.045
12
’18
1.960.052 997.560
1
15.529 55.932 11.813.425
3 Aug.
’17
1.367.673
1
477.235
52.500
53.709
540.785
Algem.
Percent.
Totaal
Waar.
Dek-
Goud.
Data
Wissels
Deposiios
van
kings.
dekking
Kapitaal
percen-
clrcu-
____________
tagel)
Folie
2 Aug. ’18
1.480.104
2.090.397
76.518 66,8
49,3
26 Juli
’18
1.507.425
2.181.262
76.441
63,4
50,6
19
,,
’18
1.409.278
2.225.268
76.383 63,9
53,3
12
,,
18
1.378.346
2.194.074
76.324
61,9
55,0
‘3Aug.
’17
305.131
1.395.974
57.881
74,6
88,2
1)
Verhouding tus8chen:
den totalen goudvoorraad, Zilver etc., en dc
opeischbare schulden:
F. R.
Notes
en
netto depositoe met
inbegrip
van
het kapitaal.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ
HET
FED.
BES. STELSEL.
–
Voornaamste nosten in cluizendnn tloflora.
Data
1
Aanla!
Totaal
uilgezeU e
Reserve
hij de
T otaal
Waarvan
iime t banken
gelden en
beleggingen
F. R. bonk,
deposliss
deposits
26 Juli ’18
725
12.668.369
1.150.922
11.132.555 1.426.697
19
,,
’18
718
12.402.030
1.161.867
10.931.250 1.409.212
12
’18
713
12.561.057 1.142.726
11.258.595 1.410.345
5
,,
’18
696
12.459.708
1.079.196 11.048.921
1.383.546
•
28 Juni ’18
681
12.322.121 1.243.680
11.337.485 1.360.152
872
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 30 September 1918.
iLet is begrijpelijk, ddt vooral aan de beurs te B e r lij n het Bulgaarsche voorstel een bijna panischen schrik heeft
veroorzaakt. Twee factoren kunnen voor deze buitengewone
ontsteltenis worden aangewezen. In de eerste plaats was
het de vrees, dat de Vierbond door de houding van Bul-
garije uiteen zou vallen, vooral, waar nog geen enkele
uiting van of ficieele Duitsche Regeeringspersonen te dien
opzichte bekend was gemaakt. Met• volle kracht kwam der-
halve de slag aan. Doch, behalve deze politieke, was er nog
1
een niet minder krachtige economische factor, die de heftige
daling, waarvan de Berlijnsche’beurs in de achter ons lig-
gende dagen getuige is. geweest, in de hand heeft gewerkt.
In deze kolommen is reeds herhaaldelijk gewezen op de
omvangrijke speculatie, die op de effectenmarkt in den loop
der oorlogsjaren was ontstaan. De gemakkelijke wijze van
gelciverdienen had bijna iedere voorzichtigheid geëlimineerd,
zoodat eenige overweging ômtrent speciale oorlbgsconjunc-
tuur of extra hooge dividend-uitkeeringen vrijwel geheel
achterwege bleef. Zeer groote posities werden opgebouwd,
meestal samengesteld uit fondsen, die 150 Ii 200 pCt. boven
het normale niveau noteerden, terwijl aan den anderen kant
contramine van eenige beteekenis niet bestond.
Toen dan ook de vrees voor politieke complicaties en
hiermede voor het onttrekken van gelden door de banken
opkwam, was het een ,,sauve qui peut”, waartegenover geen
enkele steun uit dekkingsaankoopen kon worden gesteld.
Ook de bona-fide-koopen bleven, in afwachting van de
komende gebeurtenissen, uit. En de omstandigheid, die in vroegere tijden bij heftige dalingen vaak steun verschafte,
nl. de interventie der beursmakelaars, kon thans ook geen,
uitwerking hebben, omdat de kortelings ingevoerde belas-.
tingverhoogingen een zeer sterke rem op het entameeren
t
van affaires vormden. Er zijn dan ook thans reeds stemmen
opgegaan, die er bij den Bondsraad op aandringen, cle bela.s-
ting op aandeelen terug te brengen
•
tot 2 pro mille, tot
welke vermindering deze Raad het recht heeft, indin de
omstandigheden dit z. i. noodzakelijk maken.
Behalve de hier genoemde omstandigheden werkten in het midden der Vorige week ook nog verlammend op liet
handelsleven de vliegeraanvallen, die o.a. boven Frankfurt
a/Main werden ondernomen. Zoo moest Woensdag j.l. het
ainvangsuur der beurs in laatstgenoemde plaats aanmer-
kelijk worden verschoven; het spreekt vanzelf, dat daarna
de lust tot zakendoen niet zeer groot meer kon worden ge-
noemd.
Bij de daling werden petroleumaandeelen het sterkst be-
trokken, doch ook voor andere fondsen behoorden reacties
van 20 en 30 pCt. niet tot de uitzonderingen. Zoo bestond
voor Montaanwaaiden, automobielfondsen en dergelijke oor-
logspapieren zoo goed als geen belangstelling. Ook de z.g.
,,vredes”-fondsen echter hadden zeer sterk onder algemeen
aanbod te lijden. Een en ander werd nog in de hand gewerkt•
door het feit, dat de groote banken den tijd voor steun-
aankoopen klaarblijkelijk nog niet gekomen achtten. Op zich,
zelve kan dan pok een omlaagschroeven van het koerspeil
slechts als een gezonde reactie worden beschouwd en het is
te verwachten, dat de leiders in de financieele wereld hier-
mede terdege rekening zullen houden.
Van de beurs te W e e n e n is slechts weinig bekend ge-
worden, hoewel ook van daar verluidt, dat het aanbod op
alle gebied een geweldigen omvang heeft aangenomen. Voor-
dat het Bulgaarsche aanbod bekend was geworden, was de,
stemming overigens ook al niet geanimeerd geweest, ondadks
de door
,
de Oostenrijksche regeering gepubliceerde vredes-
nota. De financieele toestand der Dubbel-Monarchie heeft
ter beurze nogal eenige bezo-gclheid gewekt, temeer, waar
de regeering thans heeft aangekondigd, dat alle douane-
betalingen, welke in papier geschieden, in den vervolge met een agio van 150 pCt. verhoogd zullen worden. In sommige
kringen acht men deze bepaling een officieele erkenning
van de geringere koopkracht der Oostenrjksche biljetten;
andere daarentegen oordeelen hieromtrent milder. De laatste
zijn n.l. van meening, dat het hier slechts geldt een beves-
tiging van een reeds lang bestaanden toestand. In Oosten-
i’ijk-Hongarje bestaat nl. de bepaling, dat alle invoerrech-
ten in goud betaald moeten worden. Gedurende den oorlog
is deze bepaling slechts van toepassing geweest op deii
import van luxe artikelen; de overige zijn voor het grootste.
gedeelte van iedere belasting vrijgesteld. Sommigen nu
achten de thans voorgeschreven maatregelen zelfs gunstig,
daar de lijst van vrije artikelen ongewijzigd blijft en de
import van luxe- en andere goederen, die wel aan belasting
onderhevig zijn, thans wellicht zal worden beperkt. Over het
geheel echter heeft het voorschrift een niet al te gunstigen
indruk teweeggebracht. –
Te P a r ij s hebben de voorvallen van de laatste dagen
een zeer optimistische. stemming te voorschijn geroepen.
In het vorig overzicht werd reeds melding gemaakt van de
voorgenomen uitgifte der vierde Fransche oorlogsleening;
thans kan worden gemeld, dat de inschrijvingen op deze
emissie opengesteld zullen worden tot den koers van 70,80
pCt. van den 20en October tot den 24en I’ovember. De
niodaliteiten dezer leening zijn hier ter plaatse eveneens
reeds gereleveerd. Vermelding verdient hier nog, dat onder
den invloed van de voor de Entente gunstige krijgsverrich-
tingen de koersen van alle Fransche staats- en oorlogslee.
ningen Vrij sterk gemonteerd zijn. Ook maakte het een zeer
goeden indruk, dat van het door de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika ter beschikking gestelde crediet ad. 200
millioen dollar, bestemd tot het afbetalen van een deel der
Staatsschuld aan de Banque de Fra.nce, slechts een gedeelte
verbruikt is geworden; de rest heeft de schatkist uit eigen
middelen weten te vinden.
In verband met de nieuwe Fransche oorlogsleening is
het interessant de mededeeling van de budget-commissie
betreffende de buitenlan6sche schuld van Frankrijk te beschouwen. Deze schuld bedroeg einde Augustus j.l.
Fr. 25.679.000.000; hieruit volgt, dat sinds den aanvang
van den oorlog ongeveer ddn vierde gedeelte van de totale
uitgaven bij de bondgenooten opgenomen is. De totale
schuld gedurende de vier oorlogsjaren wordt nl. op
Fr. 104.412.000.000 becijferd, waarvan Fr. 32.187.000.000 bin-
nenlandsche leeningen op langen termijn, Fr. 26.453.000.000
Boiis de la Ddfense Nationa1, Fr. 679.000.000 Obligations
cle la Dtlfense Nationale en Fr. 19.414.000.000 voorschotten
van de Banque de France.
De buitenlandsche schuld is als volgt samengesteld:
Engeland . …………..
Fr 12.553.000.000
Vereenigde Staten ……., 11.887.000.000
Spanje – ……… ……
326.000.000
Zweden ……………..,,
47.000.000
Noorwegen
………….,
67.000.000
Zwitserland ……………97.000.000
Nederland …………..
..,
33.000.000
Argentinië
…………… 472.000.000
Japan
…………….,,
197.000.000
De beurs zelf blijft zeer kalm gestemd, hoewel er ontegen-
zegljk een veel betere tehdens te onderscheiden valt.
Langzamerhand komen betere koopers’in de markt en vooral
in de laatste dagen is de stemming veel geanimeerder ge-
worden!
V.n de markt te L o ii d e n hebben ons deze week geen hericten van beteekenis bereikt; de stemming kan als zeer
hoopvol worden aangeduid. Vooral scheepvaartmaatschap-
pijen en aandeelen in binnenlandsche spoorwegmaatschap-
pijen bleven gevraagd.
Te N e w Y o r k heeft evenzeer een geanimeerde tendens
de overhand behouden. Hoewel er op sommige dagen een
lichte neiging tot daling aanwezig was, kon het algemeene peil zich goed handhaven, voornamelijk in verband met de
uiterst gunstige berichten van het oorlogstooneel. Ook de
langzamerhand bekend wordende resultaten der industrieele
ondernemingen, hoewel nog niet officieel, hebben den markt
een grooten stimulans gegeven. Het slot bleef zeer vast.
T e o n z e n t heeft de Stacitsfondsenmarkt
een uiterst
kalm verloop gehad. Over het geheel was de stemming wel
vast voor de inheemsche soorten, ondanks het vooruitzicht
op een nieuwe ‘staatsleening. De omzetten waren echter
zeer miniem, mede dooïdat de aandacht grootendeels was
verlegd naar de locale afdeelingen:
Voor de buitenlandsche soorten vallen echter eenige
variaties te vermelden. Zoo waren b.v. Servische obligaties
vast gestemd in verband met de meer hoopvolle verwach-
tingen, die ten opzichte van dit land zijn ontstaan uit de
gewijzigde militaire situatie. Ook viel er eenige vraag op te
merken voor de schuldbrieven. der Zuid-Amerikaansche
)lepublieken, met name voor die van Brazilië en Mexico.
Ook Oostenrjksche soorten waren vast gestemd, zonder
groote variaties.
24Sept.27 Sept. 30Sept. Rë5f
41/,
O/
Ned. W. Sch.
1916 9O’/,o 913’/
9010/je
+
5
/e
4
°/o ,,,,,,
1916 84
1
/2
84’/s
84
1
1,
31/, 01
,,
,,
,,
.
77
77
1
16
77
3
O/
,,
,…
….
68/g
68
67 1/4 – 1
1
/5
21!2
0/o
Cert. N. W. S. ……
57tl/, 571/
4
561/8 –
5
0
/0
Oost-Indië 1915 ….
95’/
95
1
/8
94′!2 – 1
1
/8
4 0/
Hongarije Goud …. 38’/3
35
37
– 1
1
/2
4
°Io
Oostenr. Kronenrente 28
1
/a
28
0
116
29
0
/8
± 8/
5
°
/o Rusland 1906 ……30
0
/4
3O/to 31
+ 1/4
4
1
/
0
/0
Iwangorod Dombr.. – 22/4
22
3
/4
221!. –
4
°/o Rusland Cons. 1880.. 24’/
23
1
/4
23’/16 – l’/ie
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
873
24 Sept.27 Sept. 30Sept.
Rziogof
4
/o Rusi. bij Hope &Co
24
1
/io
23
241/2 + 7/jo
4
0
10
Servië 1895 ……..38
38
420/4 +
4I
4I/
0/t,
China Goud 1898 .
570/4
51
0
18
51I8
– 6118
4
/o Argentinië Buiten!
56
58
57V2
+ 1V
5
0/
Brazi!ië 1895 ……
58’I
57I/
57
1
/8
–
5
/o
,,
1.913
.
7
57
De markten voor inheemsche aandee!en hebben echter
zeer sterk de aandacht getrokken. In het centrum der be-
langstelling bevonden zich wel
cultiourwaarden.
Eenerzijds
werden deze gestimuleerd door de algemeen optimistische
verwrachtingen ten opzichte van een spoedigen vrede, ander-
zijds waren het de berichten omtrent aanzienlijke suiker-
verkoopen in Indië, tot zeer bevredigende prijzen, die
hernieuwden kooplust deden ontstaan. Vrijwel alle soorten
werden gelijkelijk gefavoriseerd; de grootste koersverbete-
ringen echter hebben aandee!eu Handelsvereeniging ,,Am-
sterdam” en Cultuur-Maatschappij der Vorstenlanden aan
te toonen. Aan het einde der berichtsperiode, toen de opti-mistische opvatting zich meer en meer verbreidde, werden
ook andere soorten in de sfeer der belangstelling getrokken;
zoo waren juist heden b.v. aand’èelen Javasche Cultuur-
Maatschappij opmerkelijk vast gestemd, met blijvende vraag
aan het slot.
In nauw verband hiermede moeten genoemd worden aan-
deden Ncderlaudsch Indische Handelsbank en aandeeleri
Nederlandsche Handel-Maatschappij, welke beide instelliii-
geis groote belangen in Insulinde en speciaal bij de suiker.
cultuur bezitten.
Zooals gewoonlijk, ging ook thans de scherpe verbetering
voor
aandeelen van
sui1cronderneinin gen
hand aan hand
met een aanmerkelijke koersverheffing vor de rubriek der
Ilaudelsvenuootschappen. Deze beweging werd ingezet door
de aandeelen der Compania lIercauti! Argentina, welke bij
gioote posten uit de markt werden genomen, in verband
met fusie-geruchten. Als de voor de samensmelting in aan-
merking komende maatschappij werd genoemd de Holland-
sche Transatlantische Handelsvereeniging, welker aandeelea dan ook aanmerkelijk konden monteeren. Bijna onmiddellijk
echter werd dit bericht tegengesproken; het teekent de
algemeene marktstemming, dat nochtans slechts een vrij onbeteekenende reactie intrad. De overige aandeelen der
onderhavige rubriek waren a!!e vast gestemd, ook de
Jndische Handels-Compagnie, welke onderneming overgaat
tot het uitbreiden van haar bedrijfskapitaal.
Voor binnenlandsche indutriee1e ondernemingen
bestond
uitgebreide vraag, met name voor aandeelen Vereenigde
Chemische Fabrieken en Amsterdamsche Superfosfaatfa-
briek, in verband met geruchten omtrent zeer mooie bedrijfs-
resultaten en de waarschijnlijkheid van een grooter dividend
dan dat van het vorig jaar. Ook voor aandeelen Insulinde
Oliefabrieken wit.s de stemming vast, zonder koersverbete-
ring van groote beteekenis.
Voorts trokken zeer sterk de aandacht
rubber-
en
feb aks-
waarden, beide ten gevolge van de vredes-verwachtingen.
Al!erwege neemt men aan, dat bij het eindigen der vijande-
lijkheden ook voor de betrokken maatschappijen een betere
tijd zal aanbreken, voornamelijk voor zoover het de ver-
scheping harer producten betreft en de prijzen, die dan
behaald kunnen worden. Voor de rubbermarkt sprak de
hier reeds herhaaldelijk gereleveerde omstandigheid van het
bestaan eener krachtige contraminepartij mede, om de
koersen der onderscheiden soorten sterk omhoog te voeren.
Behalve bona-fide-aankoopen met het oog op toekomst.
verwachtingen, werden omvangrijke dekkingstransacties
uitgevoerd, die het peil nog verder opdreven. Voor de
courante soorten als Amsterdam Rubber waren de verbete-
ringen reeds aanzienlijk; de minder verhandelde aandeelen,
als Oost-Java, Serbadjadi, enz. konden echter de grootste
f!uct.uaties aantoonen.
Daarentegen was de
petroleumafdeeling
als geheel meer
verdeeld. Slechts aandeelen Koninklijke Petroleum Maatsch.
konden hun rijzing bijna ononderbroken voortzetten; zeer
omvangrijke kooporders werden in dit fonds geëffectueerd. De Roemeensche soorten echter varen eerder aangeboden,
vooral toen in liet midden der berichtsperiode de uiterst
flauwe stenimiug te Ber!ijn voor petroleumwaarden, met
name voor aandeelen Steaua Romana tot onze beurs door-
drong. Dit sloeg terug op aandeelen Geconsolideerde en
Orion, die eerst in de allerlaatste dagen iets van hun koers-
verlies konden inhalen.
24Sept. 27Sept. 30 Sept.
Riziigof
Amsterdamsche Bank
…. 184
1
!2 184
184
– 1/
Ned.Handel-Mij.cert.v.aand. 169
168
3
I
173’I
+
4
1
/8
Rotterd. Bankvereeniging .. 141
144
144
1
/4 + 3
1
/4
Amst. Superfosfaatfabriek.. 166
7
!. 180
1
/
191
1
!3
+
24
1
18
Zo
24Sept.27 Sept. 30 Sept.
Riz,1ngof
Van Berke!’s Patent ……
148 147
1
!2
147
–
1
Insulinde Oliefabriek ……
227’/
231
3
/4
229
1
/,
+
2
1
l
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aand
257
1
/4
247!2
2471!2
–
93/
4
Ned. Scheepsbouw-Mij. ….
157′!,
156
156
—1′!,
Philips’ Gloeilampenfabriek
341
341 344
+
3
R. S. Stokvis
&
Zonen ….
510
509
510
Vereenigde Blikfabrieken..
138
1
!3
137
15
/,,
1363/
–
1’/4
Compania Mercantil Argent.
249
258V2
257
+
8
Cultuur-Mij. d. Vorstenland.
124
124
1
/
136’/4
+
12
1
/4
Handelsver. Amsterdam. …
323
327’/4
344 /s
+
21′!2
Roll. Transati.
Handelsver.
138
145
156’/2
+
18′!,
Linde Teves & Stokvis ……
212 212
214
8
/4
+
2’/
Van Nierop & Co’sHandel-Mij
197
3
14
197
1
!,
200
+
21/4
Te!s
&
Co’s Handel-Mij ….
158
167
172V4
+
14’14
Geeons. Roll. Petroleum-Mij
215
8
!4
213
1
!,
211
3
/4
–
4
Kon. Petroleum-Mij. ……
506′!
536
560
1
14
+
54
Orion Petroleum-Mij …….
78V, 78’/4
77
1
18
–
1′!8
SteauaRomana Petr.-Mij..
178
170
160
–
18
Amsterdam-Rubber-Mij…..
154′!,
154/4
168
1
!,
+
14
Nederl.-Rubber-Mij.
……
91
91
100
+
9
Oost-Java-Rubber-Mij.
….
173′!4
173
1
/2
187
1
!2
+
14’/
Deli-Maatschappij
……..
470
473
1
h
488
+
18
Medan-Tabak-Maatschappij..
2011!
2
198
1
/4
209′!2
+ 8
Senembah-Maatschappij.. ..
421’L4
417 442
+
20
8
/
Ook de
scheepvaartafdeeling
gaf geen gaaf beeld van een
vaste markt te aauschouiven. De aankondiging der nieuwe
emissies van de Nederlandsche Scheepvaart Unie had aan-
vankelijk eenige winstneniingen ten gevolge, niet alleen voor
dit fonds, doch ook voor de overige soorten dezer markt. Het
ivaren slechts enkele waarden, die zich ten slotte hieraan hebben weten te onttrekken; tot deze moeten in de eerste
plaats aandeeleu Rotterdamsche Lloyd worden gerekend. De
overige aandeelen
bleven alle min of meer in reactie.
24Sept. 27Sept. 30 Sept.
Riziçiof
Holland-Amerika-Lijn
…. 435
1
/2 429
1
!2
437
+
1′!2
,,
,,
gem.eig. 411
1
!4
410′!2 416V2 + 51/4
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij .. 290 284 289′!2 — ’12
Hol!. Alg. Ati. Stoomv.-Mij. 178′!, 177/4 178
1
!8
– 0/,
Hollandsehe Stoomboot-Mij.. 235 233′!, 236’/ + 1’/4
Java-China-Japan-Lijn …. 352
1
12 340’/4 349’/ – 3
Kon. Hollandsehe Lloyd .. 197
187!4 189
1
/ –
7
8
I
Kon. Ned. Stoomb.-Mij ….. 272/
4
265′!
2
271
– 1/4
Kon. Paketvaart-Mij ……. 289Vi 282
285
–
Maatschappij . Zeevaart …..369
1
/
4
3691/
4
369
1
14
Nederl. Scheepvaart-Unie .. 290
7
!8 282
284
1
!,
–
G’fs
Nievelt Goudriaan ……..570
570
574
+ 4
Rotterdamsche Lloyd …… 318’/4 313
1
!2 329
1
!2
+
10’/ Stoomv..Mij. ,,Hillegersberg” 393
393
396
+ 3
,,Nederland”
..
311
1
!3
305
3131/
+ 2
,,Noordzee” .. 237
234
237
,,Oostzee” . . . . 3971/
390
397
–
1/
De
.A.merikaanscl,e markt
heeft geen aanleiding tot bijzon-
dere bespreking gegeven; alleen waren op een enkelen dag
aandeelen Central Leather zoo sterk gevraagd, dat zij een
tiental procenten konden monteeren, voornamelijk ten ge-
volge van gebrek aan materiaal. Overigens sloot onze markt-
afdeeling zich nauw aan de aanwijzingen van Wallstreet
aan.
24 Sept. 27Sept.30 Sept.
Rizigof
Amerian Car & Foundry
76
76′!s 77/8 + 1/8
Anaconda Copper ……..134′!,,
13415/,,
137
+ 28!,,
Un. States Steel Corp…..97
7
/s
977/
16
992/
+
11/15
Atehison Topeka ……….83′!,
84
15
1,, 85
3
1
+ 1
7
/8
Southern Pacifie ……….
78/4
788/
797/6 +
1′!6
Union Pacific………….122
122
123 . + 1
Int.Merc.Marineafgest…..3121/,, 32
11
/,, 33
1
/
+ 110/,,
prefs. 105
1
!2. 107
108’/4 + 2’4
De
geidmarkt is
onder den invloed der ruimere affaire
ietwat straffer geworden; prolongatie noteerde aan het
einde der berichtsperiode 334 pCt.
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
.
i October 1918.
Waar de prijs van tarwe in de Vereenigde Staten sedert
geruimen tijd is vastgesteld, hebben wij aan de noteeringen
te Chicago van dit artikel geen hulpmiddel om den markt-
toestand te boordeelen. Wanneer wij evenwel zien, dat de
noteering van mdïs sterk dalend blijft en dit artikel toch
ook gedeeltelijk als broodgraan in aanmerking komt, dan
kunnen wij er zeker van zijn, dat de algemeene toestand
874
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
Noteeringen.
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
Chicago
Buenos Aures
Soorten.
30 Sept.
23 Sept.
30 Sept.
Data
LtJnxaad
.
1918 1918 1917
Tarwe
1
Mats
Haver
Torwe
Mato
Oct.
Oct. Oct. Oct. Oct.
Oct.
Tarwe (inlandsche)
……
25,- ‘)
25,- i)
28Sept.’18
226
139
1
/2
72e/8
11,20
5,7524,-
Rogge (70 Kg. natura gew.)
28,50
1)
28,501)
21
,,
’18
226
•
148/
73
1
/2
11,
5,65
25,90
–
360,-‘)
28Sept.’17
220
1171/
8
t)
57
1
18 ‘)
-,-
9,35
22,20
.
Gerst (60 Kg. natura gew.)
.
20,-‘)
20,- ‘)
–
28Sept.’16
155
‘)
891/4
2)
46
t)
10,70
5,20
15,40
Maïs (La Plata)
………-
11a’e
(inlandsche) ……
23,- ‘)
23,-
0
–
28Sept!15
105
2)
68
)
38
1
/a
)
11,55
4,80
11,30
Lijnkoeken
(Noord-Ame-
.
20 Juli ’14
82
‘)
56/
‘)
36
1
/i ‘)
9,40
‘)
5,38 ‘)
13,702)
rika van La Plata-zaad)
–
–
250,-O
Lijnzaad (inlandseh)
. . . .
40,- ‘)
40,-
‘)
–
1)
per Dec.
‘)
per Sept.
1)
Regeeringsprijs.
AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.
.
Rotterdam
Am3tera’am
0
Totaal
Artikelen.
22-28 Sept.
Sedert
Ooereenh.
22–28 Sept.
1
Sedert
Oocreenk.
1918
1917
.
:
1918
t Jan. 1918 tijdvak 1917
1918
J
1 Jan. 1918
tijdvak 1917
Tarwe ……………..
–
8.944
253.376
–
2.920
38.227
11.864
291.603
.
Rogge ……………..-
–
8.465
–
–
–
–
8.465
Boekweit
………….-
–
2.314
–
–
–
–
2.314
MaIs
……………..-
–
114.637
–
4.590
73.710
4.590
188.347
Gerst
……………..-
–
30.600
–
–
11.886
–
42.486
Lijnzaad
–
8.322
–
–
7.560
–
15.882
Haver ……………..-
–
12.399
–
—
27.269
–
39.668
Lijnkoek…………….-
–
34.078
–
–
27.985
–
62.063
Tarwemeel …………..-
756
19.988
–
6.068
3.051
6.824
23.039
Andere meelsoorten….
–
19.716
–
–
4.286
–
24.002
–
AANVOEREN in tons
van
1000 K.G. voor België.
Tarwe ……………..8.474
1
177.195
1
315.184
–
–
–
177.195
315.184
Mais
…………….
1
–
1
90.191
12.335
II
–
–
1
–
II
90.191
1
12.335
Rogge …………….
–
5.174
–
5.174
–
1
1
II
1
–
1
–
Tarwemeel …………
1
–
68:916
–
–
1
8.807
1
–
77.723
1
–
Gerst
……………..-
1
24.172
667
–
1
–
1
–
II
24.172
667
–
Andere meelsoorten
.. . .1
1
33.588
–
1
–
1
9.510
1
–
II
43.098
1
–
van de grondstoffen voor de broodvoorziening in Amerika
In Engeland waren de voorraden in de voornaamste
zeer veel reden tot tevredenheid geeft. Te meer komen wij
havens
op
7 Sept.
1918
1917
1916
tot deze overtuiging, wanneer wij in aanmerking nemen het
Londen
124.148
42.946
36.579 tons
zeer groote en steeds stijgende cijfer van den zichtbaren
…………..
Liverpool …………73.304
60.041
8.328
voorraad van tarwe, dank zij de groote aanvoeren, die van
Clyde…………….59.142
26.436
7573
dag tot dag vermeld worden. Amerika maakt een groote
reserve van tarwe en meel, waardoor het in staat
is
gedu-
–
Totaal ……..256.594
129.423
52.480 tons
rende het oogstjaar niet alleen voldoende aan de Geallieer-
op
Java vonden verdere belangrijke verkoopen plaats
den uit te voeren, maar bovendien een eventueel tekort van doordat Amerika eindelijk als kooper opgetreden
is.
Sedert
den volgenden oogst te kunnen dragen. Het
is
een gelukkige
begin Augustus zijn totaal ongeveer 6
1
! millioen
picols
oude
omstandigheid, dat indien nu werkelijk de vrede letrekkelijk en nieuwe oogst
op
Java verkocht en
is
van den oogst 1917
nabij mocht zijn, althans de exportianden van tarwe voor-
nu nog slechts een betrekkelijk klein kwantum in handen
loopig
zoo
goed voorzien zijn, dat zij aan een zeer groote
der Java
Suiker
Vereeniging over, hetwelk waarschijnlijk
vraag van het uitgeputte Europa kunnen weerstaan, ook spoedig tot de minimumprijzen koopers zal vinden.
Niet alleen Noord-Amerika, maar ook Argentinië, Austra-
De onderhandelingen, die in
A
me r
ik
a gevoerd werden
lië
en
Indië beschikken over zeer groote voorraden.
In
met eene vertegenwoordiging van Cubaplanters, hebben tot
aanmerking moet natuurlijk genomen worden, dat Rusland
eene vaststelling van
den prijs voor den volgenden oogst
als exporteur geheel uitvalt, ja, indien de orde in dat land
op 5,50 c.
fob geleid, hetgeen gelijk staat met ongeveer 261-
eenigszins hersteld
zou
worden,
zou
men veel eer kunnen
per cwt fob. De pariteit van dezen prijs Spot New-York
is
verwachten, dat er broodgraan geïmporteerd zal moeten
7,01
c.
worden.
In
Argentinië
zijn
de prijzen van tarwe en maïs vrij
Cuba statistiek:
1918
1917
1916
stabiel gebleven, ja zelfs nog iets gestegen. De prijs van
Ontv. d. week tot 31 Aug.
27.361
14.321
6.719 tons
lijnzaad
daarentegen
is
scherp gedaald ten gevolge van
Totaal sedert
1
Dec. 1917 3.198.500
2.930.078 2.954.000
gunstige
verwachtingen
betreffende
den nieuwen oogst.
Werkende fabrieken..
..
8
3
Indien deze verwachtingen gerealiseerd worden, zal Argen-
Exp.
U.
K.
1
Jan.-27 Juli
603.831
599.893
445.312
tinië
een groot qukntum ljnzaad voor
export beschik-
Frankr.
1
,,
27
,,
7.400
55.188
116.067
baar hebben en waar men blijkbaar vermoedt, dat voorloopig
NOTEERINGEN.
de scheepsruimte nog uiterst beperkt zal zijn,
is
een scherpe
Londen
prijsdaling gevolgd. Toch moet men in aanmerking nemen,
dat Noord-Amerika
op
ruime schaal zal invoeren, terwijl
Data
Amsterdam
per
New York
Tates
Whlte Americ.
toch ook Europa bij den algemeenen vetnood niet zal nalaten
October.
Cul,e,
boos
Wed
Centrifugals.
zdoveel mogelijk van dit artikel naar zich toe te trekken.
No.
l
fob.
Met vrij groote zekerheid kan men zeggen, dat groote
fluctuaties te wachten zijn.
27 Sept.1918….
f
–
64/9
–
–
7,28
N ede r
1
an d. De verbetering van het weer, waarvan
20
,,
1918….
,,
–
6419
–
–
7,28
27 Sept.1917
5319
–
6,90
….
iu
ons vorig bericht sprake was, heeft niet aangehouden
–
en
ontegenzegljk
hebben wij
een zeer ongunstig najaar
…-
27Sept.1916….
,,
25f82
47/1
1
/
2116
26/6
5,89
gehad, vooral waar de oogst over het algemeen
zoo
laat was.
21Juli 1914….
,,
iit/ss
18/-
–
–
3,26
SUIKER.
KATOEN.
De weersgesteldheid was over het algemeen niet gunstig daiktbcricht van de Heeren Sir Jacob Behrens
&
Sons,
voor de te velde staande bieten.
Manchester, d.d. 5 September 1918.
De Regeering heeft bekend gemaakt, dat in afwachting
Het belangrijkste nieuws van de week voor den katoen-
van het resultaat van den nieuwen oogst het suikerrantsoen
handel was de publicatie van het Bureau-Rapport over de
in Nederland voorloopig niet verhoogd zal worden.
Augustus-conditie. Hoewel men een slecht bericht verwacht
2 October 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
875
had, was het cijfer van
55,7
0
/0
tegen 73,6
0/
in Juli,
67,8
°Io
in Augustus 1917 en 61,2
0/
in Augustus 1916
zSÖ slecht, dat prijzen onmiddellijk veel hooger liepen.
Daarna heeft weer eenige reactie plaats gevonden; omdat
men meende, dat deze slete stand reeds in de prijzen
gecompenseerd was. Sedert de publiceering van het rapport
zijn de oogstberichten weer wat beter geworden, terwijl ook
een laat invallende vorst de opbrengst nog zeer ten goede
zou kunnen komen. De week sluit dan ook met kleine
veranderingen in de noteeringen. De berichten van Alexandrië blijven goed en de vooruitzichten van den Engelsch-Indischen
oogst schijnen eveneens gunstig. De groote moeilijkheid in
Lancashire blijft de kleine vobrraad in Liverpool en de
onzekerheid van nieuwe aanvoeren.
Juist vOOr de publicatie van het Bureau-Rapport was de
vraag naar garens nogal levendig en zijn vele zaken af-
gesloten. Thans wordt er dan ook weinig gedaan en over
het algemeen wacht men liever nog wat. Prijzen van Amen-
kaansche katoenen garens zijn ongeveer een penny hooger
en over het algemeen is de markt zeer vast. Terwijl het
binnenland meer belangstelling toont, worden er ook veel
zaken gedaan voor Frankrijk en de kleinere markten.
Fabrikanten van de 40er en 44er Mule zijn goed bezet,
vooral voor de vervenijen. Egyptisehe garens zijn duurder,
hoewel de vraag iets minder is. Over het algemeen is de
vraag naar alle garens veel grooter dan het aanbod, zoodat
spinners hunne marges nog steeds kunnen verbeteren.
In manufacturen zijn nogal groote zaken gedaan en
vele importeurs hebben de hooge vraagprjzen maar betaald,
omdat zij vreesden anders geen goederen te zullen krijgen.
De weverjen zijn in een zeer sterke positie en kunnen
voor vroege levering bijna eIken prijs bedingen. De vraag
van Indië blijft goed en ook van China komen meer orders
binnen. Zuid-Amerika en de kleinere markten blijven ge-
regeld koopen en de binnenlandsche vraag wordt weer witt
levendiger.
Noteeningen voor Loco-Katoen.
(Middling Uplands).
I30
ScPt.l8I23SepLI8I16Septl81
29Sepi.l7I30Sep,.
16
New York voor
Middling
. .
34,95e
33,25e 35,10e 25,20e
16,— c
New Orleans
voor Middling
32,88e 32,75e
33,50 c
24,13e 15,50e
Liverp. v. Good
Midd.Texas..
25,29d
24,30d
25,04 d
19,25 d’)
9,50d’)
0
1 Oct. ’17 Good Middling Amer. ‘) Middling Amer.
Ontvangsten in,en uitvoeren van Amerikaansehe havens (In duizendtallen balen.)
1
Aug.18
tot
27 Sept.18
1
Ooerecnkomtige perioden
1917
1)
1916
Ontvangsten Gulf-Havens.. Atlant. Havens
708
}
893
}
1177
Uitvoer naar Gr. Brittannië
373
‘t Vasteland.
595
}
691
369
Japan etc…
56
1)
28 September ’17.
—
Voorraden
in
duizendtallen
27 Sept. 18
1
28Sept. 17
1
27 Sept. 16
910
501
827
Binnenland …………..
775
339
658
Aznerik. havens ………..
NewYork
7
82
7
.
7
161
New Orleans ……………
Liverpool
……………
145
1)
266
564
‘) 28. September ’18.
RUBBER.
De positie is ook in de afgeloopen week geheel onge-
wijzigd gebleven.
De prijzen van Para-soorten liepen geleidelijk terug.
De noteeringen zijn als volgt:
einde voorafgaande week
Prima Crêpe loco
– . . . 2/2 ‘t,
……………. 2/2
1/
Oct.! Dec…..2/2
1
/
4
…………….2/31/
4
Jan./Juui…. 2/4
1
1
4
2/41/
2
smoked Sheetsl d. minder.
1 d. minder.
Hard cure fine Para ……3/2′!,
…………….3/6
HUIDEN.
Bericht van de firma Griaar & Co.:
De berichten betreffende de buitenlandsehe huidenmarkt zijn
gunstiger geworden. Het is vooral op de Argentijns ch e
markt, dat groote omzetten gedaan werden, zoowel voor
Amerika, Engeland en Noorwegen. De prijzen zijn wel aan-
merkelijk lager dan vorig jaar, maar dftt was juist de reden
waardoor beduidende zaken tot stand gekomen zijn. Ons
land kan echter van die zaken niet profiteeren doordien er
geen scheepsgelegenheid is, en ware er wel gelegenheid tot
verschepen, dan zouden de vrachten toch van dien aard zijn,
dat de prijzen voor ons land vrij hoog zouden zijn.
Van de Javamarkt valt te vermelden, dat er orders
gevraagd worden voor zaken op levering bij scheepsgele.
genheid vanaf Oost-Indië, doch bij opgave factuur 2/3 te vol-
doen en 1/3 bij verlading, kosten van opslag en assurantie
ten laste van koopers; risico voor kwaliteit wordt door
koopers gedragen.
Er bestaat weder gelegenheid tot verlading via Port Said
en Marseille, zoodat de indruk gewettigd is, dat zaken voor
Europa tot stand zullen komen. Amerika koopt thans minder
in Batavia, doordien het de prijzen van het afgeloopen jaar niet meer wenscht te betalen, alhoewel dat er op de prijzen
beduidende concessies gedaan zijn.
In e x o t i s c h e h u i d e n ging te Rotterdam gedurende
de afgeloopen maand niets om. Hoofdmotief: het steeds ont-
breken van looistoffen. De vooruitzichten zijn echter hoop-
vol door het optreden van de nieuwe Regeeniug, waarvan
de verwachting gewettigd is,. dat zij een nieuw ,,Agreement”
met de Geallieerden zal aangaan. Geschiedt zulks, dan zul-
len er in afzienbaren tijd voldoende looistoffen komen en zal
de in- en uitvoer van huiden en vellen geregeld worden.
Aangezien de slachtingen in Holland zeer teruggegaan zijn,
is reeds vrij veel van den ouden voorraad in handen van
de looierij gekomen.
Rotterdam, 28 September 1918.
METALEN.
Loco-Noteeringen te Londen:
Dato
Ijzer
CleO.
I
K°
Stand’rd
Tin
Lood
Zink
30 Sept.. 1918..
nom.
122.-!-
337.10/-
29.-1-
52.-/-
23
,,
1918..
nom.
122.-/-
341.10/-
29.-1-
52.-1-
28 Sept. 1917..
nom.
110.-1- 245.-1-
30.101-
—.-/-
29 Sept. 1916..
nom.
118.10/-
175.10/-
30.101-
52.-/- 20 Juli
1914..
51/4
61.-!-
145.151-
19.-/-
21.101-
VERKEERS WEZEN.
SCHEEP VAART.
28 September 1918. In de afgeloopen week kwamen geen
seheepvaarttijdingen binnen.
GRAAN.
Data
Peiro
grad
Londen!
R’dam
Odesaa
Rotte,.
dom
All. Kust
Ver. Stalen
San Lorenzo
Rotte,-
Bristol
Rotte,
Enge.
dom
Kanaaldam
land
23/28 Sept. 1918
–
–
–
50/-
–
225/-
16121
,,
1918
–
–
–
50/-
–
2251-
24129 Sept. 1917
–
f
7,-.
301-
ca.f 50
1451-
25130 Sept. 1916
–
–
,, 14,—
1119
f105,-
1431-
Juli
1914
lid.
7/3
1111
1
/4
1/11
1
/4
12/-
121-
KOLEN.
Data
Cardif
Oosik. Engeland
Bar.
deaux
Genua
Port
Satd
I
pit
Rotte,-
dom
Cotl,en.
burg
23/28 Sept.1918
691- 101/3
200/-
120/-
–
Kr.200
16/21
,;
1918
69/-
10113
200/-
1201-
–
200
24/29 Sept.1917
69/-
101/3
1801-
851-
1
)
–
195
25130 Sept.1916
341-
731-
601- 311-
f6,50
,,
27
Juli 1914 Ir
7,—
7/-
7/3
1416
312
41-
–
DIVERSEN.
Bombat,
Birma
Vladipo.
Chili
D
0
a
West
Eu,opa
i4’est
Europa
,tock
West
J’ejt
Europa
(d. to.)
(rijst)
Europa (salpeter)
275/- 500/-
–
190/- 275/- 500/-
–
190/-
23128 .Sept.
1918 …….
260/- 500/-
–
190/-
16121
,,
1918…….
24/29
Sept.
1917 …….
25/30 Sept.
1916 ……
133/9
170/-
–
1401-
Juli
1914 ……
.14/6
.
16/3
25/-
22/3
7 i’er Zeilschip.
876
‘
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
2 October 1918
1
–
1′ 1
De KINederlandsche H
ROTTERDAM
‘s-GRAVENHAGE
GRONINGEN
Telefoon 3600
Telefoon H 280, 300
Telefoon
1555
levert, uit voorraad
TELEFOON-, SCEL-, ELECTR. KLOK-INSTALLATIES,
etc.,
in huuren koop.
Herstelt en onderhoudt o
nu
er g a r a n t i’e ook alle niet door haar uitgevoerde installaties.
‘GRATIS.
PROSPECrUS
ONTVANG
–
EN
BETAALKAS
NIEUWE DOELENSTRAAT
20-22
AMSTERDAM
11pternationale.
KAPITAAL EN RESERVEN
f
5.500.000,—
__
uoor
8
nk
DEposITo’s VOOR
i
JAAR FIXE â
4TPCT.
‘3ahetkcn waarbor
GELDEN OP DEZEN TERMIJN GESTORT ZIJN NA AFLOOP VAN HET
JAAR ZONDER OPZEGGING BESCHIKBAAR.
‘
ta Grontn5.n.
NIET OPGEVORDERD ZIJNDE, WORDT DE POST STILZWIJGEND VOOR GELIJKEN TERMIJN VERLENGD. Y
°J
1!
,•
DE RENTE
KAN
NAAR VERKIEZING PER KWARTAM4 PER HALF JAAR
OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.
–
TOTDIN
oil
Stoomvaart
–
Maatschappij
De Maas
TE
ROTTERDAM.
Maatschappel jk Kapitaal f 4.000.000,—,
PRACTISCH EFFECTENBOEK
waarvan geplaatst en volgestort
f
816.000,—.
_________
tervereenvoudiging van admini-
stratie en
ten gebruike voor
de
DIRECTIE:’ De Firma PHs. VAN OMMEREN.
VERMOGENSBELASTING
0′
UITGIFTE van
Prijsf
1,25
2448 Certificaten aan Toonder
‘
Verkrijgbaar ‘bij
den
Boekhandel
en
bij
elk groot 1 500,— nom.,
afgegeven door het
Algemeen Administratie en,Trustkantoor
te
.
Rotterdam tegen depôt van ‘een gelijk bedrag te zijnen name gestelde
origineele Aandeelen.
–
Ondergeteekenden berichten, dat zij op
DINSDAG 8 OCTOBERa.s.,
‘lv
1
HO
4E
van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur,
INSCHRIJVINGEN
zullen aannemen
op
bôvnbedoelde uitgifte
tot
den koers van
250 pCt., op
voorwaarden als vervat in het
prospectus van heden, hetwelk
op
aanvrage te hunne kantoren ver
–
krijgbaar
is.
MARX
& Co
‘
s
BANK{
Rotterdam.
s-Gravenhage.
VERMEER
& Co., Arsterdam.
NIJGH & VAN DITMAR’S UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ
– WIJNHAVEN 111 -.1 13
–
ROTTERDAM
Belast zich met het Verzorgen’ van uitgaven en tijdschriften op elk gebied
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
GEBROEDERS CHABOT
KONINKLIJKE
ROTTERDAM
HOLLANDSCHE
LLOYD
KASSIERS en MAKELAARS in ASSURANTIËN
AMSTERDAM
Deposito’s. – Rekening-Courant. – Franco Chèque-Rekenjng.
Aan- en Verkoop van Wissels op het Buitenland. – Aan-
en
Ver-
Geregelde – –
koop van Fondsen. – Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Passagiers- en Vrachtdienst
met nieuwe, moderne
post- stoomschepen
Oorlogs-, Transport-. Casco-, Brand-, Diefstal- e. a. verzekeringen
TUSSCH EN
van eiken aard.
AMSTERDAM
EN
COMMERCIAL
ZUIDAMERIKA
HOLLAND
VIA
NEW YORK
Maandelijks verschijnend export-blad ter bevor-
dering van den Handeten de lndüstrie van
Accountantskantoor
Nederland en Kolonien in den vreemde
Behalve een keur van artikelen, geschreven in
– James Polak
de Engelsche taal, van vooraanstaande mannen
op het gebied van internationaal kandelsverkeer
zal het blad geregeld bevatten bericht en mede-
deelinien, statistieken en al of niet geïllustreerde
beschrijvingen, uitgezocht en samengesteld met
de bedoeling om in den vreemde kennisfle ver-
spreiden over Nederland en wat het voortbrengt.
(Lid Ned. Acc. Verg.)
POSTHOORNSTEEG
7B
ROTTERDAM.
De verspreiding geschiedt over de geheele wereld
en volgens een systeem, dat de vrucht is van
jarenlan gen nauw gezetten arbeid.
Commercial Holland, opgezet met de bdoeling
om zuiver Hollandsche belangen in den vreemde
te propageeren, kan zich, wat inhoud, technische
verzorging en verspreiding betreft, meten met
de toonaangevende buitenlandsche export organen.
MAATSCHAPPIJ
voor
Soheeps- en Werktuigbouw
,,FIJENOORD”
ROTTERDAM
Krui8ers – Torpedobooten
Onderzeebooten
Mailstoomschepen
Vrachtstoomschepen
Baggermateriaal
Machine-installaties
tot 65000 P.K.
Scheep8-Zoelly..Turbjnes
Machines en apparaten voor
Suikerfabrieken, enz.
Ter verkrijging van een proef-exemplaar van het eerste
nummer, alsmede voor nadere inlichtingen,
wende men zich tot
NIJGH & VAN DITMAR’S UITGÈVERS-MIJ.
ROTTERDAM:
AMSTERDAM:
WIJNHAVEN 111-113.
N.Z. VOORBURGWAL 157.
GEBR.
VA
N
I
Reeders en Cargadoors
Bevrachtingsagenten
–
Expediteurs
ROTTERDAM
–
AMSTERDÂM
–
ZAANDAM
KOOP en VERKOOP VAN SCHEPEN
Telegram-Adres: ,,VANUDEN”
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
NEDERLANDSCH INDISCHE
.
HANDELSBANK
AMSTERDAM
BATA VIA
‘s-GRAVENHAQE
AMPENAN, BANDOENG, CHERIBON, HONGKONG, INDRAMAJOE,
MEDAN, MENADO, PEKALONGAN. PROBOLINGGO, SEMARANG,
SINGAPORE, SOERABAYA, TEGAL, TJILATJAP, WELTEVREDEN.
Kapitaal f35.000.000,—
Reserven f17.400.000,-
N.V. W. van Opiel’s
Stoomboot-‘en T
ROTTERDAM
Reeders, Cargadoors, Expediteurs, Zeebevrachtillgsageutell
Telegramadres: FIAT.
Telefoonnummers; 1958, 1977, 1997.
GEBROEDERS SCHEUER
Assuradeurs en Assurantiebezorgers.
Expediteurs en Cargadoors
AMSTERDAM EN ROTTERDAM
Verzekering van Koopmansgoederen tegen
transport, molest, brand en diefstal tegen
concurreerende premiën.
FRANSOR-HOLLANDSCHE
OLIEFABRIEKEN
,,CALVE -DELFT”
TE DELFT
ARTIKELEN:
Delftsche Slaolie
Arachide-olie
Sesam.olie
Soya-olie
Bakkers-olie
Plantenvet Delfia
Cocos-olie N. 0. F.
Grondnotenkoeken en -meel
Sesainkoeken en -meel
Cocosmeel
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Wi Iton’s MachinefabriekenScheepswerf
ROTTERDAM
Scheepsbouw en’ Machinefabriek
Speciale inrichting voor reparatiën van eiken omvang
Drie droogdokken met iichtverrnogen tot
14000
ton
Dwarhei1ing.
Drijvende kranen met lichtvermogen tot
120
ton
Telefoon: 7303 en 7304
Telegramadres: ,,WILTON” Rotterdam
WERKSP
OOR
9
AMSTERDAM
Land- en Scheeps-Machines – Dieselmotoren
Installatiën voor Suikerfabrieken – Polderbemalingen
Rollend Spoorwegmateriêel – Ijzerconstructiën
•
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
W H. MÜLLER& Co.
REEQERS EN KOOPLIEDEN
HOOFDKANTOOR:
‘s-GRAVENHAGE
H
L1JN
GEREGELDE AFVAARTEN TUSSCHEN
ROTTERDAM en NEW YORK, BOSTON, PHILADELPHIA,
BALTIMORE, NEWPORT NEWS, NORFOLK, SAVANNAH,
NEW ORLEANS, CUBA, MEXICO en NEW YORK—JAVA.
Voor inlichtingen wnde men zich tot de
HOLLAND-AMERIKA LIJN, WILHELMINAKADE, ROTTERDAM
Scheepvaart- en Steenkolen?Maatschappij
–
Rotterdam
Filialen: AMSTERDAM
–
IJMUIDEN
–
LEEUWARDEN
–
HARLINGEN
ENGELSCHE STEENKOLEN
GEREGELDE LIJNEN VICE-VERSA:
ROTTERDAM
–
LON DON; ROTTERDAM
–
HULL/GOOLE; ROTTERDAM
–
NEWCASTLE;
RÖTTERDÂM—LEITH
UTRECHT
POSTBUS 40
R. S. STOKVIS
&
ZONEN Ltd
–
ROTTERDAÎ
EENIGE F1BRIKANTEN
FIJNE TAFELMOSTERD
P. Cbs
&
Leefflbruggon
.
.
••
LEIDEN.
Groote voorraden van artikelen op industriëel gebied
Opgericht
1
Mei
1766
Tel. Intercomm. 370
De Erven de Wed. J.. van Nelle
ajetten en woiien
.
T
ROTTERDAM
Garens voor Hand-
•Tabaks- en Sigarenfabrieken
‘en• Machinebreien
.Koffiebranderij- Theehandel
2 OCTOBER 1918
3EJAARGANG No. 144
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
ÂNO 1616
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
BLAAUWHOEDENVEEM – VRIESSEVEEM
AMSTERDAM
ROTTERDAM
ANTWERPEN
EXPEDITEURS
MAATSCHAPPELIJK
RESERVE-
KAPITAAL
FONDSEN:
f10.000.000,-
f 1.639.297,151
ÈXPEDITIE
RUBBER-
IN-
EN
UITKLARING
ETABLISSEMENT
ASSURANTIE
KINA – ETABLISSEMENT
PAKHUIS
EN SUb-GEBOUW
,,Sî.
JOB”,
ROTTERDAM
BEÊEDIGDE WEGERS EN METERS
BEWARING
VAN
KOOPMANSGOEDEREN
TEGEN
UITGIFTE
VAN
,,CEDULLEN
AAN
TOONDER”
WELKE LEVERBAAR EN BELEENBAAR ZIJN
MODERNE KOEL- EN VJ1ESNR1CHTINGEN
TE AMSTERDAM EN ROTTERDAM VOOR HET OP LAGE
TEMPERATUREN BEWAREN VAN AAN SPOEDIG BEDERF ONDERHEVIGE LEVENSMIDDELEN EN HANDELSWAREN.
CORRESPONDENTEN:
TE LONDEN: BRITISH BLAAIJWHOEDENVEEM, LTD., 1 MINCING LANE, E.C.
BIJKANTOOR TE LIVERPOOL.
IN NED. INDIË: ,,HET INDISCHE VEEM” EN ,,DE SCHEEPSAGENTUUR”, BATAVIA, ENZ.
MOTOR LOCOMOTIEVEN
TRANSPORTWAGENS
VOOR ALLE
DOELEINDEN
AANLEG VAN
FABRI EKSSPOOR
ir
—
SPOORWEGMATERIEEL
—
31
DIRKZWAGER’s SCHEEPSAGENTUUR
MAASSLUIS EN HOEK VAN HOLLAND
Belasten ich met het rapporteeren van schepen en het
behandelen van scheepszaken op den Nieuwen Waterweg
NIEUWË BERGING.MAATSCHAPPIJ
MAASSLJIS
Contracteeren voor het bergen van gezonken schepen en
ladingen, op de rivieren en buitengaats; belasten zich met
het instellen van duikeronderzock,
enz. cnz.
DE SPAARNE-BANK
HAARLEM
Gestort Kapitaal en Reserves f1.184.000,-
REKENING-COURANT, CR EDIETEN, INCASSEERINGEN, ASSURANTIÉN,
WISSELS, EFFECTEN, COUPONS, PROLONOATIËN, DEPOSITO’S, ENZ.
ROTTERDAM, Zuidbiaak 56
MAIR)”(1& Cus BANK
‘s-GRAVENHAGE, Kneuterdijk 13
KAPITAAL f 10.000.000,— VOLGESTORT
Directie: P.
J.
VAN OMMEREN, Jhr.
D.
F. REUCHLIN, S.
S. BOSMAN JR.
Raad van Commi8sarissen: Mr. J. A. LOEFF.J. RIJ PPERDA WIERDSMA. A. C. MEES en Mr. A. J. MARX
NIJGE & VAN DITMAB’S BOEK. EN RANDELSDRUKKERIJ, ROTTERDAM