Jrg. 2, editie 101

5 DECEMBER 1917

Economischffid
‘
Statistisch
,
e

Be
–
ri
*chtén

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID. FINANCIËN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

2E JAARGANG

WOENSDAG 5 DEMBER
1917

No. 101

INHOUD

BIz.
beroep op de geidmarkt tot p’aatsing van schatkist-

WAAROM EEN RADIO-TELEGRAFISCHE VERBINDING MET INDIË
?
905 papier.

Aangeboden worden twintig millioen schat-
De Economisch-Geografische Standplaats van Hoogovens
kistpromessen en
4
’12
pOt. schatkistbilietten, verval-
en

Staalfabrieken

…………………………..
907
Het Wetsontwerp inzake het Hoogoven-, Staal- en Waiswerk
908
lende 7 Februari a.s., waarvoor de inschrijving open

Winst aan Verzekerden in het Levensverzekeringbedrijf ..
909
staat op Vrijdag 7 December a.s.
De Tweede Amerikaansche Vrijheidsieening …………
911
Versmelting van Nikkelen en Bronzen Pasmunt……….
912

AANTEEKENINGEN:
Beleening bij de Nederlandsche Bank

……………
913
‘
De stijging van den ‘Markkoers bleef ook weder

De statistiek van voortbrenging en verbruik……….
913
deze week aanhouden,

zoodat de noteering in

de

De crisis van
1914
en de bedrijfsontwikkeling ……..

913
eerste vier dagen kon opkomen van 34.10 op 35.20.
Amerikaansche soldatenverzekering

…………….913
Prijsverhooging van bouwmaterialen in den oorlog ..
914
De overige koersen ondergingen in die periode niet

Verbiuik van spiritualiën

……………………
914
veel verandering, ofschoon de markt ook voor wissels
REGEERINGSMAATREGEI.EN OP HANDELSGEBIED

…………
914
op

de andere oor]ogvoerende landen eerder vast ge-
MAANDCIJFERS:
Spoorwegontvangsten

……………………….
915
stemd was. Het was dus niet te verwonderen, dat de

Emissies in

November
1917

…………………..
915
berichten uit Rusland, over erustige pogingen tot hei
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN

………………
916-923
‘sluiten van een wapenstilstand, een plotselinge stijging
Geidkoersen.
Wisselkoersen.
1

Effectenbeurzen.

1

Goederenhandel.
in het leven riepen,

waarbij de marken weder het

Bankstaten.
1

Verkeetswezen
grootste avance behaalden. De slotnoteeringen waren

INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE
,11.10, 37.75, 41.—, 23.90 tegen de vorige week 10.95,

GESCHRIFTEN

34.10, 40.15, 21.15.

WEEKBLAD
ECONOMISCH-STATISTISCHE
BERICHTEN
WAAROM EEN RADIO.TELEGRAFISCHE
Het secretariaat van het weekblad is gevestigd te
Rotterdam, Pieter de Hooghweg 122, telefoon no. 3000.
VERBINDING MET INDIË.

Tele gramadres: Economisch Instituut.
–

i)at Nederland een directe draadlooze verbinding
Bijdragen

en

mededeelin gen, den inhoud betref-
“met Indië
moet
hebben,

staat thans bij z66 velen
fende, gelieve men ie zenden aan het secretariaat.
onv6orwaardelijk vast, dat het haast overbodig schijnt,

Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
“de vraag van het ,,waarom” te bespreken. En toch

in
Nederland, f 10,—, buitenland en kolonin f 12,— is dat een vraag van buitengewoon gewicht, van welker

per jaar. Losse nummers 25 cents.
beantwoording afhangt de geheele geest, waarinhet

Leden en donateurs van liet Instituut ontvangen het
3
probleem der tot stand brenging van die verbinding

weekblad gratis,
zal worden ter hand genomen.

De verdere publicaties van het Instituut uitgaande
Uit het juist verschenen antwoord van den minister

ontvangen de abonné’s, leden en donateurs kosteloos,
j
van Waterstaat op vragen te dezer zake .van het lid

voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist,
der Tweede Kamer den heer Ijzerman, éen antwoord,

–
‘,dat hierin excelleert, dat het.bindttötriiets, is omtrent
Mededeelin gen betreffende abonnementen en adver-”
ieh geest van aanvatten der aangelegenheid niet
tentiën richte men tot Nijgh
&
van Dit mar’s Uitgevers-
heel veel af te leiden. Het ligt ,,bij uitvoerbaarheid
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag.
van het plan” op den weg van den staat, maatregelen
Advertentiën f 0,35 per regel. Plaatsing bij abonne-
te nemen, waardoor een verbinding ,,kan” worden
ment volgens tarief.

–
onderhouden, zegt de Minister.
Men zou daaruit kunnen lezen: de uitvoerbaarheid

3
DECEMBER
1917.
van het plan moet eerst worden aangetoond; zoolang

De geidmarkt bleef, ‘zooals te verwachten was, zeer
dat niet buiten ons om is gebeurd, hebben ve er

prjshoudend.

Vooral

de laatste

dagen

der

week
niets mee van doen;

we verzetten

geen

stap om

het zelf te onderzoeken;

en Ms het dan eenmaal
bestond er groote vraag naar geld ter voldoening aan de
mogelijk blijkt, dan neemt de staat de zaak in handen

behoeften voor de maandswisseling, welke samenviel
en brengt datgene tot stand, waarmee een verbinding

1
met de

stortingsdagen voor de leening Gemeente
1

ktn worden onderhouden, hetgeen nog niet wil zeggen,

1
Rotterdam en he

schatkistpapier. Het aanbod van dat die verbinding voor het publiek ten gebruike zal

wissels tot particulier discontb was dan ook tamelijk
–
wezen, of dat zij inderdaad als

telegraafverbinding

zal
worden geëxploiteerd, maar even goed kan be-
groot en vond

niet zonder moeite plaatsing
a
3114
teekenen, dat men dn geheelen boedel laat staan .te

1

tot 3
1
1
2
pOt. De prolongatie-rente noteerde circa 4 pOt.
verroesten, om alleen in geval van nood te kunnen

worden gebruikt.
*
Hetgeen meer en meer uitlektver wat de dihigentie

De Minister vaii Financiën

doet adermaal een
der regeering te dezer zake en de meest mogelijke

906

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

voortvarendheid, welke de minister van Waterstaat
heden als die wjj nu beleven.

Als dus dit politiek
verder belooft, tot dusver heeft uitgewerkt, geeft nu wel
belang de éénige reden was waarom een draadlooze
den indruk, dat men voor zulke absurditeiten, geen
verbinding met Indië gewenscht lijkt,

dan zou de
vrees behoeft te koesteren, maar de ruimte, welke het
onderneming er van door den staat inderdaad komen
antwoord laat voor vo1lagen negatieve verwachtingen,
teekent toch wel een
gemis
aan warmte

de
voor

zaak,
te behooren tot die ondernemingen, ten aanzien waar-

dat scherp afsteekt bij vroegere regeeringsverk1aringn
van men de ontwikkeling der wereldorde na den oorlog
beter zou kunnen

afwachten,
wanneer men er al-
bij monde van den minister van Koloniën. Is dan de
thans niet op staanden voet mee zou kunnen
gereed
behoefte aan een

raadlooze verbinding met Indië een
komen om er nog in deze omstandigheden nut van
waan van den dag, waaraan, ja eenige concessies
te trekken. Meer rationeel is het evenwel om de be-
worden gedaan, maar in voldoend langzaam tempo
schouwing geheel om te keeren.
om
–
nadat de gemoederen bedaard zullen zijn
–
er
Sinds het oogenblik, dat de verbinding overwegende

4

weer van af te kunnen zien?

–

Er bestaat reden voor die vraag omdat de be1an-
politieke beteekenis kern verkrijgen in bepaalde om-

stelling in de onderneming voor een groot deel ver-
standigheden, waarvan niemand weet, of zij zich niet
–
later zullen herhalen,
moet
de Staat zich alle zeggen-
band houdt met de kwade ervaringen met het kabel-
schap over die verbinding verzekeren. Maar dan valt
verkeer, in dezen zeer buitengewonen tijd van wereld-
naast de vraag of de politieke beteekenis alléén reeds
.

.
oorlog opgedaan.
de tot standbrenging zou wettigen; de vraag te over-
Met conclusies uit die ervaringen van dezen geheel
wegen of de onderneming der zaak door 4n Staat
abriormalen tijd moet men voorzichtig wezen. Het. is
niet om niet-politieke redenen een eisch is van een
even gevaarlijk om te zeggen
:
dergelijke onstandig-
goede zorg voor het gewoon verkeer in de toekomst.
heden zullen zich toch nooit weer voordoen, als om
Onderneming

van

staatswege

staat

dis

voor

de
van het standpunt uit te gaan: tot élken prijs moeten
directe
verbinding, Ms zij er kan en moetkomen, in
wij maatregelen nemen om nooit weer in zulk een elk geval op den voorgrond. Maar dit wil volstrekt
toestand te kinnen geraken. In het eerste geval kan
niet zeggen, dat het daarom uitsluitend
–
een politieke
het wezen, dat men zich aan een noodlottige illusie
verkeersweg zou moeten zijn, of dat zelfs de politieke
overgeeft. In het andere geval dreigt men een groot
beteekenis

der

verbinding haar
voornaamste
recht-
deel der volkskracht te gaan vastleggen in kostbare
vaardiging zou wezen! De staat ktn
–
nu er sprake is
mâatregelen, die in een nieuwe wereld na den oor1og
van een directe verbinding
–
de tot stand koming
overbodig en nutteloos kunnenblijken.

–
niet aan particulieren overlaten, maar
moet
nu ook
Wanneer de vraag omtrent het belang der d
r
a
a
d:
bij de overweging der plannen de belangen van het

boze verbinding met Indië een vraag was, die enkel-
handels- en publiekverkeer in alle volheid laten wegen.

door

onze oorlogservaringen

werd

beheerscht, dan
Zoo

even

was

sprake van niet-rentabiliteit van
zou
–
afgezien van de mogelijkheid eener oogen-,
diaadlooze verbindingen als commercieele onderne-
blikkelijke tot stand

brenging
–
zeer

veel reden
mingen.

Volgens den staathuishoudkundigen regel,
bestaan om

de ontwikkeling der internationale toe-
dat èen niet-rendabele onderneming geen bestaansrecht

standen na den oorlog eerst maat eens af te wachten..
heeft, zou bij het bestaande naaste uitzicht de radio-

Maar juist omdat sommigen de zaak z66 zouden
telegrafische verbinding met Indië, als verbinding ten

kunnen inzien, juist omdat

dit

de verklaring

1
dienste van publiekverkeer, misschien gerekend moe-

kunnen wezen van de olympische kalmte, welke in
ten worden, geen recht te hebben om het levenslicht

bepaalde kringen ten aanzien van het ter hand nemeu
te aanschouwen. Maar ten aanzien van de zorg voôr

van de uitvoering bestaat, een kalmte, die weer sterk
het tot stand brengen van verkeersmiddelen gelden

afsteekt bij de publieke opinie in dezen, daarom is
voor den staat argumenten eener hoogere orde, waarbij

het van belang, dit nationale werk los te maken van
en wat verder ziet.
m

Zelfs
le indrukken van den dag.
wanneer een uitbreiding van het telegrafisch

De aandrang om te komen tot een radiotelegrafische
verkeei tusschen Nederland en Indië vooralsnog niet
verbinding met Indië dateert toch ook geenszins van
waarschijnlijk ware, zou ons land ook voor normale

dezen

oorlog. Lang daarv6ôr, toen technisch alleen
omstandigheden zijn positie ten opzichte van de rege-

nog- sprake was van een verbinding met tusscheu-
ling van het wereldtelegraafverkeer zeer versterken

stations, toonden handel en financieele wereld reeds
door het bezit eener geheel onafhankelijke lijn. Vroe-

krachtige belangstelling in zulk een verbinding. Dat
ger is uit dat oogpunt de deelneming in een niet-

zij commercieel

niet

levensvatbaar werd geacht en
Engelschen kabel tot stand gekomen. Een eigen radio-

dat

e]fs bij een onderzoek tijdens

den

oorlog

een
telegrafische

verbinding

beteekent

in

duit

opzicht

meer eenvoudige draadlooze verbinding met Amerika
méér. Zelfs wanneer de radiotelegrafische verbinding

voor particuliere exploitatie, naar de bestaande ver-
commercieel, en wat de snelheid en zekerheid van het
verkeer betreft, niet ten volfe zou kunnen
keersgegevens, niet rendabel werd bevonden, is een
andere kwestie, waarover straks.

concurree-
ren met de kabels, zou zij in het genoemde verband
Het groote moment in deze, waardoor de belang-
belangrijke waarde behouden. Maar er is geen enkele
reden om de geheele zaak enkel en uitsluitend op de
stelling

plotseling algemeen werd, is niet
de oorlog
allerkleinste wijze te beschouwen.
geweest, maar het toevallig met de ontreddering van
het

kabelverkeer

tijdens den oorlog geljktijdi

oP
De snelle gang der ontwikkeling in het Oosten,

doemen der technische mogelijkheid, van de
directe
die enmaal is ingetreden, doet binnen afzienbaren
tijd stellig een grooter verkeer verwachten. Een be-
verbinding zônder tusschenstations. Daarop valt alle
vordering van dat verkeer langs banen, die direct
nadruk,

want daardoor is eerst een werkelijk eigen,
naar het moederland voeren, is een zaak van de hoog-
nationale verbinding
–
,,onafhankelijk van andere
ste
commercieetpoljtjeke
beteekenis. Technisch gaat
landen”, zooals de minister van Waterstaat liet uit-

–
de

ontwikkeling

der radiotelegrafie

z66

snel,

dat drukt
–
mogeljk geworden en in verband daar-
niet alleen nu reeds de uitvoerbaarheid eener

dL
mede:

de onderneming ervan van Staatswege.
recte

verbinding

vaststaat,

maar

dat

ook

geen
Over de beteekenis van dit laatste kan nog veer
enkele reden bestaat, waarom die verbinding niet zeer
verwarring ontstaan. Het lag voor de hand, bij het
spoedig gedurende het volle etmaal bruikbaar zal- blij-
opkomen van het plan voor de directe verbindjng
kén en niet elk oogenblik- de verwezenlijking van snel-
zwaar

gewicht te hechten

aan het feit, dat zij in
telegrafie, zelfs over z66 groote afstanden mag woiden
tegenstelling met de verbinding met tusschenstations
verwacht. In dat laatste geval wordt de mogelijkheid
een overwegend
politièk
belang verkreeg voor een
gegeven om er wèl op direct rendabele wijze mee te
koloniale

mogendheid

als Nederland.

Dit politiek

,
concurreeren tegen de kabels, er een in alle opzichten
belang hangt nauw samen met, en wordt daardoor

–
minstens geljkwaardige verbinding van te maken.
bijzonder geprononceerd in, buitengewone omstandig-
Wat betreft het feit,
–
dat de minister van Water-

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

907

staat in zijn antwoorden aan den heer Uzerman nog
zeer voorwaardelijk spreekt over de ,,uitvcierbaarheid”
van het plan – dit kan onmogelijk beteekenen, dat aan de
technische
mogelijkheid der directe verbin-
ding nog zou moeten worden getwijfeld. Het kan alleen
beteekenen, – dat men zich nog niet zeker gevoelt,
op
dit oogenblilc
de benoodigde inrichtingen uit het bui-
tenland to kunnen verkrijgen.

Van den geest overigens, waarin de uitvoering
wordt ter hand genomen hangt hiercim veel af: omdat
bij een uitsluitend vooropstellen der politieke betee-
kenis en een wegcijferen der beteekenis voor commer-

cieel verkeer, de redeneering deze zou kunnen zijn:

,,we doen al heel veel en misschien meer dan genoeg,
wanneer
*0
een verbinding zien te verkrijgen, die ge-durende een paar der voor het verkeer gunstige nacht-
uren
tamelijk
zeker is; meer hebben we niet noodig.”
D.t zou van klein inzieht’en zeer weinig kijk op de
toekomst getuigen. In alle landen der wereld is men

doende met draadlooze verbindingen voor trans-ocea-
nisch verkeer, ook in landen als Spanje, Noorwegen,
Zweden, waarvan moeilijk kan worden gezegd, dat zij er z66 veel belang bij hebben als Nederland als groote
koloniale mogendheid.

Nederland rntg deze zaak niet half doen, wat van
een al te eenzijdig op den voorgrond stellen van de
politieke betenis het uitvloeisel zou kunnen wezen.
Wil men ook een bevordering van het handelsver-
keer en het persverkeer tusschen Nederland en Indië
mede begrijpen onder dat politiek belang, du is het
enkel een quaestie van een woord en dan kan men de
zekerheid hebben, dat ook dadeljk de onderneming
zoo groot wordt opgevat als op dit oogenblik mogelijk
is, z66 dat zij reeds in haar aanleg op den mogelijken
en gewenschten groei wordt berekend.
Het inzicht in het ,,waarom” van deze zaak is van

vitale beteekenis voor de ontwikkelingsmogelijkheden,
die haar worden gegeven, en die de staat als onderne-
mer haar kn en
moet
geven. J

Den Haag.

DE ECONOMISCHGEO GRAFISCHE

STANDPLAATS VAN HOOGOVENS EN STAAL..

FABRIEKEN.

Ofschoon over de oprichting in Nederland van een
hoogoven en waiswerk in dit weekblad reeds eenige
belangrijke artikelen verschenen zijn
1),
komt hetmij
voor, dat de belangstelling van deze gewichtige zaak toch wei van dien aard zal zijn, dat voor de verschij-
ning van de onderstaande beschouwingen nog aanlei-
ding bestaat.

Het spreekt vanzelf, dat de ertsverwerkencle ijzer-
industrie alleen daar tot groote ontwikkeling komt,
waar de omstandigheden voor het bedrijf gunstig zijn.
Zeer in het algemeen zijn de omstandigheden het gun-
stigst, wanneer de volgende 2 voorwaarden vervuld
zijn:

1. goedkoope grondstoffen; 2. een goede markt voor
den afzet van de vervaardigde producten. Daar nu
voor de ertsverwerkende ijzerindustrie de benoodigde
grondstoffen in overwegende mate bestaan uit ijzer-
erts en uit kooks (kookskolen), kunnen wij voor de ge-
noemde 2 voorwaarden ook schrijven:
a. goedkoop ijzererts;
b.
goedkoope kooks (kooks-
kolen);
c.
een goede markt voor den afzet van de ver-
vaardigde producten. Wij willen nu eens nagaan in
hoeverre de op verschillende plaatsen van de wereld
gevestigde ertsverwerkende ijzerindustrie deze 3 voor-
waarden vervuld vindt.
In de eerste plaats wenschen wij nu de aandacht te
vestigen op de onder
c.
genoemde voorwaarde. De ver-
vaardigde producten worden in hoofdzaak geleverd
aan de ijzerindustrie,
•
de constructiefabrieken, de
bouwbedrijven, Spoorwegen en scheepswerven. Zij vin-
den in hoofdzaak afzet in de groote industriecentra.
Waar zijn deze ontstaan? In het algemeen daar waar

1)
Zie No. 95
pag.
785, No. 96
pag.
812
e
No. 97
pag.
825.

bedrijfskracht goedkoop is op te wekken. Daar waar de
gioote industriecentra zijn verrezen en waar dus de
voorwaarde
c.
voor het ontstaan van een ertsverwer-
kende ijzerindustrie vervuld is, is in het algemeen

de krachtbron goedkoop. Zonder nu de beteekenis van
olie als krachtbron voor bepaalde landstreken uit het
oog te verliezen en zonder ook te ontkennen, dat in

bepaalde landstrekende waterkracht de steenkool kan
vervangen als opwekker van kracht, mogen wij toch
wel zeggen, dat in zeer overheerschende mate de vraag
of ergens goedkoope kracht kan worden opgewekt,
beheerscht wordt door de vraag, of aldaar goedkoope
steenkolen aanwezig
zijn
en, in het algemeen gesproken
ide stelling dan ook juist, dat daar waar steenkolen
goedkoop en overvloedig zijn, de groote industrie-
centra ontstaan. Nu zijn niet alle steenkolen kooks-
kolen en het is dan ook niet juist, dat daar waar
goedkoope steenkool voor industriedoeleinden aanwe-
zig is, ook goedkoope metallurgische kooks is te ver-
vaardigen. Het zou echter te ver voeren en onnoodig
zijn dit onderscheid tusschen industriekolen en kooks-
l!ölen nader te analyseeren. Een feit is, dat in het
alemeen de landen en landstreken, die rijke kolenbed-

dingen bezitten, ook de grondstof bezitten, die
y
oor
de vervaardiging van metallurgische kooks’ noodig is.

Zoo zien wij dus, dat in die streken waar overvloed
van steenkolen is en waar dientengevolge industrie-
centra zijn gegroeid, twee van de 3 voorwaarden voor
hèt ontstaan van een ijzere
r
t
s
–
v
e
i
:
wer
ken
d
e
groot-
industrie vervuld zijn, n.l. goedkoope kookskolen en
een goede markt voor den afzet -van het vervaardigde
product. –

Thans blijft nog én voorwaarde over, nl. de aan-
w’zigh-eid van goedkoop ijzererts. Nu is het echter dusdanig met de vindplaatsen van ijzererts gesteld,
dat deze slechts bij uitzondering in de onmiddellijke
nabijheid liggen van de uitgestrekte steenkolenvelden.
In Engeland, is dit het geval, doch de inheemshe
ertsproductie voldoet nog slechts in de helft van de
behoeften van de ertsverwerkende industrie. In
Duitschi and is het grootste industriecentrum in
Wéstfalen gelegen, terwijl de ertsen van het Sieger-
land slechts een zeer klein gedeelte van de behoeften
der hoogovens dezer streek dekken. Silezië is hagenoeg
geheel op geïmporteerde ertsen aangewezen. In Frank-
rijk liggen de kolenmijnen voornamelijk in het N.W.,
de ertsmijnen in het N.O. van het land. In Amerika
moeten de ertsen als regel over een afstand van 1000
K.M. vervoerd worden naar de hoogovens. Inderdaad
mogen wij wel zeggen, dat het tot de uitzonderingen
behoort, als de 3e voorwaarde tegelijk met de beide
ândere vervuld wordt, terwijl, waar dit oorspronkelijk
het geval was, de ertsverwerkende industrie een vlucht
heeft genomen, die haar toch ook afhankelijk heeft
ge-
maakt van over grooten afstand aangevoerd erts.
Wij zien dus uit het voorgaande, dat de algemeene
îegel is geweest, dat de ertsverwerkende industrie voor
haar behoeften aan ijzererts op aanvoer over min of
ineer groote afstanden was aangewezen. De regel geldt,
dat het erts gebracht wordt naar de steenkolen en niet
mgekeerd, dat de steenkolen gebracht worden naar
het erts. –

Dit wordt door de statistiek ten overvloede bewezen.
De hierachter opgenomen staat, die. gegevens bevat
over de steenkolenproductie en -consumptie in ver
schillende landen, alsmede over de ijzerertsproductie
en de productie aan ruwijzer jn diezelfde landen, licht
dit toe. Zweden en Spanje, ertsrjke, doch steenkolen-
armé landen, hebben geen groote ertsverwer.kende in
dustrieën kunnen ontwikkelen. Wel produceert Zwe
den staal van uitnemende qualiteit, doch in betrekke-
lijk geringe hoeveelheden. Daarentegen hebben Enge-
land en Duitschland, beide steenkolenrijke landen,
hun productie van ruwijzer opgevoerd tot een cijfer,
vèr in exces van wat uit eigen ertsen zou hunnen
worden gewonnen. België, zonder ijzererts, doçh rijk
aan kolen, heeft een jaarlijksche productie van
2.300.000 ton ruwijzer. Beschouwt men de landen nièt
als geheel, doch onderscheidt men de afzonderlijke

908

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

Produc
Ver-
Ijzerérts
Ruwijzer.
–
productie

tie per
hoofd
Saldo Saldo

bruik
p
hofd
–
Productie
Gehalte
–
Landen,
in

1912
van de
bevol-
import, export. van de
bevol.
Productie
in
1912
Equivalent
aan ruwijzer Productie
in
tonnen. uit geimpor.
teerd erts
van geëxpor.
teerd erts
in tonnen.
king in
ki5g in
in tonnen,
in tonnen.
in tonnen,
in tonnen.
tonnen, tonnen.

Gr. Brit- tanje en
Ierland -.
265.000.000
5,71
–
86.000.000
383
14.010.000
.

4.520.000 9.030.000
4.05.000
–

Duitschhen
1)

Luxemb..
256.000.000
3,87
–
31.000.000
3,4
32.710.000 10.820.000 17.850.000 7.030.000
–

België
..
. .
23.000.000
3,03
2.800.000
–
3,4
167.000
60.000
2.300.000 2,240.000

Frankrijk..
41.140.000
1,04
19.800.000
—
1,54
19.180.000
7.600.000 4.870.000
–
2.730.000

Zweden

..
360.000
0,06
5.000.000
–
0,96
6.700.000 4.170.000
700.000
–
3.470.000

Spanje.. ..
4.140.000
0,21
2.670.000
–
0,34
9.133.000 4.450.000
ca. 450.000
–
ca.4.000.000

Vereenigde
..

–
ca.

Staten.
–
485.000.000
5,07
–

.
25.000.000
4,8
56.050.000 29.500.000
30.200.000
ca. 700.000
–

1)
Waarvan
81.000.000
tonnen
bruinkool.

landsdeelen, dan wordt de gestelde regel nog verder

bevestigd. In Duitschiand is een groot industriecen-

trum met
,
ertsverwerking in Silezië, samenvallende

met het kolenbekken daar ter plaatse. In Oostenrijk
is de industrie in Bohemen en Opper-Silezië gecon-
centreerd nabij de kolenvelden, ofschoon de ertsen

hoofdzakelijk uit Stiermarken komen. Amerika ver-
werkt zijn ertsen hoofdzakelijk in Pennsylvania en
Illinois, de voornaamste kolenproduceerende staten,

ofschoon ze in Minnesota en Michigan gewonnen wor-
den. Natuurlijk is dit geen vaste wet, waarop geen i-

breuk mogelijk is. Als voornaamste
afwijking
op de

algemeenen regel zou geweien kunnen worden op het

Minette-gebied, waar in groote hoeveelheden kooks

wordt aangevoerd, ten einde de ertsen plaatselijk te

verwerken. Hier hebben wij evenwel te doen met bij-
zondere omstandigheden. De aangevoerde kooks komt
uit West-falen en wordt geleverd in ruil voor erts. De kooks is feitelijk een terugvracht op de ertsleveringen
naar den Beneden-Rijn.

Hoe het zij, uit’ al het voorgaande wordt de stel-
ling bevestigd, dat de ijzerertsverwerkende industrie

het niet schuwt afhankelijk te
zijn
van den. aanvoer
van erts van grooten afstand en vaak vanuit andere
landen, indien zij gunstig gelegen is ten opzichte van
den aanvoer van goedkoope kooks en over een goede
markt beschikt voor dan afzet van haai’ producten.

Dit resultaat onzer beschouwingen is, enkel en
alleen van het standpunt der hoogoventechniek beke
ken, verrassend. Immers voor de vervaardiging van

1 ton ruwijzér zijn 2
a
3 ton erts noodig (naar gelang
van het ijzergehalte) en slechts ca. 1 ton kooks (hoog-

stens 1,5 ton kookskolen). Waar het transport van
kookskolen niet bezwaarlijker of duurder is dan dat
van erts, zou het voor de hand liggen te vermoeden,
dat men de kolen ntar het erts zou brengen en niet

omgekeerd. Inderdaad geschiedt dit echter, zooals be-
toogd, in het algemeen niet. De ertsverwerkende ijzer
j

industrie is de hoeksteen, waal-op alle andere groot. industrie moet worden opgebouwd, deze laatste ont
staat doorgaans daar waar de beschikking – bestaat
over goedkoope kolen en zoo beheerscht de plaats, waar
de grootindustrie gecentraliseerd is, tevens de plaats
waar als regel de hoogovens verrijzen zullen. -,

Hebben wij in het voorgaande den algemeenen regel
vastgelegd, die .vôor de ontwikkeling van de groot-
ijzerindustrie van belang is geweest, thans moeten wij
eën oogenblik de aandacht wijden aan de afwijkingen
op dezen algemeenen regel. .

De algemeene, regel, dien wij vonden, wordt ook wel
uitgedrukt in de bekende stelling: ,,Eisen reist zi,i
Kohlen”. De ontwikkeling van de groot-ijzerindustrie
van den lateren tijd tast deze stelling in haar alge-
meenheid weliswaar niet aan, doch
bewijst,
dat zij

vooral niet voor elk bepaald geval als een dogma moet
worden toegepast. In den lateren tijd zijn talrijke hoog-
ovendrijven opgericht op plaatsen, waar niet de aan-
wezigheid van kolen, doch waar de aanwezigheid van
goedkoop erts of de aanwezigheid van een goede markt
voor den afzet van de vervaardigde producten den door-

slag gaf. Voor geen van deze verspreide
bedrijven
echter
verloor de kolenbasis haar beteekenis, alleen overwogen

bij de keuze van de plaats van vestiging een of beide
van de andere genoemde factoren. In het bijzonder is
het nu. interessant te zien, hoe langs de kusten van
Duitschland en Frankrijk hoogovenbedrijven zijn ont-

staan; sommige met en sommige zonder verdere ver-

werking van het
ruwijzer
tot staal en walsproducten.

In D%iitschland vinden wij deze bedrijven in Stettin,
Lübeck, Bremen en Emden. Zij hebben zich door de keuze van de plaats van vestiging verwijderd van de
kolen, (Engelsche kolen waren v66r den oorlog in de
genoemde plaatsen goedkooper te betrekken dan Duit-
sche kolen) en zij zijn genaderd tot de ertsen. Zij kon-
den dit doen, omdat zij voor hun producten in de na-
bijheid.van het werk een markt vonden. Wie denalge-

meenen regel dan ook goed begrijpt, ziet in dit ver-
schijnsel geen tegenstrjdigheid, doch beseft, dat deze
uitmiddelpuntige ij zerertsverwerkende bedrijven thans
ontstaan kunnen, omdat de machtige industrie, die in
de nabijheid van de kolenvelden van Duitschland ge-
groeid is, zich in steeds wijder kringen om het cen-
trum heen gelegd heeft. Daardoor komen thans voor de

vestiging van hoogovens en staalfabrieken landstreken
in aanmerking, die nog voor korten tijd ongeschikt

waren.
In een volgend artikel willen wij nagaan in hoe-
verre de oprichting van een hoogovenbedrjf met bij-
behoorende staal- en walsfabrieken in Nederland met
deze voorwaarden rekening houdt. K.

• 30 November 1917.

HET WETSONTWERP INZAKE HET HOOG-

OVEN-, STAAL- EN WALSWERK.

Het wetsontwerp, in welks eenig artikel de Minister
van Financiën gemachtigd wordt voor een bedrag van

f
7.500.000 deel te nemen in het maatschappelijk kapi-
taal eener naamlooze vennootschap tot oprichting en
exploitatie van een Nederlandsch hoogoven-, staal- en
walswerk, is thans- ingediend. Een overzicht van het
voorstel volgt hieronder.
In de memorie van toelichting, welke de ondertee-kening draagt van den minister Treub, wordt ter mo-
tiveering van de staatsdeelneming het bij het plan
betrokken algemeen karakter op den voorgrond ge-
steld. De steller der toelichting ziet dit algemeen be-
lang in de mogelijkheid, welke aldus voor onze hoog-
ontwikkelde metaalindustrie, in het bijzonder den
scheepsbouw, en voor vele andere bedrijven zal worden
geopend, althans ten deele de benoodigde grondstoffen
(in het bijzonder de zoogenaamde walsproducten) uit
het eigen land te betrekken. Met het comitô acht de
Regeering voor de productie dezer grondstoffen in

Nederland de natuurlijke economische voorwaarden
aanwezig, zoodat op goede gronden de levensvatbaar-
heid van het bedrijf, derhalve de mogelijkheid om
zonder kunstmatige bescherming de exploitatie vrucht-dragend te voeren, kan. worden aangenomen.
Aan de eenigszins karige motiveering dezer stel-
ling – waarbij de breedere economische en handels-
politieke kant van hôt vraagstuk onbesproken blijft,
– zij .het volgende ontleend: –

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

,,De plannen beoogen de oprichting van een krahtig,
modern ingericht werk, dat grootendeels overzeesche
ertsen zal verwerken. Het zal uit dien hoofde aanbe-
veling verdienen het werk te plaatsen aan groot-
scheepvaartwater nabij de kust. Het uit deze ertsen
te verkrijgen eind-product zal voornamelijk ,,kwali-teitsmateriaal” zijn, hetwelk de voornaamste grond-
stof voor den scheepsbouw uitmaakt. Het verbruik van dit materiaal door de Nederlandsche werven is
zeer aanzienlijk – in de jaren 1913 en 1915 onder-
scheidenlijk rond 150.000 en 160.000 ton – en neemt
steeds toe. Ook voor andere doeleinden, zooals brug-
genbouw en de vervaardiging van stoomketels, als-

mede ter voldoening aan verschillende behoeften van
leger en vloot, vindt dit materiaal op uitgebreide
schaal toepassing. Het binnenlandsch gebruik waar-
borgt derhalve eene ruime vraag naar het hoofdpro.
duet van het bedrijf, waarbij het goedkoope water-
transport naar de werven een belangrijken factor
vormt. Ook voor eventueelen export is de gedachte

ligging van het werk aan grootscheepvaartwater zeer
gunstig te achten.” – –
De memorie van toelichting wijst vervolgens op het
ertsvervoer door ons land en op het feit, dat de prof
ductie van voor de cokesbereiding geschikte vetkolen
door de staatsmijnen in Limburg binnen enkele jaren
de geraamde behoefte van het hoogovenwerk (plm.
300.000 ton) belangrijk zal overtreffen.
De, productie van het waiswerk is voorloopig op on-
geveer 150.000 ton gesteld, waarvan 100.000
a
120.000
ton scheepsbouwmateriaal en 50.000 â 30.000 ton ma-
teriaal voor andere doeleinden. Voorts zal een deel
der hoogovenproductie als ruwijzer – eveneens kwali-
teitsmateriaal worden afgezet, terwijl naast het hoof d-
bedrijf een aantal nevenbedrijven zullen staan tot win-
ning en verwerking van bijproducten, die als grond-
stoffen voor verschillende industrieën in Nederland
zullen gebezigd kunnen worden. Van groot belang
acht de M. v. T. de verwerking van hoogovenslakken
tot cement, welk bouwmateriaal -in Nederland in
groote hoeveelheden gebruikt wordt.
De steun der Regeering zal volgens hot ontwerp be-
staan in deelneming vo&r een bedrag van
f
7.500.000
in het
–
gewone aandeelenkapitaal van
f
24.500.000.
Behalve deze gewone aandeelen is nog een preferent
aandeelenkapitaal van
f
500.000 (100 aandeelen van
f
5000) uitgegeven, hetwelk evenals het gewone aan-
deelenkapitaal ten volle geplaatst is. In het preferent
aandeelenkapitaal heeft de staat geen deel.

Blijkens de overgelegde ontwerp-statuten zijn de,
gewone aandeelen aan toonder met mogelijkheid van
tenaamstelling. De preferente aandeelen luiden daar-
entegen alle op naam, terwijl alleen houders kunnen
zijn:

Nederlanders, woonplaats hebbende in Neder-
land;

Vennootschappen onder firma, in Nederland ge-
vestigd, waarvan de meerderheid der vennooten vol-doet aan den eisch sub a.;
Cominanditaire vennootschappen, in Nederland
gevestigd, waarvan de meerderheid der hoofdelijk voor
het geheel aansprakeljke vennooten voldoet aan den
eisch sub a.,

–

-.
–
d.
Rechtspersonen, in Néderland gevestigd, waarvan
de meerderheid der bestuurders en de meerderheid
der commissarissen, zoo dezen er zijn, voldoen aan
den eisch sub a.

Overdracht van preferente aandeelen kan alleen
geschieden, wanneer de vergadering van preferente
aandeelhouders met den Regeeringscommissarjs met
tenminste % der stemmen er mede genoegen neemt.
Bij faillissement volgt vervallenverklaring.

• Uitgegeven worden voorts ten hoogste 1250 oprich-
tersbewijzen, één voor -elke
f
25.000 geplaatst kapitaal
en de overige 250 aan personen, die aan
–
de vborberei-
ding werkzaam aandeel hebben gehad.
– Het bestuur wordt gevormd door een Directie, be-
staande uit één of meer leden, onder toezicht van een
Raad van commissarissen, bestaande uit minstens

drie leden: Is er één directeur, dan moet deze Neder.
lander zijn. Bij twee directeuren geldt deze eisch voor
den Voorzitter,
bij
een meerhoofdige Directie voor de
meerderheid. –

Commissarissen, van wie twee derden der leden
Nederlanders moeten zijn in Néderland woonachtig,
worden benoemd door de algemeene vergadering uit
een bindende voordracht van twee personen opgemaakt

door preferente aandeelhouders met den Regeerings-
commissaris. De eerste maal worden directeur en dom-
iiissarissen in de statuten benoemd.- –

Door den minister van financiën wordt een Regee-
ringscommissaris aangewezen, die in den raad van
commissarissen en de algemeene vergadering een advi.
seerende stem heeft.
Hij
geniet noch loon noch tan-tième noch uitkeering
bij
liquidatie, ten laste der
vennootschap. In de vergadering van preferente aan-
deelhouders met den Regeeringscommissaris brengt
hij 43 stemmen uit. –

Nadat uit de winst aan de preferente aandeelhou-
ders 4 pOt. is uitgekeerd, wordt van het overblijvende
10 pOt. afgezonderd voor het roservefonds. Vervolgens wordt aan de gewone aandeelhouders èen dividend van
5 pOt. uitgekeerd, waarna van de resteerende over- –
•rinst 10 pOt. gaat aan commissarissen, 10 pOt. aan
houders van oprichtersbewijzen, 5 of 10 pOt. aan de één- of meerhoofdige directie, terwijl de rest ter be-

schikking blijft van aandeelhouders.
De invloed der Regeering uit zich dus voornamelijk
in de vergadering van preferente aandeelhouders met
den Regeeringscommissaris, waarin do laatste dus

met 43 stemmen staat tegenover de 100 aandeelen in
farticuliere handen. Deze vergadering bezit enkele,
niet onbelangrijke bevoegdheden, met name het op-
itiaken der bindende voordrachten voor de benoeming
van directeuren en commissarissen. –

– In het college van commissarissen heeft de Regee-
ringscommissaris daarentegen slechts een adviseerende
1ositie. De bevoegdheden van commissarissen zijn van
normalen omvang. Onder de gevallen, waarin hunne
göedkeuring vereischt is, komen o.a. voor: het koopen
bf aanschaffen van onroerend goed, schepen, werktui-
gen of materieel, zoo de – kosten een bedrag van
f400.000 te boven gaan, en voôrts handelingen voor
gemeene rekening met bijzondere personen of licha-
nen. Eeii vraag: Valt het zich aansluiten bij, een
vreemd syndicaat onder deze laatste omschrijving?
– – De bepalingen, die er toe strekken het Nederlandsch
karakter der vennootschap te waarborgen zijn in bo-
venstaand overzicht weergegeven.

– WINST AAN VERZEKERDEN IN HET

LEVENS VERZEKERINOBEDRIJF.
Reeds van oudsher kent het levensverzekeringbedrijf
den strijd tusschen premiën met recht op aandeel in
dé bedrjfswinst en premiën zonder dat recht. Dat
onderlinge en coöperatieve instellingen de bedrjfs-
winst weder onder de verzekeringnemers verdeelen,
is natuurlijk en vanzelfsprekend. Maar dat naam-
koze vennootschappen een deel van hun winst aan slechts een deel van hun verzekerden afstaan, past
minder
bij
het karakter van de naamlooze vennoot-
schap.

– Hoe toch is de toestand: zoo goed als alle Neder.
landsche naamlooze vennootschappen, die zich met de
levensverzekering bezig houden, hebben een dubbel
te1 tarieven, één stel zonder winstaandeel, en één
stel, dat wat duurder is, met recht op winst. Daar-
tegenover staat dan de bepaling, dat een zeker percen-
tage van de netto winst aan verzekeringnemers met
recht op winstaandeel ten goede komt. Dat men hier
veelal gebonden is aan een vast percentage, dat op
geenerlei wijze verband houdt met de verhouding, die
er bestaat tusschen het aantal polissen met en zonder
recht op winst, doet al vreemd aan. Het eenige correc-
tief, waarop men vertrouwt, is de praktijk van het
bedrijf zelf: wordt de -verhouding van met. winst ver-
zekerden tot de ztinder winst verzekerden te klein en

91
rn

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

dus ieders aandeel grooter, dan is dit een natuurlijke
reclame voor den candidaat-verzekeringnemer een

polis met winstaandeel te sluiten.
Deze min of meer abnormale toestand is bij vele

instellingen een overblijfsel uit oude tijden. Het is te
begrijper, dat men, toen het levensverzèkeringbedrijf

nog i.ji zijn kinderschoenen stonden over weinig erva-

ripg beschjkte, veiligheidshalve een hooge premie
vroeg, die in den vorm van winstaandeel weer aan de
verzekeringnemers terugvloeide. Naarmate het echter

meer en meer mogelijk geworden is den zuiveren netto
kostprijs van een verzekering te benaderen, heeft de

premie met winst een groot deel van haar beteokenis

verloron.

Bijna overal in het buitenland echter is toch de

premie met recht op aandeel in de winst blijven be-

staan; men heeft
zijn
kracht er niet in gezocht in den

loop der jaren de bruto premie te doen dalen, maar
wel in het bedenken van tallooze, soms
vrij
ingewik-

kelde, winstsystemen, om aan alle verlangens van het
publiek tegemoet te kunnen komen. Als zoodani

vindt men hier ook even vele bewijzen van de plooi-
baarheid van het particuliere levensverzekeringbedrijf.

In Nederland daarentegen heeft het bedrijf zich
ontwikkeld, in tegenstelling met al onze naburen, töt
het overwegend voeren van een zonder-winst-premie-
politiek.. Dit is des te meer merkwaardig, omdat het

levensverzekeringbedrijf van de ,,groote” posten (ovér

het volksverzekeringbedrijf spreek ik hier thans niet)
hier te lande immer in felle concurrentie geleefd

heeft met de buitenlandsche zusterinstellingen, een
strijd, die steeds meer en meer ten gunste van het

nationale
bedrijf
beslist wordt.

De premie met winst heeft voor de bedrijfsleiding
ongetwijfeld ‘een zekere aantrekkelijkheid. Vele moei-

lijkheden
zijn
daarmee te ondervangen, eventueele vet-
liezen door afwijkingen in sterfte, rentevoet of andere
grondslagen zijn zonder veel hoofdbrekens tegemoet te

zien. Vooral als de premiën een flinken toeslag bevat-
ten voor het recht op winstaandeel, kan men uit de

hooge premie-ontvangst ongemerkt en geleidelijk groa-
te reserven verzamelen. De vrijgevigheid bijvoorbeeld,
dooi vele buiterilandsche instellingen betoond tegen-
over de slachtoffers van dozen oorlog, is alléén moge-
lijk, omdat er zeer groote reserven waren of omdat de
in, de toekomst te ontvangen zeer dure premie met
winst toelaat een eventueel verlies spoedig in te halen.
Geeft men, zooals instellingen doen, die niet dan
bij hooge uitzondering verzekeringen zonder winst af-
sluiten, alle of bijna alle bedrijfswinst aan de verze-
ker.ingnemers terug, dan heeft men daarmede tevens
de moeilijkheid ondervangen, de verzekering zooveel
mogelijk tegen kostprijs te leveren. Ook al kan het
groote publiek den kostprijs nooit precies becijferen,
omdat het onmogelijk is, dat de groote massa de tech-
niek z66 zou beheerschen, toch is het zeker, dat men
met een verzekering, die te duur is, onmogelijk het
bedrijf tot den nu gekenden bloei had kunnen brengen.
Dat de bedrijfszekerheid zooveel grooter zou zijn
bij een bedrijf met premiën met winstaandeel, kan ik
niet toegeven. Er schuilt wel is waar een moeilijk-
heid in de zonder-winst-premie z66 te bepalen, dat
deze wel even voldoende en niet even onvoldoende is,
maar dat deze moeilijkheden onoverkomelijk zouden
zijn, is allerminst toe te geven bij een zoo naar vol-
making strevende techniek van het levensverzekering-

bedrijf
en
bij een zoo ruime keuze voor de statistische
grondslagen. De grootste moeilijkheid ligt hierin, dat
men de grondslagen: sterfte, rentevoet, onkosten, e.d.
voor een lange reeks van jaren in de toekomst vast-
legt, althans voor de eenmaal afgesloten verzekerin-
gen. In vergelijking met de vroegere toestanden is.ech-
ter thans een voordeel, dat de levenslange verzekering,
steeds meer verdrongen wordt door de gemengde ver-zekering, waarbij de verzekeringsduur beperkt is. Bo-
vendien is er toch nog altijd veel kans, dat als er één
grondslag in het nadeel van de instelling varieert,
een andere dit in tegenovergestelden zin doet, bijvoor-

beeld: onkosten
en
retevoet.

Nadeelen aan het voeren van een met-winst-premie-
politiek zijn er vele. Ten eerste voert reeds het recht-
matig verdeelen van de winst onder de verschillende

categorieën van verzekerden tot moeilijkheden en in elk
geval tot meerdere administratie en duurder beheer.
Premiën zonder winst brengen een gegarandeerde
bedrijfszuinigheid mede, bij premiën met winst is men
te licht geneigd de onkosten op te voeren. Ik behoef

slechts te wijzen op de in Duitschland en Oostenrijk gangbare agênten-provisies, die ten onzent gelukkig
nog lang niet die hoogte bereikt hebben.
Alle met-winst-systemen geven den vertegenwoordi-

gers van de verzekeringinstellingen aanleiding ‘tot het
doen van beloften en voorspiegelingen, die later te
leurstelling brengen. De Amerikaansche instellingen

hebben zich daar vroeger sterk aan schuldig gemaakt,

vooral zij die werkten met de uitgesteld,e bonus. De

winst toch zou volgens dit systeem eerst aan het einde van den verzekeringstermijn uitgekeerd worden onder de dan nog levende verzekerdep en was dus inmiddels

regelmatig aangegroeid. Het bitter tegenvallen van
indertijd gedane beloften
blijkt
nu nog heraalde1ijk

ontevreden verzekerden te maken, zeer ten nadeele van

het
bedrijf
in het algemeen.
Het levensverzekeringbedrijf toch, dat meer nog
dan eenig ander bedrijf, gebaseerd is op goede trouw,

behoort alles te weren, wat aan die goede trouw twij-
fel zou kunnen doen ontstaan. Op dien grond moest
ook, kort voor den oorlog, het Duitsche Aufsichts-
amt beperkend ingrijpen om de winst-voorspiegelin-
gen van de onder zijn voogdij staande instellingen i
meer bescheiden banen te leiden. Toch kwam nog kort

geleden mij een geval ter oore, dat op winstvoorspie-
gelingen een hel licht werpt. Men raadt aan bij een
Duitsche instelling een Markenpolis te sluiten met

winstaandeel, tegen een eenige premie. Men betaalt
dan nu de Marken-koopsom met zoowat de halve
waarde, zoo wordt gerekend, maar als de uitkeering
komt, zullen deze wel weer de volle waarde vertegen-
woordigen. Ook alle winstaandeelen, die pas over
eenige jaren zullen beginnen, worden tegen een nor-
malen markenkoers genomen, dan worden alle bedragen
bijeengeteld, (zonder er op te letten vaak, dat toekom-
stige uitkeeringen tot hare contante waarde herleid
dienen te worden) en als resultaat komt een verzeke-

ring, die
bijna
gratis wordt aangeboden!
Hierbij vergeet men echter te vertellen: dat de voor-
gespiegelde winsten allerminst gegarandeerd zijn en
bovendien: bij voortijdig overlijden – juist de reden,
waarom men een levensverzekering sluit – zijn nog
geen of weinig winstaandeelen genoten, en als dan de
Mark niet al zéér in waarde gestegen, is men duur

verzekerd geweest.

Nog in het midden latend in hoeverre het goed i,

dat )aet le
v
ensverzekeririgbedrijf propaganda maakt
voor marken-speculaties, vertroebelen de winstvoor-

spiegelingen zeer zeker deze transacties. Dergelijke
ongewenschte toestanden komen bij een zonder-winst-
premie-politiek niet voor.

Bij dit alles komt nog, in tijden als deze, de zeer
gerechte twijfel van de met winst verzekerden of het
winstaandeel waaraan men tot heden gewend was, in
de toekomst niet veel minder zal worden. Rumor in

casa is er bijvoorbeeld bij de in Duitschland verze-
kerden bij Amerikaansche instellingen. De Duitsche
wet verplicht de buitenlandsche maatschappijen
wel

tot zekerheidsstelling van de wiskundige reserve van
de verzekering zelf, maar niet van de winstaandeelen
of winstreserven. Bovendien komt ook geen enkele
instelling in de oorlogvoerende landen zelf er geheel
zonder kleerscheuren af: een te verwachten blijvende
duurte zal de onkosten ongunstig beïnvloeden, de

sterfte zal in de komende jaren wel minder gunstig
zijn, van allen is de organisatie uitééngerukt. loo
zouden er een groot aantal punten te noemen zijn, die

pessimisme motiveeren. Redenen tot optimisme zijn
er. bok wel, onder anderen de stijgende rentevoet. Dat
het
bij
inspanning van alle krachten nog’wel mogelijk
is flinke zaken te doen, leert het resultaat, door de Oos.

5
December
1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

nu

ten’rijksche instellingen behaald bij hun verbinding
van oorlogsleening en levensverzekering, in den vorm
als h.iôr vroeger
i)
besprökeu is (men spreekt van ôn-
geveer een half milliard aan nieuw verzekerd bedrag!)
Al laat zich over de meer directe ontwikkeling van
het levensverzekeringbedrijf in het oorlogvoereude

buitenland lang en breed praten, een feit is het, dat
men met vermindering van de winstaandeelen van
v66r 1914 rekening zal hebben te houden. In Engeland
bijvoorbéeld heeft nu reeds de eene instelling voor en
de andere na, een premietarief zonder’ winstaandeel
gepubliceerd, dat door het publiek blijkbaar gretig op-
genomen wordt. Deze nieuwe tarieven zijn inderdaad
zeer billijk en het zal van belang zijn na te gaan of
deze ook na den oorlog zullen blijven bestaan of niet.
Een ander nadeel van. de met-winst-premiën en
vooral van de daarmee samenhangende schijnbaar
groote winsten, is het feit, dat de fiscus in tijden als
deze, er zoo begeerige blikken haar werpt. De niet
deskundige vergeet toch maar al te vaak, dat deze
winsten maar
schijnbaar
zijn. In Engeland wordt bi:j-
voorbeeld thans reeds het levensverzekeringbedrijf
ernstig getroffen door de belasting op de opbrengsten
van de coupons; wel heeft men deze bittere pil, ver-
guld door patriotisme, manmoedig geslikt, maar of
op den duur verzet uit kan blijven? In Duitschland
siddert men, zooals de vakpers getuigt, steeds weer
opnieuw voor de telkens weer opduikende projecten
van belastingspecialiteiten. Ons zelf ligt een ministe-
rieele vèrgissing nog maar al te versch in het ge-
heugen!
Eéu vöordeel ten slotte wil ik nog naar voren bren-
gen van de premie zonder winstaandeel: de levens-
verzekering beantwoordt daardoor veel meer aan hare
doel. Door de lagere premie toch is het mogelijk, dat
in het algemeen het verzekerd bedrag hooger kan zijn,
zonder dat het budget van den verzekerde in de eerste
jaren noodeloos zwaar belast wordt door de naast de
verzekering optredende winstspeculatie. Dit heeft toch
met levensverzekering, d.i. dekken van risico, niets te
makén.
Alles bijeengenomen
is
het daarôm zeer toe te jui-
chen, dat het Nederlandsche nationale bedrijf aich z66
öntwikkeld heeft, dat de polissen, afgesloten zonder
recht op aandeel in ‘de winst, verre de meerderheid
vormen. Zoozeer toont ons publiek de voorkeur voor
de lage zonder-winst-preiiën, dat zelfs onderlinge
instellingen hier te lande een
tijdlang
premiën zonder
winstaandeel hebben gekend. Thans hebben eenige
der belangrijkste onderlinge bedrijven hun premie zoo
verlaagd, dat de nivelleerende werking van het winst-
aandeel in de toekomst van veel minder belang zal moe-
ten worden. Waar dus nu bij Nederlandsche instellingen
levensverzekeringen met winstaandeel gesloten wor-den, is dit meer een speculatie van ondergeschikt be-langi De sommen, die men er mede verliezen of win-
nen kan, zijn van geringe grootte in verh,uding tot
de verzekerde bedragen zelf. Een vergelijking van ons
nationale bedrijf met dat in het buitenland valt in dit
opzicht dus. geenszins ten nadeele van eerstgenoemd
uit.

Dr. A. 0.
HOLWERDA.

DE PWEEDE AMEÏIKAANSGHE VRIJHEIDS-

LËENING.

Het is er in de maand October in Amerika erg op
zijn Amerikaansch toegegaan. ,,Make your dollars ‘ight for Liberty!” zoo klonk het door den lande bij
den aanvang der ,,nation-wide campaign”, die werd
òp touw gezet om de $ 3.000.000.000 bij elkaar te krij-
gen. En de dollars zijn
bij
millioenen en nogmaals mil-
lioenen komen a’anrukken. Ze vormen echter nog
slèchts de vóöAoede van de. ontzaglijke massa’s, die
ullen’noodig rijn. Göv. Strong sprak van 13 ?t 15 mil-
hard dollar, welke de regeering nog v66r 30 Juni
1918 hebben moest. We kunnen dus nog meerdere yrij-
hei’dsieenjngen verwachten. Met het oog hierop, is het

i) Zie E. S. B. Nö.
04,
pag. 766.

niet van belang ontbloot eens een oogopslag te wer-

pen op de tweede leening, waarvoor de inschrijvingen
open stonden van 1-27 October.

De regeering vroeg $ 3.000.000.000, maar ze kon ook wel meer gebruiken. Dit blijkt uit het recht, dat
zij zich voorbehield om van het overteekende bedrag
de helft nog toe te
wijzen.
In de circulaire van het
Treasury Department wordt de leening genoemd:
10-25 year 4 pOt. convertible Gold Bonds. Die be-

naming geeft beknopt haren aard aan. De bonds zijn,
ev’enal
bij
de eerste Liberty Loan,
in
twee klassen
verdeeld: ,,coupon bonds” aan toonder in stukken
van $ 50, $ 100, $ 500, $ 1000, $ 5000, $ 10.000,
en de
,,registered bonds” in stukken van dezelfde grootte
en van $ 100.000. De rente bedraagt 4 pOt. en de koers
van uitgifte 100 pOt. Het blijkt dus, dat de Amen-
.kaansche regeering goedkooper geld kan krijgen dan de
Nederlandsche. En nog
is
deze rente vrij hoog. De depo-
sitorente toch der National banks bedraagt slechts 3
pOt. Het is dan ook voor deze een vraag geweest of be-
langrijke sommen hun niet .zoudn worden onttrokken
om liberty bonds te koopen, waardoor hun likwiditeit
‘zou kunnen worden aangetast. Ze overwogen zelfs hun
rentevoet op 4 pOt. te brengen. Dit werd echter afge-
raden door den comptroller of the currenby, op grond
van de mogelijkheid, die voor de National Bauks be-
staat om steeds van het noodige fonds te worden’ voor-
zien door de Federal Reserve Banks. Daarenboven
werd op het voordeel gewezen, dat zij hebben in de
eerste plaats te zijn aangewezen als tijdelijke bewaar-
ders van de door de leening opgebrachte gelden, alhoe-
,wel natuurlijk in verloop van
tijd
een gedeelte daar-van zal worden onttrokken, al naarmate de regeering
de gelden noodig heeft.

Verder leest men de woorden ,,10-25 year” in de
benaming der bonds. Daarmede is bedoeld, dat ze moe-
ten worden afgelost op 15 November 1942, met dien
verstande echter, dat de regeering het recht heeft de
leening op of na 15 November 1927 geheel of gedeel-
telijk af te lossen. De honda zijn ,,convertible gold
• bonds”. Houders hebben het recht om hunne stukken
tpari te converteeren in tijdens den oorlog door de
regeering der Vereenigde Staten eventueel nog uit te
geven bonds vaü een hooger rente’type. Schuidbewijzen
of ander papier, met een
looptijd
van hoogstens vijf
jaar, komen hiervoor echter niet in aanmerking. De
aflossing zal geschieden in gouden munt van den te-
genwoordigen standaard.

De leening zag er, dus vrij aantrekkelijk uit, en als
we nagaan wat er zooal gedaan is, om het publiek nog
meer van de aantrekkelijkheid te overtuigen, en om –
zulks geschied zijnde – den weg tot de daad gemakke-
-lijk te maken, dan is het succes, waarin de leening zich
heeft mogen verheugen, geenszins te verwonderen.
Men heeft gespeculeerd op het eigenbelang en tege-
lijkertijd flink de vaderlandsche trompet laten schal-
.len. Het eerste Octobernummer van de Ohronicle
wijdt er twee kolommen aan, om onder de oogen te
brengen, dat de nieuwe bonds, van beleggersstandpunt uit, waarlijk niet te versmaden zijn. Wil.liam A. Mash,
chairman of the Board van de Corn Exchange Bank
zei: ,,Het is de jongste en oudste onzer staatsfond-
sen. Achter elke belegging in het land staat de regee-
ring. Deze geeft beteekenis aan elke onderneming.
Daarom, als zij hare kracht concentreert in é.n fonds,
vestigt zij daarin een eerste pandrecht .op elke spoor-
weg-, elke industriëele onderneming, op elke ge-
meente in den lande.” Alvin W. Rreck, president van
de 1Equitable Trust Co., wees vooral op de conver-
tee’rbaarheid dei stukken, waardoor gewaarborgd is,
dat de houder steeds ruimen interest van zijn geld zal
bekomen. Andere orators verzekerden, dat de leening
is ,,the safest inv’estrnent in thn world”. Veel heeft
men bij de campagne onuitgesproken ‘gelaten – mis-
schien wel beunist – immers ao’oais dnidelijk in de
officiëele circulaire te lezen staat, moeten de leeningen,
di’e voor conversie
in
aanmerking komen, v66r het
einde van den oorlog zijn uitgegeven (einde dat door
en pro’clamatie van den president zal worden vast-

912

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

gesteld). Wanneer dan straks na den oorlog de renté-

voet- eens stijgen moest, wat volstrekt niet is uitge-
sloten, dan zullen de gilt-edged securi€ies, evenals elk
ander fonds, in kapitaaiswaarde verminderen.

Den isten October begon de campagne met betoo-
gingen in alle steden van het land. Overal traden
sprekers op, en er werd in Amerikaanschen betoogtrant
gesproken. Iedereen moet zijn plicht doen en de regee-
ring steunen met zijn geld, maar iedereen moet ook

het recht en de gelegenheid hebben om te profiteerei
van de voordeelen, die de regeering der natie met dèi
leening aanbiedt; er moet een grootere en betere vloot
komen, er moet een groote koopvaaidijvloot worden

gebôuwd, eene alles overheerschende luchtvloot, êr,

moet credietworden verstrekt aan ,,our noble corn-

patriots in arms”, er mag niet over vrede worden g-
sproken,. dat is verraad, er moet worden gevochten voor het levensrecht van Amerika, voor de vrijheid

der zeeën, voor de bescherming van vreedzame bur-

gers tegen moord op de groote oceanen, voor het edele
ideaal van universeele democratie en vrijheid,
eni.
Geld is noodig, veel geld. Maar dit is voor Amerika
niet iets onmogelijks: ,,Our resources are adequatG;

our will is perfect; our spirit is indomitable, and
our suceess is certain. We have only to pull togethr-
bankers, lawyers, doctors, manufacturers, farmers,

wageearners, laborers, men and women alike, girl

scouts and boy scouts, and every othér class of people
– and we can do the job,” aldus secretary McAdo’c.’
Allerlei middelen werden aangewend om de aa-

dacht op de leening te vestigen. Firma’s van meer dan

500 werklieden ontvingen van het Liberty Loan Oom;
mittee pay envelopes en rubber stempels om op hare
correspondentie te drukken. De tekst luidde: ,,Theré
is a war; We’re in it; Wars cost money; We’ve got
to pay for it; ,,We” means labor as wel as capital.”
In New York werden 27 uurwerken opgericht, waai
van dag voor dag de eene wijzeii zou aantoonen de
inschrijvingen in geheel het land en de andere die ii

het tweede Federal Reserve district.

De woorden vonden weerklank, de trouvailles s10 gen in; er ging een electrische.schok door de menigte,
en de dollars kwamen langs de opengestelde wegen

aanzetten. In New York alleen werden 10.000 colpor-
teurs aangesteld om
inschrijvingen
in te zamelen. Een
Industrial Oommittee werd opgericht door vooraan-
staande lieden, waaronder A. 0. Bedfort, president

van de Standard Oil Co., teneinde de honderdduizen-
den vrouwen en mannen, in dez& branches werkzaam,
te bewegen, in de mate van het mogelijke, deel te ne-

men aan de leening. De ondernemingen zouden de
stukken koopen en door kortingen op het salaris, de
bedienden en werklieden in het bezit er van stellen.

Om het den kleineren inschrijvers,
die
wekelijks $ 1

zullen storten, zoo gemakkelijk
mogelijk
te maken,

zijn ,,punch-cards” ingevoerd, waarop elke week de
storting zal worden aangegeven. Onder leiding van

Alfred A. Smith, president van de New York Central
Lines, werd een campagne op touw gezet onder het
spoorwegpersoneel. Zoo is de campagne tot 27 October onvermoeid gevoerd geworden en, gelijk hiervoren ge-

zegd is,
zij
had succes.

Dat MacAdoo voor dit alles en voor wat de oorlogs-toestand verder aan nieuwe millioenentransacties voor
de schatkist medebrengt, een belangrijke hrsterking van personeel noodig had, behoeft geen toelichting.

Verschillende mannen uit de particuliere financiëele
wereld hebben zich, sommigen zelfs voor den ganschen
duur van den oorlog, uit eigen aandrift beschikbaar
gesteld. Onder deze ook Frank A. -Vanderlip, de be-

kende president der National City Bank. De heer Van-
derlip geniet een salaris van $ 1 per jaar 1

Uitvoerige berichten over het eindresultaat der
inschrijving werden op het Continent nog niet ont-
vangen. :0e Frankfurter Zeitung vermeldt, dat ‘ioor
ogeveer $ 4.617.000.000 werd ingeschreven, zoo-
dat boven de $ 3.000.000.000 nog werd toegewezen
$ 808.000.000. Totaal bedraagt het opgenomen bedrag

dus $ 3.808.000.000. Het leger, zoo lazen
wij
in de

Economiste Européen nog, schreef voor $ 75.000.000
in, de vloot voor $ 6.000.000.
F.
C.

VERSMELTING VAN 1IKKELEN EN

BRONZEN PASMUNT. –

Dezer dagen is door ‘de Regeeiing een wetsontwerp

ingediend, dat -duidelijk in het licht stelt, welke

curieuse gevolgen op monitair gebied de abnormale

tijden, die
wij
thans beleven, medebrengen,

Dat vooral bronzen pasmunt reeds lang voor andere

dan uitsluitend betalingsdoeleinden werd gebruikt en

dat zelfs op zekere sehaI versmelting dezer pasmurit

schijnt plaats te vinden, was niet onbekend. Ook

wilde het publiek gerucht, dat onder de artikelen,

die niettegenstaande actieve grensbewaking, door de

afsluiting heendruppelden, Nederlandsche pasmunt

een zekere rol vervulde.

Onder deze omstandigheden stond de Regeering

voor de
noodzakelijkheid
in te grijpen.

De
onmiddellijke
aanleiding tot de indiening van

het wetsontwerp – aldus de Toelichting – is gelegen

in de sterke
stijging
van den koperprjs. Deze prijs

heeft een peil bereikt, waarop het voordeel kan geven

tot de versmelting van de bronzen munten, in het

bijzonder van de centen en halve centen, over te

gaan ter verkrijging van het daarin vervatte koper.

Het mag wel overbodig geacht worden in den breede
te betbogen, hoezeer het algemeen belang eischt, dat

terstond en krachtig ingegrepen worde opdat eene

versmelting als zooeven bedoeld zooveel
mogelijk
voor-

komen worde. Volstaan kan worden met te wijzen op

de zeer groote moeilijkheden en verwarring, welke in
het betalingsverkeer zouden ontstaan als gevolg van

het gaan ontbr’eken van de circulatiemiddelen der
kleinste twee coupures. Kon, toen het gold te voor-
zien in het gebrek aan zilveren munten, tot den
aanmaak van papieren geld, de zilverbons, besloten

worden, deze maatregel kan om voor de hand liggende
redenen niet worden toegepast waar het geldt ruil-
middelen van z66 klein bedrag als de bronzen munt.

De aanmaak van ruilmiddelen als zooeven bedoeld
uit ander metaal dan brons stuit, in verband met
de buitengewone omstandigheden, op zeer groote be-

zwaren. Hoewel het reeds vroeger aangevangen onder-

zoek in de laatstbedoelde richting, wordt voortgezet,
kan bene bevredigende oplossing langs dezen weg niet reeds thans
in
uitzicht gesteld worden. Hierbij
komt, dat niet dan in het uiterste geval tot een
maatregel van z66 verre strekking mag worden over-

gegaan.

Art. 1 van het ontwerp verplicht den houder van
zilveren munt tot een bedrag van meer dan vijfhonderd
gulden en van nikkelen of bronzen munt tot een bédrag van meer dan twintig gulden, hiervan op
door den minister van financiën bekend te maken
tijdstippen opgave te doen
bij
den burgemeester. ‘en,
op daartoe ontvangen last, deze bedragen ter om-

wisseling tegen ander wettig betaalmiddel aan te

bieden.

Art. 2 bevat de staatsrechtelijk wellicht overbodige
bepaling, dat de burgemeesters verplicht zijn bij de
uitvoering van art. 1 hunne medewerking te verleenen.

Art. 4 verbiedt voorts in het algemeen het ver-
smelten of op andere wijze ongeschikt maken van

zilveren, nikkelen en bronzen munt. Overtreding van
dit verbod wordt gestraft met gevangenisstraf van

ten hoogste één jaar.
Niet nakoming van art. 1 wordt gestraft met
hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboeten
van ten hoogste
f
3000,—, opzettelijk onjuiste opgaven

met het dubbele maximum.
Bij art. 4 teekent de memorie van töelichting nog
aan, dat ook deze bepaling met opzet niet tot de bron-
zen munten beperkt is. Gelijk bekend, wordt ook de zil-
veren en nikkelen munt reeds sedert langeren tijd aan

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

913

het verkeer onttrokken: Hoewel ten aanzien van de

zilveren munten van versmelting nimmer is gebleken

en daartoe bij de zilverprijzen, welke tot dusver
golden, ook geen aanleiding bestat, is, zooals van

zelf spreekt, verandering in dit opzicht geenszins
buitengesloten.

AANTEEKENINGEN.

Beleening bij de Nederlandsche
B a n k. – ,,
Naar wij vernemen heeft de Nederland-
sche Bank haar formulieren van akten van verpanding

van effecten en goederen opnieuw geredigeerd, en zul-
len deze nieuwe formulieren met 1 December as. in
gebruik worden genomen.”

Aldus vangt eeue mededeeling aan welke in de achter

ons liggende week in de dagbladen plaatsing vond.
Aangaande dit feit teekenen wij het navolgende aan:

Tot dusverre kon men bij de Nederlandsche Bank
beleeningen sluiten voor 15 dagen en drie maanden.
De eerste (de zoogenaamde korte beleening) werd
uiterst.zelden aangevraagd. Bij de lange beleeningen
had de geldnemer het voordeel, dat hij na een maand

mocht aflossen, zonder meer rente dan over die maand
te betalen. Was de rente sinds het sluiten der be-

leening gedaald, hetzij bij de Nederlandsche Bank
zelve, hetzij op de open markt, dan zorgde de geld-
nemer wel, dat hij afloste.
Bij
verhooging van de
rente daarentegen was de gelduemer voor drie maan-

den veilig. Door de nieuwe voorschriften is dit on-
mogelijk geworden. In de eerste plaats zullen alle
beleeningen voor een maand gesloten worden; met
afschaffing der z.g. ,,korte” beleeningen dus.’) En
voorts zal de rente van alle posten met den rente-
voet der Nederlandsche Bank op en neer gaan. De
geldnemer
krijgt
bij verhooging echter het recht den
post tusschentijds af te lossen. Hij betaalt de hoogere
rente dan alleen van den dag van de publicatie tot
aan dien van de aflossing.

Ligt in deze wijziging der voorwaarden, zoo is men
geneigd te vragen, soms de verwachting verborgen, dat

men eerlaug hoogere disconto-koersen zal krijgen?

‘) Sinds Januari 1915 geschiedde dit trouwens reeds feitelijk.

De btati.)tielc van voortbrenging en
v
e r b r u i
Ic. – Ook de Eerste Kamer heeft thans het
ontwerp op de statistiek van voortbrenging en ver-
bruik aangenomen; zonder discussie en zonder hoof-
delijke stemming.
Naar uit het Gedenkboek, dezer dagen uitgegeven
ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan der Centrale
Commissie voor de Statistiek, blijkt, zal waarschijnlijk
nog dit jaar met het verzamelen van gegevens omtrent
een aantal takken van industrie begonnen worden.
De Nijverheidscommissie toch heeft
bij
het indiènen
van het wetsontwerp op de productie-statistiek een
bij eventueele verwerping er, van á fonds perdu te

beschouwen voorschot aan het Centraal Bureau voor
de Statistiek verstrekt, waardoor met het voorberei-
dend werk begonnen kon worden.
Bij herhaling dringen wij op het verstrekken van
juiste en volledige gegevens aan, omdat de industriëel
zich door het verschaffen van onjuiste opgaven voor-
deelen zou kunnen zien ontgaan of nadeelen op den
hals halen. De uitkomsten immers dezer statistiek
moeten de Regeering. tot basis dienen bij eventueel te
nemen maatregelen ter bevordering van nijverheid
en handel. D.

De crisis van 1914 en de bedrijfs-
o
n t w i k Ic e ii n g.
– De ongevallenstatistiek be-
treffende het kalenderjaar 1914 bevat het resul-
taat van nauwgezette en gedetailleerde bewerkin-
gen, waartoe de gegevens, die de Rijksverzekerings-

bank aangaande nagenoeg de geheele industrie en een
belangrijk deel van het handels- en verkeerswezen
(voor zoover verzekeringsplichtig) verzamelt, gebe-
zigd zijn, geleid door de prijzeuswaardige overtuiging,

dat dusdanige boekstaving der economische geschie-
denis van het ginds het begin van den oorlog ingetre-
den tijdperk Jenschelijk is. Het resultaat van een
tweetal belangrijke onderzoekingen willen
wij
hier
Overnemen.

–

Het aantal .nieuwopgerichte en het aantal te niet

gegane ondernemingen in elk der halfjaen van 1914,
uitgedrukt in percenten van de aantallen onderne-
mingen op het eind van elk halfjaar (de seizoenbedrij.
ven en het
bedrijf
van vrijwillige brandweer daaronder
niet begrepen),
blijkt
uit het navolgende overzicht:

Opgericht

Tenietgegaan
t

Soortvanbedoijf.

leh.j. 2eh.j. leh.j. 2ehj.
Kleinbedrijf (
–
5 werkl.) . . . . 4,2
0
10
1,6
0
10
3,3
0/

1,9
0/

Middelbedrijf (5-49 werkl.) . . 2,9
0
/0
1,7
0/

1,6
0
1

1,0 01
Grootbedrijf (+ 49 werki.) ..
1,0
0/
.1,2
0
/0
0,6
0/

0,4
0/
4
11e ondernemingen ……..3,9
0/
1,6
0/
3,0
0
/0
1,7
0/

Bovenstaand overzicht doet zien, dat• het verschijn.
el van een verminderd aantal opheffingen in het
tweede halfjaar zich in alle grootte-klassen in ongeveer
e1ijke mate voordoet. De öorzaak van dit verschijnsel
is op een vorige pagina evenzeer in de crisis gezocht,
daar in normale tijden een groot aantal opgeheven
qndernemingen in min of meer gewijzigden vorm
wordt voortgezet en het zeer wel denkbaar is, dat
vooral in de eerste crisismaanden weinig neiging tot
.vereenigink met of overname van reeds bestaande on-
dernemingen aanwezig was, zoodat omgekeerd velen,
di
1
e in normale omstandigheden hun bedrijf zouden
hebben gestaakt, het thans nog bleven voortzetten.
Yerder valt het op, dat, evenals in normale jaren, het
kleinbedrijf ook relatief meer te niet gegane onder-
nemingen oplevert dan het middelbedrijf en dit weer
meer dan het grootbedrjf. Ten aanzien van’de opge-
richte ondernemingen bestaat deze regelmaat echter
ivèl in het eerste, doch niet in het tweede halfjaar;
het blijkt, dat vooral in het kleinbedrijf de totstand-
koming van nieuwe ondernemingen door de crisis
sterk is beperkt, terwijl het grootbedrijf zelfs een
kleine vermeerdering van het relatieve aantal oprich-
tingen aanwijst.
‘Voorts: nemen wij een staatje op, dat de vermindering
qan het gemiddeld aantal type-werklieden in het 2de
halfjaar 1914, uitgedrukt in percenten van het aantal
iii het iste halfjaar 1914, voor de verschillende be.
drijfsgroepen weergeeft.

•

Klein. Middel- Groot-
•

bedrijf. bedrijf, bedrijf.

Aardewerk glas, kalk, enz. •. 22
0/

22
0f

14
0/

• Diarant, edelsteenen, enz.
. . 88
0/

81
0/

70
0/o

Boek-, steendrukkerjen, enz..
18
0/

14
0/

7
0/
Bouwbedrijven, enz . ……..

17
0/

16
0
/0

7
O/
Chemische nijverheid, enz.
..

3
0/

8
0
/o

7
0/

Hout-, kurk-, stroobewerk., enz. 22
0/

26
0
/s

13 °/e’

Kleeding en reiniging ……+ 5
Oi
o

4
0/

10
°Io

Kunstnijverheid ………..26
0/

31
0/

–
Leder, vasdoek en caoutchouc

8
Olo

17
0
/0

15
0
/s

Oer, steenkolen, turf……..
43
0/

21
0/

14
0/
Y
Bewerking van metalen ….

9
Olo

17
0/

18
0/
Verv. stoom- enz. werktuigen

8
0/

15
0
/0

8.
0
10

Scheepsbouw, rijtuigen …..
13
0/

19
O
/o

10
0/o
Papier, en7 ……………..

14 °/o

14
0/

13 °/s

Textiele nijverheid……….15
0
10

12
0
/s

13
0/

Gas en electriciteit ……..
+
1
0/

+ 3
°Is

1
0/
Voedings- en genotmiddelen..

3
0/

3
0/

4
0
/ç
Handel, verkeerswezen, enz.
.

8
0
/0

9 °/o

3
°Io
Het zal den lezer bekend zijn, dat onder type-werk.
lieden verstaan worden alle in een bedrijfsgroep werk-
zame personen.

A merilcaansch e soldatenverzekering. –
De ,,Soldiers en Sailors insurance and compensation
bill”, omtrent weiks inhoud in E. S. B. No. 94 een

overzicht gegeven werd, is 6 October door Wilson
geteekend. De wet is in hoofdzaak onveranderd tot
stand gekomen, hoewel vooral over de facultatieve
levensverzekering menig woord gevallen is. Alle amen-
dementen om het particuliere levensverzekeringbedrijf
hierin te betrekken, hetzij nu of later, zijn verworpen,
in elk geval is thans, alle tegenstand ten spijt, vast-
gelegd, dat deze verzekering – mits althans uiterlijk

914

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

5
jaar na het einde van den oorlog een beslissing

genomen is – zonder geneeskundig onderzoek in

elken gewenschten vorm van levensverzekering kan

worden gecontinueerd.

Prjsverhooging van bouwmateridien in

d en oorlog. –
Aan het dezer dagen verschenen
derde jaarboekje, uitgegeven namens de Vereeniging
an Directeuren van Hypotheekbanken”, waarop wij

nog nader zullen terugkomen, ontieenen wij thans reeds

het volgende merkwaardige staatje nopens de verhoo-
ging van den prijs van enkele boumaterialen sedert

het uitbreken van den oorlog.

Artikel.

Eenheid.
Juli
Jan. Spt./Oct. Nov.

1914. 1916. 1916.

1917.
Gid. Gld. Old. Old.
Vuren ribhout 10
X
20 M’

40,- 72,- 80,- 100,-
Gren.kozijnhoutlOX:15

,,

52,- 82,- 90,– 110,-
Vuren vloerhout3
X
15 M’

1,28 2,56 2,85

3,-
Varea deelhoiït 4
X
23

M’

0,53 0,61 0,84

0,95
Stalen Balken B. Prof. 100 K.G.9,44 12,- 18,- 34,-
H.

,,

,,

7,34 9,40 16,25 30,-
11

Gevelsteenen ……..p. 1000, 10,- 18,- 18,- 40,–
Klinkers …………

…12,- 14,- 14,- 30,-
Steenen v. binnenwerk

9,- 12,- 12,- 27,-
Portlandcement ……
1000
K.G.19,- 22,- 27,50 100,-
Rivierzand per schuit..

IMS.

1,50 1,75 2,-

2,50
Grind ……………,

5,- 5,50 6,-

6,-
Scbelpkalk ……….fl.L

0,69

0,80

1,10

1,80
?letlood …………100 X.G.25,- 42,50 65,- 90,
Bladzink …………,,

30,- 76,- 78,50 185,-
Ivlenie …………..

..30,- 60,- 85,- 200,-
Zinkwit …………

31,- 52,- 78,- 150,-
Verfstoffen ……….

..15,- 25,- 30,- 150,-
Vensterglas ……….M’

2,25

2,50

2,75

4,50
Dubbel id. ……….

..3,- 3,25 3,60

7,-
Spiegelgias ……….

12,- 14,- 15,- 16,-
Draadnagels 24111 …. 100 K.G.
11,40
16,- 21,75 190,-
18113 ….

…14,40 19,- 24,75 200,-
Heipalen …………M’

1,10
2,20 2,30 – 2,-
Steigertouw ……….p. 5 M.

0,25 0,45 0,55

0,70

De gegeven
prijzen
zijn aan te zien als gemiddelden.

Verbruik van spi.ritualiën.
-Aan

het verslag over het jaar
1916
van de Kamer van

Koophandel en Fabrieken te Schiedam ontieenen wij
eene statistiek van het in de jaren
1907
tot en met

1908
en in de jaren
1910
tot en met
1916
in Neder-

land veraccijnsd binnen- en buitenlandsch gedistil-
leerd
i)
en verbruik per hoofd der bevolking:

Gezamenlijke hevee1h.

Aantal
in H.L. ad 50
0/,.

L. per hoofd.

1007

415.104

7,27
1908

406.235

7,02
1909′)

–

–
1910
314.494
5,31
1911
314.386
5,25 1912
319.510
5,27
1913
321.141
5,21
1914
348.081
5,55
1915
287.156
4,49
1916
308.078
4,73

1)
Hieronder zijn ook begrepen alle overige spiritualin,
waarvoor accijns betaald
is,
dus ongeacht of zij voor con:
8umptie dan wel voor industriëel gebruik dienden. Voor
alcohölbevattende stoffen, bestemd voor industriëel gebruik,
wordt echter op ruime schaal vrijdom van accijns verleend.
) Tengevolge der verhooging van den accijns in December
van dat jaar was de Kamer niet in staat •de cijfers over
1909 te berekenen.

REGEERINGSMAATRECELEN OP
HANDELSGEBIED.

K a a s.
Ntt
voortaan alle uitvoer plaats zal vinden
door bemiddeling der Export-Centrale kan de uitvoer-
winst niet meer strekken om de binnenlandsche prijzen
van
vhrschillende artikelen laag te houden. Dit geldt
ook voor kaas; op grond van de winter-melkprijzen
moeten de kaasprijzen nanmerkelijk verhoogd worden.
De regeering geeft echter een bijslag op den prijs,

zoodat de verbruiker niet de volle verhooging behoeft

te dragen.
R ij s t. Rijst is afgevoerd van de
lijst
van artike-

len, beschikbaar te stellen ingevolge art. 1 der. Distri-

b.itiewet
1916.
Een regeling is in voorbereiding om de nog aanwezige voorraden te doen strekken voor

zieken en zwakken.

S u i k e r. Het B.M.V. deelt mede, dat de regeering
reeds geruimen tijd geleden besloten heeft dan gehee-
len suikeroogst over te nemen. De consumptieprijs is

en
blijft
28
cts. per 3’i K.G.; het nadeelig verschil

tusschen dien
prijs
en den kostprijs wordt goedge-

maakt door den hoogeren prijs, welken de industrie

voor suiker heeft te betalen.

K o f f i e. Door den Minister
zijn
verhoogd de

aximumprjzen voor koffie in tusschen- en klein-

handel; deze laatste bedraagt thans
f
1,20 per 34 K.G.,

daarvé6r
f 1.
Geneesmiddelenvoorziening. In

antwoord op vragen van het Kamerlid De Kanter
heeft de Minister van Landbouw medegedeeld, dat het
niet onmogelijk is, dat de bereiding van eenige genees-
middelen moeilijkheden zal ondervinden, indien de
daarvoor benoodigde grondstoffen niet meer worden

ingevoerd.

Aardappelenvoorraad. De tot dusver van
deskundigen ontvangen berichten omtrent nog aan-
wezige voorraden consumptie-aardappelen geven aan-

leiding tot bezorgdheid. Den burgemeesters wordt in
verband hiermede verzocht zooveel mogelijk te waken
voor goede bewaring der aardappelen, verbruik als

veevoeder streng tegen te gaan en ook het geldende
vervoerverbod voor aardappelen streng te handhaven.

H o u t. Het verbod tot vervoer van hont, in ons

vorig nummer vermeld, zal niet van toepassing zijn
op teen- of griendhout (twijghout); waarden- of rus-

hout, mits geen brandhout
zijnde;
en esschenhakhout,
bestemd voor den tuinbouw of voor waterwerken.
Voor brandhout zijn maximumprijzen in den klein-
handel vastgesteld.
P a s m u n t. De koperprjs heeft een peil bereikt, waarop het voordeel kan geven tot omsmelting van
bronzen pasmunt over te gaan ter verkrjging van liet
daarin vervatte koper. Thans is bij de Tweede Kamer ingediend een wetsontwerp tot vaststelling van bepa-
lingen in het belang van den omloop van ‘s Rijks
munten, waardoor maatregelen tegen omsmelting kun-
nen worden getroffen.
Verbod van nachtvaart; sinlich-
t e n. In verband met de schaarschte aan verlichtings-
middelen is bij Kon. besluit van 19 November j.l. in
het algemeen verboden tusschen één uur na zonsonder
–

gang en één’uur v66r zonsopgang te varen op de open-

bare wateren in het Rijk. Op die wateren mogen ook
de voorgeschreven seinlichten achterwege gelaten
worden.
Afwijking motor- en rij wielregle-
m e n t. Bepaald is, dat tot nadere aankondiging mo-
torrijtuigen van voren, slechts één lantaarn behoeven
te voeren, terwijl in bepaalde gevallen de eisch, dat
voertuigen en rijwielen voorzien moeten zijn van één
lichtgevende lantaarn, vervalt.
Brandstof v o o r groentendroge-
r ij e xi. Voor het drogen van groenten wordt in het
algemeen geen brandstof beschikbaar gesteld, omdat
dit drogen in den regel slechts geschiedt voor export.
V e t. Volgens mededeeling van het B.M.V. zal de
distributie van vet, waarvoor een speciale regeling
door den Minister is vastgesteld, voorloopig beperkt
blijven tot bak- en braadvet.
Stroo voor veevoeder. Teneinde aan de be-
hoefte aan stroo voor veevoeder tegemoet te komen
zijn o.a. maximumprjzen daar.voor bepaald en is ver-
.boden het vervoer van voor veevoeder geschikt stroo
naar (cartonfabrieken. Vele producenten zijn echter
weigerachtig om hun stroo voor de bepaalde prijzen,

af te geven.
Bij
de landbouwers, die zonder redelijke
gronden weigeren te verkoopen, zullen de aanwezige
stroovoorraden worden in bezit genomen.

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
915

MAANDCIJFERS.
Transport..

f
81.898.100,-

SPOORWEGONT VANGSTEN.
‘De Noord-Nederlandsche Oliefabriek

Van de Maatschappij tot Exploitatie van Staats-
f
650.000,— aand. á 100
0
/0

Spoorwegen worden de volgende bij benadering vast-
Oultuurondernemingen, Handeisver-

gestelde gezamenlijke ontvangsten der
S. S., H. S.
M.
eenigingen en Handelsvenn…..
10.141.800,-

en
N. 0. S.
over Januari/October
1917
ontvangen
zijnde:

Reizigers, bagage en honden

……
f
45.193.946,—
ïNed.,Ind.

Houtaankap

Maatschappij
/1200000.

6
0/o

5-jarige obi.
Goederen,

levende

dieren,

rijtûi-
”

ioo

o/•
gen,

enz.

………. .. ………..

,,

36.803.910,—

Buitengew.ontvangstenentelegraaf. ,,

2.214.937,—
‘Curaçaoscie

Handel-Maatschappij

‘

f 1.000.000,—
aand.
i

125
O
lo.

Totaal ……

f
84.212.793,—
L. E.
Tels
&
Co’s Handelmaatschappij
f i.000.000,—
gew. aand. ft140
O
lo.

zijnde

f
5.986.888,—
meer dan de definitief vastge
.
Cultuur-Mij.

der

Vorstenlanden

stelde cijfers over, dezelfde maanden van
1916.

De
f
3.000.000,— 5
0/

obi. á 100 ol
o.

exploitatiekosten waren (bij benadering)
f9.983.000,—
Zuid-Afrjk. Handeishuis
f
788.000,-

hooger.
aand.
ft
110
0
/0.
.
Moluksche

Handels-Vennootschap
f
500.000,— aand.
ft
185
0/

EMISSIES IN
NOVEMBER
1917.
Hollandsche

Transatlant.

Handels-

Provinc. en Gemeentelijke leeningen
f

8.000.000,—
vereeniging

f 1.000.000,—
aand.
á 150
0
/0.
zijnde:
Gemeente Rotterdam
f
8.000.000,—
Rubber-Maatschappijen

……….,,
450.000,-
4
1
1t
%
obl.
ft
100
olo.

zijnde:

Bank- en (iredietinstellingen

…..,,

17.703.100,—
Amsterdam-Tapanoeli Rubber Cult.-
Mij.

f
450.000,—

6
0/

in aand.
zijnde:

–
converteerb. obl.
a
100 ol
o
.

Rotterd. Bankvereenig.
f
8.000.000,-
aand.
–
ft
140
01
Scheepvaart-Maatschappijen

……,,
17.115.000,-
DiscontoMaatschappij

/1.000.000,—
zijnde:
aand. It 130
O
lo.

–
Stoomv.-Mij. Noordzee f1.050.000,-
Incasso-Bank

f
2.000.000,—

aand.
–

aand.
It
230
O
lo.

It

120

0
/0.
Koninklijke

Hollandsche

Lloyd
Marx
&
Co’s Bank
f
2.000.000,—
f
5.000.000,— aand.
It
165
0
/0.
aand.
It
128
0/
–
N.V.Scheepvaartmaatschanpij,,Oranje
Comm. Bankver. Slavenburg
&
Co.
Nassau”

f

2.000.000,—

aand.
f
187.000,— aand.
It
130
olo.

–

It

110

O
lo.

Hypotheekbanken,

(werkzaam,

in

‘
N.V.
Houtvaart f 1.700.000,— aand.
-.
Nederland)

………………

..

40.000,—
Olo.

250

zijnde:

.
Tabaks-Ondernemingen

……….

..
1.825.000,-
Dordrechtsehe Hyp.bank f200.000,—

‘
.
zijnde:
aand, (met 20 °/ostorting) 0.115
O
lo.

.

N.V. Tabak Maatschappij Arendsbuxg

Hypotheekbanken, werkzaam in het
f
500.000,— aand.
It
365
O
lo.

‘t

buitenland
………………..,,

1.079.500,—
Diversen

……………………
zijnde:
Noord-AmerikaanscheHypotheekbank
Wm. H. Müller
& Co.
f10.000.000,-
f
500.000,—

5112
0/

pandbrieven
6

0/

cum.

prei.

winstd.

comm.
991

o,i
o

aand.
0. 100
«
lo.

Pretoria

Hypotheek

Maatschappij
Amsterdam

Rijtuig

Maatschappij
/
600.000,—

5

°/o

pandbrieven
f
886.000,— 5
%
obl.
0.
99
ol
o
.

0.
97

?/o.
Waterschap de Gecombineerde Water-

Hypotheekbanken

(Scheepsverband
lossing der Polderdistr. ,,Rijk van
Nijmegen” en ,,Maas en Waal”
Maatschappijen)

…………..,,

550.000,—
f 440.700,— 411
9
0/

obi.
á99
1
iá
,
0
/0
zijnde: Spokane

Meelmolens f
1.000.000,-
Zuid-Nederi.

Scheepshypotheekbank
aand.
0.
115
Olo.

f 500.000,—

5

°/o

pandbrieven

–

0.
100

Olo.

Totaal
……
f
73.698.638,—

Amsterdamsche Scheepsverband Bank

f 500.000,—

aand.

(met

10 0/ storting)

0.
120
0/.
Totaal der emissies
in
Tanuari

– –

f
149.213.120,—

Industriëele Ondernemingen
…….4.525.500,—
,
Februari
– .

.
5.316.600,—

zijnde:
Maart

. . . –

‘

15.254.820,—

Constructiewerkpinatsen v/h. Du Croo

April

. . –

..
27.292.750,-

&
Brauns
f
300.000,— 5
0/

obi.
Mei
.
24.560.515,-
0.

100

Olo.

3un.i
……,,
18.286.875,-
N.V. van der Lely’s Touwfabrieken
Juli

……,,
46.024.450,-
f
1.000.000,6
°/o
cum. prei. aand.
Augustus

,,
51.445.900,-
0.

100 Olo.

.
September.’

,,
7.978.500,-
N.V.

Frank

Rysdijk’s

Indiistriëele
–

October
….,,
18.880.625,-
Ondernemingen
f
300.000,—
8 Olo

.
,
November
73.698.638,-
hyp.

obi.

0.

100 Olo.
f
300.000,—
aand.
0.
130
0/s.
Algemeen totaal
. . .

f
437.952.793,-
Koninklijke Utrechtsche Fabriek van

Juw.eelen,

Zilververken

en Pen-
Bovendien:
ningenvanC.J.Begeerf400.000,—
6 °/ocum.pref.winstd.aand.It102
0/o.
/
10.090.00.0,—

Schatkistpromessen
0. /

992,87

Maastrichtsche Zinksvit-Maatschappij
,,

4.837.000,— 4112
0/

Schatkistbiljetten
,,

,,
1.003,02

/1.500.000,—

5
°
/o

le hyp. obi.
,,
18 520.000,—

Schatkistpromessen
,, ,,

992,33

0.

98,12

0/.
,,
23.768.0.00,– 4112
0
1

Schatkistbiljetten
,, ,,
1.001,80

terwijl voorts ook hier te lande gelegenheid bestond tot
Transporteeren.
.

f

31.898.100,—
inschrijving op
de 4
0/

Fransche Leêuing 1917
0.
68.60
0/0.

916

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

Door het uitblijven van beurs- en handelstelegrammen
uit Engeland kunnen enkele koersen, noteeringen en verdere
gegevens voor de verstreken week niet worden medegedeeld.

N.B. ** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN.

I. BANKDISCONTO’S.

20
Juli
1914

–

(Disc.Wissels.
Ned.,
4
1
/,sedert 1Juli ’15
3
1
1,sedert23 Mrt. ’14

B

kS Bel.Binn.Eff.
an
4
‘1,
,
,,

1

,,

15
4

,,
23

,,

14
1
5
Vrseh.in R.C.
5′!,
,,

19 Aug.14
5

,,
’14
23

,,
Bank van Engeland
5
,,

5Apr.’17
3

,,
29Jan. ’14
Duitsehe Rijksbank
5
,,

23 Dec. ’14
4

,,
5 Febr.’14
Bank van Frankrijk
5 ,,

20Aug.’14
3
1
12

,,
29 Jan. ’14
Oostenr. Hong. Bk.
5
,,

10Apr.’15
4

,,
12 Mrt. ’14
Russische Staatsbk.
6
,,

27 Juli ’14
5

,,
1 Apr. ’14
Nat.Bankv.Denem.
5
,,

10

,,

’15
5

,,
8 Febr.’14
Zweedsche Rijksbk.
6
,,

28 Spt. ’17
4
1
1s

,,
6

,,

’14
ZwitserscheNat.Bk.
41/t
,,

2Jan.’15
3′!,

,,
19

,,

’14
Bank van Ita1i

..
5
1
12
,,

7Nov.’17
5

,,
9 Mei ’14
Feder..Res.Bk.N.Y.
3-4

Javasehe Bank….
3
1
1,
,,

1Aug.’09
3’11

,,
1Aug.’09

II. OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part.
Berlijn
Part.
P
Part
N. York
Ccli.
Part.
Prolon.
disconto
1

gaf1e
disconto
disconto
disc.
money

1 Dec. 17
3’/

1)

4
***
4…51
–
28 N.-1D.’17
31/,…311

4_411
***
4-
1
18
–
3-6
7
18

19-24 N.’17
3-3
81
4-5
***
451
–
3…51/

12-17
N
’17
3
3…3’/
***
4_51
–
3
1
14-4-

27 N.-2D.’lG
381….411

3
1
12
5.
17
181
411,
–
4-6 11
29 N.-4D.’15
3 ‘/s’/
3-
1
1e
5’14
–
1
7/

r

20 -24Jul.’14
3 18»/16
2
1/_2/
2
1
/
8
/
2 ‘/,-‘/,
2
3/4

1 ‘/4-2
‘/2

1)
Noteering van 30 November 1917.

WISSELKOERSEN.

I. KOERSEN IN NEDERLAND.

Voor Londen, Berlijn en Parijs worden voorloopig ook de
dagelijksehe noteeringen te Amsterdam opgenomen. De dage-
lijksche koersen op New York, ‘alsmede de laagste en
hoogste der week zijn aan particuliere opgaven ontleend.

Data
Londen
Berlijn
Parijs
New York

26 Nov. 1917

..
10.92
34.32
‘1,
40.25
2.29

27

,,

1917

..
10.93
34.77’1 40.30
2.29
28

1917

..
10.95
34.82
1
1,
40.45
2.292/,

29

1917

..
10.95
34.85 40.40
2.29/4
30

,,

1917

..
11.-
36.10 40.53
2.3011
4

1 Dec.

1917

..
11.10
37.75 40.90 2.33

Laagste der week
10.89
1
12
34.10

‘
40.15
–

2.28
Eloogste

,,

,,
11.11
39.-
41.-
2.33
1
12
24 Nov. 1917

..
10.95
34.10
40.15′
2.29
5
/
17

,,

1917

..
10.87
33.22′!,
39.85
2.29
l4untpariteit

..
12.10
‘1
.59.26
48.-
2.48’/

‘Data
Zwitser-
land
Wecnen
Kopen.
hagen
Stockholm

Batavia
telegrafisch

1 Dec.

1917
54.55
23.90
75.25 85.25
99-1003
Laagste d. w.
52.80
21;10
73.-
84.73
–
Eoogste
,,
,,
54.60
24.–
77.25
87.45
–
24 Nov.

1917
52.90 21.15 75.50
85.85
99-100
17

,,

1917
52 05
20.75
79.- 92.-
99-100
M:untpariteit
48.-
50.41
66.67 66.67
100

OVERZICHT.

De wisselmarkt was de afgeloopen week zeer geanirneerd.
De koers op Berlijn onderging iederen dag een niet onhe-
duidende rjzing onder levendige omzetten. Ook de overige
koersen waren vast, met tamelijk levendigen handel in Pouden
en Dollars en overwegende vraag v.00r Fransche francs voor
inschrijvingen op de nieuwe leening.
In de eerste helft der week liepen dan ook alle koersen niet onbelangrijk op. Londen 10.91-10.95, Berlijn 34.10-
35.20, Parijs 40.15-40.45, New York 2.28-2.30 en Weeuen
21.10-21.80. In het vervolg der week trad plotseling een
nog sterker stijging in. Door de berichten over ernstige
pogingen van Rusland tot het sluiten van een wapenstil-
stand, stond plotseling de geheele ri’arkt in ‘het teeken van
vredesverwachtingen, waarbij de ‘marken weder vooraan
gingen, maar ook Londen en de overige ententelanden sterk
gevraagd varen. Opmerkelijk is, dat nok nu weder de
rijzingen hier veel sterker zijn dan in de andere neutrale
landen, zoodat ook die,koersen eerder vaster svaren. Alleen
roebels ondergingen niet veel verandering. Slotkoersen waren
ongeveer 11.10, 37.75, 41.-, 2.33, 23.90, 54.55, 75.25, 85.25
en 38.-.

II. KOERSEN TE NEW YORK.

Cable
Zicht Zicht
Zicht

Data
Londen
Parijs
Berlijn
Amsterd.
(in
S
(In frs.
(in cents
(In cents
per £)
P.
5)
p. Rm.
4)
per gid.)

1 December 1917
4.76.45
5.74.25
nom.

Laagste d. week..
4.76.45
5.74.25
–

Hoogste,,

,,

..
4.76.45
5.74.50
–

24November 1917
4.76.50 5.73.30
nom.

17

1917
,,
4.76.45
5.75.75
nom.
Muntpariteit….
4.86.67
5.18’14
95’14
40′!,,

III. KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP

LONDEN.
Plaatsen en
Landen
Noteertngs eenheden
23
Oct.
1917
6
Nov.
1917

Tijdperk
7_1Çb0v.
Laagste Hoogste

14Nov.
1917

Alexnndri..
Piast. p.
£
9731s
97
1
18
97’/t
97
1
1,
97 ‘/s
B. Aires
;. ..
d.p.gd.pes.
50
9
1,8
51’/.
51 52
1
14
32
Calcutta
. . . .
sh/d.p.rup.
115
‘1,,
11511,,

115
1/51/,,

1151122

Hongkong
..
‘
id.
p. $
217
8
1.
2110
1
14
2110′!.
2111
1
14
211])!.
Lissabon….
d.p.escudo
30
5
1,
30
5
1s
30’/.
31
30
1
18
Madrid

….
Peset.
p. £
20.40 20.24
20.18
20.55 20.31
Montevideo..
d.p.peso
55
1
14
37e1,
56
5
14
58

‘
57814

Montreal….
$
per
£
4.73’14
4.75114

4.75
1
14
5.76
5
14
4.76′!,
Petrograd
..
R.
p. £10
353
1
!
353 353
420 377

R.d.Janeiro’)
d. p.
milr.
13
5
i,2
13
1
1,2
13
1
1,9
13
8
1,2
13
8
1,2
p. £
37.33 37.92
38.10 40.35 40.20
Shanghai

. .
shldp.tael
319
1
11
40
1
1,
4,0
1
1,
411
1
1.
411′!.
Rome

…….Lire,

Singapore

..
id. p. $
2/4′!,,
2!4
1
/,
214
2141,2
214
1
!,.
Valparaiso
‘)
d.p.pap.p.
14
0
/,
14′!,
14”/,
,
14″!,,
14
9
!,,
Yokohama
..
sh!d.p. yen
211
5
18
2111,
2/1
1
!1,
212
1
1
212

‘) Noteeringen op 90 dagen.

GOUD EN’ ZILVER.

GOUDBEWEGING BIJ DE BANK VAN ENGELAND.

Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.

ZILVER.

Noteering te Londen.

.
te New York.

1
Dec.
1917
84
1
14
24
Nov.
1917 …….
85’/.
17
,,
1917
85
1
1,
10r
1917 …………
88′!,
3
,,
1917 ……..

43
1
14
88
1
18

2
Dec.
1916 ……..36
75l/

2
Dec.
1915 ……..26/,,
55
20
Juli
1914 ……..
24″!,.

1
,1–5-December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

91 7

NEDERLANDSCHE BANK.

VERKORTE BALANS OP 1 DECEMBER 1917.
–

Activa.

Binnenl.Wi
s
.
(fl.
–
bk.

f
46.852.399,14
1
12
sels, Prom.,Ç B.-bk.

248.210,50’12
enz. in disc.( Ag.sch.

7.802.775,39’I2

f

54.903.385,04112
Papier o. h. Buiteni. in
disconto

……………………..
–
Idem eigen portef..
f

8.022.916,-.
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgel.

Beleeningen
f
H.-bk.

f
69.776.223,62
8.022.916,-

in

-ert

B.-bk.

4.949.898,70
1
1,

op

onp:

Ag.sch. ,, 30.069.401,69
1/

f104.795.322,02
Op Effecten

……f101.625.322,02
Op Goederen en Spec. ,,

3.170.000,-
104.795.322,02

Voorschotten a.h. Rijk…………….
,,

13.455.196,45

Munt en Muntmateri aal
Munt, Goud …….
f
92.446.310,- Muutmat.,Goud……607.658.312.26
1
1

1700.104.622,26
1
/1

Munt, Zilver, enz.
•
,,

8.801.502,10
1
12
Muntniat., Zilver

706.906.124,37
Effecten
Bel.v.h.Res.fonds..
f

5.178.192,50
–
id. van ‘/,v. h. kapit.
,

3.899.939,62′!, 9.078.132,12’/,

Geb.en Meub.der Bank …………….
rekeningen

………………
59.013.714.55
1
1,

1957.639.789,56
1
/
1

Paesiva.

Kapitaal ……………………….
f

20.000.000,-
Reservefonds ……………………,,

5.234.534,18
1
11
Bankbiljetten in omloop ………….. ,, 872.982 640,-
Bankassignatiën in omloop ………… ,, 3.988.625,49
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk ……

Van anderen ……

50.316.528,20
1
12
pp 50 .3 16 .528,20
1/
Diverse rekeningen ……………… ,,

5.117.461.68113

f
957.639.789,58
1
12

Beschikbaar inetaalsaldo …………..
f
520.538.043,18
1
12
Op de basis van
1
1
metaaldekking
…… .
, 335.080.484,4411,
Minder bedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is .. 2.602.690.218,-

Bij vergelijking met den vorigen weekstaat blijken de volgende
verschillen:

Meer
Mrnder
Disconto’s
11.727.491,30
1
1,
Buitenlandsche wissels..
179.200,-
Beleeningen

…………12.830.492,77
Goud

………………7.727.684,08
Zilver
81.166,21

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden guldens.)

Data
Goud
Zilver.
°”
B 4
.
IJellCfl
Andere opei,chbare
,daulden

1
Dec. 1917
..

..
700.105
6.801
872.983 54.305
24
Nov.
1917
….
692.377 6.883
852.847
63.735
17
,,
1917
….
693.969
7.159
856.958
64.619
10
,,
1917
..

..
683.703
7.121
855.221 59.491
3
1917
..

..
683.724
7.290
863.057 59.473
27..
Oct.
1917
….
685.230
7.386
824.973
64.694
20
,,
1917
..

..
685.569
7.380
820.702 87.015
13-
,,
1917
….
685.021
7.331
815.593 81.886
6
,,
1917
….
675.918
7.211
816.307
68.108
29
Sept.
1917
….
675.916
7.264
808.812
70.458
22
1917
….
674.376
7.376
784.733
86.831.
15
,,
–
1917
..

..
676.780
7.310
787.108 82.835
8
,,
1917
..

..
664.182
7.364 788.448
101.260

2
Dec.
1916
..
585.142
6.626
746.774
39.773
4
Dec. 1915
417.072
3.494
568.786
38.867

25
Juli
1914
162.114 8.228
310.437
6.198

Data

Disconto’s

Belee-
&schi&.
baar
Dek.
kings-
Hiervan
–
0
aa
Schatkist-
nlngen
Metaal.
percen. prome,sen
saldo
lage
rechtstreeks

1 Dec. 1917
54.903
43.000 104.795
520.538
76
24Nov.1917
66.831
55000
91.965 515.027
78
17

,,

1917
74.584 63.000 93.190
515.909
76
10-

,,

1917
72.915
61.000
88.617
506.976
76
3

,,

1917
72.542
.

61.000 95.129
505.602
75
27Oct. 1917
64.248 53.000
82.743
513.741
78
20.

,,

1917
72.138
61.000
78.869
510.475
76
13

,,

1917
74.892
64.000
69.977
511.880
77
6

,,

1917
67.541
57.000
70.078
505.252
77
29Sept.1917
57.828
47.000
72.055
506.310
78
22

1917
55.517 45.000 70.934
508.430
78
15′,,

1917
52.451
42.000 71.095
509.039
79
8

,,

1917
90.728
80.000 71.915
492.542
75

2 Dec. 1916
58.810 37.000
80.167
433.563
75
4′ Dec. 1915
73.212 43.500 90.860
298.489
69

25 Juli 1914
67.947 14.300
61.688
43.6211)
54

…’) Op de basis
van
metaaldekking.

JAVASCHE BANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden Guldens.)

Dato
Goud Zilver
B 4
bil°”
C17
Andere
opeischb.
schulden

22Sept;1917 …….
82.246
17.393
173.293
58.435
15,,

1917 …….
83.373
17.242 175.541
57.267 83.288
18.043
173.241
50.027
83.277
17.879
175.430
46.406

25

Aug. 1917 …….
18

,,

1917 …….

89.342
23.902
151.071
55.243
23

Sept.1916 …….
25-Sept.1915 …….
42.815
32.245
138.590
28.512

25

Juli

1914 …….
22.057
31.907 110.172 12.634

Bankbiljetten …………

20.135.730,-
D
ata
Dis-
2dec.
Diersc
Part. Rek.-Crt. saldo’s

..

9.787.466,52
contos
N.-!nd.
ningen
nigI)

metaal-
Percen.
betaalbaar
.
saldo
lage

/
22Sept.1917

7.808
34.774
72.943
19.699
53.578
43
N.B.

Uit de bekendmaking van den Minister van Financiën
15.

,,

1917

7.885 32.955
72.409 21.891 54.335
43
blijkt, dat uitstonden op:
25Aug.1917

7.905
18′

,,

1917

7.638
31.141 31.877 61.326
80.521
23.459
22.611
57.006 57.108
45
46
1
Dec.
1917
24
Nov.
1917
–

23Sep.1916

8.706
37.223
63.578
7.176
51.982
45′
–

Aan schatkistpromessen..
f134.670.000,-
f141.970.000,-
25 Sep. 1915

5.793 14.956
47.999
25.183
42.111
43
waarvan rechtstreeks bij
–
25 Juli 1914

7.259 6.395
47.934
.

2.228 4.842
3
)
44
de Ned. Bank geplaatst
43.000.000 –
,, 55.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ..
120.848.000,-
,,108.353.000,-
,1)
Sluitpot der
aetiva.
Aan zilverbons

……..
..,

26.858.585,-
,, 26.719.793,- ‘) Op de basis van
‘1,
xnets.aldekking.

11

28 Nov. 1917
56.507
21

1917
55.856
14

1917
55.605
7

,,

1917
56.191

29 Nov. 1916
56.043
1

Dec. 1915
51,239

22 Juli

1914
40.164

Data
Sec.
Gèv.

43.077

”

42.472

42.359

***

***

42.90

189.944 28.500

37.656

136.582 28,500

34.275

91.914 28.500

29.317

Other

Public

Other

Re-
Sec.

l Depas. i
Depos.
1
serve

918

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

SURINAAMSCHE BANK.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden guldens.)

1
A
n
d
er
e
1

–
Data

Metaal Circulatie opeischb.
1
Disconto’, 1 Div. reke-

t
schulden

n1ii i)

6 Oct.

1917

..
566 1.239
926
994
827
29

Sept. 1917

..
700
1.193
989
999 686
8

,,

1917

..
679
1.260
867 910
.

729.
1

,,

1917

…
698
1.166 908 893
710

7

Oct.

1916

..
668
1.163 685
84
711
9

Oct.

1915

..
885
1.031
964 860
1.436

25 Juli

1914

.
645
1.100
560 735
396

1)
Sluitpost der activa.

BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.,

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

1. BANK VAN ENGELAND.

WEEKSTAAT VAN 7 NOVEMBER 1917.

ISSUE DEPARTMENT.

Notes issued.. £ 72.728.910

Governm.Debt £ 11.015.100

Othersecurities,,

7.434,900
Gold coin aiid
bullion,..,., 54.278.910

ib
I.IZö.lIU

1

Z

12.lY..19IU

BANKING DEPARTMENT.

Capital……£ 14.553.000

Government

Rest ……….3.190.573

securities .. £ 58.883.370

Publicdeposits,, 43.498 699

Othersecuritie8,, 91.155.402

Other deposits,, 121,037.083

Notes ……..,, 30.338.890

Seven-day and

Gôld aüd silver

other bills. . ,,

10.451

coin ……,,

1.912.144

£182.289.806

£ 182.289806

DooÈ het uitblijven der Engelsche bladen konden de cijfers an
de twee laatste bankstaten hierboven niet worden opgenomén.
OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

Onderstaand overzicht bevat tevens de cijfers der door de
Regeering uitgegeven currency notes van 1 £ en 10 sh. met
het bedrag der gouddekking en der tot dekking aangewezen

II. DUITSCHE RIJKSBANK.

STAAT VAN 23 NOVEMBER 1917.

De biljetten zijn sedert den oorlog niet inwisselbaar.

Metalibestand

……………………
Mk. 2.534.645.000
davon Goldbestand ……………….
,,

2.405.007.000
Reichs- und Darlehenskassenscheine……
,,

781.625.000
Noten anderer Banken

…………….
,,

6.165.000
Wechsel …………………………
,, 11.697.759.000
Lombardforderungen

………………
,,

7.962.000
Effekten…………………………
,,

95.303.000
SonstigeAktiva

…………………..
,,

1.737.003.000

Grundkapital……………………..
,,

180.000.000
Reservefonds ……………………..
,,

90.137.000
Notenumlauf ………… …. ……….
,, 10.376.720.000
Sonstige tiiglich fl1igeVerbindlichkeiten..
,,

5.745.652.000
Sonstige Passiva

…… …………….
,,

968.953.000

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

Onderstaand overzicht bevat tevens het cijfer der uitgegeven
Darlehenskasseuscheine. De Scheine, welke
niet in kas zijn
bij de Reichsbank, circuleeren grootendeels onder het publiek.
De Darlehenskassen zijn ingesteld op 11 Augustus
1914.

(In duizenden Mark)
–

Daarvan

Kassen-

Circu-

kings-
Data

Metaal

Goud

schelne

iaIle

percen-
_________

tage’)

22 Nov. 1917 2.534.645 2.405.007 781.625 10.376.720 32
15

1917 2.529.061 2.404.900 998.177 10.363.334

34

7 ,,

1917 2.522 658 2.404.779 1.014.630 10.403.726

34
31 Oct. 1917 2,518.641 2.404.670 1.023.935 10.400.284

34

23 Nov. 1916 2.534.517 2.518.231 281.848 7.127.016

40
23 Nov. 1915 2.473.449 2.434.754 556.745 5.764.868 53

23 Juli 1914 1.691.669 1.356.857

65.479 1.890.895 93

1)
Dekking der circulatie door metaal en Kassenscheine.

Darlehen,kassenschcine

Data

Wissels

Rek. Cr1.

Totaal

In k0, hij

uitge-

de Reichs-

22 Nov.. 1917
11.697.759 5.745.652 6.786.600 967.900

15

,,

1917
11.688.038
5.726.140
6.740.700 984.500

7

,,

1917
11.514.946
5.529.423 6.739.800
1.002.100

31 Oct.

1917
11.737.052
5.686.056 6.738.500
1.012.100

23 Nov. 1916
8.383.569 4.173.866 2.733.100
269.400
23 Nov. 1915
4.666.794
1.723.347
1

1.499.0001
508000

23 Juli 19141

750.892
1

943.964

Government securities. De publicatie dezer cijfers geschiedt

III. BANK VAN FRANKRIJK.
sedert 26 Augustus 1914.

.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden p. et.)

Van 6 Aug. 1914 tot 28 Jan. 1915 werden geen staten
gepubliceerd. De met * geteekende posten komen eerst sedert Gurrency Notes.
28 Jan. 1915 in den weekstaat voor. De biljetten zijn sedert

1
Goudd.
1
Go,,. Sec.

den oorlog niet inwisselbaar.

(In duizenden francs.)_______

Waarvan
‘Te goed
•
Buit.geu,.
Data
Goud
In het
Zilver
–
in hei
vooesch.
Buitenland
.
Buiienlûnd
a/d. Staôt

163 .620
29 Nov.’17 5.333.394
2.037.108
246.910 762.261
12.750.000

22

’17
,,
5.331.456 2.037.108
248.517
766.119 12.750.000
1Ô5.323
’15

’17
5.330.294
2.037.108
249.951
707.921
12.550.000
54.621
,,
8

,,

17
5.327.485
2.037.108
253.481 721.773 12.350.000

30 Nov.’16
5.045.547
–
313.838
965.000
6.500.000

2 Dec.’15
4.877.515
–
5 358.609
981.263
7.400.000
1

Dek.
king,-
23 Juli’14
4.104.390
–
639.620
– –
percen.

Data

Metaal

Circulatie
11
Bedrag

28Nov.’17 58.815

91.342 41.526 122.743 31.880 19,40
21

’17 58.736

91.958 42.175 122.596 31.834 19,32
14 ,, ’17 58.721

90.103 42.225 120.511 31.897 19,48
7

17 58.833 91.155 43.499 121.037 32.251 19,60

29Nov.’18 42.188 104.271 56.237 109.269 36.837 22’1.
1 Dec.
1
15 29.840

96.481 50.361 93.525 35.414
24
5
18

22 Juli ‘141 11.005
1
33.63
1
13.7351
42.185
29.2971 52318

t
)
Verhouding ,tusschen Reserve en Deposits.

* Uitge-

Beige-

Bankbil-

Rek. Cel.

Rek.
Wissels

stelde

.

Partt-

Cr1.
Wissels

ning

jetten

culieren.

Staat

.

841.180 1.147.429 1.128.456 22.690.884 2.778.856 28.861
‘

718.S4 1.149.173 1.130.350 2.414.455 2.800.326 52.626
E.

735.311 1.150.724 1.128.105 22.345.845 2.710.951 33.029

736.358 1.153.626 1.125.021 22.018.321 2.679.067

9.256
cr
0
645.116 1.356.932 1.332.775 16.119.496 1.916838 55.033
323.755 1.859.476 582.736 Ï4.290.994 2.690.184 101.802

1,541080

1
769.400 5.911.910 942.670 400.560

.0

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

919

IV. RUSSISCHE STAATSBANK,

1

EFFECTENBEURZEN.
OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In millioenen Roebel).

Data n. st
Goud
Tegoedl
uh bul.
ten/and

”
Schat
–
1
kistbil.

Jetien

conto’s
en bclee.
ningen

Clrcu.
latie

Rek.
Cou-
rant

29 Oct.

’17
1.295
2.309
178
15.222
2.155 18.062 2.726
21

,,

’17
1.296
2.309
168
14.479
2.071 17.859
2.715
13

’17
1.297
2.309
155
14.098
2.150 17.290 2.721
6

,,

’17
1.293
2.309
151
13.743
2.036
16.661
2.717

29 Oct.

’16
1.559
2.055
107
5.368
764
7.875
1.708
29 Oct.

’15
1.598
36
25
3.140
1.387 5.012
1.434

21

Juli ’14
1,601
144
74
..

.

.
757
1.634 1.099

V. SOCJÉTÉ GNÉRALE DE BELGIQUE.

Sedert einde 1914 met de functie van circulatiebank belast.

OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE POSTEN.

– (In duizenden francs.)

Data

Meal
mcl.
buiten!,
saldi

&ken.
van
buiten!,
vorder.

n.
van
prom. d. provtnc.

wissels
en
heleen.

-.
Circu.
latie

Rek.
Cr1.
Id!

29 Nov. ’17
494.465 92.372 480.000
122.861
1.083.059 96.415
22

,,

’17
491.217 92.S20
480.000
116.561
1.084091.
90.850
15

1
17
491.488
92.292 480.000
108.048
1.080.879
80.947
8

’17
476.902 92.258 480.000
108.382
1.056.583 90.286
31

Oct.

’17
477.738
91.079
480.000
96.264
1.048.925 85.654

30 Nov. ’16
352.206
77.357
480.000 42.074
840.868
101.029
2 Dec.

‘151167.7991
37.3531480.0001
59.6071
590.4351156.432

VI. VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS.

In werking getreden op 18 Novembér 1914.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(In duizenden dollars.)

1
Waar. 1

t

F.R.
1
Warvan
1
van in
1
Zl!ocr
1
Notes In Data

Öoud

voor dekking1 het bul. 1

dc.

1
circu.
F. R. Notes i tenland
1 .

1

latie

5 Oct. ’17 1.438.512

569.576 52.500 48.203 740.916
28 Sept. ’17 1.408.470

568.036 52.500 49.089 700.212
21

,,

’17 1.402.317

545.451 52.500 49.934 670.246
14

,, 17 1.374.949

529.597 52.500 51.085 644.567

6 Oct. ’16 . 591.453

206.386

–

13.991 ‘201.364

1
Dek.
t
Percent. Totaal

Wa,r-
.
Iklngsper-I Goud.
Data

Wissels

Deposito’s

van

1 centage 1 dekking
Kapitaal
1
De pa.
1.
clrcu-
1
sito’s t)I

latle

5 Oct.

’17
451.413
1.488.484
61.027
73,0 76,9
28

Sept. ’17
409.708
1.433.176 59.379
74,5 81,1
21

’17
344.770 1.391.962 59.354
78,6
81,4
14

’17
335.778
1.367.782 59.368
78,8
82,2

6 Oct.

’16
101.094 559.990 55.884
74,8
102,5

)

Verhouding tussehen:

goud,
zilver etc., uitgezonderd
het voor de dekking der F. R. Notes gereserveerde
goud,
en: netto depositQ’s met inbegrip
van het kapitaal.

VEREENIGDE NEW YORKSCHE BANKEN EN TRIJST
MAATSCHAPPIJEN.

OVERZICHT DER VOORNAAMSTE POSTEN.

(Gemiddelden in duizenden dollars.)

sdta
teserve
zjepostto
5
Circulatie
Beleenin gen
en
alsconio
5
Surplus
Reserve

29Sept.’17
547.060
3.731.950 31.910
3.895.880
61.010
22

,,

’17
550.560 3.693.750
31.830
3.874.970
85.320
15

’17
541.070
3.718.140
31.630
3.808.280
75.770
8

17
505.770 3.712.990 31.330
3.850.650 50.050

30Sept.’16
665.210 3.471.460
31.190
3.339.550
96.360
2 Oct. ’15
684.000
2.959.700 36.490
2.778.190
192.900

25 Juli’14
467.880
1.958.320 41.730-
2.057.570
26.1701)

2)
Op basis van 25 % van alle deposito’s.

.

Amsterdam, 3 December 1917.
Bij de eerste teekenen van het naderende winterweer, dat
het.vorig jaar met al zijn verschrikking de in het veld
staande legers geeselde, is de wereld verrast met het voor-
uitzicht op eeii spoedigen vrede. Wat zoo lang geklonken
had als een woord, zonder reëelen inhoud, krijgt nu de
kans werkelijkheid te worden. Juist, terwijl wij dit over-
zicht schrijven, bereikt ons het bericht, dat de door de
Regeering van Lenin, Trotzky, c.s. aangeboden wapenstil-
stand op verschillendog deden van het Russische front reeds
eenfeit is geworden. Deze omstandigheid, tezamen met de
woorden van den nieuwen Duitsehen Rijkskanselier von
llertling en den Minister van Buitenlandsche Zaken von
Kühlmann in de jongste zitting van den Rijksdag gespro-
ken, doen de gegronde hoop ontwaken, dat de opschorting van’ den strijd aan de Oostelijke fronten ook een definitief
einde van den oorlog tusschen Duitschland en Rusland ten-
gevolge zal hebben. Wij hebben in een vorig overzicht reeds
uiteengezet, dat een dergelijke loop van zaken, indien de
Entente blijft doorstrijclen, voor Rusland wellicht niet als
de meest bogeerlijke oplossing, althans in eçonomisch op-
zicht, moet worden beschouwd. Inmiddels echter is ook aan
de andere zijde kentering te ontdekken, waarvan de brief
van Lord Lansdowne in de Engelsche pers een doorslaand
bewijs levert. Wel is hiertegenover aan te voeren, dat de
oorlogsraad der Geallieerden thans te Parijs wordt voorbe-
reid en dat de rede van Lord Cecil te Londen geen blijken
geeft, dat op deze conferentie het eerst aan het sluiten van
den vrede zal worden gedacht, doch hierbij moet zeker niet
uit het oog worden verloren, dat de feiten sterker kunnen
b]jkn te zijn, dan welke wil ten goede ol ten kwade ook
en dat de omstandigheden kunnen dwingen tot het staken
der
vijandelijkheden,
opk al is het verlangen tot doorzetten
van den strijd in volle kracht aanwezig. In dit geval zou
ook
Rusland niet de
mogelijke
nadeelen van een alzonder-
lijken vrede behoeven te aanvaarden.
De beurs heeft wel zeer sterk de waarschijnlijkheid van
het einde van den oorlog aangenomen. Interessanter nog
bijna dan het verloop der koersen van onderscheiden fond-
sen (waarop wij overigens hieronder terugkomen) waren de
fluctuatiçs op de deviezen.-markten. Duidelijk kwam hier
naar vorçn, dat piet alleen en zelfs niet in hoofdzaak de
stand der. betalingsbalansen en de economische verhoudin-
gen,van het oogenblik de basis vormden voor het niveau der
verschillende valuta’s, doch dat zeer sterk het sentiments-
elément_ medesprak. Anders toch zou het niet mogelijk
geweest zijn, dat op een moment, waarop
niets
feitelijks
nog ,was geschied en zeer stellig niets was gewijzigd in de
staathuishoudkundige constellatie van eenig land, toch de
deviezen van ,,diverse pluiniage” een min of meer aanzien-
lijke verbetering te aanschouwen badden gegeven. Ook
marktposities hebben in deze een rol gespeeld. Teneinde een
inzicht te geven in de variaties der valuta’s gedurende de
laatste week drukken wij hieropder een staatje af van de
koersen
op
23 November en
op
3 December, waarbij op te
merken valt, dat sommjge koersen, eensdeels wegens den
geringen handel, anderdeels wegens de
groote
marges tus-
schen latende en
biedende
prijzen, eenigszins approxima-
tief zijn:
Wisselkoersen (cheque) op
23 November

3 December

Londen ……….10.92

11.16

• Parijs

……….40.20

41.15

Berlijn ……….34,-

.8.50
‘ New York

‘ 2.28’12

2.28

Weenefi ……….21.15

24.20
Rome …………

7.50

30.—
Zwitserland ……

52.80

55.-

–
Petrugrad

32.-

37.-
De Engelsche, Duitsche en Russische valuta’s geven wel
de’ meest beteekenende variaties te aanschouwen en dit,
niettegenstaande de zooeven gereleveerde uitingen van
Engelsche zijde ten gunste van het voortzetten van den
strijd. Dit moet echter verklaard worden uit het innerlijk
v’erband dat speciaal tusschen de Russische en de Engel-
cclie valuta bestaat, waardoor de fluctuaties eenigszins af-
hankelijk van elkaar zijn geworden. Het verblijdende hij
deze valuta-verbeteringen is ongetwijfeld, dat de moeilijk-
heden voor den overgangstijd er sterk door worden vermin-
derd.
Wat de fondsenbaurzen betreft, spreekt het vanzelf, dat
vooral de Duitsche markten van een zeer optimistische
stemming blijk hebben gegeven, met uitzondering van de
speciale ,,00rlogswaai’clen”, aandeelen in munitie- en wapen-
ondernemingen enz. Onmiddellijk na het binnenkomen van het 1ussische vredesaanbod was reeds groote vraag zoowel
voor de betrokken staatsfondsen als voor aandeelen in Rus-

920

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

sische ondernemingen, op te merken; de rede van
Giiai von Hertling vormde hierbij bovendien een zeer sterk sti-
muleerenden factor. Gefavoriseerd werden hoofdzakelijk Kali-
aandeelen, als Westeregeln, Aschersleben, enz., in de ver-
wachting, dat de vrede den onbelemmerden export voor
deze ondernemingen weder zal herstellen’ en dat de weréld-
behoefte aan het kali-product zeer aanmerkelijke winsten
zal veroorzaken. Hierbij voegden zich aandeelen in scheep-
vaart-ondernemingen, hoewel hierbij op te merken
va
lt,tdat

de kleinere maatschappijen veel sterker de aandacht trokken,
dan de groote reederjen, als H.A.P.A.G. en Norddeutsche
Lloyd. Men gaat van de onderstelling uit, dat de kleinere ondernemingen, die niet, als de genoemde groote zuster-
maatschappijen zeer veel van hun tonnenmaat vernield of
in-beslag-genomen zien, onmiddellijk na den oorlog veel
l5eter in staat zullen zijn aan de groote eischen van het
wereldverkeer het hoofd te bieden. Toch waren ook Hapag.-
en Lloyd-aandeelen tot hoogere prijzen gevraagd. Petroleum-
waarden zetten hun rjzing voort; voornamelijk aandeelen
Steaua Romana en Deutsche Petroleum A.G. konden hoogere
koersen bedingen. Daarentegen was het niet mogelijk’ voor
de aandeelen der direct voor den oorlog werkende fabrie-
ken de koersen op peil te houden. Aanvankelijk Was- de
stemming tamelijk prjshoudend, doch reeds spoedig ‘as
het aanbod van dien aard, dat in sommige gevallen vrij
gevoelige verliezen werden geleden. Dit gold hoofdzakelijk
voor aandeelen Rheinmetall en Mainzer Gasapparat.
In het bijzonder waren aandeelen in Russische banken en
obligaties van Russische spoorwegen gezocht, terwijl ook
de staatsleeningen zich konden herstellen. Over het geheel
had de markt gedurende het tweede gedeelte van de voor-gaaiide week een zeer vast en optimistisch karakter.
Te P a r ii s hebben ‘de gebeurtenissen schijnbaar slechts
zeer weinig indruk op cle beurs gemaakt. Hierbij valt ehter
niet uit het oog te verliezen, dat de omzetten aan de Parij-
sche beurs gedurende de laatste maanden zoo miniem zijn,
dat hieruit geen enkele maatstaf voor het werkelijk gevoe-
len is te trekken. In de Fransche rente is voor de onder;
scheiden soorten geen enkele wijziging gekomen. Deze, onder
de tegenwoordige omstandigheden vast te noemen houding,
is nog steeds het gevolg van de gunstige impressie, die het
Ministerie Clemenceau heeft veroorzaakt. Overigens zijn
bankaandeelen gezocht als object van belegging, zonder
nochtans een aanmerkelijk hoogeren koers te kunnen be-
reiken.
Te L o n d e n neemt men over het algemeen een afwaèh-
tende houding aan; alleen heeft de-reeds vroeger eie1ë veerde sterke reactie in den koers der Italiaansche rente
een ongeanimeerde houding op het gansche gebied der
Staatsfondsenmarkt te voorschijn geroepen. Op de markt voor aandeelen vormden rubbersoorten een gunstige uit-
zondering, in verband met de beschouwingen, die men vast-
knoopte aan het eventueel tot stand komen van den vrede.
Te N e w Y o r k is nog steeds een toestand van lusteboos-
heid de overheerschende. Dit valt dan ook niet te verwonde-
ren, als men de steeds stijgende eischen ziet, waaraan tal
van ondernemingen het hoofd hebben te bieden. Vooral bij
de spoorweg-systemen is het opvallend te zien, hoe de ont-
vangsten tengevolge van het sterk opgevoerde niveau van
capacileit voor de industrie een zeer beteekenenden vooruit-
gang aantoonen, welke echter totaal te niet wordt gedaan
door de geweldige kosten van materiaal, steenkolen, de ver-
hoogde bonen, enz. Zoo maakte de Interstate Commerce
Commission onlangs bekend, dat de bruto-ontvangsten van alle spoorwegen over de maand Juli $ 333.407.171 bedroe-
gen teflen
19
289.842.166 over dezelfde maand van het vorig
jaar. Terwijl hier een vooruitgang op te merken valt van
15 pCt., toonen de netto-ontvangsten een toename ‘van
103.107.216 tot f 106.337.406 of slechts van 3 pCt. Het is
hierbij nog opmerkelijk, dat cle Oostelijke lijnen in veel slechter conditie zijn dan de Westelijke. De twee groote
systemen van het Oosten, de Peunsvlvania en de New York
Central, hebben wel het meest geleden. – –
De beurs te Wallstreet toont in de laatste weken dan ook
geen bijzondere belangstelling meer voor spoorwegwaarden.
Over het geheel trouwens is de tendens mat te noemen. Men
vreest verdere liquidaties als de derde oorlogsleening (ver-
moedelijk in Februari a.s., indien tenminste de omstandig.
heden in dien tijd niet veranderen) haar eischen aan’ de
geidmarkt zal gaan stellen en verwacht, dat de tegenwoor-
dige percentages der belastingen spoedig plaats zullen ma-
ken voor nog drastischer heffingen. Het is niet mogelijk, bij
de surnmere gegevens, die ons, tengevolge van het nog
steeds niet herstelde telegrafisch verkeer. ten dienste staan,
een juist beeld van den toestand op de New Yorksehe beurs
te schennen, doch de enkele berichten, die ons bereiken;
doen wel zien.’ dat de handel zich binnen zeer enge grenzen
beweegt. ‘Fen factor van beteekenis is hier ook, dat de arbi-
trage vrijwel geheel is uitgeschakeld en dat ook de ver-

koopen van Engelsche zijde uit het indertijd gerequireerde
particuliere bezit, zoomede de Duitsche liquidaties langza-
merhand tot een einde’ zijn gekomen.
T e o n z e n t heeft de markt voor
Staztsfond.sen
zich
nauw aangesloten aan de gebeurtenissen op politiek en stra-
tegisch gebied. Voornamelijk Russische papieren en de in
ons land eertijds zoo populaire Oostenrijksche Kronenrente
(Metallieken) konden soms vrij aanzienlijke koersverbeterin.
gen behalen. Zelfs de Russische soorten,’waarvan de coupons
per 1 December vervallen, werden tot hoogere prijzen uit de
markt genomen. Blijkbaar beschouwt men’het niet-ontvangen
van instructies betreffende de betaling an den laatst verval-
len coupon meer als een verschijnsel, dat nu eenmaal in een
bewogen tijd van revolutionnaire woelingen wel eens kan
voorkomen, dan als een voorteeken tot een algemeene staking
van betaling.. Veel zal .hier afhangen, ‘behalve natuurlijk van
de houding van Rusland zelve, van de gezindheid, die landen
als Engeland en Frankrijk aan den dag zullen leggen, in-
dien de noodige aanwijzingen tot betaling werkelijk eens
mochten uitblijven. Zelfs, indien de coupons wel aan de
eigen inwoners zouden worden betaald (b.v. uit het tegoed,
dat Rusland in de genoemde landen nog bezit) is het nog
niet zeker, of ook de neutralen deze voordeelen mee zouden
kunnen genieten. –
Nederlandsche Staatsfondéen hebben alle van een vaste
stemming blijk gegeven.

27 Nov. 30 Nov. 3 Dec.
Rijzingof

5

0
/0
Ned. W. Schuld . – . .
10011
4
100’/4
100
8
18 + 118
4
1
12
0
10

,,

,,

,,

1916
100
0
/16
100
8
/is 1008/
16

4

°/o
,,

,,

1916- 91’18 ‘ 91

91 ‘/e + 6/18
3
1
12
°/o
,,

,,
797/s ,
79I

80

+
‘is
3

°/o
,,,,,,

71 8/4

71
1/

71
1/, – 11
4

2
1
12
0
/0
Cert. N.
W.
S…….
61
81

80
8
18
-._60
‘ho
–

5

0/
Oost-Indië 1915 . – .. 100

100

99″116 –
°
ito
4

0/
Hongarije Goud – . -. 37
7
18 * 37 “/ie 4114 + 3
8
18
4

8
10
Oostenr.Kronenrente 38
7
1j6 39
1
1i6 40814 + 2
8
/to
5

O
lo
Rusland 1906 ……. 497/s

48
1
18

4818 – P/j
4
8
18 0/
Iwangorod Dombr… 55
1
12 –

–

–
4,
0/o
Rusland Cons.1880 – – 40

358/
4

358/
4
– 41/
4
–

4
O/
RusLbijflope&Co… 39

38

3661s –
2
1
1s
4

0/
Servië 1895 ……..43

–

–
4
1
12 o/
s
China Goud 1898 .. 62

–

–
4

Olo
Japan 1899 ……..
681/2

–

– –
4
0/
Argentinië Buiteni

66V8
5

0/
Brazilië 1895 ……63
6
/4

638/4

83
8
14

Op de locale afdeelingen is, tengevolge van de hernieuwde
vredesverwachtingen, de belangstelling plotseling weder op
de
petroleurnnrarkt
gericht geweest. Wel waren weken te
voren ,reeds aandeelen Steaua Romana telkens in vrij be-
teekenende posten en tot voortdurend hoogere koersen uit
de markt genomen, doch dit moest worden teruggevoerd tot
vraag van de zijde der arbitrage voor Berlijn, resp. voor
Boekarest, waar men gunstige cijfers omtrent de pr9ductie
dezer maatschappij had ontvangen. Juiste cijfers hebben wij dienaangaande niet, kunnen verkrijgen, doch dat de resulta-
ten zeer mooi moeten zijn, bewijst wel de geanimeerde hou-
ding van het fonds, niettegenstaande de directie bekend maakte, dat een schade van 100 millioen Lei aan instal-
laties en machines hij het verlaten van Roemenië door de
Entente-legers is ‘toegebracht. Naast Steaua Romana echter
werden de andere Roemeensche soorten zeer sterk gefavori. seerd, toen ‘de wapenstilstand tusschen Duitschland en Rus-
land een feit was geworden. Men oordeelde ter beurze, dat
de vrede de wijde ontplooiing voor de Roemeensche petro-
leum-industrie zou brengen en verdisconteerde reeds bij
voorbaat deze’aangename verwachtingen. Alle Roemeensche
soorten konden gelijkelijk in de belangstelling deelen; aan-
deelen Astra Romana, Geconsolideerde Petroleum, Orion,
Internationaal Roemeensche, verlaten de week op een sterk
verhoogd niveau.

27 Nov. 30 Nov. ’31Dec.
Rijzingof

Amsterdamsche Bank .. – . 194

193
1
12 193112 – 112 Ned.Handel-Mij.cert.vaand. 191
2
1t 191
1
12
192
+
1
12
Rotterd. Bankvereeniging. . 150
1
1, 15081
4
150214 + 114
Amst. Superfosfaatfabriek. . 173
1/
173
7
/s 170 – 3112
Van Be,
–
kel’s Patent ……160

160

160
Insulinde Oliefabriek……233

2342/, 237
1
12 + 411t
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aand. 1048/
4
104
8
1
4
104
1
1

,

–
Ned. Scheepsbouw-Mij- …. 170

169
1
1, 170
Philips’ Gloeilampenfabriek. 345

340

340

—5
R. S. Stokvis.& Zonen – . -. 640

632’fs 632112 – 7
1
1
Vereenigde Blikfabrieken .. 150V 1521

151
8
/8
+ 1
2
18
Compania Mercantil Argent. 226

228

228

+ 2,
Cultuur-Mij. d. Vorstenlan

/4
d.. 221

218

219′

– 1’/
Haudelsver. Amsterdam …. 470

476

476

+ 6
Roll.
Transatl. Handelsver. 170

172 – 172 ‘ + 2
Lindeteves-Stokvis ——–232

232 – 232

4.
–

5 December 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

921

27 Nov. 30 Nov. 3 Dec.
Rijzingof

VanNierop&Co’sHandel.Mij. 190

102
1
1, 192
1
13 + 2
1
1
Tels & Co.’s Handel-Mij. .. 167

174

174

+ 7
Gecons. Holi. Petroleum-Mij. 219
1
14 228

228

+ 8814
Kon. Petroleum-Mij . …… 556

559

561
8
14 + 58/4
Orion Petroleum-Mij. …. 83

91
,
12

9281e
+ 91/8
Steaua Romana Petr.-Mij… 196

214

212

+ 16
Amsterdam-Rubber-Mij. .. 237

235
1
12 240

+ 3
Nederi. Rubber-Mij…….129

128

130

+ 1
Oost-Java-Rubber-Mij…..273
11
28911, 269
1
12 —4
Deli-Maatschappij …….. 515
1
12 515

515

–
‘1
Medan-Tabak-Maatschappij.. 218

219′!, 210

± 1
Senembah-Maatschappij …. 577
1
1 580

580

+ 2
1
12

De
8cheepvaartmnarkt
verkreeg door dezen keer in de markt
wel een eenigszins minder levendig karakter, dan in de
laatste weken het geval is geweest. Bij de eerste berichten
omtrent den wapenstilstand was dit nog niet het geval, om-
dat deze samenvielen met geruchten, als zoude de Engelsche
liegeering er in toegestemd hebben de door de betrokken
reederijen te ontvangen 7 Duitsche schepen (als vergoeding
voor de indertijd getorpedeerde) dadelijk in da vaart te
brengen. Tevens werden gunstige mededeelingen verwacht
bij den terugkeer uit Amerika van den Nederlandschén
zaakgelastigde, den heer Van Vollenhoven. Het bericht om-
trent de Engelsche toestemming echter werd niet bevestigd
(hoewel ook niet tegengesproken) en van of namens den heer
Van Vollenhoven vernam men tot nu toe geen nadere bij-
zonderheden. Onder deze omstandigheden is het begrijpelijk,
dat de interesse zich meer richtte naar een object, dat hier-
toe voor het moment meer gereede aanleiding verschafte, in
casu tot petroleumwaarde. Het is dan echter opmerkelijk te
zien, hoe snel de beurs van het eene uiterste in het andere
vervalt. Nauwelijks was de petroleumafdeeling tot het mid-
delpunt van den handel geworden, of vooral de aandeelen
der Indische scheepvaartlijnen, die juist in de laatste we-
ken zoo sterk gezocht waren, werden geheel verlaten, met,
als gevolg, gevoelige reacties hier a,n daar. De vroegere op-
gaande koersbeweging werd indertijd gerechtvaardigd door
te wijzen op de omstandigheid, dat de schepen dier Indische
lijnen voortdurend en zeer geregeld in de vaart waren, om
aan de behoeften van het handelsverkeer tusschen Amerika
en Oost-Indië te voldoen. In dit verband kan het zijn Waar-
de hebben hier eenige statistische cijfers te reproduceeren,
die dit handeisverkeer nader illustreeren.
Zoowel de export van Indië naar Amerika als de import
op Java vanuit laatstgenoemd land is in de oorlogsjaren
zeer sterk toegenomen, zooals onderstaande cijfers aan-
toonen.
Totale import in de Tereenigde Staten en export vandaar
in den handel met Nederlandsch Oost-Indië.

Import.

Export. –

1913 ………………$

6.222.000

$

3.151.000
1914 ………………$

5.334.000

$

3.677.000
1915 ………………..$

9.248.000

$

2.769.000
1916 ………………$ 27.717.000

$

7313000
1917 (tot 15 October) .

$ 62.000.000

$ 21.200.000

Het meest treft bij een beschouwing van bovenstaande
cijfers de sprongsgewijze vermeerdering van de uit Java in-
gevoerde artikelen. Deze bestonden in hoofdzaak uit rub-
ber (invoer in 1917 45.000.000 pond, tegen slechts 463.000
pond in 1814), huiden (8.000.000 pond in 1917 tegen 63.568
pond in 1914), tin, suiker, koffie, cacao, thee, copra, cocos.
noot-olie. De exporten naar Java werden voor het grootste gedeelte gevormd door ijzer en stalen platen.

27 Nov. 30 Nov. 3 Dec.

Holland-Amerika-Lijn …. 427

435112 433113 + 6’12
,,gem.Eig. 402
1
12 407
6
/8 408
1
/s + 5
8
19
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij… 356
1
12 356
1
1 356
1
12
H. A. A. S……………211

209

208

—3
Hollandsche Stoomboot-Mij. 252

254

253
1
14 + 1
814
Java-China-Japan-Lijn …. 318

315′!, 314

—4
Kou. Hollandsche

h
Lloyd .. 198′

198
l
/
203
1
14
+
4
8
I4
Kon. Ned. Stoomboot-Mij. .. 275 278 281 ‘/ +
6’I
Kon. Paketvaart-Mij ……. 304
8
/4 313
1
14 309’/i + 4814
Maatschappij Zeevaart …. 470 415 415 —55
Nederl. Scheepvaart-Unie .. 261

268

263
8
14 + 281
4

Nievelt Goudriaan ……..1395

1395

1395
Rotterdamsche Lloyd ……258
8
/4 268
8
1 260

+ 1
1
14
-Stoomv.-Mij. ,,Hillegersberg” 495

455112 455113 – 39
1
12

,,
,,Nederland”.. 266
1
12
279114
264
8
)2 —2
,,Noordzee” .. 320

318
1
12 321

+ 1
,,Oostzee” ….522′!, 495

440

—82 12

Deze sterk uitgebreide handel heeft ook meer het oog
doen vallen op de maatschappijen, die meer direct bij de
cultuur der Indische producten zijn betrokken, alsmede op
de bij den handel in deze producten geïnteresseerd zijnde

handelsondernemingen. Zoo waren juist heden
rubber-
en
tabakswaarden
geheven uit de sfeer van apathie, waarin
zij de laatste weken vrij regelmatig hadden verkeerd. Ook
de xredesverwachtingen deden hier hun uitwerking gelden.
Hetis een bekend feit, dat b.v. in Duitschland en Oosten.
rijk.de
rubbervoorraden vrijwel geheel zijn uitgeput en men
rekent voor die landen op een winstgevend débouché, zoodra
meer geordende toestanden zullen zijn weergekeerd. Ook de
Usbzksondernemingen,
die thans te kampen hebben met de
onmogelijkheid om hun in Deli liggende producten tot ver-
scheping te brengen, zullen een groote verademing onder-
vinden bij een herstel van de normale scheepvaart, al zal
het de *aag zijn, of een betrekkelijk luxe-artikel als tabak
welhet eerst voor verzending in aanmerking zal kunnen
komen.
Omtrent de overige locale afdeelingen vallen geen bijzon.
derheden mede te deelen.
De
Amcrikaansche markt
bleef in onbewogen stemming.
Zelfs de betaalbaarstelling van het dividend op aandeelen
Steel-Corporation, waarnaar reeds lang reikhalzend was
uitgezien, vermocht geen levendiger handel voor dit fonds
wakker te roepen. Evenmin had de in het uitzicht gestelde
fusie tusschen de Central Leather en de Hide & Leather
Comp. eenigen invloed.

–

27 Nov. 30 Nov.
3 Dec.
Rot

Ameriçan Car
&
Foundry

698/
4

6881
4

68
1
14

—1
Un. States Steel Corp. ….

99
1
/1

961
93’/,

–
5
11
116
Atchison Topeka ……….

94
1
/88

93
9168/86
–
2
1
1d
Southern Pacific ……….

88’I

87’14 87
1
14

—1
Union Pacific …………128

,12511
122818*
–
51
10
IntiMerc.Marineafgest…..31
6
/16

30
‘I2
3018188
–
prefs

100

97 8/a
98
/2

–
1/3

?
Exd.
–
De stroom van nieuwe emissies schijnt bij de intrede van
dé .nieuwe maand eenigszins te zijn gestuit. De geidmarkt
blijft ruim, al beweegt zij zich op het honger niveau van
4 ft 4
Y
4
pCt.

GOEDERENHANDEL.

GRANEN.
3 December 1917.

-Sedert het; laatste weekbericht hebben geen.nieuwe buiten-
landsche berichten ons bereikt, zoodat wij uit den aard der
zaalç weinig nieuws kunnen vermelden. Tengevolge van vorst
schijnt in begin November de maïsoogst in Amerika nogal
geleden te hebben en door sommige berichtgevers wordt de
schade aanzienlijk genoemd. Waar de prijsstijging evenwel
niet belangrijk geweest is en de laatste noteeriagen zelfs
wederom een daling vertoonen, kan men aannemen, dat er
toch per saldo nog een zeer grooteoogst verwacht wordt.
Mt spanning mag men nu de verdere berichten van Argen-
tinië tegemoet zien, aangezien de oogsttijd aldaar bijna is
aangebroken.
– Betreffende de mogelijke aanvoeren in ons land is nog
steeds niets bekend geworden.
De staat der noteeringen en aanvoeren vindt men op de
volgende pagina.

SUIKER.

NOTEERINGEN.

Londen
fI

1
1
Amsterdam

1
Nec,, Yorh
Data

per

Tates
1
White Am&c.

96%
December

Cube3
1
Javas

lated
1
Centrifugals.
No. 1 t f06.
1

_L

t

30

53/9

–

–

–
23
N
o
v.
,, 1917 . .
,,
–

53/9

–

–

–
30 Nov. 1916

J

22
18
716 47/1’2 261–

311–

5.64
30 Nov. 1915

20
1
1, 40
1
6

2013

1919

5.02
21 Juli 1914

11
18
42
181–

–

–

3.26

De uitvoer van oude Bietsuiker en het binnenha1en
van den nieuwen oogst ging in ons land geregeld door.
Vo2r het volgend jaar zal weder hoogstens 80 pCt. beplant
indgen worden van de gemiddelde oppervlakte der jaren
1913, ’14 en ’15.
Volgens F. 0. Licht zal in Duitschland het gebruik
van beetwortels voor veevoeder, spiritus en koffiesurrogaat,
waarvoor veel hoogere prijzen betaald worden dan door de
suikerfabrieken, van nadeeligen invloed zijn op den suiker-
oogst. De nieuwe prijzen voor het volgend jaar zijn nog
niet vastgesteld. De Vereeniging der Duitsche Suikernijver-
heid heeft de regeering verzocht om den minimumprijs voor
suikerbieten vast te stellen op Mk. 3.75 per 50 K.G. en in
verband daarmede den prijs voor ruwe suiker uit den oogst
1918 voorloopig te bepalen op Mk. 33.— per 50 K.G., tegen

922

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
‘

5 December
1917

Noteeringen. Loco-prijzen te
Rotterdam/Amsterdam.

Chicago
________

Buenos Ayres
Soorten.
3 Dec.
1917
26Nov.
1917
1

3 Dec.

J.

1916
Data
Tarwe
May.,
Haver
Tarwe
May.,
Lnzaad
ij
Dec. Dec. Dec.
Jan.
Nov.
Febr.

588,
1
)
588,
-1
)
456,-‘)

1Dec.’17 220

8)
119
1
18

70
1
18

12,05

8,70

15,45
Rogge (No. 2 Western)
nom. nom. nom.

24Nov.’17 220

8)
12418

70

11,60

8,15

14,05
380,-‘)
380,-‘)
335,___1)

1Dec. ’16 167

55
7
18

51
7/

13,40
1
)

9,25

22,301

Tarwe

……………….

Gerst (46 ib. feeding).. ..
360,-‘)
360,-‘)
335,-
1
)
30Nov.’15 105

64

41’14

9,30

5,-‘)

12,204)

Mais

(La Plata)

………

Haver (38 ib. whiteclipped)
19,-‘) 19,-‘)
18,1)

30Nov.’14 114
5
1,

63
1
18

48’18

0,65

4,90
1
)

10,40′)
Lijukoeken (Noord-Arne-
260,-‘) 260,-‘) 190,-‘)

20 Juli’14

82

8)

56’18
‘)

36
1
12
‘)
1

9,40
8)

5,38
8)

13,70
rika van La Plata-zaad)

‘) per

Dec.

8)

per

Sept.

8)

offic.

vastgestelde

locoprijs.
Lijnzaad (La Plata) …….
nom.
nom.
740,-

4)
per Januari.

–
1)
Regeeringsprijs.
De noteeringen .vn Buenos Ayres zijn van 12 Nov. en 5-Nov.
1917, 1 Dec. 1916, 30 Nov. 1915
en 1 Dec.
1914.

AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor verbruik in Nederland.

–

Rotterdam
Amsterdam
Totaal

Artikelen.
25 Nov.-
Sedert
t

Overee’nk.
25 Nov.-
,
Sederi
1

Overeenk.
1917
1916
1 Dec. 1917
1 Jan. 1917
1

tijdvak 1916
l
Dec. 1917
1

1 Jan. I9I7
tijdvak 1916

Tarwe ……………..
–
253.376 640.554
–
38227
25.938 291.603
666.492
–
8.465
22.280
–
–
525
8.465 22.805
Boekweit.

…………
–
2.314
10.258
–
–
500
2.314
10.758
Rogge

……………..

–

.

114.637
371.626
–
80.134
184.373
194.771
555.999
–
30.600
100.352
–
11.886
21.019
42.486 121.371
–

.

12.399 44.430
–
27.269
15.432
39.668
59.862

Mais

……………..
Gerst

……………..

–
8.322 106.264
–
7.560
50.012
15.882
156.276
Haver

……………..
Lijnzaad ……………
Lijnkoek ……………
–
34.078 142.705
–
27.985
8.407
62.063 151.112
Tarwemeel …………..
–
.
19.988 25.292
–
3.051
-.
23.039 25.292

AANVOEREN
in tong van
1000 K.G.
voor België.

5.899
420.026
817377
– –
–
420.026 817.377
Mais

…. …………
–
28.629
100.303
–
–
–
28.629
100.303
Tarwe ……………..

–
13.738
—
– –
–
13.738
–
1-logge

……………..
.

–
6.962
1.260
–
– –
6.962
1.260
Tarwemeel ………….
Gerst

……………..
– –
3.336
–
–
.

– –
3.336

de thans geldende prijzen van resp. Mk. 2.50 en Mk. 23.-.
In Oostenrijk-Hongarije werd de mininluniprjs v6or
suikerbieten thans op Kr. 12.- per 100 K.G. vastgesteld,
waarmede echter, znoals wij in ons vorig rapport reeds
zeiden, de suikerindutrie nog niet tevreden is. In Rus-
si sche suikerkringen verwacht men voor dit jaar eenen
oogst van slechts 1.100.000 tons tegen 1.311.000 verleden laar.
Uit. Java kwamen geen nieuwe berichten. Mochten de
jongste gebeurtenissen op politiek gebied den wereldvrede
nader gebracht hebben, dan zal daarmede ook de oplossing
der moeilijkheden, waarmede de Javasuiker-industrie tegen-
woordig te kampen heeft, dichterbij zijn.
Ook uit A me r ik a niets nieuws.

–

JAVA KINABAST.

(Opgave van het Kina-Bureau).

Volgens bericht van den vertegenwoordiger der fabrikantn,
is de Unit voor de toewijzing van 7 November 1917, in verband
met het gemaakte compromis, vastgesteld op:

11.06 Cts, per
1/
K.G.

Door de slechte internationale verbindingen was het.uiu
eerst mogelijk dit çijfer te berekenen.

JAVA THEE,

(Herleid tot 111 Kisten.)

Voorraad 28 September 1917 …………6535
Sedert aangevoerd (vrijgegeven) ……….10389

16924
Sedert afgeleverd ………………….34S8

Voorraad heden …………………….13436

Waarvan in de eerste hand ………….. 10805

KATOEN.

Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, dd. 8 November 1917.
Er is deze week weinig katoennieuws uit Amerika, maar
de fluctuaties aan de Liverpooler beurs hebben toch’ weer
vreemde afmetingen aangenomen. Spotnoteeringen zijn b.v.
25 punten .lager, terwijl November/December futures (oud
contract) daarentegen 35 punten zijn gestegen. Bovendien
is de basis weer belangrijk verhoogd, -hoofdzakelijk door de
gi-ootere vraag voor stapelkatoen en verder door de onzeker.

heid omtrent de aankomst van c.i.f. aankoopen. Het vierde
Ginnersbericht wordt met veel belangstelling verwacht.
Egyptische katoen is zeer vast. Het laatste oogstbericht
is wel gunstig, maar de verschepingsmoeilijkheden houden de prijzen nog steeds op een hoog peil. Amerikaansche ga-
rens zijn gedurende de week sterk in prijs gestegen, en men
zou zeggen, dat de consumptie thans eindelijk de productie
heeft ingehaald. De grootste vraag is voor het binnenland,
en de afwezigheid van export-orders, behalve voor de Fran-
sche markt, waarvoor flinke orders zijn geplaatst, is een
opluchting voor onze spinners, die thans hun productie vol-
doende onder de binnenlandsche fabrieken kunnen slijten,
zonder dat zij zich druk behoeven te maken met export-
zaken. Medio en fijne nummers zijn meer gestegen dan de
grove soorten en spinners, die nog op spoedige levering
kunnen verkoopen, bedingen thans zeer hooge prijzen. Het
wordt dan ook steeds moeilijker om nog zaken te doen,
daar het bijna onmogelijk is op deze fancy-prijzen nog
manufacturen te verkoopen. Egyptische garens zijn ook goed
bezet en er is minder onregelmatigheid in prijzen. Spinners
van gekamde kwaliteiten voor de naaigarenfabrieken zijn
bijzonder goed bezet, terwijl ook de andere spinners van
deze garens in den laatsten tijd veel orders hebben ontvangen.
Over het algemeen zijn prijzen vast, niettegenstaande de
goede vooruitzichten van den Egyptischen oogst, dien men
thans op 6Y4 á 6/ millioen cantars taxeert. De doekmarkt
blijft vast en er zijn flinke zaken tot volle prijzen tot stand
gekomen. Er zijn weer meer biedingen van Indië en hande-
laren daar beginnen te begrijpen, dat zij de tegenwoordige
vraagprjzen zullen moeten betalen, als zij nog goederen
voor het aanstaande seizoen willen koopen. China is momen-
teel rustig, maar de andere Oostersche markten blijven ge-regeld in de markt, hoewel het voor hen ook moeilijk is de
sterk fluctueerende vraagprijzen te volgen. Fabrikanten zijn over het algemeen goed bezet en wachten liever nog wat af,
alvorens verdere contracten af te sluiten.

Noteeringen voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands).

30 Nov. l7I23 Nov. l7Il6 Nov.l7I30 Nov. I6I30 Nov. IS

New York voor
Middling.. 31,20e 30,05 c 29,55 c 20,45 e 12,40 c
New Orleans –
voor Middling 29,13 c 28,50e 28,- e 20,25 c 12,00 c
Liverpool voor

–
GoodMiddling

–

22,58d
2
) 22,62(1 12,11d
1
) 7,45d
1
)
1)
Middling. ‘) 21 November.

S

KOLEN.

Cardiff,

Genua
1
Port
Said
Bor.
Data

deaux

5 becember 1917

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
923

Oostk. Engeland

La
r,ata
rçotter-
,on
Rivier
aam
staat

–

f3,5o

–
–

,,32,50

–
53i9

,, 7,50

–
391- ,,6,-

–
1416

3’2

51-

‘ma
Vladivo. Chili
stock
West
‘optl
West
Euraa
fl

Ontvangsten in, en uitvoeren van Amerikaansche
havens.
(In duizendtaljen balen.)

I
Aug.’17

Overeenkomstlge perioden
tot
12Nov.’17

1916-’17
1
1915-’16

Voorraden
in
duizendtallen
9Nov. ‘I7
J

9Nov.
’16
1

9Nov.’15

1082
1331
1342
Binnenland …………..
831
1185 1126

Amerik. havens ………..

113
297
New York ……………-
New Orleans

.

384 283
Liverpool

……………
337 627 871

HUIDEN.

Bericht van de firma Grisar & Co.:

Van de huidenmarkt in ‘t algemeen geen nieuwe gezichts.
punten, Zaken ‘nihil; voor het buitenland bij gebrek aan
keus, voor het binnenland door de vrees dat door zoutgebrek
de markt nog steeds zal dalen. De prijzen voor inlandsche
huiden zijn circa 10 cent beneden maximum-prijzen gekomen.
Alleen spoedige aanvoer van zout en looistoffen kan de
markt weder op normaal peil brengen.

COPRA.

In tien toestand van de markt kwam nog geen verandering.

NOTEERINGEN.

Java 1.m.s.

3Nov.-1 Dec, 1917.. nom.)
1 December 1916..
f
47’/, ‘N.O.T.-condjtjes,
1 December 1915. . ,, 36
‘I
,J
20-25 Juli

1914.
11
28
8
1

VERKEERS WEZEN.

SCHEEPVAART,

1 December 1917. In de afgeloopen week kwamen geen
scheepvaartberichten binnen.

GRAAN
Data
Pet,o.
1
Ode,,a
L°jn/ Rotte,-
R’dam dam

All. Kuit
Ver. Staten
San Loranzo

Rotte,-
1
Bi/stal Rotte,-
1
En ge-
J
dam
Kanaal
dam
land

26 N.11 Dec. 1917
–
1
–
–
401-
–
19124 Nov.

1917
–
1
–
Kr.36
401-
–
27 N.12Dec. 1916
–

–
f14

)
221-
f’85**)
120/.-
29 N.14 Dec. 1915
–

–

7,50 131-
,,51,-
100/-
Juli

1914
lid.

713

J
1111
1
14
1/11/
4

121- 121-

HOUT.

Data

Cronstadt

–
Golf van Mexico
Holland
Oo,tk.
Engeland Holland
1
Engdand
(gezaagd)
(mijn-
(pltch:
1

(pltch-
stuiten)
p/ne)
p)

26Nov.11 Dec. 1917….
–
–
– –
19124 Nov.

191-7….
–
–
–
–
27 Nov.12 Dec. 1916..
..
–
–
f335,-
5001-
1
) 29Nov.14 Dec. 1915….
–
–
,,200,-
3001.-)
Juli

1914….
/12,-
2416
751-
7716

ERTS.

Bilbao
Cartha.
Grieken.
1
Pott Data
Mlddles,
kro
gena
Middles-
land
Middies.
1
MIddlc3.
1
kro’ kro’
1

kro’

26Nov.11 Dec. 1917….

19124 Nov.

1917….

27 Noy,12 Dec. 1916….
1816
1916 2116
1

–
29Nov.14 Dec. 1915…,
18110
1816
2016
1

–
Juli

1914….
413
514l1
519
816

*) Regeeringsvrachtf 7,-.
11

,,52,25.

Data

26 Nov.11 Dec. 1917..
..

2601-
5501-

–
1901-
19124 Nov.

1917….
2601-
5501-

–
1901-
27 Nov.12 Dec. 1916….
2001- 2151-

–
1401-
1
)
29 Nov.14 Dec. 1915….
7914k
1111-

–
7516
1
)
Juli

1914….
1418
1813

251-
2213
1);
Per zeilschip.

INKLARINGEN.

NIEUWE
WATERWEG.

November 1917
November 1916
Landen van

Aantal
Aantal
herkomst
schepen
N.R.T.
schepen
N.R.T.

Binrje’nl, havens
14
2.532
12
7.669
Engeland
51
36.199
110
69.708
Noorwegen

..
4
622
10
7.770
14
6292
’23
10.975
Noord-Amerika
20
49.540
33
90.464

Zweden ……….

Zuid-Atherika
–
–
10
21.432
Westk,v, Afrika
1
543
2
2.384
Noordk.v.Afrjka
–
–
1
1.169
‘1ed,-Indië

..
– –
7
23.849
riekenland..
,
–
–
.1
1.124
Frankrijk
– –
4
1.425

104
95.728
213
237.969

Jaarperiode
1474
1.248.013
2924
3.010.517

Niationalitei’t.

ederlandsche
51
26.843
123
151.062 Belgische
11
28.409
12
22.808
lngelsche
32
18.981
33
17.993
oorsehe
7
13.538
29
34.439
weedsche
2
6.342
12
7.593
rieksche
–
–
2
1.737
)eensehe
– –
2
2.337
merikaansche.
–

1
1.615
–
–

Totaal
.
…
104
95.728
213
237.969

raa!periode ….
1474
1.248.013
2924

.3.010.517

– (Dirkzwager’s Scheepsagentuur.)

RIJN VAART.

Week van 26 November tot 3 December 1917.

Bov en rijn vr achten. DOor’ levendiger verscieping van
kolen van het Rhein-Herne-_Kanaal nam het verkeer naar
den Bovenrijn belangrijk toe. Dit had tengevolge, dat, mede door den inmiddels ingetreden was van water, het sleeploon
naar Mannheim tot 14 pf. steeg en het aanbod van sleep.
schepen de vrhag verre overtrof. De vrachten naar den
Bovenrijn bleven onveranderd genoteerd met enkele afvij-
kingen, terwijl het zich laat aanzien, dat de sleeploonen in
verband met de steeds stijgende bunkerkolenprjzen verhoogd
zullen worden.

C a u b e r Pegel staat 2,60 Meter, hetgeen zeer gunstig is.
Vrachten I(otterdam/Duisburg. Vrachten werden
niet afgesloten, aangezien er geen aanbod was.
Sleep loon en. De sleeploonen bewogen zich tusschen
40 ets, boven het 50 ets. tarief tot 55 ets, boven het 50 ets. tarief en zullen waarschijnlijk nog hooger worden, aange-
zien men tegen deze sleepprijzen, tengevolge van de steeds
stijgende bunkerkolenprjzen de onkosten nauwelijks kan
dekken, –

Ontvangsten Gulf’Havens..
1296
2166
1544
26N.111)ec.1917
691-
Atlant.Havens
974
1190 1104
19124

,,

1917
691-
UitvoernaarGr.Brjttanni
858
104
629 27N.121)ec,1916
341-
‘tVasteland.
440
994
969
29N./4Dec.1915
fr41,50
Japan etc…
– –
–
£,Juli 1914
,,

7,-

101/3

–

101/3

–

59/8

Sol-

53/6

53/4

7/-

7/3

DIVERSEN.

924

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

5 December 1917

Nederlandsche Bank.voor Russischen Handel

BANQUE NÉERLANDAISE POUR LE COMMERCE RUSSE

–

Kapitaal

000.000 Roebels.

Kantoor: 20 NEWSKY PROSPECT

Telegramadres: NEDRUSBANK

De Bailk Roemt geid.ell
i
doposito ouiu rekollig-courallt en verricht alle soorten wissel- en bankzaken.

Voor inlichtingen kan men
;
zich wenden tot alle kantoren van

de NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ en de TWENTSCHE BANK,

zoomede tot de heeren HOPE
&
Co. en LIPPMANN, ROSENTHAL
&
Co. te Amsterdam

en R. MEES
&
rZOONEN te Rotterdam.

•

NEDERLANDSCHE GRONDBRIEFBANK

t

HEERENGRACHT 495, AMSTERDAM

J.
&
J. M. VOORHOEVE

Makelaars in Assurantten
…

/

1

•

tegen

pCt. Obligatien I.GrondDrleven) Beurskoers

Anno 1836
Gecertificeerd door
de
Centrale Trust-Compagnie
*

ROUERDAM
Verkrijgbaar
in stukken van
f
2500,—,
f
1000,—,
f
500,— en
f
100,—

op elk goed effectenkantoor

GEBROEDERS GHABO-T

KONINKLIJKE
•

–

ROTTERDAM

•

____
HOLLANDSCHE

KASSIERS
en
MAKELAARS
in
ASSURANTIÊN
LLOYD

Deposito s.
–
Rekening-Courant.
–
Franco Chèque-Rekening.
AMSTERDAM
Aan- en Verkoop van Wissels op het Buitenlard.
–
Aan- en Ver-

koop van Fondsen.
–
Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Geregelde

–

Passagiers-

en

Vrachtdienst

Oorlogs-, Transport-, Casco-, Brand-, Diefstal

e. a. verzekeringen
met nieuwe, moderne

poststoomschepen
van elken aard.

.

TUSSCHEN

ONTVANG~
EN
BETMLKAS

A M S T E R D A M
NIEUWE DOELENSTRAAT
20-22

AMSTERDAM

KAPITAAL
BN
RESERVEN
f
5.500.000,—
EN

DEP0sITO’S VOOR 1 JAAR FIXE â
4
PCT.
ZUID-AMERIKA

GELDEN OP DEZEN TERMIJN GESTORT ZUNNA.AFLOOP VAN HET VIA
JAAR ZONDER OPZEGGING BESCHIKBAAR.

NIET OPGEVORDERD ZIJNDE, WORDT DE POST STILZWIJGEND VOOR
NEW YORK
GELIJKEN TERMIJN VERLENGD.
DE RENTE KAN NAAR VERKIEZING PER KWARTAAL, PER HALF JAAR
OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.

•
NEDERLANDS CHE BÂ?.FKINSTELLING

VOOR WAARDEN BELA5T MET VRUCP-ITGEBRUIK EN PERIODIEKE UITKEERINGEN

Dir’ectie
:
P. 3CNWARZ en Mr. H. R. van MAA5DkJ

Geplaatst lapitaa1 f 5.000.000,-

Reseve5 f 700.000,-

PandbInieVeI11apitaa1 r’uim f.20.000.000,-

5
%
PATNDBR!EVEN ‘TEGEN BEURSKOERS

GEO. H.
MÇFADDEN
&
BRO.
COTTON
MERCHANTS

PHILADELPHIA—NEW YORK

Vertegenwoordiger voor Nederland: D. BREEKLAND, Oldenzaal—Enschede